صوفی

صوفی . (اِخ ) (درویش ...) مؤلف مجالس النفائس آرد: پیر سیصدساله نبیره ٔ درویش حسین و ولد مولانا محمد چاخواست . مدام قدم در وادی طبابت و صوفی گری میفرساید و بطالبانی که ریاضت بادیه ٔ مرض می کشند ارشاد: موتوا قبل ان تموتوا میفرماید. این رباعی از اوست :
منمای بغیر من رخ ای سیم ذقن
کز غایت غیرتم رود جان ز بدن
خواهم که شوم مردمک دیده ٔ خلق
تا روی تو هیچکس نبیند جز من ...

(مجالس النفائس ص 101).

صوفی . (اِخ ) ملا محمد و از شعرای ایران و از مردم اصفهان است . مؤلف آتشکده ٔ آذر نویسد: بعضی او را خالوی ملا جامی دانسته اند. از اوست :
بخواری در رهش افتاده بودم
سحرگه آن قرار بیقراران
ز من بگذشت چون ابر بهاری
مرا بگذاشت چون ابر بهاران .

(آتشکده ٔ آذر چ زوار ص 184).

رجوع به قاموس الاعلام ترکی شود.

صوفی . (اِخ ) (مولانا...) مؤلف مجالس النفائس آرد: شخصی دانشمند بود و میل صحبت درویشان کرد و از این جهت بخدمت شیخ محمد لاهیجی رفت و با درویشان او در خلوت اربعین نشست . چون پنج روزی بر این بگذشت ، روزی از خلوت خانقاه بیرون آمد و به راه شرابخانه رفت و چندان می خورد که مست گشت و به خلوت بازشد، این مطلع گفت و بخانقاه فرستاد:
مرشد ماست خم باده که در روی زمین
نیست پیری به ازو صاف دل و گوشه نشین .

(مجالس النفائس ص 391).

از شعرای ایران است اصلاً از اتراک جغتائی است و مدتی قلندروار سیاحت میکرد. از اوست :
عاشق نشدی محنت هجران نکشیدی
کس پیش تو غمنامه ٔ هجران چه گشاید.

(قاموس الاعلام ترکی ).

صوفی . (اِخ ) (میر...) از یزد است . سیدی پاک طینت بود. قدر زندگانی دانست . تا ایام رفتن بی باده ٔ ارغوانی و صحبت یار جانی نبود. در بستن صوت و عمل عدیل نداشت . در مجلس مرحوم شاه ابوالبقا کلانتر یزد این رباعی را گفت :
در مجلس خاصت ره خار و خس نیست
محروم از این بهشت جز ناکس نیست
خضر خرد تراست درخور می ناب
می آب بقاست درخور هر کس نیست .

(تذکره ٔ نصرآبادی ص 426).

صوفی . (اِخ ) از شعرای ایران و از مردم کرمان است و در شیراز میزیست . از اوست :
صوفی بهوای نرگس جادوئی
همواره بخاک عجز دارد روئی
بهر دل من ترنج غبغب کافی است
صفرای مرا میشکند لیموئی .

(قاموس الاعلام ترکی ).

صوفی . (اِخ ) منشی محمد امتیاز علی از شعرای ایران و از قصبه ٔ کاکوری از مضافات شهر لکهنوی هندوستان است و از او است :
بهار امروز با سامان صد میخانه می آید
بدوش بیخودی چون بوی گل مستانه می آید.

(قاموس الاعلام ترکی ).

صوفی . (اِخ ) مؤلف مجالس النفایس آرد: مولانا صوفی نیز استرآبادی است . طبع خوب دارد و انشای او هم نیک است . این مطلع از اوست :
نیست در بحر توام ضعف ز بیماری دل
ترسم آشفته شود طبع تو از زاری دل .

(مجالس النفائس ص 86).

رجوع به همان کتاب ص 260 شود.

صوفی . (ص نسبی ، اِ) پیرو طریقه ٔ تصوف . پشمینه پوش . یک تن از صوفیه :
دل از عیب صافی و صوفی به نام
به درویشی اندر شده شادکام .

فردوسی .

