آشوریه هخامنشی. آشوریه هخامنشی یا آشورا (پارسی باستان: 𐎠𐎰𐎢𐎼𐎠 Aθurā) نام منطقه ای در امپراطوری هخامنشی در حدود عراق فعلی بود که توسط آخرین حکمرانان آشوری(زبان اکدی) اداره می شد. همچنین این منطقه در زبان آرامی نو آثورا و در زبان یونانی آثوریا خوانده می شود. حکومت آشوریهٔ هخامنشی بین سال های ۵۳۹ تا ۳۳۰ پیش از میلاد تحت حکمرانی کوروش بزرگ یا عنوان یکی از ساتراپی های هخامنشیان وجود داشته. همچنین در کتیبه های هخامنشی از آن به عنوان داهو به معنای گروهی از مردم یا کشوری و مردمانش بدون مفهوم اداری یاد شده است.امپراتوری آشور در شمال عراق، شمال شرق سوریه و جنوب شرقی آناتولی کنونی از بالای دجله تا بالای فرات گسترش داشت.امپراتوری آشوری نو پس از یک دوره جنگ های داخلی سهمگین و پس از اتحاد و یورش مردمان ایرانی (مادها و پارس ها)، بابلی ها و کیمری ها در اواخر قرن هفتم پیش از میلاد بسیار ضعیف گشت و پس از نبرد نینوا ۶۱۲ و تا سال ۶۰۵ پیش از میلاد به طور کامل سقوط کرد. بین سال های ۶۰۵ تا ۵۵۹ پیش از میلاد منطقهٔ آشوریه بین امپراتوری ماد در شرق و امپراتوری بابلی نو در غرب تقسیم شده بود. هر دو بخش در سال ۵۳۹ پیش از میلاد به تصرف هخامنشیان درآمدند و هخامنشیان در مناطق ساتراپی های ماد و آثورا را ایجاد کردند. طبق گفتهٔ هرودوت قسمت اصلی منطقه به دو بخش بابل و بقیهٔ آشوریه تقسیم گشته بود.با وجود چند شورش کوچک، آشوریه نقش مهمی را در حکومت هخامنشیان ایفا کرد. آشوری ها حق حکومت برخود را در سراسر دوران حکومت هخامنشی داشتند و به زبانشان به عنوان زبان دیپلماتیک توسط ایرانیان سخن گفته می شد. آشوریان به خاطر مهات های رزمیشان در کنار سربازان لیدیه ای ها به عنوان پیاده نظام سنگین سپاه هخامنشی خدمت می کردند. به علت خرابی های ناشی از سقوط امپراتوری آشور، برخی از تاریخ دانان آنجا را «سرزمین بایر خالی از سکنه» توصیف کرده اند. این درحالی است که برخی دیگر از آشورشناسان مانند جان کورتیس و سیمون پارپولا این ادعا را کاملاً رد کرده و استناد کرده اند که آشور در نهایت به یکی از ثروتمندترین مناطق در امپراتوری هخامنشی تبدیل شده بود. ثروت این سرزمین به دلیل استفادهٔ کارآمد ایرانیان از زمین های کشاورزی منطقه بود. در مقابل سیاست هخامنشیان دخالت نکردن در امورداخلی ساتراپی هایشان بود تا زمانی که این ساتراپی ها مالیات خود را به دولت بپردازند.
لیر: در نزدیکی درهٔ دیاله
آرزوهینا: در تل چمچمال. ۴۰ کیلومتری شرق کرکوک
اربیل
هالسو: در مکانی نامعلوم
متالوبش: ۲۰ کیلومتری شهر باستانی آشور
←
میان سال های میانی دههٔ ۱۴ تا اواخر دههٔ ۱۱ پیش از میلاد و بازبین سال های پایانی دههٔ ۱۰ تا اواخر دههٔ ۷ پیش از میلاد امپراتوری های آشوری میانه و آشوری نو به خاورمیانه از لحاظ نظامی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی تسلط داشتند و پارس ها و همسایگانشان مادها، پارت ها، ایلامی ها و مندائی ها خراج گزاران آشوریان بودند و به آنان مالیات می پرداختند.در سال های پایانی قرن هفتم پیش از میلاد، امپراتوری آشوری درگیر یک دوره جنگ داخلی شد که به شدت موجب تضعیف آنان شد و در نهایت نبرد نینوا در سال ۶۱۲ پیش از میلاد منجر به برخی افراد از ملل تحت تسلطشان مانند بابلی ها، کلدانی ها، مادها، پارس ها، سکاها و کیمری ها رهبریشان را برعهده بگیرند و امپراتوری آشوریان در سال های پس از آن روبه نابود گذارد. آشوریان با کمک یکی دیگر از خراج گزاران سابقشان یعنی مصر (که از ظهور قدرت های جدید می ترسید) به نبرد علیه متحدین ادامه دادند اما این تلاش ها هم بیهوده بود و پایتخت جدیدشان حران نیز در سال ۶۰۸ پیش از میلاد تسخیر شد. مقاومت آشوریان تا آخرین شکستشان در کارکمیش در سال ۶۰۵ پیش از میلاد ادامه یافت.بعدها کوروش بزرگ امپراتوری بابل نو و پادشاه آن نبونعید (که یک آشوری اهل حران بود) را شکست داد و بابل و آشور را به خاک ایران ضمیمه کرد.
