کلمه جو
صفحه اصلی

بشار بن برد

دانشنامه عمومی

بَشّار پسر بُرد پسر یرجوخ تخارستانی (به عربی: بَشّار بن بُرد بن یرجوخ) (۹۵ - ۱۶۷ یا ۱۶۸ ق.؛ برابر با ۷۱۴ م. - ۷۸۴ م.) شاعر ایرانی تبار دوره های امویان و عباسیان بود. وی به زبان عربی شعر می سرود و در این کار درخشندگی بسیاری داشت و سرآمد هماوردان خویش در این زمینه همچون فرزدق بود. وی کور مادرزاد بود.
افتخارزاده، محمودرضا. شعوبیه، ناسیونالیسم ایرانی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۷۶.
ویکی پدیای عربی، نسخه ۲۸ ژوئیه ۲۰۰۶
حسینعلی ممتحن، نهضت شعوبیه، جنبش ملی ایرانیان در برابر خلافت اموی و عباسی، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی
زرین کوب، عبدالحسین. «دو قرن سکوت» ، انتشارات جاویدان، ۱۳۳۶.
دشمنانش به ویژه جاحظ پس از مرگ او را با ویژگی هایی چون زشتروی و درشتخوی و درشت اندام و دیوانه یاد کردند.
پدر بشار از تخارستان (واقع در افغانستان امروزی) بود که به دست عربها به بند کشیده شده و به بصره آورده شده بود. بشار در نزدیکی همین شهر زاده شد. وی نابینا از مادر زاده شد. از کودکی به سرودن شعر به زبان عربی پرداخت و پس از چندی به شعوبیه پیوست. او همچنین با خاندان برمکیان درپیوند بوده و خالد برمکی را ستوده بود.
کنیهٔ بشار ابومُعاذ و لقبش مُرعّث به معنای گوشواره دار بود. او در بصره بزرگ شد و در زمان خلافت منصور دوانیقی به بغداد رفت و پله های پیشرفت را پیمود.

دانشنامه آزاد فارسی

بَشّار بن بُرد (ح ۹۵ـ ح ۱۶۷ق)
(مکنّی به ابومعاذ و ملقب به مرعث) شاعر، خطیب و ادیب ایرانی تبار عرب. از شاعران معروف دورۀ امویان و اوایل عهد عباسیان، و اصلش از طخارستان بود. اعراب نیای او را به اسارت به عراق بردند. در حوالی بصره، نابینا به دنیا آمد و پدرش از موالی قبیلۀ عُقَیل بود. بشار خود را بازماندۀ ساسانیان می دانست و بدان می بالید. شعری که در وصف آتش سرود برای او شهرت شعوبی، زندیق، کافر و زردشتی بودن در پی آورد. با ادیبانی چون ابوعمرو بن العلاء، ابوعبیده و اصمعی مراوده داشت، اما رجال دین، مانند مالک بن دینار و حسن بصری و معتزلیانی همچون واصل بن عطا، با او دشمنی داشتند. بشار در قصیده و غزل استاد بود، اما تندخوی و ترش روی و تلخ گوی بود و دیگران از زبان بُرنده و هجو گزنده اش بیم داشتند. در نطق و نثر نیز کم نظیر و، با همۀ زشت رویی، محبوب زنان و بزرگان دولت بود. بسیاری از ناقدان عرب، بشار را نخستین شاعر نوآور و از پیش گامان بدیع می شمارند. در شعرهای فخر او احساسات شعوبی، ستایش شکوه نیاکان ایرانی و خوارداشتن اعراب نمایان است. بشار در نسل های بعدی شاعران عرب تأثیر گذاشت و پس از او روی آوردن به بدیع در میان شعرا رواج گرفت. سرانجام، با دسیسۀ دشمنان مغضوب مهدی خلیفۀ عباسی شد، به تهمت الحاد به زندان افتاد، و با شکنجه به قتل رسید. پیکرش را در کیسه دوختند و به دجله انداختند.


کلمات دیگر: