صمغ

راتنج , لثة

زنج، انگم، انگژد، ماده چسبناکی که ازبرخی درختان خارج می شود
( اسم ) مایع کم و بیش لزج و چسبناکی که از برخی درختان به خارج ترشح می شود و در مجاورت هوا منجمد شده سختی مخصوص پیدا می کند و در صنعت از آن استفاده می نمایند . صمغها معمولا موادی هستند که از تغییر و تبدیل شامه یاخته گیاهی حاصل می شوند آنها در الکل حل نمی گردند ولی در آب آماس کرده محلول کاذب می سازند . صمغها از اختلاط چند قند مرکب تشکیل شده اند و از این جهت می توان آنها را به قندهای ساده از قبیل آرابینوز وکسیلوز ومانوز و گلوکز تجزیه کرد . بعضی صمغها مستقیما در آب حل می شوند مانند صمغ عربی که از بعضی گونه های درخت اقاقیا به دست می آید و بعضی دیگر ابتدا در آب آماس کرده و پس از آن حل می شوند مانند صمغ کتیرا که از بعضی از گونه های گون به نام آسترا گالوس حاصل می شود . صمغها در اندامهای مختلف گیاهی تشکیل می شوند . در بقولات صمغ در قسمت های مختلف ساقه از قبیل پوسته و آوند های آبکش تشکیل می گردد . در برخی گیاهان از قبیل آلو و گوجه و بادام علاوه بر ساقه در میان بر میوه نیز صمغ تشکیل می شود راتینج راتیانج انگم انگژد جمع : صموغ یا صمغ آلو . انگم . یا صمغ آلوچه . انگم . یا صمغ خشاب . صمغ عربی . یا صمغ عربی . صمغی را گویند که از برخی گونه های اقاقیا از قبیل اقاقیای عربی و اقاقیای سنگال و اقاقیای نیلوتیک به دست می آید و در طبابت از آن استفاده می کنند . صمغ عربی گاهی به طور طبیعی ( براثر گزش حشرات یا ایجاد خراش در شاخه ها بر اثر بادهای شدید ) از گیاه به خارج ترشح می شود چنانکه در سودان سالانه مقادیر زیادی از این گونه صمغهای عربی طبیعی را که قرمز رنگ است به دست می آورند ولی معمولا برای به دست آوردن محصول بیشتر صمغ عربی پوست قسمتی از شاخه های درخت را می کنند و پس از ۳٠ تا ۴٠ روز صمغهایی را که در محل زخمی حاصل شده جمع آوری می کنند . نوع مرغوب صمغ عربی در آب به خوبی حل می شود و با آن محلول چسبنده ای ایجاد می کند و به علاوه نور پلاریزه را به سمت چپ منحرف می سازد و این انحراف نیز به تناسب مرغوب بودن صمغ بیشتر است . صمغ عربی شامل آب و ئیدراتهای کربن و اسید ها و عناصر معدنی و بمقدار بسیار کم تانن و حداقل سه دیاستاز ( اکسیداز پراکسیداز آمیلاز ) می باشد صمغ عربی دارویی است نرم کننده که در برافروختگی و اورام نتایج نیکو می دهد . یا صمغ گیلاس . انگم . یا صمغ نشاسته . دکسترین را گویند . این جسم از ئیدرولیز نشاسته حاصل می شود و راست گردان است . و معمولا در برابر ید قرمز یا زرد می شوند . دکسترین در انساج گیاهی همیشه با نشاسته همراه است . یا صمغ هشاب . صمغ عربی .
ضبط دیگری است از صمغ به نقل مولف منتهی الارب

(صَ ) [ ع . ] (اِ. ) مایع چسبناک و لزجی که از بدنة برخی درختان خارج می شود.

صمغ. [ ص َ ] ( ع اِ ) چیزی است لزج که از بعض اشجار حاصل شود. به هندی گوند گویند. به فارسی ژَد نامند. ( غیاث اللغات ). شلم درخت. ( منتهی الارب ). در ترجمه صیدنه آرد: لیث گوید هرچه از درخت ترشح کند و منجمد شود، عرب او را صمغ گوید و به هندوی جیر گویند. ارجانی گوید: صمغ عربی سرد است در یک درجه و خشک است در دو درجه و قابض است شکم را و ریش روده را و سرفه را سود دارد. ( ترجمه صیدنه ابوریحان ). ماده لزج که بر ساق و شاخ درخت طراود و چون گرهی برنگ سفید و یا زرد و یا سرخ و یا سیاه بنددو صمغ عربی از قَرَظ است که آنرا سَلَم گویند. مؤلف تحفه آرد: صمغ رطوبت منجمده نباتات است که از آن تراوش کرده خشک شود و صمغ هر نبات با او مذکور است ومراد از مطلق او صمغ عربی است که از درخت مغیلان حاصل میشود و بهترین او زرد مایل به سفیدی و سفید صاف براق است ، در گرمی معتدل و در دوم خشک و به اعتقاد جالینوس جمیع صموغ گرم است و قابض و مقوی معده و امعاءو مانع ریختن مواد به سینه و رافع حدت ادویه و جهت اسهال و سرفه و قرحه ریه و درد سینه و از دو مثقال تا سه مثقال او جهت سحج مجرب و برشته کرده او با روغن گل قاطع سیلان خون جمیع اعضاست سوای رحم و بواسیر ومداومت او روزی با یک وقیه روغن گاو تا یک هفته قاطع سیلان خون است و طلای او با سفیده تخم مرغ جهت سوختگی آتش و قطور او با گلاب جهت رمد و سلاق و جرب بغایت مفید و مضر سفل و مصلحش کتیراست. ( تحفه حکیم مؤمن ). شِلِم یا شِلم. ( برهان قاطع ). اَنگُم :
تن سخت کو نازنینی کند
چو صمغی بود کانگبینی کند.

---

صمغ. [ ص ِ م َ ] ( ع اِ ) چیزی است خشک که در سوراخ پستان ناقه پیدا شود و چون آن برآید شیر وی خوشمزه وپاکیزه گردد. ( منتهی الارب ). رجوع به صِمَغَة شود.

---

صمغ. [ ص َ م َ ] ( ع اِ ) ضبط دیگری است از صَمغ بنقل از مؤلف منتهی الارب. رجوع به صَمغ شود.

مادۀ چسبناکی که از برخی درختان خارج شده و در روی پوست درخت منعقد می گردد.
* صمغ عربی: (زیست شناسی ) صمغی که از درخت ارژن، نوعی اقاقیا، و بعضی اشجار دیگر به دست می آید و مصرف دارویی دارد.

{gum} [زیست شناسی- علوم گیاهی] ترکیبی از کربوهیدرات ها که با تیغ زدن گیاه از آن خارج و در مجاورت هوا سخت می شود؛ این ترکیب براثر جذب آب متورم می شود و محلولی ژله ای یا چسبناک به وجود می آورد

انجَم؛ بَربیم؛ شَلَم

انگم, زنخ