هفت پیکر

هفت پیکر یا بهرام نامه یا هفت گنبد، چهارمین منظومه نظامی از نظر ترتیب زمانی و یکی از دو شاهکار او (با خسرو و شیرین) از لحاظ کیفیت است. این دفتر را از جهت ساختار کلی و روال داستانی می توان به دو بخش متمایز تقسیم کرد:
داستان گنبد سیاه (داستان شهری که مردمانش همه سیاه پوش بودند)
داستان گنبد زرد (داستان شاهی که به زنان اعتماد نداشت و کنیزک زردرو)
داستان گنبد سبز (داستان بشر پرهیزگار و ملیخای بدطینت)
داستان گنبد سرخ (داستان بانوی حصاری)
داستان گنبد پیروزه ای (داستان ماهان و دیوان)
داستان گنبد صندلی (داستان خیر و شر)
داستان گنبد سپید (داستان دختر و پسری که قصد وصل داشتند اما میسر نمی شد)
یکی بخش اول و آخر کتاب دربارهٔ رویدادهای مربوط به بهرام پنجم ساسانی از بدو ولادت تا مرگ رازگونه او، که برپایه روایتی تاریخ گونه است؛دیگری بخش میانی که مرکب از هفت حکایت یا اپیزود از زبان هفت همسر او و از زمره حکایات عبرت انگیزی است که دختران پادشاهان هفت اقلیم (مطابق تقسیم قدما) برای بهرام نقل می کنند.
این منظومه آمیزه ای از جنبهٔ حماسی و غنایی است، بدین معنی که بخش هفت گنبد تماماً دارای روح غنایی و تخیل رمانتیک است، ولی بخش تاریخی گونه، اگرچه سعی شاعر بر ترسیم چهره ای حماسی برای بهرام بوده، آمیزه ای از جنبه حماسی و عناصر غنایی است. هفت پیکر از گذشته یکی از مضمون های اصلی نگارگری های ایرانی–هندی بوده است.
در هفت پیکر زمین و آسمان و جلوه های جمال این دو با هم پیوند می یابد:

هَفت پیکر
(یا: هفت گنبد؛ بهرام نامه) منظومه ای بزمی ـ رزمی به فارسی، سرودۀ نظامی گنجوی. این اثر که در ۵۹۳ق سروده شده، چهارمین مثنوی از خمسۀ نظامی است. وزن آن فاعلاتن مفاعلن فعلن و در حدود ۵,۱۳۶ بیت است و به علاءالدین کرپ ارسلان آقسنقری، حاکم مراغه، تقدیم شده است. موضوع این مثنوی شرح زندگی بهرام گور و به عیش نشستن او با دختران پادشاهان هفت اقلیم (در هفت گنبد به هفت رنگ و منسوب به هفت اختر) است. بهرام هرشب در یک گنبد، با یکی از دختران به سر می برد و هر شاهدخت حکایتی می گوید که اساس داستان های این منظومه است.هفت پیکر به تصحیح وحید دستگردی منتشر شده است (تهران، ۱۳۱۵ش).