محمد نخجوان

سپهبد محمد نخجوان (امیر موثق) از یک خانواده ایرانی مهاجر از قفقاز است که بعد از عهدنامه ترکمانچای به ایران عزیمت کردند. پدرش میرپنج باقرخان از افسران ارشد قزاقخانه بود. محمد نخجوان برای ادامه تحصیلات نظامی به روسیه رفت و دوره دانشکده افسری و ستاد روسیه را طی کرد. با درجه یاوری در قزاقخانه استخدام شد و به سرعت ترقی نموده قبل از کوتا با درجه سرتیپی رئیس ستاد قزاقخانه شد. در کودتای ۱۲۹۹ با درجه امیرتومانی فرمانده آتریاد قزاق قزوین بود. پس از ادغام قزاقخانه و ژاندارمری و تشکیل قشون متحدالشکل، سردار سپه او را با تنزل درجه به سرتیپی در قشون جدید پذیرفت. چندی رئیس مدارس نظام شد و بعد به ریاست ارکان حرب (ستاد ارتش) منصوب شد. در ۱۳۱۰ به درجه سرلشکری رسید و در ۱۳۱۳ از کفالت ستاد به کفالت وزارت جنگ رسید.. محمد نخجوان در تمام مدت ریاست دولت محمدعلی فروغی وزیر جنگ بود ولی در جلسات هیأت دولت شرکت نمی کرد. نخجوان در کابینه محمود جم نیز به کفالت وزارت جنگ منصوب شد اما پس از یک سال جای خود را با سرلشکر اسماعیل امیرفضلی عوض کرد و به ادارهٔ کل بازرسی مالی ارتش رفت (۱۳۱۵). پس از مضروب و مغضوب شدن سرلشکر احمد خان نخجوان، امیرموثق مجدداً برای مدت کوتاهی (از ۸ شهریور تا ۲۵ شهریور ۱۳۲۰) کفالت وزارت جنگ را برعهده داشت. در ۱۳۲۷ سپهبد شد. مدتی رئیس دانشگاه جنگ بود. بعد سناتور شد. در زمان مصدق استاندار فارس بود. بعد از کودتای ۱۳۳۲ بکلی از کارهای نظامی و سیاسی کناره گرفت. وی مورخ نیز بود و چندین جلد کتاب نوشته است که از آن جمله کتاب جنگ بین الملل دوم می باشد.
دکتر باقر عاقلی شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران چاپ اول سال ۱۳۸۰ جلد سوم ص. ۱۲۸۰ نشر گفتار باهمکاری نشر علم