محمود جم

محمود جم (۱۲۵۹ خورشیدی در تبریز - ۱۹ مرداد ۱۳۴۸ در تهران)، دولت مرد ایرانی از اواخر دوران قاجار و نخست وزیر ایران در دورهٔ رضاشاه پهلوی بود.
فریدون جم
محمود جم در ۱۲۵۹ در تبریز به دنیا آمد. پدرش محمدصادق کرمانی از کارمندان دولت بود که از کرمان به تبریز مهاجرت کرده بود. تحصیلات خود را در مدارس جدید در تبریز، از جمله مدرسه میسیونری تبریز، به پایان برد. چون زبان فرانسوی را در مدرسه مبلّغان مذهبی مسیحی به خوبی فراگرفته بود، نزد کوپن داروساز فرانسوی و پزشک مخصوص محمدعلی میرزا مشغول به کار شد و از این راه به نزد ولیعهد راه یافت. در ۱۲۸۸ از تبریز عازم تهران شد. ابتدا به عنوان مترجم در گمرک تهران، و سپس به واسطه نفوذ حسینقلی نواب وزیر امور خارجه دولت مستوفی الممالک (که از بستگان او بود)، به عنوان منشی در سفارت فرانسه در تهران مشغول به کار شد. در ۱۲۹۸ به دستور وثوق الدوله به وزارت مالیه انتقال یافت و رئیس انبار غله دولتی شد، و در همان سال به پیشنهاد وثوق الدوله و تصویب احمدشاه قاجار، لقب مدیرالملک به او داده شد. سال بعد در دولت میرزا حسن خان مشیرالدوله به ریاست خزانه داری کل کشور رسید.
دورهٔ اصلی زندگی سیاسی محمود جم از زمان کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ آغاز شد. او در جریان کودتا بازداشت شد، و سپس آزاد شد و در دولت سید ضیاءالدین طباطبایی وزیر امور خارجه گردید. طی سال های بعد، عهده دار سمت های وزارت مالیه در دولت مشیرالدوله، وزارت مالیه در دو دولت رضاخان سردار سپه، معاونت نخست وزیر در دولت های محمدعلی فروغی و میرزا حسن مستوفی الممالک، استانداری کرمان و خراسان (۱۳۰۸)، وزارت فواید عامه در دولت مخبرالسلطنه هدایت، و وزارت داخله (کشور) در دولت دوم محمدعلی فروغی از ۱۳۱۲ تا ۱۳۱۴ بود.
در آذر ۱۳۱۴ پس از سقوط دولت فروغی، محمود جم مأمور تشکیل دولت شد. محمود جم از ۱۳۱۴ تا ۱۳۱۸ نخست وزیر بود. دورهٔ نخست وزیری جم یکی از طولانی ترین دوره های نخست وزیری در حکومت رضاشاه بود، و شاهد بسیاری از رویدادهای سیاسی و اجتماعی بود که از مهم ترین آنهاست: واقعهٔ کشف حجاب، قرارداد تقسیم آب هیرمند میان ایران و افغانستان در ۱۳۱۷، خودکشی علی اکبر داور وزیر مالیه، امضای پیمان عدم تعرض بین چهار دولت ایران، عراق، افغانستان و ترکیه، به نام پیمان سعدآباد، و پایان احداث راه آهن سراسری ایران.

[ویکی فقه] محمود جم، دولت مرد ایرانی از اواخر دوران قاجار و نخست وزیر ایران در دوره رضاشاه پهلوی بود.
محمود جم ملقب به مدیرالملک فرزند، محمدصادق خواجگان جم که کنیه خواجگان چند نسل در نیاکان آنها بود، ولی پس از رسیدن به وزارت کلمه «خواجگان» را از فامیل خود حذف کردند. خاندان جم، شجره نامه و نسبشان به شیخ محمود شبستری می رسد. وی در سال ۱۲۶۱ش. در تبریز متولد شد. پدرش از کارمندان دولت بود که از کرمان به تبریز مهاجرت کرد. برای پیشرفت و ترقی فرزندان خود توجه کافی مبذول می داشت. او با توجه مخصوص پدرش با تحصیلات متداول و صرف و نحو و ادبیات فارسی را در مدارس رشدیه و کمالیه به پایان رساند و علاوه بر طی دوره مدارس جدید که تازه در تبریز دایر شده بود، در حسن خط و شیوه نگارش و آموختن زبان فرانسوی، کوشش بسیار نمود.
فعالیت های دولتی
او در تبریز داروخانه ای را اداره می کرد و به عنوان طبیب ولیعهد، به دربار قاجار راه یافت و با سمت مترجم «دکتر کوپن» رئیس داروخانه سلطنتی، در اوایل ۱۲۸۰ش. مشغول به خدمت در دربار ولیعهد محمدعلی میرزا وارد شد. او مدتی مترجم سفارت فرانسه و سپس مترجم اداره گمرکات شد. او در کابینه وثوق الدوله وارد کارهای دولتی شد و به ریاست انبار غله منصوب شد و بعد خزانه دار شد و مدتی هم والی کرمان و با کمک تیمورتاش وزیر دربار، به استانداری خراسان رسید. وقتی شوهر خواهرش حسینقلی نواب، وزیر خارجه کابینه مستوفی الممالک، منشی ایرانی سفارت فرانسه شد، او بین رجال ایران و سفیر فرانسه نقش واسطه و پیغامبر داشت.
وضعیت خانوادگی او
محمود جم دو بار ازدواج کرد، همسر اولش «ملکه زمان» بود، حاصل این ازدواج «فریدون جم» و «پروین جم» از همسر اول او می باشد. جم پسر دیگری به نام منوچهر داشت که در ایام جوانی فوت کرد. همسر دومش «عزت الملوک» نام داشت که از او صاحب فرزند نشد و تا پایان عمر با او زیست.
جم و عرصه سیاست
...