کلمه جو
صفحه اصلی

پشتو

فرهنگ فارسی

لهجه و زبانی درافغانستان و آن شعبه ایست از زبانهای ایرانی و ظاهرااز پشتون (پختون ) ( نام قوم ساکن افغانستان ) ماخوذ است . این زبان با سنسکریت و اوستا قرابت دارد.الفبای پشتو ماخوذ ازالفبای فارسی ( نستعلیق ) است .
( اسم ) مرطبان سفالین بستوق بشتو بستوی ترشی و غیره.
نام کوهی در سدن رستاق

فرهنگ معین

(پَ تُ ) (اِ. ) از زبان های ایرانی شرقی که بیشتر در باختر و جنوب افغانستان و شمال باختری پاکستان رواج دارد.

لغت نامه دهخدا

پشتو. [ پ َ / پ ُ ] ( اِخ ) یا پختو نام لهجه ای در افغانستان و آن شعبه ای است از زبانهای ایرانی. ( دائرةالمعارف اسلامی ج 1 ص 152 ). پشتو ظاهراً از لفظ پشتون یا پختون آمده است که نام قبیله ای از آریاهای ایرانی است . آقای عبدالحی حبیبی آورده اند:...این زبان اصلا جزء زبانهای هندواروپائی است و با زبانهای قدیم آریائی مانند سانسکریت و زندقرابت مستقیم دارد... این زبان منسوب به قوم پشتون است لفظ پشتون در ریگویدا پکهت آمده و با نام بخدی ، بختی که در کتاب اوستا برای باختر و بلخ ذکر شده ربط دارد. هرودوت مورخ یونانی آنرا پکتیس و پکتویس و سرزمین آنها را پکتیکا ذکر کرده و بطلمیوس هم آنرا پکتین نوشته است پس نام پشتو از همان پکهت - پکتویس -پکتین ساخته شده و پشتو و پختو تلفظ میشود... در پشتو سی حرف موجود است که بیست و شش حرف آن صامت و چهار مصوت است. آثار ادبی پیش از اسلام این زبان بدست نیامده ولی بعد از قرن اول هجری اشعار و منظوماتی موجود است که بر حیات ادبی این زبان در اوائل اسلام دلالت میکند. کتاب پته خزانه ( گنجینه پنهان ) که بسال 1142هَ. ق. 1729 م. در قندهار نوشته شده باستناد کتب قدیمه پشتو برخی از منظومات و اشعار پشتو را که به قرن دوم هجری تعلق دارد نقل کرده است. شعرای قدیم پشتوکه اشعارشان تاکنون بدست ما رسیده بقرار ذیل است :
قدیم ترین شاعر پشتو که یک منظومه ٔحماسی او را مؤلف کتاب پته خزانه به استناد تاریخ سوری نقل کرده امیر کرور پسر امیر پولاد سوری است که بسال 139 هَ. ق./ 756 م.در مندش غورامیر بود و بسال 154 هَ. ق./ 770 م. درجنگلهای پوشنج هرات مرده است. دیگر از شعرای قدیم که اشعار وی را پته خزانه از کتاب لرغونی پشتانه یعنی افغانهای قدیم نقل کرده ابومحمد هاشم بن زیاد السروانی بستی است که بسال 223 هَ. ق./ 837 م. در سروان هلمند متولد شد وی بزبان پشتو کتاب دسالووزمه یعنی نسیم ریگستان را نوشته است. دیگر از شعرای قدیم پشتو شیخ رضی لودی برادرزاده شیخ حمید لودی پادشاه ملتان است که در حدود سال هزار مسیحی میزیست. شعرای دیگر که پیش از سال هزار مسیحی درگذشته اند بقرار ذیل اند بیتنی در حدود سال هزار مسیحی ، اسماعیل سربنی در حدودسال هزار مسیحی ، شیخ اسعد سوری شاعر دربار سوریهای غور ( متوفی بسال 425 هجری / 1033 م. ) شکارندوی بن احمد کوتوال فیروزکوه غور متوفی در حدود سال 1150 م. ملک یار غرشین متوفی در حدود سال 1150 م. تایمنی متوفی در حدود سال 1150 م. قطب الدین بختیار کاکی بن احمدبن موسی متولد بسال 575 هَ. ق./ 1179 م. و متوفی بسال 633 هَ. ق./ 1235 م.