حرکت قسری

[ویکی فقه] حرکت قسری یا حرکت غریبه -که یکی از اقسام حرکت ذاتی است و عارض بر ذات جسم می شود -حرکتی است که مخالف میل طبیعی متحرک می باشد و مبدا میل آن از خارج بدست آمده باشد. در این حرکت که به نام خرکت قهری یا حرکت غریبه نیز مطرح است، محرک، خارج از ذات متحرک است و یا به عبارتی دیگر به قول شیخ الرئیس ، مبدا میل آن مستفاد از محرک خارجی است. مانند سنگی که به طرف بالا پرتاب می شود.
فلاسفه معتقدند که حتی در حرکات قسری نیز فاعل قریب، خود طبیعت جسم است. این مساله در زمان ارسطو نیز مطرح بوده است. بحثی که در اینجا مطرح است این است که وقتی سنگی به طرف بالا پرتاب می شود، چگونه می شود که سنگ به طرف بالا می رود و آیا محرک آن همراهش نیست و با این حال به سمت بالا می رود. یکی از نظریات قدیم در توجیه حرکت سنگ به طرف بالا نظریه دفع است که می گوید در این حرکت هوا به طرف پایین حرکت می کند و امواجی در هوا پیدا می شود که این سنگ را به سمت بالا می راند همانطور که می توان به کمک امواج آب، چوبی را بر روی آب حرکت داد. نظر دیگر می گوید که ضربه شخصی که سنگ را پرتاب کرده است، هم سنگ را دفع می کند و هم هوا را. ولی چون هوا از نظر جسمی لطیف تر است، زودتر دفع می شود و به همین علت سنگ به طرف بالا می رود. نظر سوم می گوید که شخص با این کارش حرکتی را ایجاد می کند و این حرکت در مسیر حرکتش، حرکت دیگری را تولید می کند و این سیر ادامه پیدا می کند.
← دیدگاه ابن سینا
۱. ↑ فرهنگ فلسفی، صلبیا، جمیل، ص۳۰۶، ترجمه منوچهر صالحی، تهران، نشر حکمت، ۱۳۸۱ش، چ دوم.۲. ↑ فرهنگ معارف اسلامی، سجادی، سید جعفر، ج۲، ص۲۶۰، تهران، نشر شرکت مولفان و مترجمان، ۱۳۶۲ش، چ اول.۳. ↑ مباحث مشرقیه، فخر رازی، محمد بن عمر، ج۱، ص۶۳۳، تهران، مکتبه اسدی، ۱۹۶۶م.۴. ↑ شرح اشارات و تنبیهات، طوسی، نصیر الدین، ج۲، ص۲۰۸، بی جا، نشر کتاب، ۱۳۷۸ق، چ دوم.
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «حرکت قسری».
...