[ ع . ] (مص م .) به درد آوردن ، دردمند کردن .
[ ع . ] (مص م .) به درد آوردن ، به رنج افکندن .
ایلام . (ع مص ) (از «ال م ») دردمند کردن . (غیاث اللغات ) (تاج المصادر بیهقی ). درد رسانیدن . (منتهی الارب ). || دردمند شدن . (المصادر زوزنی ). || (از «ول م ») طعام عروسی ساختن . (منتهی الارب ) (آنندراج ). مهمانی عروسی کردن . (تاج المصادر بیهقی ). به طعام عروسی کسی را بردن . ولیمه دادن . مهمانی عروسی دادن . (یادداشت بخط مؤلف ). || مجتمع و فراهم آمدن خوی و خرد. (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء).
ایلام . (اِخ ) شهر ایلام مرکز دهستان ایلام و نام اولیه ٔ آن حسین آباد بوده است . حسین آباد مرکز تابستانی والی پشتکوه محسوب میگردید. در سال 1309 هَ . ش . پس از استقرار امنیت رو به آبادی نهاد و اینک شهر کوچکی است و تمام ادارات شهرستان در آن دایر است . شهر کوچک ایلام در دره ٔ کوهستانی واقع شده ارتفاعات کبیرکوه در خاورکوه مانشت در شمال شهر واقع شده است . دامنه های مشجر و جنگلهای انبوه بلوط منظره ٔ جالب توجهی بآن بخش داده است . آب شهر از چشمه وقنوات متعدد تأمین میشود. جمعیت شهر ایلام در حدود هفت هزار تن است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 5).
ایلام . (اِخ ) یکی از شهرستانهای استان پنجم کشور است که سابقاً آن را پشتکوه می نامیده اند. این شهرستان در جنوب باختری استان واقع و حدود و مشخصات آن بشرح زیر است : از طرف شمال به بخشهای ایوان و سومار از شهرستان شاه آباد. از طرف شمال خاور و خاور به شهرستان خرم آباد (رودخانه ٔ صیمره حد طبیعی بین این شهرستان و شهرستان خرم آباد است ). از طرف جنوب به شهرستان دشت میشان استان ششم . از طرف جنوب باختری و باختر بکشور عراق .بواسطه ٔ وجود کبیرکوه و رشته های منشعبه از آن و پستی و بلندی هوای این شهرستان را به سه قسمت متمایز میتوان تقسیم نمود: 1 - مناطق مرتفع کوهستانی 2 - مناطق مرزی مهران و دهلران . 3 - مناطق بخش آبدانان ، دره شهر، شیروان چرداول و زرین آباد. مهمترین کوه شهرستان کبیرکوه است که در جهت شمال باختر به جنوب خاور کشیده شده . بخشهای بدره و دره شهر در دامنه های جنوب باختری آن واقع شده اند. رودخانه های شهرستان ایلام عموماً از کبیرکوه سرچشمه گرفته بر رودخانه ٔ صیمره و برخی از کشور ایران خارج و بعراق منتهی میشود. 1 - رودخانه هائی که بصیمره میریزد عبارتند از: رودخانه ٔ سرآب که در بخش شیروان چرداول جاری است . و رودخانه ٔ سرآب کلاران و سره آب ، زنجیر گسرو، رودخانه ٔ گنجه ، رودخانه ٔ کلیم ، رودخانه ٔ سیکان ، دره شهر، شیخ مکان در بخش دره شهر. 2 - رودخانه هائی که بدشت عراق منتهی میشوند عبارتند از: رودخانه ٔ کنجان چم ، رودخانه ٔ گاوی ، رودخانه ٔ چنگوله ، رودخانه ٔ میوات . محصولات عمده ٔ شهرستان ، گندم ،جو، حبوبات ، توتون و لبنیات است . در اکثر نقاط این شهرستان معدن نمک موجود است . شهرستان ایلام از ده بخش بنام چوار، صالح آباد، ارکاز، بدره ، دره شهر (صیمره )، آبدانان ، دهلران ، مهران ، زرین آباد و شیروان چرداول تشکیل شده ، جمع قراء شهرستان 366 قریه است . جمعیت آن در حدود 105000 تن است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 5). ایلام را سابقاً عیلام می گفته اند ایلام یا سوزیان دولت قدیم و همسایه ٔ کلاده و پایتخت آن شوش بود وسلاطین آن کلده و بابل را تسخیر کردند و در زمان داریوش این مملکت تشکیل ساتراپی داد. انزان . انشان . رجوع به ایران باستان پیرنیا و نیز رجوع به عیلام شود.
به معنی سرزمین آتش خدایان ویا از ریشه ئیل به معنی خدا و به معنی سرزمین خدا اصل ریشه عبری است نه عربی و در تورات نوشته شده است به عنوان آلامتو و به چون ریشه عربی ندارد به معنی درد و رنج و یا اط مصادیق الم یا آلام به معنای درد نمی باشد