، شیخ تیمن بن کاکر متوفی در حدود سال 1150 م. شیخ متی بن شیخ عباس بن عمربن خلیل متوفی بسال 623 هَ. ق./ 1226 م.، باباهوتک متولد بسال 661 هَ. ق./ 1262 م. و متوفی بسال 740 هَ. ق./ 1339م.، سلطان بهلول لودی متوفی بسال 894 هَ. ق./ 1488م. خلیل خان نیازی متوفی در حدود سال 1188 م. اکبر زمین داوری متوفی در حدود سال 1350 م. شیخ عیسی مِشوانی متوفی در حدود سال 1465 م. شیخ بستان بریخ متوفی در حدود سال 998 هَ. ق./ 1559 م.، ملاالف هوتک متوفی در حدود سال 1591 م.، ملامست زمند متوفی در حدود سال 950 هَ. ق./ 1543 م.، میرزاخان انصاری متوفی در حدود سال 1591 م.، دولت اﷲ لوانی متوفی در حدود سال 1591 م. زرغون خان نورزی فراهی متوفی بسال 921 هَ. ق./ 1515 م. دوست محمد کاکر متوفی در حدود سال 900 هَ. ق./ 1494 م. علی سرور لودی متوفی بسال هزار هَ. ق./ 1591 م.. بعد از سال هزار هجری شعراء و مصنفان بسیاربزبان پشتو سخن گفته اند از آن جمله خوشحال خان ختک وعبدالرحمن بابا متولد بسال 1042 هَ. ق./ 1632 م. وحمید مهمند متوفی در حدود سال 1690 م. و پیرمحمد کاکر متوفی در حدود سال 1770 م. از بعد از سال هزار هجری کتب و دیوانهای بسیار بزبان پشتو موجود است که عدد آنها به پانصد میرسد و آن کتب در دین و تصوف و تبلیغ و شعر و ادب و فلسفه و اخلاق و فقه و طب و غیره است در ذیل نام برخی از آنها ذکر میشود: 1 - قدیم ترین کتابی که بزبان پشتو نوشته شده ولی نسخه آن موجود نیست اما مؤلف پته خزانه از آن ذکر میکند کتاب سالووزمه یعنی نسیم ریگستان است که مؤلف آن زبدةالفصحا ابومحمد هاشم بن زیارالسروانی البستی است و بسال 223 هَ. ق./ 837 م. در سروان هلمند متولد و بسال 297 هَ. ق./ 909 م. در بست وفات یافته. وی از شاگردان ادیب معروف عرب بن خلاد ابوالعیناست و کتاب سالو و زمه را در بحث اشعار عرب نوشته است و مؤلف کتاب پته خزانه وجود این کتاب را بنقل از لرغونی پشتانه نوشته است. 2 - تذکرةالاولیای افغان که بعد از سال 612 هَ. ق. 1215/ م. در ارغسان قندهار نگاشته شده و مؤلف آن سلیمان بن بارک خان قوم ماکوصابزی است. این کتاب شرح حال بسیاری از شعرا و اولیاء افغان را آورده است و بسال 1319 هَ. ش. در کابل شش صفحه آن در جلد اول پشتانه شعرا عکس برداری شده و نشر یافته است. 3 - دخدای مینه یعنی محبت خدا که مجموعه اشعار شیخ متی قوم خلیل است این شاعر در سال 623 هَ. ق./ 1226 م. متولد و بسال 688 هَ. ق./ 1289 م. درگذشته است و در قلات قندهار مدفون است. 4 - اعلام اللوذعی فی الاخبار اللودی. کتابی بود بزبان پشتو از احمدبن سعید لودی که بسال 686 هَ. ق./ 1287 م. در شرح حال خاندان شاهان لودی نوشته و اشعار وی در آن کتاب نقل شده است. 5 - تاریخ سوری تألیف محمدبن علی البستی در شرح حال خاندان شاهان غور که قصاید قدیم دربار شاهان سوری و غوری بزبان پشتو در این کتاب آمده است سه کتاب مذکور در حدود سال 1200 م. تألیف شده است. 6 - لرغونه پشتانی یعنی افغانهای قدیم تألیف شیخ کته بن یوسف بن متی قوم خلیل است که در حدود سال 700 هَ. ق./ 1300 م. نوشته شده و حاوی شرح حال بسیاری از مشاهیر شعرا و علما و بزرگان است و مؤلف کتاب پته خزانه بسی از آثار ادبی زبان پشتو را از این کتاب نقل کرده است. 7 - تذکرةالاولیاء افغان تألیف شیخ قاسم بن شیخ قدم بن محمد زاهدبن میردادبن سلطان بن شیخ کته سابق الذکر است که شیخ قاسم در 956 هَ. ق./ 1549 م. در بدنی پشاور متولد و بسال 1016 هَ. ق./ 1607 م. وفات یافته است. 8 - دفتر شیخ مَلی ، تألیف آدم بن ملی بن یوسف بن مندی بن خوشی بن کندبن خوشبون است که در شرح حال فتوحات سوات و تقسیم زمین های آنجا در حدود 820 هَ. ق./ 1417 م. نوشته شده است. 9 - تاریخ کجوجان رانی زی حاوی تاریخ سوات و بنیر که در حدود سال 900 هَ. ق./ 1494 م. نوشته شده است. 10 - غَرغَشت نامه منظومه دوست محمد کاکر ولد بابرخان که بسال 929 هَ. ق./ 1522 م. نظم شده و حاوی شرح غرغشت و دیگر بزرگان افغان بود. 11 - بوستان اولیا تألیف شیخ بوستان ولد محمد اکرم قوم بُریخ که بسال 998هَ. ق./ 1589 م. در شوراوک قندهار نوشته شده و مؤلف آن در سال 1002 هَ. ق./ 1593 م. در احمدآباد گجرات وفات یافته است. 12 - خبر البیان تألیف بایزید پیرروشان ولد عبداﷲ متولد بسال 932 هَ. ق./ 1525 م. مدفون در بته پور حاوی تبلیغات مسلکی وی. 13 - مخزن الاسلام آخوند درویزه بن گدابن سعدی متوفی 1048 هَ. ق./ 1638 م. که در پشاور مدفون است و کتابش حاوی مسائل دینی و تبلیغات مخالف پیرروشان است. 14 - کلید کامرانی تألیف کامران خان بن سدوخان سرسلسله قوم سَدوزائی است که بسال 1038 هَ. ق./ 1628 م. آنرا در شهر صفای قندهار نوشته و شرح حال بسی از شعرا و بزرگان افغان را در آن نگاشته است. 15 - تحفه صالح تألیف ملااله یا رالکوزائی که تذکره رجال مشهور افغان است در حدود سال 1590 م. 16 - سلوک الغزاة تألیف ملامست زمند در حدود 1610 م. حاوی مضامین تبلیغی درباره جهاد. 17 - ارشاد الفقراء منظوم خانم نیک بخته بنت شیخ اله داد قوم مموزی که بسال 969 هَ. ق./ 1561 م. منظوم شده است. 18 - ترجمه منظوم بوستان سعدی که زرغونه بنت ملادین محمد کاکر در سال 903 هَ. ق./ 1497 م. منظوم داشته. 19 - دیوان رابعة حاوی اشعار وی در سال 915 هَ. ق./ 1509 م. گرد آمده است. 20 - پته خزانه یعنی گنجینه پنهان تألیف محمدبن داودخان هوتک تذکرةالشعرای مهم زبان پشتو که در سال 1142 هَ. ق./ 1729 م. در قندهار به امر شاه حسین هوتک نوشته و این کتاب درسال 1323 در کابل به تصحیح و تحشیه عبدالحی حبیبی از پشتو تولنه نشر شده است. محمد هوتک متولد بسال 1084 هَ. ق./ 1653 م. دو کتاب دیگر هم به پشتو نوشته که یکی خلاصةالفصاحة و دیگر خلاصةالطب نام دارد.

