نبرد برلین آخرین تهاجم بزرگ در جبهه اروپایی جنگ جهانی دوم بود و این عملیات استراتژیک به عهده ارتش شوروی گذاشته شده بود.در روز ۱۶ ژانویه ۱۹۴۵ ارتش سرخ در نتیجه عملیات ویستولا-اودر (به انگلیسی: Vistula-oder) به جبهه آلمان هجوم برد و در جبهه های پروس شرقی، سیلیزیای شمالی و جنوبی، پومرانیای شرقی با سرعت زیاد ۳۰–۴۰ کیلومتر در روز به سوی غرب پیش می رفت که به فاصله ۶۰ کیلومتر از شرق برلین در امتداد رودخانه اودر موقتاً توقف کرد.در طول نبرد، دو جبهه شوروی از جنوب و شرق به برلین حمله کردند در حالیکه بخش سوم ارتش شوروی در حال قلع و قمع نیروهای آلمانی در شرق برلین بود. نبرد در برلین از اواخر روز ۲۰ آوریل ۱۹۴۵ تا صبح ۲ می ادامه داشت که یکی از خونبارترین نبردهای تاریخ به شمار می رود.
پیروزی متفقین در جبهه اروپایی جنگ جهانی دوم
انحلال رایش سوم
آغاز جنگ سرد
اولین تدارکات دفاعی در دامنه های برلین در ۲۰ مارس شروع شد، هنگامی که فرمانده تازه منصوب ارتش ویستولا ژنرال گوتهارد هاینریکی بدرستی حدس زد که فشار اصلی ارتش شوروی در اطراف رودخانه او در خواهد بود. قبل از شروع نبرد در برلین، ارتش شوروی موفق شد با پیروزی در نبردهای کوچکتر رخ داده در ارتفاعات سیلو (به انگلیسی: the Seelow Heights) و هالب (به انگلیسی: Halbe)، برلین را محاصره کند. در ۲۰ آوریل ۱۹۴۵ در حالیکه لشکر اول اوکراین به فرماندهی ایوان کونف از سمت شمال به آخرین بازمانده های لشکر مرکزی آلمان فشار می آورد، ارتش اول بلاروس هم به فرماندهی مارشال گئورگی ژوکوف (به انگلیسی: Georgy Zhukov) شروع به گلوله باران مرکز برلین کرد. نیروهای دفاعی آلمان که اکثراً توسط هلموت وایدلینگ (به انگلیسی: Helmuth Weidling) فرماندهی می شدند متشکل از چند لشکر تضعیف شده، بدون تجهیزات کافی و بی نظم ورماخت (به انگلیسی: Wehrmacht) و وافن اس اس (به آلمانی: Waffen SS) و همچنین تعدادی از نیروهای مردمی (به آلمانی: Volkssturm) و جوانان هیتلری (به آلمانی: Hitler-Jugend) بود. در طی چند روز بعد، نیروهای شوروی با سرعت به سمت مرکز شهر پیشروی می کردند و در نهایت در ۳۰ آوریل بعد از درگیری شدید، ساختمان رایشستاگ (به آلمانی: Reichstag) را تسخیر کردند.
قبل از پایان جنگ، آدولف هیتلر پیشوای آلمان و تعداد زیادی از پیروانش دست به خودکشی زدند. مدافعان شهر نهایتاً در دوم می تسلیم شدند. هر چند در حالی نبرد در شمال غربی، غرب و جنوب غرب شهر تا روز ۸ می یعنی روز پایانی جنگ در اروپا ادامه داشت که یگان های آلمانی سعی می کردند با پیشروی به سمت غرب به جای تسلیم شدن به نیروهای شوروی، تسلیم متفقین غربی شوند.