مرد صوفی تصلفی نبود
خود تصوف تکلفی نبود.

سنائی .

واینک پی موافقت صف صوفیان
صوف سپید بر تن مشرق دریده اند.

خاقانی .

دیر یابد صوفی آز از روزگار
زین سبب صوفی بود بسیارخوار.

مولوی .

بسیار سفر باید تا پخته شود خامی
صوفی نشود صافی تا درنکشد جامی .

سعدی .

مطربان گوئی در آوازند و صوفی در سماع
شاهدان در حالت و شوریدگان در های و هوی .

؟

رجوع به صوفیه شود.

صوفی یک نام نیست. صوفی یک احوال است که آدمی را در بند خویش می سازد. آنچنان که آنْ فردِ دربند، در هیچی گرفتار می شود. صوفی مَرامی ست که شروعش دیدارِ با اوی است. صوفی یک دل خسته است که به سخن می آید. صوفی، اویِ خراب است. صوفی، مجنونی ست. صوفی از درون می آید. صوفی از اسرار اوی جل جلاله می باشد. صوفی هنر در اوی بودن است. صوفی همان اوی است. و پیروانِ صوفی در طریقت اند. صوفی آرامِ جهان است. صوفی همان یار است. درین ره هرچه دل خسته تر و داغ دیده تر باشد صوفی اَش مخوف تر خواهد بود. نگهبان صوفی اژدهایست، که منکرانش را اسیر نجاست و کثافة می سازد. زمین و زمان در بند صوفی می شود اگر اوی بخواهد. که اوی همان صوفی ست. صوفی دامی ست مخوف. لیکن بدون صوفی آدمی همچو حمار در جهد است. و با ژست شتر به اندازه بزغاله ای تناول می کند. و با هیبت شیر ، همچو موری در باد، برگِ خشکیده ای را می چسبد. بدون صوفی آدمی از امانت به خیانت می رسد و از مردانگی به نامردانگی. در صوفی زن همان مرد است. رابعه عدویه آن صوفی کبیر ، زنی پیر صفت است در جهانِ اهل متصوفه. او با اوی خرقه پوشاننده بودستی. صوفی حقیقت زیستن است. نامِ دربندانِ این مرام، درویشان صوفی ست. و هوادارانش اهل متصوفه استند. در صوفی پیرِ اعظم حضرت هوست. و باقی درویش. درین مرام هرکه در استعداد خویش می نشیند، تا خلقت کند. درویش باید اویِ خود را ابتدا در خویش و پس از آن در جهان لایتناهی قوت دهد. و این میسر مشود مگر در بینندگی تهی از احساسات نسبت به هر رویدادی خصوصا آنچه در ارتباط با استعدادمان رخ می دهد. صوفی نگاه یخی ست به هر زیبایی که حیرت آفرین است. چون صوفی در حیرت اوی است. نشانِ صوفی ماندن، تنها در بینندگی بی حس است و نشانِ مرتَد، در حسِ من است. بی آمالگری و، آرمانِ در استعداد نیز از دیگر نشاهای درویش است. چون صوفی تا ابدیت جان دارد. صوفی حیّ می سازد. شیخ رومی با صوفی، همچنان درویش می سازد. چون اوی، صوفی ست. صوفی با ساقی ست. و الباقی باقی. صوفی با شرابِ اوی دریا را مست خویش می سازد. صوفی چرس خداست. صوفی را نشود فهمی شد. صوفی دامی ست که خروجی اش ابوسعید ابوالخیر است. حلاج و بایزید است. صوفی از بن مهر است. صوفیان را یک خدا ست. و هرکه در یک خدا. تا آنکه ندا آید و نداها در یک صوفی شوند. و آن صوفی را همچنان همان یک خداست. و صوفی همان مجزای پاک است. صوفی مرید ندارد. دربند دارد. دربند را توان هیچ نیست. ما همه هیچیم، هیچ در هیچ. صوفی هیچی در هیچی ست. وَ هرچه در مقابلِ صوفی ست پوچی ست. وسلام

صوفی همچون ماهی است در رودخانه ایی از کلام خداوند و همچون دری در دل صدف در بحرالعلوم