[ویکی فقه] سرداب و سردابه به خانه ای گفته می شود که آن را در زمان های سابق ـ به ویژه در مناطق گرمسیر ـ در آن موقع که هنوز وسایلی چون کولر، پنکه، یخچال و... ساخته نشده بود، در زمین می ساختند تا در ایام بسیار گرم تابستان از طریق سکونت در آنجا از گزند گرما در امان باشند و به وسیله قرار دادن اغذیه و اشربة فاسدشدنی در این مکان، از فاسدشدن آن ها جلوگیری نمایند.
از بررسی کاربردهای گوناگون واژه سرداب در لغت و عرف عامه مردم به خوبی معلوم می شود که این کلمه در کتاب های لغت و اصطلاح رایج در زبان اغلب مردم در طول تاریخ به یک معنی بکار می رود. توضیح آن که سرداب و سردابه به خانه ای گفته می شود که آن را در زمان های سابق ـ به ویژه در مناطق گرمسیر ـ در آن موقع که هنوز وسایلی چون کولر، پنکه، یخچال و... ساخته نشده بود، در زمین می ساختند تا در ایام بسیار گرم تابستان از طریق سکونت در آنجا از گزند گرما در امان باشند و به وسیله قرار دادن اغذیه و اشربة فاسدشدنی در این مکان، از فاسدشدن آن ها جلوگیری نمایند.مرحوم دهخدا در این باره می نویسد: سرداب خانه ای را گویند که در زمین سازند، خانه ای که در زیرزمین سازند تا در گرما به آن پناه برند و آب در آنجا نگاه دارند تا سرد بماند...
سرداب غیبت
متوکل عباسی نسبت به شیعیان و دوستداران اهل بیت علیهم السلام بسیار سخت گیری می کرد. تاریخ نگاران نقل می کنند که هیچ کس مثل متوکل به گماردن جاسوس و جمع آوری اخبار مناطق گوناگون اهتمام نداشت. وقتی جاسوسان وی و فرماندار نظامی مدینه، عبدالله بن محمد هاشمی در مورد فعالیت های سیاسی امام هادی علیه السلام و نفوذ معنوی او در بین مردم و به ویژه شیعیان گزارش هایی به متوکل دادند او بسیار نگران شد؛ زیرا شرایط به گونه ای نبود که بتواند آن حضرت را به زور به زندان یا تبعید بفرستد یا جلوی فعالیت های او را بگیرد؛ از این رو به حیله و نیرنگ متوسل شد و به ظاهر نامه محبت آمیزی به امام هادی علیه السلام نوشت و او را به سامرا دعوت کرد.آن گاه بدون معطلی یحیی بن هرثمه را با سیصد سرباز مأمور کرد که امام هادی علیه السلام را به همراه خانواده به سامرا، مرکز خلافت عباسی، منتقل نماید تا در سامرا از هر جهت بتواند آن حضرت را زیر نظر داشته باشد. به این ترتیب حضرت هادی علیه السلام در سال ۲۳۶ ق. به سامرا برده شد و بیش از بیست سال در بدترین شرایط، تحت نظر دژخیمان عباسی در شهر سامرا زندگی کرد و در نهایت با توطئه ای که متوکل چیده بود در سال ۲۵۴ ق. به شهادت رسید و جنازه مطهر آن حضرت در همان خانه مسکونی خودشان به خاک سپرده شد. پس از شهادت امام هادی علیه السلام، حضرت امام حسن عسکری علیه السلام در همان خانه ای که پدر بزرگوارشان در آنجا زندگی می کردند سکونت گزیدند.
دیدگاه ها در مورد سرداب
درباره سرداب دو دیدگاه وجود دارد:بسیاری بر این باورند با توجه به شرایط جغرافیایی منزل، همانند دیگر خانه ها از ابتدا این سرداب با همین عنوان و کارکرد وجود داشته است؛ برخی مانند مرحوم علامه عسکری بر این باور بوده اند که شهرهایی مانند سامرا و شهر ری با گذر ایام به واسطه اختلاف ارتفاع پدیدار شده شهرهای جدید روی شهرهای قدیم ساخته می شده اند. بنای شهر جدید روی شهر قدیم باعث می شود که خانه های مسکونی شهر قدیمی کارکرد سردابی شهرهای جدید را پیدا کند. بنابراین نظر، سرداب مورد بحث ما همان منزل مسکونی ائمه اطهار علیهم السلام بوده که با ساخت شهر جدید چون در ارتفاع پایین تری قرار گرفته به مانند سرداب به نظر می آید.
← بررسی دو دیدگاه فوق
...
از بررسی کاربردهای گوناگون واژه سرداب در لغت و عرف عامه مردم به خوبی معلوم می شود که این کلمه در کتاب های لغت و اصطلاح رایج در زبان اغلب مردم در طول تاریخ به یک معنی بکار می رود. توضیح آن که سرداب و سردابه به خانه ای گفته می شود که آن را در زمان های سابق ـ به ویژه در مناطق گرمسیر ـ در آن موقع که هنوز وسایلی چون کولر، پنکه، یخچال و... ساخته نشده بود، در زمین می ساختند تا در ایام بسیار گرم تابستان از طریق سکونت در آنجا از گزند گرما در امان باشند و به وسیله قرار دادن اغذیه و اشربة فاسدشدنی در این مکان، از فاسدشدن آن ها جلوگیری نمایند.مرحوم دهخدا در این باره می نویسد: سرداب خانه ای را گویند که در زمین سازند، خانه ای که در زیرزمین سازند تا در گرما به آن پناه برند و آب در آنجا نگاه دارند تا سرد بماند...
سرداب غیبت
متوکل عباسی نسبت به شیعیان و دوستداران اهل بیت علیهم السلام بسیار سخت گیری می کرد. تاریخ نگاران نقل می کنند که هیچ کس مثل متوکل به گماردن جاسوس و جمع آوری اخبار مناطق گوناگون اهتمام نداشت. وقتی جاسوسان وی و فرماندار نظامی مدینه، عبدالله بن محمد هاشمی در مورد فعالیت های سیاسی امام هادی علیه السلام و نفوذ معنوی او در بین مردم و به ویژه شیعیان گزارش هایی به متوکل دادند او بسیار نگران شد؛ زیرا شرایط به گونه ای نبود که بتواند آن حضرت را به زور به زندان یا تبعید بفرستد یا جلوی فعالیت های او را بگیرد؛ از این رو به حیله و نیرنگ متوسل شد و به ظاهر نامه محبت آمیزی به امام هادی علیه السلام نوشت و او را به سامرا دعوت کرد.آن گاه بدون معطلی یحیی بن هرثمه را با سیصد سرباز مأمور کرد که امام هادی علیه السلام را به همراه خانواده به سامرا، مرکز خلافت عباسی، منتقل نماید تا در سامرا از هر جهت بتواند آن حضرت را زیر نظر داشته باشد. به این ترتیب حضرت هادی علیه السلام در سال ۲۳۶ ق. به سامرا برده شد و بیش از بیست سال در بدترین شرایط، تحت نظر دژخیمان عباسی در شهر سامرا زندگی کرد و در نهایت با توطئه ای که متوکل چیده بود در سال ۲۵۴ ق. به شهادت رسید و جنازه مطهر آن حضرت در همان خانه مسکونی خودشان به خاک سپرده شد. پس از شهادت امام هادی علیه السلام، حضرت امام حسن عسکری علیه السلام در همان خانه ای که پدر بزرگوارشان در آنجا زندگی می کردند سکونت گزیدند.
دیدگاه ها در مورد سرداب
درباره سرداب دو دیدگاه وجود دارد:بسیاری بر این باورند با توجه به شرایط جغرافیایی منزل، همانند دیگر خانه ها از ابتدا این سرداب با همین عنوان و کارکرد وجود داشته است؛ برخی مانند مرحوم علامه عسکری بر این باور بوده اند که شهرهایی مانند سامرا و شهر ری با گذر ایام به واسطه اختلاف ارتفاع پدیدار شده شهرهای جدید روی شهرهای قدیم ساخته می شده اند. بنای شهر جدید روی شهر قدیم باعث می شود که خانه های مسکونی شهر قدیمی کارکرد سردابی شهرهای جدید را پیدا کند. بنابراین نظر، سرداب مورد بحث ما همان منزل مسکونی ائمه اطهار علیهم السلام بوده که با ساخت شهر جدید چون در ارتفاع پایین تری قرار گرفته به مانند سرداب به نظر می آید.
← بررسی دو دیدگاه فوق
...
wikifeqh: شیعه می پندارند مهدی آنان، از این سرداب ظهور خواهد کرد.
wikihaj: سرداب_غیبت