ارتش سرخ در روز ۱۲ ژانویه ۱۹۴۵ عملیات ویستولا-اودر را از ورشو و در طول رودخانه نارف آغاز کرد که ۳ روز به درازا کشید و شامل جبهه ای وسیع می شد که ۴ لشکر روس در آن شرکت داشتند. در روز چهارم ارتش سرخ بر نیروهای آلمانی غلبه کرد و با سرعت ۳۰–۴۰ کیلومتر در روز پیشروی به سمت غرب، پروس شرقی، دانتزیگ (به انگلیسی: Danzig) و پوزنان (به انگلیسی: Poznań) را تصرف کرد و در ۶۰ کیلومتری برلین در طول رودخانه او در تشکیل یک خط داد.ارتش تازه تشکیل ویستولا به دستور هاینریش هیملر (به انگلیسی: Heinrich Himmler) سعی در ضد حمله داشت که این اقدام در تاریخ ۲۴ فوریه با شکست روبرو شد. بعد از آن ارتش سرخ به سمت پومرانیا (به انگلیسی: Pomerania) پیش رفت و کرانه سمت راست رودخانه او در را پاکسازی کرد و به سایلژا (به انگلیسی: Silesia) رسید.در جنوب، بوداپست در محاصره بود. سه تلاش آلمان ها برای پایتخت محاصره شده مجارستان با شکست مواجه شد و بوداپست در ۱۳ فوریه بدست نیروهای شوروی افتاد. آدولف هیتلر اصرار داشت برای پس گرفتن مثلث درائو-دانوب (به انگلیسی: Drau-Danube) باید یک ضدحمله انجام شود. هدف ضدحمله بدست آوردن ناحیه نفتی ناگیکانیزسا (به انگلیسی: Nagykanizsa) و بازپس گیری رودخانه دانوب برای عملیات های بعدی بود. به نیروهای فرسوده آلمانی وظیفه ای غیرممکن سپرده شده بود. تا ۱۶ مارس، عملیات لیک بالاتون آلمان ها شکست خورده بود و نیروهای ارتش سرخ ظرف ۲۴ ساعت تمام مناطقی که آلمان ها در مدت ۱۰ روز بدست آورده بودند را پس گرفتند. در ۳۰ مارس روس ها وارد اتریش شدند و طی عملیات وین موفق شدند در روز ۱۳ آوریل این شهر را تصرف کنند.بین ماه های ژوئن تا سپتامبر ۱۹۴۵ ورماخت بیش از ۱ میلیون نفر از نیروهایش را از دست داده بود و فاقد سوخت و مهمات لازم برای فعالیت مؤثر بود. در روز ۱۲ آوریل، آدولف هیتلر که تصمیم گرفته بود برخلاف نظر مشاورانش در شهر بماند خبر فوت فرانکلین روزولت (به انگلیسی: Franklin D. Roosevelt) رئیس جمهور آمریکا را شنید که باعث شد این امید به اشتباه در او قوت بگیرد که مرگ روزولت باعث ایجاد اختلاف بین متفقین خواهد شد و برلین در آخرین لحظه نجات پیدا خواهد کرد، همانگونه که در سال ۱۷۶۲ پیش آمده بود (مراجعه کنید به معجزه برندنبورگ).
پیروزی متفقین در جبهه اروپایی جنگ جهانی دوم
انحلال رایش سوم
آغاز جنگ سرد
اولین تدارکات دفاعی در دامنه های برلین در ۲۰ مارس شروع شد، هنگامی که فرمانده تازه منصوب ارتش ویستولا ژنرال گوتهارد هاینریکی بدرستی حدس زد که فشار اصلی ارتش شوروی در اطراف رودخانه او در خواهد بود. قبل از شروع نبرد در برلین، ارتش شوروی موفق شد با پیروزی در نبردهای کوچکتر رخ داده در ارتفاعات سیلو (به انگلیسی: the Seelow Heights) و هالب (به انگلیسی: Halbe)، برلین را محاصره کند. در ۲۰ آوریل ۱۹۴۵ در حالیکه لشکر اول اوکراین به فرماندهی ایوان کونف از سمت شمال به آخرین بازمانده های لشکر مرکزی آلمان فشار می آورد، ارتش اول بلاروس هم به فرماندهی مارشال گئورگی ژوکوف (به انگلیسی: Georgy Zhukov) شروع به گلوله باران مرکز برلین کرد. نیروهای دفاعی آلمان که اکثراً توسط هلموت وایدلینگ (به انگلیسی: Helmuth Weidling) فرماندهی می شدند متشکل از چند لشکر تضعیف شده، بدون تجهیزات کافی و بی نظم ورماخت (به انگلیسی: Wehrmacht) و وافن اس اس (به آلمانی: Waffen SS) و همچنین تعدادی از نیروهای مردمی (به آلمانی: Volkssturm) و جوانان هیتلری (به آلمانی: Hitler-Jugend) بود. در طی چند روز بعد، نیروهای شوروی با سرعت به سمت مرکز شهر پیشروی می کردند و در نهایت در ۳۰ آوریل بعد از درگیری شدید، ساختمان رایشستاگ (به آلمانی: Reichstag) را تسخیر کردند.
قبل از پایان جنگ، آدولف هیتلر پیشوای آلمان و تعداد زیادی از پیروانش دست به خودکشی زدند. مدافعان شهر نهایتاً در دوم می تسلیم شدند. هر چند در حالی نبرد در شمال غربی، غرب و جنوب غرب شهر تا روز ۸ می یعنی روز پایانی جنگ در اروپا ادامه داشت که یگان های آلمانی سعی می کردند با پیشروی به سمت غرب به جای تسلیم شدن به نیروهای شوروی، تسلیم متفقین غربی شوند.
ارتش سرخ در روز ۱۲ ژانویه ۱۹۴۵ عملیات ویستولا-اودر را از ورشو و در طول رودخانه نارف آغاز کرد که ۳ روز به درازا کشید و شامل جبهه ای وسیع می شد که ۴ لشکر روس در آن شرکت داشتند. در روز چهارم ارتش سرخ بر نیروهای آلمانی غلبه کرد و با سرعت ۳۰–۴۰ کیلومتر در روز پیشروی به سمت غرب، پروس شرقی، دانتزیگ (به انگلیسی: Danzig) و پوزنان (به انگلیسی: Poznań) را تصرف کرد و در ۶۰ کیلومتری برلین در طول رودخانه او در تشکیل یک خط داد.ارتش تازه تشکیل ویستولا به دستور هاینریش هیملر (به انگلیسی: Heinrich Himmler) سعی در ضد حمله داشت که این اقدام در تاریخ ۲۴ فوریه با شکست روبرو شد. بعد از آن ارتش سرخ به سمت پومرانیا (به انگلیسی: Pomerania) پیش رفت و کرانه سمت راست رودخانه او در را پاکسازی کرد و به سایلژا (به انگلیسی: Silesia) رسید.در جنوب، بوداپست در محاصره بود. سه تلاش آلمان ها برای پایتخت محاصره شده مجارستان با شکست مواجه شد و بوداپست در ۱۳ فوریه بدست نیروهای شوروی افتاد. آدولف هیتلر اصرار داشت برای پس گرفتن مثلث درائو-دانوب (به انگلیسی: Drau-Danube) باید یک ضدحمله انجام شود. هدف ضدحمله بدست آوردن ناحیه نفتی ناگیکانیزسا (به انگلیسی: Nagykanizsa) و بازپس گیری رودخانه دانوب برای عملیات های بعدی بود. به نیروهای فرسوده آلمانی وظیفه ای غیرممکن سپرده شده بود. تا ۱۶ مارس، عملیات لیک بالاتون آلمان ها شکست خورده بود و نیروهای ارتش سرخ ظرف ۲۴ ساعت تمام مناطقی که آلمان ها در مدت ۱۰ روز بدست آورده بودند را پس گرفتند. در ۳۰ مارس روس ها وارد اتریش شدند و طی عملیات وین موفق شدند در روز ۱۳ آوریل این شهر را تصرف کنند.بین ماه های ژوئن تا سپتامبر ۱۹۴۵ ورماخت بیش از ۱ میلیون نفر از نیروهایش را از دست داده بود و فاقد سوخت و مهمات لازم برای فعالیت مؤثر بود. در روز ۱۲ آوریل، آدولف هیتلر که تصمیم گرفته بود برخلاف نظر مشاورانش در شهر بماند خبر فوت فرانکلین روزولت (به انگلیسی: Franklin D. Roosevelt) رئیس جمهور آمریکا را شنید که باعث شد این امید به اشتباه در او قوت بگیرد که مرگ روزولت باعث ایجاد اختلاف بین متفقین خواهد شد و برلین در آخرین لحظه نجات پیدا خواهد کرد، همانگونه که در سال ۱۷۶۲ پیش آمده بود (مراجعه کنید به معجزه برندنبورگ).