کبیرکوه

کَبیرکوه یکی از کوه های طولانی زاگرس است که در استان ایلام قرار دارد. در منابع قدیمی نام آن عظیم کوه ذکر شده است. این کوه ۱۷۵ کیلومتر طول و بین ۴۵ تا ۸۰ کیلومتر عرض دارد. این رشته کوه در دورهٔ کرتاسه و از سنگ های رسوبی تشکیل شده است. همانند تمام کوه های غرب ایران از شمال غرب به جنوب شرق امتداد یافته است. کبیر کروه متشکل از تعداد زیادی کوه از جمله سیاه کوه، دینار کوه، سمند، اناران، سر میدان و کمر سفید است. بلندترین قله آن ۳۰۶۵ متر ارتفاع و در ۲۵ کیلومتری غرب بدره قرار دارد.
منطقه حفاظت شده کبیرکوه
تونل کبیرکوه
پدیده های زمین شناختی چون آبشارهای افرینه، ماربره و هفت آسیاب، دره هایی با دیواره های بلند و نیز تنگ بهرام چوبین، تنگ ماژین و غارهای باستانی کلماکره و کوگان در پیرامون کبیرکوه واقع شده اند. آثار باستانی شهر ۱۴۰۰ ساله ماداکتو، پل های سنگی چم نمشت، پلدختر و گاومیشان متعلق به دوران ساسانی و پل کلهر متعلق به قرن چهارم هجری نیز در این منطقه قرار دارند.
حدود ۱۱ هزار سال پیش در سِیمَره، جایی در مرز استان های لرستان و ایلام کنونی، کبیرکوه با ارتفاع ۲۸۰۰ متری خود به دشت های اطراف مسلط بود، اما به ناگاه زمین لرزه ای اتفاق افتاد که تأثیر مستقیمی بر سرنوشت سنگ آهک های ۲۸ میلیون ساله این کوه داشت. این تکان های ناگهانی همراه با آب های زیرزمینی و شیب دامنه، دست به دست هم دادند تا ۲۷ میلیارد تن از این آهک ها از دامنه شمال شرقی کوه جدا شوند.
این توده عظیم پس از جدا شدن، یکباره روی دامنه کوه سُر خورد و به سوی شمال به حرکت درآمد. سپس با عبور از کوهپایه همچنان با ایجاد زلزله های پیاپی راه خود را ادامه داد و با گذر از طاقدیس میله کوه در دشت سرازیر شد. این آوارها مسافتی حدود ۱۹ کیلومتر را طی کردند تا این که از توان افتاده و آرام گرفتند.

کَبیرکوه
رشته کوهی در استان ایلام، حاشیۀ غربی کوهستان زاگرس، با ارتفاع ۲,۷۹۰ متر. طول آن ۱۷۵ کیلومتر، عرض رشته کوه های آن ۴۵ تا ۸۰ کیلومتر، و وسعت آن بالغ بر ۹,۵۰۰ کیلومتر است. رودخانه های بسیاری ازجمله رودهای چنگوله، آبدانان و دویریج از این کوه سرچشمه می گیرند و رودخانه سیمره آن را از استان لرستان جدا می کند. راه ها و گردنه های بسیاری از این کوه می گذرند، که از آن جمله اند: راه های کرمانشاه به ایلام، کرمانشاه به سرابله، ایلام به دره شهر، و نیز ایلام به آبدانان و ایلام به مهران. شهرهای سرایوان، سرابله، چوار، ایلام، لومار، قلعه درّۀ ملکشاهی، میمه، بدره، درّه شهر، و آبدانان در این کوهستان قرار دارند که پوشیده از جنگل های تنک است.