در زمان فرمانروایی هخامنشیان بر آشوریه، پایتخت های سابق آشوریان یعنی نینوا، دور شاروکین و نمرود جمعیت پراکنده ای داشتند. بیشتر آشوریان در شهرهای کوچک و روستاها سکونت داشتند. با این حال، بنابه نظر برخی آشورشناسان شهرهایی مانند عرفه، تل حلف و اربیل سالم و دست نخورده ماندند. طبق گفتهٔ تاریخ نگار یونانی گزنفون، با وجود ویرانی بسیاری از شهرهای آشوریان در جنگ ها، آشوریانی که در روستاها زندگی می کردند، زندگی مرفهی داشتند. گزنفون و سایر یونانیانی که از آشوریه بازدید می کردند، پس از عبور از شهر نمرود که از آن به عنوان «ویرانه ای با ساکنانی اندک» یاد می کند، از روستاهای شمال غربی منطقه به دنبال کرانهٔ رود دجلهاین گونه یاد می کند:
لیر: در نزدیکی درهٔ دیاله
آرزوهینا: در تل چمچمال. ۴۰ کیلومتری شرق کرکوک
اربیل
هالسو: در مکانی نامعلوم
متالوبش: ۲۰ کیلومتری شهر باستانی آشور
←
میان سال های میانی دههٔ ۱۴ تا اواخر دههٔ ۱۱ پیش از میلاد و بازبین سال های پایانی دههٔ ۱۰ تا اواخر دههٔ ۷ پیش از میلاد امپراتوری های آشوری میانه و آشوری نو به خاورمیانه از لحاظ نظامی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی تسلط داشتند و پارس ها و همسایگانشان مادها، پارت ها، ایلامی ها و مندائی ها خراج گزاران آشوریان بودند و به آنان مالیات می پرداختند.در سال های پایانی قرن هفتم پیش از میلاد، امپراتوری آشوری درگیر یک دوره جنگ داخلی شد که به شدت موجب تضعیف آنان شد و در نهایت نبرد نینوا در سال ۶۱۲ پیش از میلاد منجر به برخی افراد از ملل تحت تسلطشان مانند بابلی ها، کلدانی ها، مادها، پارس ها، سکاها و کیمری ها رهبریشان را برعهده بگیرند و امپراتوری آشوریان در سال های پس از آن روبه نابود گذارد. آشوریان با کمک یکی دیگر از خراج گزاران سابقشان یعنی مصر (که از ظهور قدرت های جدید می ترسید) به نبرد علیه متحدین ادامه دادند اما این تلاش ها هم بیهوده بود و پایتخت جدیدشان حران نیز در سال ۶۰۸ پیش از میلاد تسخیر شد. مقاومت آشوریان تا آخرین شکستشان در کارکمیش در سال ۶۰۵ پیش از میلاد ادامه یافت.بعدها کوروش بزرگ امپراتوری بابل نو و پادشاه آن نبونعید (که یک آشوری اهل حران بود) را شکست داد و بابل و آشور را به خاک ایران ضمیمه کرد.
در زمان فرمانروایی هخامنشیان بر آشوریه، پایتخت های سابق آشوریان یعنی نینوا، دور شاروکین و نمرود جمعیت پراکنده ای داشتند. بیشتر آشوریان در شهرهای کوچک و روستاها سکونت داشتند. با این حال، بنابه نظر برخی آشورشناسان شهرهایی مانند عرفه، تل حلف و اربیل سالم و دست نخورده ماندند. طبق گفتهٔ تاریخ نگار یونانی گزنفون، با وجود ویرانی بسیاری از شهرهای آشوریان در جنگ ها، آشوریانی که در روستاها زندگی می کردند، زندگی مرفهی داشتند. گزنفون و سایر یونانیانی که از آشوریه بازدید می کردند، پس از عبور از شهر نمرود که از آن به عنوان «ویرانه ای با ساکنانی اندک» یاد می کند، از روستاهای شمال غربی منطقه به دنبال کرانهٔ رود دجلهاین گونه یاد می کند:
wiki: آشوریه هخامنشی