بهرام

ورثرغنه یا بهرام ایزد جنگ و جنگاوری است و همکار میترا ایزد پیمان و خورشید و ایزد نور و باروری می باشد. در زمان هخامنشیان و پس از آن در زمان اسکندر ایزدان و ایزد بانوان بسیاری وجود داشتند که عبارتند از میتره، اناهیته، ورثرغنه و تیشتریه، که ورثرغنه نام دیگر بهرام است. بهرام فرشتهٔ انتقام جوی میترا می باشد. آنها در حالی که سوار بر گردونه ای هستند که چهار اسب سفید که سم های پیشین طلایی و سم های پسین نقره ای دارند، به سوی زمین می تازند آنها می خواهند تا پیروان ناراستی را سخت مجازات کنند و به پرهیزگاران پاداش دهند به این صورت که کسانی که پیمان هایشان را پاس می دارند با ثروت و سلامتی و فرزندان نجیب پاداش می دهند و کسانی که به پیمان هایشان پایبند نیستند با بیماری، مرگ، فقر، بدبختی و از دست دادن فرزند مجازات می کنند. ایزدانی که در سنگ نوشتهٔ آنتیخیوس آمده اند، دارای دو نام هستند و تحت این دو نام از حرمت برخوردار بودند که عبارتند از ذئوس-اهورامزد، مهر-آپولو، بهرام-هرکول. کشورارمنستان دین ایرانی داشت و علاوه بر اهورامزد و اناهید ایزد دیگری مورد پسند مردم بود و آن بهرام ایزد پاسدار ایرانشهر و خدای فیروزگری و ایزد ملی آریاها بوده است و بین ایزدان اوستایی بهرام از صدرنشینان است و به عنوان سالار لشکرها و سپاهیان خود را در گونه های مختلف به ستایشگرانش نشان می دهد او مطابق بهرام یشت در ده پیکر مختلف یعنی باد، گاو، اسب، شتر و غیره به زردشت ظاهر می شود یا در جنگی سخت مانند گرازی نر ایزد مهر را همراهی می کند. نام این ایزد در سنگ نوشتهٔ آنتیوخوس و در سکه های شاهان هند و سکایی آمده است. بهرام در ارمنستان یک خدای ملی محسوب می شد و یکی از باستانی ترین شعرهای ارمنستان قطعه ای از یک سرود است که مضمون آن زادن معجزه آسای بهرام از ژرفای آب ها است. پیروزی بهرام بر دیوان و اژدها باعث به وجود آمدن مجموعه ای از افسانه ها از او شده بود. نام بهرام صورت های گوناگونی دارد. صورت ارمنی آن ورهران است.
بادِ تندتازِ
گاوِ نرِ زیبایی با شاخ های زرین،
اسب سپید زیبایی با گوش های زرد و لِگام زرنشان
شترِ سرکش و گازگیر و تیزرو و رهرو و جست وخیز کننده
گراز نری که با دندان های تیز به پیش می تازد،
مردی پانزده ساله و فروغمند، با چشمانی درخشان و زیبا، و با پاشنه های کوچک
پرنده «وارَغْـن» که از پایین می گیرد و از بالا می دَرد و در میان مرغان، تندترین است
قوچ دشتی زیبایی با شاخ های پیچدار
نَر بُـزِ دشتی زیبایی با شاخ های سرتیز
مردِ شکوهمندی که یک کاردِ زرکوب و نگارین و زیورآذین دربرداشت
نام یک ایزد هندوایرانی به نام *vrtra-g'han (مانع شکن) در اوستا به صورت vərəθraγna (ورثرغنه) و در پارسی میانه به شکل ورهران، ورهرام و بهرام درآمده است. ریشه نیا-هندواروپایی آن به صورت *-wltro-gwhen (زننده موانع) بازسازی می شود. vṛtrahan (مانع شکن) که یکی از صفات ایزد هندی ایندرا می باشد، نیز همین واژهٔ بهرام است. نام ورثرغنه در ارمنی به صورت واهاگن و ورام، در سغدی، وشن، در پارتی، وریهرام، و در زبان کوشانی به صورت اُرلاگنو، درآمده است. نیز به روز بیستم هر ماه، بهرام می گویند.
در بهرام یشت آمده که بهرام آفریدهٔ اهورا نیرومند و فرهمند است و نیروی بینایی شگفت انگیزی دارد. او یورش همهٔ دشمنان را، چه جادوان و پریان، و چه کَوی ها و کَرَپان های «ستمگر»، در هم می شکند؛ جهان را تازگی و آشتی می بخشد و به خوبی آرمان ها را برآورده می کند.بهرام هم چنین توانایی فرزندآوری و بازوان نیرومند و تندرستی و دلیری می بخشد.
پیکرهایی که بهرام به صورت آنها پدیدار شده است:

بهرام (ابهام زدایی). بهرام از مفاهیم زرتشتی و از ایزدان ایرانی است.
بهرام (مرند)
بهرام (سقز)
بهرام (خرم آباد)
بهرام (نام کوچک)
بهرام همچنین ممکن است به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد:

بهرام (خرم آباد). بهرام روستایی از توابع بخش دوره چگنی شهرستان خرم آباد در استان لرستان ایران است.
فهرست روستاهای ایران
این روستا در دهستان کشکان قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۶۰ نفر (۱۵خانوار) بوده است.


بهرام (خواننده). بهرام نورائی، شاعر، خواننده، ترانه سرا و آهنگساز فعال در موسیقی هیپ هاپ ایران است که با زمینه شعری سیاسی-اجتماعی خود به شهرت رسید. او از سال ۱۳۸۱ تا کنون در زمینه های مختلفی از رپ فارسی فعالیت داشته است و جز ستون های اصلی و تأثیرگذار موسیقی زیرزمینی ایران به شمار می رود. همچنین رسانه های هافینگتون پست و المانیتور از وی به عنوان یکی از ۵۰ شخصیت تأثیرگذار در فرهنگ خاورمیانه یاد می کنند.

بهرام (سقز). بهرام(به کردی: بارام، Baram) روستایی از توابع بخش سرشیو شهرستان سقز است که در استان کردستان ایران قرار دارد.
این روستا در دهستان ذوالفقار واقع شده و براساس سرشماری سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۱۴۸ نفر (۲۶ خانوار) بوده است.

بهرام (مرند). بهرام یکی از روستاهای استان آذربایجان شرقی است که در دهستان میشاب شمالی بخش مرکزی شهرستان مرند واقع شده است. این روستا حدود ۵۰۰ خانوار دارد و جمعیت آن تقریباً ۲٬۰۰۰ نفر می باشد. شغل اکثر مردم کشاورزی و دامداری است. فاصلهٔ بهرام تا مرند، حدود ۵ کیلومتر است.

بهرام (نام کوچک). بَهرام نامی ایرانی است. افراد شاخص با این نام از این قرارند:
بهرام پسر گودرز، از پهلوانان شاهنامه
بهرام گور، یکی از شاهان ساسانی.
بهرام ورجاوند، یکی از افراد موعود در دین زرتشت
منصور حکمت، نامی که منصور حکمت، مبارز و تئوریسین معروف کمونیست، در اوایل انقلاب ایران از آن استفاده می کرد.
بهرام صادقی، نویسنده معاصر ایرانی
بهرام بیضایی، کارگردان سینما و تئاتر و نمایش نامه نویس و فیلمنامه نویس و پژوهشگر ایرانی
بهرام رادان، بازیگر ایرانی سینما.
بهرام سیاره، شاعر ایرانی، متخلص به پریش، معرف به پریش شهرضایی.

ایزد جنگ و پیروزی در دین زردشتی. از ریشۀ اَوستایی وِرِثْرَغْنَه؛ به معنی اژدهاکُش، درهم شکنندۀ مقاومت دیوان و اهریمنان است. ورثرغنه در متون پهلوی ساسانی به صورت وَرَهران، وَرَهرام و وَهرام آمده است؛ و در فارسی دَری بهرام تلفظ می شود. در زبان اَرمنی به واهاگِن تغییر یافته است. ارامنه، پیش از پذیرش دین مسیحیّت، بهرام را می پرستیدند و بهرام برای آنان هم تراز هِرکول در اساطیر یونانی بود. گیاه سیسَنبَر ویژۀ بهرام است. بهرام در اساطیر ایرانی، معادل ایندْرَه در ادبیات باستانی هند و سانسکریت است. بهرام یاور مِهر، ایزد عهد و پیمان است. بهرام یَشت (یشت ها) در اَوستا ویژۀ این ایزد است؛ بهرام در این یشت، نیرومندترین، پیروزترین، فرهمندترین، نیک ترین، سودمندترین و درمان بخش ترین ایزدان نامیده می شود. بهرام از ایزدانی است که انسان نیکوکار را در روز چهارم مرگ تا پل چینوَد همراهی می کند. بهرام حافظ فرّ ایزدی است. همچنین بهرام نامی است عام برای سه آتش مقدس در دین زردشت: آتشکدۀ بزرگ آذرگُشْنَسپ، که آتش اَرتشتاران و شهریاران بود در شیز آذربایجان؛ آتشکدۀ فَرنْبَغ یا آذَرفَرنبَغ، که آتش موبدان بود در پارس؛ آتشکدۀ بُرزین مهر یا آذَربُرزین مِهر، که آتش کشاورزان و پیشه وران در خراسان بود. در طاق بستان کرمانشاه، نقش بهرام را چون سلحشوری زره پوش سوار بر اسبی برگستوان دار حجاری کرده اند. سیارۀ مریخ در اساطیر ایران باستان، بهرام نامیده می شود؛ به همان گونه که سیارۀ مارس ایزد جنگ در اساطیر روم باستان بود. در تقویم زردشتی، نگهبانی روز بیستم هر ماه با بهرام است که به همین نام خوانده می شود (← تقویم_اوستایی)

بهرام (پسر گودرز). بَهرام (پسر گودرز)
در شاهنامۀ فردوسی ، دلاوری ایرانی، پسر گودَرز کَشواد و برادر گیو. بهرام، سیاوش را از پناه بردن به افراسیاب بازمی داشت و از او می خواست که از کِیکاوس پوزش بخواهد؛ اما چون سیاوش می خواست به توران برود، سپاه خود را به بَهرام سپرد. هنگامی که کِیخسرو سپاهی را به فرماندهی توس مأمور جنگ با توران کرد، بهرام یکی از سرداران او بود. او، با دیدن نشان خانوادگی فُرود، به یاری او برخاست و فرود نیز به یادگار، گرزی از سنگ فیروزه با دستۀ زَریّن به بهرام داد. بهرام در آشتی دادن توس و فرود شکست خورد و با کشته شدن فرود به سرزنش توس پرداخت . بهرام در جنگی با توران، تازیانۀ خود را گم کرد و چون این ننگ را نمی پذیرفت که تازیانه اش به دست دشمن افتد، به رغم مخالفت گودرز و گیو، به رزمگاه شتافت و تازیانه خود را یافت ، اما با همۀ دلاوری، سرانجام در زمان فرمانروایی کیخسروبه دست تَژاو کشته شد.

[ویکی فقه] بهرام (ابهام زدایی). بهرام ممکن است اسم برای اشخاص ذیل باشد: • بهرام چوبین، سپهبد شمال (شهربان آذربایجان و ماد) پسر وهرام گشسب از دودمان مهران، از مردم ری و سردارِ هرمز چهارم (حک :۵۷۹ـ۵۹۰میلادی)• بهرام سقای بخاری، بَهْرامْ سَقّایِ بُخاری، شاه بیات بردوانی جغتایی ماوراءالنهری (د۹۷۰ق/۱۵۶۳م)، از عارفان و شاعران بزرگ• بهرام گودرز، از پهلوانان روزگار کیکاووس و کیخسرو• بهرام گور، پادشاه نامی ساسانی، بهرام پنجم (حک: ۴۲۰ـ ۴۳۸میلادی) پسر یزدگرد اول
...