آبان

آبان . (اِخ ) نام فرشته ٔ موکل بر آب و تدبیر امور و مصالحی که در ماه آبان و روز آبان واقع شود. || (اِ) ماه هشتم از سال شمسی مطابق برج عقرب و تشرین اول یعنی ماه دوم خزان میان مهر و آذر و آن را آبانماه و اَبان نیز گویند :
ز میغ و نزم که بد، روز روشن از مه تیر
چنان نمود که تاری شب از مه آبان .

عنصری .

آب انگور بیاریدکه آبان ماهست
وقت منظر شد و وقت نظر خرگاهست
دست تابستان از روی زمین کوتاهست .

منوچهری .

و آفتاب در این ماه [ آبان ] در برج عقرب باشد. (نوروزنامه ).
گرم خونم چو آب در مرداد
سردآهم چو باد در آبان .

سنائی .

گرچه درغربت ز بی آبی شکسته خاطرم
زآتش خاطر به آبان ضیمران آورده ام .

خاقانی .

|| نام روز دهم ازماههای فرس و برحسب رسم مطرد که چون نام ماه با روزتطابق کند آن روز را عید گیرند، روز آبان در این ماه یکی از اعیاد دوازده گانه ٔ سال است . و روز آبان را آبان روز و آبانگان نیز گویند :
آبان روز است و ماه آبان
خرم گردان به آب رز جان .

مسعودسعد.

و گویند در این روز زَو پادشاه ایران بر افراسیاب پیروزی یافته و او را از ملک خویش برانده است و نیز در این روز پس از پنج یا هفت سال خشکی و قحط باران آمده است .
- امثال :
آبان ماه را بارانکی دیماه رابرفکی ، فروردین ماه شب ببار روز ببار ؛ برای خوبی زرع بارانی اندک به آبان و برفی کم به دی و به فروردین باران بسیار باید.