پشتو. [ پ َ ] (اِخ ) نام کوهی درسَدَن رستاق . (مازندران و استراباد رابینو ص 126).

پشتو. [ پ َ / پ ُ ] (اِخ ) یا پختو نام لهجه ای در افغانستان و آن شعبه ای است از زبانهای ایرانی . (دائرةالمعارف اسلامی ج 1 ص 152). پشتو ظاهراً از لفظ پشتون یا پختون آمده است که نام قبیله ای از آریاهای ایرانی است . آقای عبدالحی حبیبی آورده اند: ...این زبان اصلا جزء زبانهای هندواروپائی است و با زبانهای قدیم آریائی مانند سانسکریت و زندقرابت مستقیم دارد... این زبان منسوب به قوم پشتون است لفظ پشتون در ریگویدا پکهت آمده و با نام بخدی ، بختی که در کتاب اوستا برای باختر و بلخ ذکر شده ربط دارد. هرودوت مورخ یونانی آنرا پکتیس و پکتویس و سرزمین آنها را پکتیکا ذکر کرده و بطلمیوس هم آنرا پکتین نوشته است پس نام پشتو از همان پکهت - پکتویس -پکتین ساخته شده و پشتو و پختو تلفظ میشود... در پشتو سی حرف موجود است که بیست و شش حرف آن صامت و چهار مصوت است . آثار ادبی پیش از اسلام این زبان بدست نیامده ولی بعد از قرن اول هجری اشعار و منظوماتی موجود است که بر حیات ادبی این زبان در اوائل اسلام دلالت میکند. کتاب پته خزانه (گنجینه ٔ پنهان ) که بسال 1142هَ . ق . 1729 م . در قندهار نوشته شده باستناد کتب قدیمه ٔ پشتو برخی از منظومات و اشعار پشتو را که به قرن دوم هجری تعلق دارد نقل کرده است . شعرای قدیم پشتوکه اشعارشان تاکنون بدست ما رسیده بقرار ذیل است :
قدیم ترین شاعر پشتو که یک منظومه ٔحماسی او را مؤلف کتاب پته خزانه به استناد تاریخ سوری نقل کرده امیر کرور پسر امیر پولاد سوری است که بسال 139 هَ . ق ./ 756 م .در مندش غورامیر بود و بسال 154 هَ . ق ./ 770 م . درجنگلهای پوشنج هرات مرده است . دیگر از شعرای قدیم که اشعار وی را پته خزانه از کتاب لرغونی پشتانه یعنی افغانهای قدیم نقل کرده ابومحمد هاشم بن زیاد السروانی بستی است که بسال 223 هَ . ق ./ 837 م . در سروان هلمند متولد شد وی بزبان پشتو کتاب دسالووزمه یعنی نسیم ریگستان را نوشته است . دیگر از شعرای قدیم پشتو شیخ رضی لودی برادرزاده ٔ شیخ حمید لودی پادشاه ملتان است که در حدود سال هزار مسیحی میزیست . شعرای دیگر که پیش از سال هزار مسیحی درگذشته اند بقرار ذیل اند بیتنی در حدود سال هزار مسیحی ، اسماعیل سربنی در حدودسال هزار مسیحی ، شیخ اسعد سوری شاعر دربار سوریهای غور (متوفی بسال 425 هجری / 1033 م .) شکارندوی بن احمد کوتوال فیروزکوه غور متوفی در حدود سال 1150 م . ملک یار غرشین متوفی در حدود سال 1150 م . تایمنی متوفی در حدود سال 1150 م . قطب الدین بختیار کاکی بن احمدبن موسی متولد بسال 575 هَ . ق ./ 1179 م . و متوفی بسال 633 هَ . ق ./ 1235 م .، شیخ تیمن بن کاکر متوفی در حدود سال 1150 م . شیخ متی بن شیخ عباس بن عمربن خلیل متوفی بسال 623 هَ . ق ./ 1226 م .، باباهوتک متولد بسال 661 هَ . ق ./ 1262 م . و متوفی بسال 740 هَ . ق ./ 1339م .، سلطان بهلول لودی متوفی بسال 894 هَ . ق ./ 1488م . خلیل خان نیازی متوفی در حدود سال 1188 م . اکبر زمین داوری متوفی در حدود سال 1350 م . شیخ عیسی مِشوانی متوفی در حدود سال 1465 م . شیخ بستان بریخ متوفی در حدود سال 998 هَ . ق ./ 1559 م .، ملاالف هوتک متوفی در حدود سال 1591 م .، ملامست زمند متوفی در حدود سال 950 هَ . ق ./ 1543 م .، میرزاخان انصاری متوفی در حدود سال 1591 م .، دولت اﷲ لوانی متوفی در حدود سال 1591 م . زرغون خان نورزی فراهی متوفی بسال 921 هَ . ق ./ 1515 م . دوست محمد کاکر متوفی در حدود سال 900 هَ . ق ./ 1494 م . علی سرور لودی متوفی بسال هزار هَ . ق ./ 1591 م .. بعد از سال هزار هجری شعراء و مصنفان بسیاربزبان پشتو سخن گفته اند از آن جمله خوشحال خان ختک وعبدالرحمن بابا متولد بسال 1042 هَ . ق ./ 1632 م . وحمید مهمند متوفی در حدود سال 1690 م . و پیرمحمد کاکر متوفی در حدود سال 1770 م . از بعد از سال هزار هجری کتب و دیوانهای بسیار بزبان پشتو موجود است که عدد آنها به پانصد میرسد و آن کتب در دین و تصوف و تبلیغ و شعر و ادب و فلسفه و اخلاق و فقه و طب و غیره است در ذیل نام برخی از آنها ذکر میشود: 1 - قدیم ترین کتابی که بزبان پشتو نوشته شده ولی نسخه ٔ آن موجود نیست اما مؤلف پته خزانه از آن ذکر میکند کتاب سالووزمه یعنی نسیم ریگستان است که مؤلف آن زبدةالفصحا ابومحمد هاشم بن زیارالسروانی البستی است و بسال 223 هَ . ق ./ 837 م . در سروان هلمند متولد و بسال 297 هَ . ق ./ 909 م . در بست وفات یافته . وی از شاگردان ادیب معروف عرب بن خلاد ابوالعیناست و کتاب سالو و زمه را در بحث اشعار عرب نوشته است و مؤلف کتاب پته خزانه وجود این کتاب را بنقل از لرغونی پشتانه نوشته است . 2 - تذکرةالاولیای افغان که بعد از سال 612 هَ . ق . 1215/ م . در ارغسان قندهار نگاشته شده و مؤلف آن سلیمان بن بارک خان قوم ماکوصابزی است . این کتاب شرح حال بسیاری از شعرا و اولیاء افغان را آورده است و بسال 1319 هَ . ش . در کابل شش صفحه آن در جلد اول پشتانه شعرا عکس برداری شده و نشر یافته است . 3 - دخدای مینه یعنی محبت خدا که مجموعه ٔ اشعار شیخ متی قوم خلیل است این شاعر در سال 623 هَ . ق ./ 1226 م . متولد و بسال 688 هَ . ق ./ 1289 م . درگذشته است و در قلات قندهار مدفون است . 4 - اعلام اللوذعی فی الاخبار اللودی . کتابی بود بزبان پشتو از احمدبن سعید لودی که بسال 686 هَ . ق ./ 1287 م . در شرح حال خاندان شاهان لودی نوشته و اشعار وی در آن کتاب نقل شده است . 5 - تاریخ سوری تألیف محمدبن علی البستی در شرح حال خاندان شاهان غور که قصاید قدیم دربار شاهان سوری و غوری بزبان پشتو در این کتاب آمده است سه کتاب مذکور در حدود سال 1200 م . تألیف شده است . 6 - لرغونه پشتانی یعنی افغانهای قدیم تألیف شیخ کته بن یوسف بن متی قوم خلیل است که در حدود سال 700 هَ . ق ./ 1300 م . نوشته شده و حاوی شرح حال بسیاری از مشاهیر شعرا و علما و بزرگان است و مؤلف کتاب پته خزانه بسی از آثار ادبی زبان پشتو را از این کتاب نقل کرده است . 7 - تذکرةالاولیاء افغان تألیف شیخ قاسم بن شیخ قدم بن محمد زاهدبن میردادبن سلطان بن شیخ کته سابق الذکر است که شیخ قاسم در 956 هَ . ق ./ 1549 م . در بدنی پشاور متولد و بسال 1016 هَ . ق ./ 1607 م . وفات یافته است . 8 - دفتر شیخ مَلی ، تألیف آدم بن ملی بن یوسف بن مندی بن خوشی بن کندبن خوشبون است که در شرح حال فتوحات سوات و تقسیم زمین های آنجا در حدود 820 هَ . ق ./ 1417 م . نوشته شده است . 9 - تاریخ کجوجان رانی زی حاوی تاریخ سوات و بنیر که در حدود سال 900 هَ . ق ./ 1494 م . نوشته شده است . 10 - غَرغَشت نامه منظومه ٔ دوست محمد کاکر ولد بابرخان که بسال 929 هَ . ق ./ 1522 م . نظم شده و حاوی شرح غرغشت و دیگر بزرگان افغان بود. 11 - بوستان اولیا تألیف شیخ بوستان ولد محمد اکرم قوم بُریخ که بسال 998هَ . ق ./ 1589 م . در شوراوک قندهار نوشته شده و مؤلف آن در سال 1002 هَ . ق ./ 1593 م . در احمدآباد گجرات وفات یافته است . 