سعدالدین وراوینی

سعدالدین وراوینی زادهٔ (وراوی )، شهر مشگین شهرامروزی از نویسندگان ایرانی و دومین مترجم کتاب مرزبان نامه از زبان طبری به زبان فارسی است که از جمله آثار مهم نثر مصنوع فارسی و به روش کلیله و دمنه در ذکر قصص و امثال و حکم فراهم شده و مطالب آن از زبان وحوش و طیور و دیو و پری و آدمی بیان شده است.
درباره شهرستان مشگین شهر
برگزاری کنگره بزرگداشت سعدالدین وراوینی در مشگین شهر
دولت آبادی، عزیز (۱۳۷۷)، سخنوران آذربایجان، انتشارات ستوده
از این کتاب دو ترجمه در دست است. نخست از محمد بن غازی ملیطوی که چندی دبیر سلیمان شاه بن قزل ارسلان از سلاجقه روم بود و ترجمه خود را به سال ۵۹۸ هجری به پایان برده و روضةالعقول نامیده است. دوم ترجمه ای که سعدالدین وراوینی از منشیان اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم چند سال بعد از مترجم نخستین و بدون اطلاع از کار او ترتیب داده و به پیروی از اسم اصلی آن عنوان مرزبان نامه را بدان داده است.
از احوال وراوینی اطلاع چندانی در دست نیست و تنها از مقدمه و خاتمه مرزبان نامه مستفاد می شود که او از ملازمان خواجه ربیب الدین هارون وزیر اتابک ازبک بن محمد اتابک آذربایجان بود. ربیب الدین مردی فاضل بود و وراوینی مرزبان نامه را به نام این وزیر دانش دوست درآورده است.
از آن جا که وراوینی ملازم خواجه ربیب الدین بود، بنابراین مدتی در تبریز می زیسته و مولد او هم بنابر حدس شفر در مجلد دوم از قطعات منتخبهٔ فارسی همان وراوی است که یاقوت حموی در معجم البلدان آن را شهرکی در یک منزلی اهر دانسته است که با توجه به فاصله امروزی همان مشگین شهر است.

سَعد الدّین وَراوینی (قرن ۶ـ قرن ۷ق)
ادیب و شاعر ایرانی. از مردم وراوی آذربایجان بود. از دورۀ سلطنت طغرل بن ارسلان سلجوقی و در هنگام اختلافات سران سلجوقی در عراق و تاخت وتازهای سپاهیان خوارزم تا بخشی از دورۀ فرمانروایی محمد خوارزمشاه، در مدرسۀ نظامیۀ اصفهان به سر می برد. بعد از آن به آذربایجان بازگشت و از ملازمان این وزیر شد. مرزبان نامه را به نام ابوالقاسم ربیب الدین هارون، وزیر اتابک ازبک بن محمد بن ایلدگز (حک: ۶۰۷ ـ ۶۲۲) از طبری به فارسی دریِ مزین و مصنوع برگرداند. وراوینی در مرزبان نامه از سبک کلیله و دمنه پیروی کرده است.