12 - خبر البیان تألیف بایزید پیرروشان ولد عبداﷲ متولد بسال 932 هَ . ق ./ 1525 م . مدفون در بته پور حاوی تبلیغات مسلکی وی . 13 - مخزن الاسلام آخوند درویزه بن گدابن سعدی متوفی 1048 هَ . ق ./ 1638 م . که در پشاور مدفون است و کتابش حاوی مسائل دینی و تبلیغات مخالف پیرروشان است . 14 - کلید کامرانی تألیف کامران خان بن سدوخان سرسلسله ٔ قوم سَدوزائی است که بسال 1038 هَ . ق ./ 1628 م . آنرا در شهر صفای قندهار نوشته و شرح حال بسی از شعرا و بزرگان افغان را در آن نگاشته است . 15 - تحفه ٔ صالح تألیف ملااله یا رالکوزائی که تذکره ٔ رجال مشهور افغان است در حدود سال 1590 م . 16 - سلوک الغزاة تألیف ملامست زمند در حدود 1610 م . حاوی مضامین تبلیغی درباره ٔ جهاد. 17 - ارشاد الفقراء منظوم خانم نیک بخته بنت شیخ اله داد قوم مموزی که بسال 969 هَ . ق ./ 1561 م . منظوم شده است . 18 - ترجمه ٔ منظوم بوستان سعدی که زرغونه بنت ملادین محمد کاکر در سال 903 هَ . ق ./ 1497 م . منظوم داشته . 19 - دیوان رابعة حاوی اشعار وی در سال 915 هَ . ق ./ 1509 م . گرد آمده است . 20 - پته خزانه یعنی گنجینه ٔ پنهان تألیف محمدبن داودخان هوتک تذکرةالشعرای مهم زبان پشتو که در سال 1142 هَ . ق ./ 1729 م . در قندهار به امر شاه حسین هوتک نوشته و این کتاب درسال 1323 در کابل به تصحیح و تحشیه ٔ عبدالحی حبیبی از پشتو تولنه نشر شده است . محمد هوتک متولد بسال 1084 هَ . ق ./ 1653 م . دو کتاب دیگر هم به پشتو نوشته که یکی خلاصةالفصاحة و دیگر خلاصةالطب نام دارد.
غیر از این : کتب بسیار از نظم و نثر در پشتو موجود است که در اینجا ذکر نشده و بسی هم غیرمطبوع مانده است . ازعصر احمدشاه بابا پشتو در افغانستان زبان دربار شاهان بوده و اولین کتاب درسی آنرا در عصر احمدشاهی پیرمحمد کاکر بنام معرفةالافغانی نوشته است بعد از آن اولین دستور افعال زبان پشتو در سال 1220 هَ . ق ./ 1805) در هند بنام ریاض المحبة از طرف نواب محبت خان پسر حافظ رحمت اﷲخان مشهور قوم بریخ افغان نوشته شده و نواب اﷲ یارخان پسر دیگر حافظ رحمت خان بسال 1222 هَ . ق ./ 1808 م . کتاب لغات پشتو را بنام عجائب اللغات نوشت . در حدود سال 1290 هَ . ق ./ 1873 م . امیر شیر علیخان القاب مأمورین و عناوین عسکری را به پشتو ترجمه کرد و بعد از سال 1300 هَ . ق ./ 1882 م . کتب بسیار بزبان پشتو در کابل نشر شد بعد از سال 1920 م . که پشتومرکه (انجمن ادبی پشتو) در کابل تأسیس شد کتب درسی و دستور زبان و لغات پشتو را نوشتند ولی در حدود سال 1937 م . در کابل پشتو تولنه (فرهنگستان پشتو) تأسیس و بسی از کتب درسی - علمی و ادبی - بزبان پشتو طبع و نشر شد - انتهی . مسئله ٔ احیای زبان پشتو حلقه ای از سلاسل فریب و رشته ای از حبائل حیله ٔ سیاست های غربی است که برای تجزیه و تفریق ملل شرقی از دیرباز گسترده شده است و درست بدان ماند که امروز ملت فرانسه زبان غنی و بلیغ خود را بلهجه ٔ برتن یا باسک و ایران زبان فردوسی و حافظ را بزبان ولایتی سمنانی و بلوچی تبدیل کردن خواهد و مکروا و مکراﷲ و اﷲ خیرالماکرین . (قرآن 3 / 54).
|| مرطبان سفالین باشد و معرب آن بستوق است . (برهان قاطع). و آنرا بشتو نیز خوانند. (فرهنگ جهانگیری ). بستوی ترشی و غیره .

فرهنگ عمید

زبان بومی مردم افغانستان که شعبه ای از زبان فارسی و مخلوط از لغات فارسی و عربی و هندی است و با الفبای فارسی نوشته می شود.

دانشنامه عمومی

پشتو ممکن است به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد.
wiki: ایران است.
این روستا در دهستان مسافرآباد قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۱۳۹ نفر (۲۸خانوار) بوده است.
wiki: بخش ریز شهرستان جم استان بوشهر در جنوب ایران.
این روستا در دهستان ریز قرار دارد و بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ جمعیت آن ۷۹۸ نفر (۱۹۴ خانوار) است.
wiki: پشتو (روستا)

دانشنامه آزاد فارسی

پَشتو
از زبان های هندواروپایی در شاخۀ ایرانی و یکی از دو زبان رسمی افغانستان. این زبان عمدتاً در نیمۀ شرقی افغانستان، به ویژه از جلال آباد تا قندهار و نیز در بخش های غربی و شمالی افغانستان و همچنین در استان شمال غربی پاکستان، در منطقه ای از جنوب و بخش هایی از پنجاب و بلوچستان پاکستان تا کویته سخنگو دارد. پشتو، در ۱۹۳۶ با توجه به این که زبان مادری حدود ۵۰ درصد جمعیت افغانی بود، در کنار دری، زبان رسمی افغانستان اعلام شد. در شمال غربی پاکستان حدود ۷۰ درصد جمعیت، منطقه ای از چترال در شمال و هزاره در شرق به این زبان سخن می گویند. در منطقۀ مرزی شمال پاکستان مانند کویته و لورالای زبان غالب محسوب می شود. پشتو زبان پشتون هاست که در افغانستان سکونت دارند. خط پشتو همچون فارسی و عربی است، هرچند چند حرف آن در خط عربی و فارسی وجود ندارد. گاه اصطلاح پشتو تنها در گویش ملایم تر، یعنی گویشی که آواهای š «ش» و ž «ژ» را حفظ کرده، اطلاق می شود که در افغانستان به کار می رود، در صورتی که گویش دیگر که در بخش هایی از پاکستان رواج دارد و آواهای سخت «خ» و «غ» را نگه داشته است، به پختو معروف است. پشتو دومین زبان ایرانی نو پس از فارسی است که از قرن ۱۰ق دارای ادبیات غنی شفاهی و مکتوب بوده است. گویش های پشتو را می توان به چهار گروه تقسیم کرد: ۱. گروه جنوب غربی شامل قندهاری؛ ۲. گروه شمال غربی رایج در کابل، مانند غلزایی مرکزی؛ ۳. گروه جنوب شرقی شامل بَنوّچی، وزیری؛ ۴. گروه شمال شرقی رایج در شمال غربی پاکستان و شامل پیشاوری، غلزایی شمال شرقی، آفریدی، و اورَکْزی است. شمار زیادی از واژگان پشتو را واژه های عربی ـ فارسی تشکیل می دهد. آثار ادبی و پژوهشی فراوانی به قلم شاعران و نویسندگان و پژوهشگران پشتوزبان عرضه شده است، مانند خوشحال خان ختک، پیر محمد کاکر و حمید ماشوفیل.
wikijoo: پشتو

گویش مازنی

/pashtoo/ پستوی خانه

پستوی خانه

جدول کلمات

زبان بومی مرم افغانستان, ششلول

پیشنهاد کاربران

زبان بومی مردم افغانستان که داراى چهل و چهار حروف الفبا می باشد و حالا در کنار زبان فارسی از جمله زبان رسمی افغانستان است و مانند زبان فارسی کاربرد دارد.
پشتو/پشتون /پاشاتون
پا=بابا/پدر
شا/سا=همه چیز . کل هم اجمعاً
تو/تون=مکان گرد مثل برج یا منار IBIZA/BABELON0
پشتون= بارگاه تمام علم خدای


extension

سنگه چل دی

زبان پشتو یا پختو از زبان های ایران خاوری بوده و ریشه در پهلوی دارد و مانند زبان های سغدی و سکایی از یک سرچشمه می باشند و گویشوران آن بیشتر از ویس ( قوم ) افغان بوده ولی در میان بیشتر مردم افغانستان زبان پارسی روایی دارد هرچند که امروزه با توطئه انگلیس و آمریکا و با زور حاکمیت ویس افغان زبان پارسی کمرنگ شده ولی کوشش های بیدریغ تاجیکان فرهیخته و دانش پرور برای مانایی زبان پارسی ادامه دارد.
پیشگپتار
یکی از روستاهای سرسبز رودخانه است حتما ی این مکان سر بزنید
مجرد

پشتو از اول زبان مردم افغانستان یا اوغونستان بوده و برای پشتون ها نیز اوغون میگویند
ودیگر اینکه پشتو یک زبان هند و اروپایی است و هیچ ربطی به فارسی ندارد و آن برادری که می گوید که پشتو را انگلیس می خواهد رواج دهد سخت در اشتباه است چون که 65درصد جمعیت افغان ها پشتون ها هستند و ما به تمامی جمعیت افغانستان احترام می گذاریم اعم از هزاره و ازبک و براهوی و. . . . .
اما نمیشه که زبان یک تعداد کثیر افغان ها که پشتو هست را نادید گرفت. این زبان ملی کشور است مثل فارسی و باید هر فرد افغانستان این زبان شیرین زیبا را دوست داشته باشد. و به آن تکلم کند.
واما برادر عزیز من که از قوم تاجیک هستی ما تو را دوست داریم و تورا ارج می نهیم ولی گفتن این حرف ها در هر جا و صفحه های مجازی درست نیست جون که راه را برای دشمنان افغانستان باز می کند نباید بحث کرد چرا که تفرقه هیچ صوری ندارد.
ژوندی وصی افغانستان.
زند باد افغانستان.
پشتو یک زبان هندو اروپایی است و هیچ ربطی به فارسی ندارد. و بردار مان عمر گفت که آبگین زبان شیرین را باید یاد گرفت.
و این نکته که ما همه افغانستان را دوست داریم. همه قومیت ها.
من از قوم پشتون هستم و پشتو تکلم می کنم اما به دلیل اینکه فارسی دری یکی از زبان های رسمی افغانستان است. و در ( شونیز ) یا مکتب به ما یک کتاب به نام دری هم درس میدهند آن را دوست داریم
ژوندی وسی افغانستان.
دروغ هم حدی دارد. کلمه پشتو از نام کهن فلسطین ریشه دارد. پلاست ، پلاشتو و پلاشتین ( peleset , palashtu , palaistine ) که امروز به نام فلسطین مشهور شده است. مگر این زبان یهودی الا صل کم و بیش از عربی و هندی ولی شکم سیر از فارسی کهن و جدید سیر شده است. اولین کتاب بنام خیرالبیان توسط پیر روشان به ضد مغل های هند با استفاده خط فارسی به تحریر در آمده است هیچ سندی از درست بودن کناب جعلی بنام پته خزانه وجود ندارد.
امین جان کاش یک ذره منطق میداشتی.
یک قیاس بسیار بچه گانه و خنددار
الی همی پشتو ره چی ربطی به فلسطین.
خدایا یک ذره عقل نصیب کن.
تا دو
بنی
بی اولادی جنسی کمزوتیا او شزینه ناروغیو معالج
عارف
د افغانستان د کرکټ ملی لوبډلې د ټولو عالی سیالیو او زحمتونو مننه او قدر دانی کوم.

افغان لوبغاړو په سختو شرایطو کې په نړیوال جام کې د افغانستان او خلکو ښه استازولی وکړه او عالی لوبې یې نندارې ته وړاندې کړې.

ملی لوبغاړو څخه د مننې تر څنګ په راتلونکی کې ورته د لا ډېر بریاوو هیله کوم.
کلمات دیگر: