مترادف خراسان : مشرق، خاور
خراسان
مترادف خراسان : مشرق، خاور
فارسی به انگلیسی
مترادف و متضاد
مشرق، خاور
فرهنگ فارسی
۱ - خراسان قدیم شامل تمام خراسان امروزی و ناحیه شرقی و شمالی آن تا ماورا ئالنهر بوده است. ۲ - خراسان امروزی (استان نهم )از شمال محدود است به شوروی از مشرق به افغانستان از جنوب به کرمان و سیتان از مغرب به اصفهان و گرگان . وسعت آن قریب ۳۲٠٠٠٠ کیلومتر مربع و جمعیت آن در حدود ۳۲۶۴۳۹۸ تن است . مرکز آن شهر مشهد است .شهر ستانهای آن عبارتند از :گناباد بیرجند کاشمر قوچان سبزوار تربت حیدریه نیشابور دره گز فردوس و بجنورد .خراسان و سیعترین استانهای ایران و شمال آن تمام کوهستانی و مرکب از سه رشته کوه است که یکرشته از بلخان و دو رشته دیگر آن از البرز منشعب شده است . بطور کلی از شمال بجنوب مندرجا زمین های کوهستانی و دره های عمیق به کوههای منفرد و دشتهای وسیع تبدیل گردیده در مغرب به کویر منتهی میشود . از قوت اقتصادی و درجه تجمع نباتات و حیوانات و درجه اجتماع و آبادی نیز از شمال بجنوب کاسته میشود و در حوالی کویر بصفر میرسید بطوری که از همه وسعت خراسان نصف آن قابل زرع و سکونت نیست . خراسان چون ناحیه پهناوری است قسمتهای شمال آن دارای آب و هوای سرد و جنوب آن دارای آب و هوای گرم است . رودهای مهم آن سمباراترک گرگان کشف رود و هریرود است . معادن آن :مس نقره آهن فیروز سرب نفت لعل پنبه نسوز و طلاست . صنایع و کارخانه های آن : کارگاههای صنعتی بطور تقریب در خراسان بشرح زیر است : ۹ کارخانه پنبه پاک کنی ۵ کارخانه حلاجی پشم ۹۱ کارخانه سماور سازی و ورشو سازی یک کارخانه سیمان ۶ کارخانه چرم سازی ۲۱ کارخانه تهیه آرد ۳ کارخانه قند سازی و یک نوشابه سازی الکلی وده نوشابه سازی غیر الکلی وتعدادزیادی کارگاههای چوب بری وغیره .تعداد کارخانه ها مرتبا در حال ازدیاد است . صنعت قالی بافی در خراسان یکی از صنایع دستی مهم صادراتی است و قالیهای خراسان در بازارهای دنیا معروفیت بسزا دارد .
۱ - مشرق مقابل بابل مغرب . ۲ - نغمه ایست از موسیقی قدیم .
دهی است از دهستان نجف آباد شهرستان بیجار واقع در ۱۲ هزار گزی جنوب خاوری نجف آباد کنار راه مالرو نجف آباد به شیرکش .
۱ - مشرق مقابل بابل مغرب . ۲ - نغمه ایست از موسیقی قدیم .
دهی است از دهستان نجف آباد شهرستان بیجار واقع در ۱۲ هزار گزی جنوب خاوری نجف آباد کنار راه مالرو نجف آباد به شیرکش .
فرهنگ معین
(خُ ) ۱ - مشرق . مق بابل ، مغرب . ۲ - نغمه ای است از موسیقی قدیم .
لغت نامه دهخدا
خراسان . [ خ ُ ] (اِ) مشرق است که در مقابل مغرب باشد. (برهان قاطع) (فرهنگ جهانگیری ) (از انجمن آرای ناصری ) (از آنندراج ) (مفاتیح ) :
از خراسان برد مه طاووس وش
سوی خاور میخرامد شاد و خوش .
مهر دیدم بامدادان چون شتافت
از خراسان سوی خاور می شتافت .
|| خورشید. (از شرفنامه ٔ منیری ) :
اگر بر جنابت نه جامی گرفت
خور آسان خراسان کجا می گرفت .
از خراسان برد مه طاووس وش
سوی خاور میخرامد شاد و خوش .
رودکی .
مهر دیدم بامدادان چون شتافت
از خراسان سوی خاور می شتافت .
رودکی .
|| خورشید. (از شرفنامه ٔ منیری ) :
اگر بر جنابت نه جامی گرفت
خور آسان خراسان کجا می گرفت .
خراسان . [ خ ُ ] (اِخ ) در اساطیر قدیم ما نام شهرها را غالباً نام شخص سازنده ٔ آن می شمردند و مستوفی آرد: خراسان پسر عالم و عالم پسر سام است و عراق پسر خراسان می باشد. (از تاریخ گزیده چ لیدن ص 27).
خراسان . [ خ ُ ] (اِخ ) خراسان در زبان قدیم فارسی بمعنی خاور زمین است . این اسم در اوائل قرون وسطی بطور کلی بر تمام ایالات اسلامی که در سمت خاور کویر لوت تا کوههای هند واقع بودند، اطلاق می گردید و به این ترتیب تمام بلاد ماوراءالنهر را در شمال خاوری به استثنای سیستان و قهستان در جنوب شامل می شد. حدود خارجی خراسان در آسیای وسطی بیابان چین و پامیر و از سمت هند جبال هندوکش بود. ولی بعدها این حدود هم دقیقتر و هم کوچکتر گردید تا آنجا می توان گفت خراسان که یکی از ایالات ایران در قرون وسطی بود از سمت شمال خاوری از رود جیحون به آنطرف را شامل نمی شد ولی همچنان تمام ارتفاعات ماورای هرات را که اکنون قسم شمال باختری افغانستان است ، در برداشت . معالوصف بلادی که در منطقه ٔ علیای رود جیحون ، یعنی در ناحیه ٔ پامیرواقع بودند؛ در نزد اعراب قرون وسطی جزء خراسان ، یعنی داخل در حدود آن ایالت محسوب می شدند. ایالت خراسان در دوره ٔ اعراب ، یعنی در قرون وسطی به چهار قسمت (چهار ربع) تقسیم می گردید و هر ربعی بنام یکی از چهارشهر بزرگی که در زمانهای مختلف کرسی آن ربع یا کرسی تمام ایالت واقع گردیدند و عبارت بودند از: نیشابور، مرو، هرات و بلخ . پس از فتوحات اول اسلامی ، کرسی ایالت خراسان مرو و بلخ بود، ولی بعدها امرای سلسله ٔ طاهریان مرکز فرمانروایی خود را بناحیه ٔ باختر برده ؛ نیشابور را که شهر مهمی در غربی ترین قسمتهای چهارگانه بود، مرکز امارت خویش قرار دادند. (از سرزمینهای خلافت شرقی ترجمه ٔ فارسی ص 408، 409). آنچه در فوق گذشت وضع خراسان بگذشته بوده است و اما پس از جنگ هرات بسال 1249 هَ .ق . خراسان به دو قسمت تجزیه شد، قسمتی که در مغرب هریرود واقع بود؛ جزء ایران و قسمت دیگر به افغانستان ضمیمه گردید و یکی از چهار ایالت ایران نام گرفت و ایالت خراسان (یعنی خراسان واقع در غرب هریرود) بحدود زیر است : شمال : ماوراءالنهر و قسمتهایی که از آن جدا شده است ، مشرق : عراق عجم و استرآباد، طول آن از شمال بجنوب 800 و از مشرق بمغرب 480 کیلومتر و مساحت آن قریب 220000 کیلومتر میباشد (قدری بزرگتر از انگلستان ). زمین خراسان عموماً کوهستانی وارتفاع کوههای آن در شمال و مشرق بیشتر و امتداد آنها عموماً از شمال غربی بجنوب شرقی است و دره های پر آب و حاصلخیز بین این رشته ها قرار گرفت که در هر یک از آنها مراکز پرجمعیتی پی درپی دیده میشود و این مراکز سابقاً آبادتر و پرجمعیت تر بوده است و نیز کوههایی که در شمال واقع شده ، پوشیده از جنگل بوده و بقایای آن جنگلها هنوز دیده میشود. در مغرب خراسان ، کویر نمک و در جنوب کویر لوت واقع است . دره هایی که در این ایالت واقع شده از شمال بجنوب بدین قرارند: 1- دره ٔقوچان ، شیروان و بجنورد. 2- دره ٔ سبزوار، نیشابور ومشهد. 3- دره ٔ قاینات و بیرجند. رودهای مهمی مانند اترک و گرگان و کشف رود و رود ابریشم (قراسو) در آن جاری و قسمتی از آنها بمصرف زراعت می رسد. کرسی آن مشهد و شهرهای آن : سرخس ، دره گز، قوچان ، بجنورد، نیشابور، جوین ، سبزوار، اسفراین ، جام ، باخزر، خواف ، تربت حیدریه ، ترشیز، فردوس ، گلشن (طبس )، قاینات ، شاهرود، سمنان و دامغان است . (از جغرافیایی سیاسی کیهان ص 179، 210). صاحب حدود العالم آرد: خراسان ناحیت مشرق وی هندوستانست و جنوب وی بعضی از حدود خراسانست و بعضی بیابان کرکس کوه و مغرب وی نواحی گرگان است و حدود غور و شمال رود جیحون است و این ناحیتی است بزرگ با خواسته ٔ بسیار و نعمتی فراخ و نزدیک میانه ٔ آبادانی جهان است و اندر وی معدنهای زرست و سیم و گوهرهای کی از کوه خیزد و از این ناحیت اسب خیزد و مردمان جنگی ودر ترکستانست و از او جامه ٔ بسیار خیزد زر و سیم و پیروزه و داروها و این ناحیتی است با هوای درست و مردمان با ترکیب قوی و تن درست و پادشای خراسان اندر قدیم جدا بودی و پادشای ماوراءالنهر جدا و اکنون هر دویکی است و امیر خراسان ببخارا نشیند و از آل سامانست و از فرزندان بهرام چوبین و ایشان را «ملک مشرق » خوانند و اندر همه ٔ خراسان عمال او باشند و اندر حدهای خراسان پادشاهانند و ایشان را «ملوک اطراف » خوانند.(از حدود العالم چ دانشگاه ص 88 ، 89) :
خدایگان خراسان و آفتاب کمال
که وقف کرد بر او ذوالجلال عز و جلال .
از همه شاهان چنین لشکر که آورد و که برد
از عراق اندر خراسان وز خراسان در عراق .
سلام کن ز من ای باد مر خراسان را.
خاک خراسان که بود جای ادب
معدن دیوان ناکس اکنون شد.
بنالم بتو ای علیم قدیر
ز اهل خراسان صغیر و کبیر.
قد ذکرنا فی کتاب فنون المعارف ... ماذهبت الیه الفرس و البسط فی قسمة المعمور من الارض و نسمیهم مشارق الارض و ماقارب و ذلک من مملکتها خراسان و خر الشمس فاضافوا مواضع المطلع الیها. (التنبیه الاشراف مسعودی ).
رهروم مقصدامکان بخراسان یابم
تشنه ام مشرب احسان بخراسان یابم .
چه سبب سوی خراسان شدنم نگذارند
عندلیبم بگلستان شدنم نگذارند.
آن کعبه ٔ وفا که خراسانش نام بود
اکنون بپای پیل حوادث خراب شد.
عاج هندوستان و تحفه های چین و پوستینهای خراسانی . (ترجمه ٔ محاسن اصفهان ص 53). || نام پرده ای بوده است از پرده های موسیقی :
آواز خوش از کام و دهان و لب شیرین
گر نغمه کند ور نکند دل بفریبد
در پرده ٔ عشاق و خراسان و حجازست
از حنجره ٔ مطرب مکروه نزیبد.
خدایگان خراسان و آفتاب کمال
که وقف کرد بر او ذوالجلال عز و جلال .
عنصری .
از همه شاهان چنین لشکر که آورد و که برد
از عراق اندر خراسان وز خراسان در عراق .
منوچهری .
سلام کن ز من ای باد مر خراسان را.
ناصرخسرو.
خاک خراسان که بود جای ادب
معدن دیوان ناکس اکنون شد.
ناصرخسرو.
بنالم بتو ای علیم قدیر
ز اهل خراسان صغیر و کبیر.
ناصرخسرو.
قد ذکرنا فی کتاب فنون المعارف ... ماذهبت الیه الفرس و البسط فی قسمة المعمور من الارض و نسمیهم مشارق الارض و ماقارب و ذلک من مملکتها خراسان و خر الشمس فاضافوا مواضع المطلع الیها. (التنبیه الاشراف مسعودی ).
رهروم مقصدامکان بخراسان یابم
تشنه ام مشرب احسان بخراسان یابم .
خاقانی .
چه سبب سوی خراسان شدنم نگذارند
عندلیبم بگلستان شدنم نگذارند.
خاقانی .
آن کعبه ٔ وفا که خراسانش نام بود
اکنون بپای پیل حوادث خراب شد.
خاقانی .
عاج هندوستان و تحفه های چین و پوستینهای خراسانی . (ترجمه ٔ محاسن اصفهان ص 53). || نام پرده ای بوده است از پرده های موسیقی :
آواز خوش از کام و دهان و لب شیرین
گر نغمه کند ور نکند دل بفریبد
در پرده ٔ عشاق و خراسان و حجازست
از حنجره ٔ مطرب مکروه نزیبد.
سعدی (گلستان ).
خراسان. [ خ ُ ] ( اِ ) مشرق است که در مقابل مغرب باشد. ( برهان قاطع ) ( فرهنگ جهانگیری ) ( از انجمن آرای ناصری ) ( از آنندراج ) ( مفاتیح ) :
از خراسان برد مه طاووس وش
سوی خاور میخرامد شاد و خوش.
از خراسان سوی خاور می شتافت.
اگر بر جنابت نه جامی گرفت
خور آسان خراسان کجا می گرفت.
خراسان. [ خ ُ ] ( اِخ ) در اساطیر قدیم ما نام شهرها را غالباً نام شخص سازنده آن می شمردند و مستوفی آرد: خراسان پسر عالم و عالم پسر سام است و عراق پسر خراسان می باشد. ( از تاریخ گزیده چ لیدن ص 27 ).
خراسان. [ خ ُ ] ( اِخ ) خراسان در زبان قدیم فارسی بمعنی خاور زمین است. این اسم در اوائل قرون وسطی بطور کلی بر تمام ایالات اسلامی که در سمت خاور کویر لوت تا کوههای هند واقع بودند، اطلاق می گردید و به این ترتیب تمام بلاد ماوراءالنهر را در شمال خاوری به استثنای سیستان و قهستان در جنوب شامل می شد. حدود خارجی خراسان در آسیای وسطی بیابان چین و پامیر و از سمت هند جبال هندوکش بود. ولی بعدها این حدود هم دقیقتر و هم کوچکتر گردید تا آنجا می توان گفت خراسان که یکی از ایالات ایران در قرون وسطی بود از سمت شمال خاوری از رود جیحون به آنطرف را شامل نمی شد ولی همچنان تمام ارتفاعات ماورای هرات را که اکنون قسم شمال باختری افغانستان است ، در برداشت. معالوصف بلادی که در منطقه علیای رود جیحون ، یعنی در ناحیه پامیرواقع بودند؛ در نزد اعراب قرون وسطی جزء خراسان ، یعنی داخل در حدود آن ایالت محسوب می شدند. ایالت خراسان در دوره اعراب ، یعنی در قرون وسطی به چهار قسمت ( چهار ربع ) تقسیم می گردید و هر ربعی بنام یکی از چهارشهر بزرگی که در زمانهای مختلف کرسی آن ربع یا کرسی تمام ایالت واقع گردیدند و عبارت بودند از: نیشابور، مرو، هرات و بلخ. پس از فتوحات اول اسلامی ، کرسی ایالت خراسان مرو و بلخ بود، ولی بعدها امرای سلسله طاهریان مرکز فرمانروایی خود را بناحیه باختر برده ؛ نیشابور را که شهر مهمی در غربی ترین قسمتهای چهارگانه بود، مرکز امارت خویش قرار دادند. ( از سرزمینهای خلافت شرقی ترجمه فارسی ص 408، 409 ). آنچه در فوق گذشت وضع خراسان بگذشته بوده است و اما پس از جنگ هرات بسال 1249 هَ.ق. خراسان به دو قسمت تجزیه شد، قسمتی که در مغرب هریرود واقع بود؛ جزء ایران و قسمت دیگر به افغانستان ضمیمه گردید و یکی از چهار ایالت ایران نام گرفت و ایالت خراسان ( یعنی خراسان واقع در غرب هریرود ) بحدود زیر است : شمال : ماوراءالنهر و قسمتهایی که از آن جدا شده است ، مشرق : عراق عجم و استرآباد، طول آن از شمال بجنوب 800 و از مشرق بمغرب 480 کیلومتر و مساحت آن قریب 220000 کیلومتر میباشد ( قدری بزرگتر از انگلستان ). زمین خراسان عموماً کوهستانی وارتفاع کوههای آن در شمال و مشرق بیشتر و امتداد آنها عموماً از شمال غربی بجنوب شرقی است و دره های پر آب و حاصلخیز بین این رشته ها قرار گرفت که در هر یک از آنها مراکز پرجمعیتی پی درپی دیده میشود و این مراکز سابقاً آبادتر و پرجمعیت تر بوده است و نیز کوههایی که در شمال واقع شده ، پوشیده از جنگل بوده و بقایای آن جنگلها هنوز دیده میشود. در مغرب خراسان ، کویر نمک و در جنوب کویر لوت واقع است. دره هایی که در این ایالت واقع شده از شمال بجنوب بدین قرارند: 1- دره ٔقوچان ، شیروان و بجنورد. 2- دره سبزوار، نیشابور ومشهد. 3- دره قاینات و بیرجند. رودهای مهمی مانند اترک و گرگان و کشف رود و رود ابریشم ( قراسو ) در آن جاری و قسمتی از آنها بمصرف زراعت می رسد. کرسی آن مشهد و شهرهای آن : سرخس ، دره گز، قوچان ، بجنورد، نیشابور، جوین ، سبزوار، اسفراین ، جام ، باخزر، خواف ، تربت حیدریه ، ترشیز، فردوس ، گلشن ( طبس )، قاینات ، شاهرود، سمنان و دامغان است. ( از جغرافیایی سیاسی کیهان ص 179، 210 ). صاحب حدود العالم آرد: خراسان ناحیت مشرق وی هندوستانست و جنوب وی بعضی از حدود خراسانست و بعضی بیابان کرکس کوه و مغرب وی نواحی گرگان است و حدود غور و شمال رود جیحون است و این ناحیتی است بزرگ با خواسته بسیار و نعمتی فراخ و نزدیک میانه آبادانی جهان است و اندر وی معدنهای زرست و سیم و گوهرهای کی از کوه خیزد و از این ناحیت اسب خیزد و مردمان جنگی ودر ترکستانست و از او جامه بسیار خیزد زر و سیم و پیروزه و داروها و این ناحیتی است با هوای درست و مردمان با ترکیب قوی و تن درست و پادشای خراسان اندر قدیم جدا بودی و پادشای ماوراءالنهر جدا و اکنون هر دویکی است و امیر خراسان ببخارا نشیند و از آل سامانست و از فرزندان بهرام چوبین و ایشان را «ملک مشرق » خوانند و اندر همه خراسان عمال او باشند و اندر حدهای خراسان پادشاهانند و ایشان را «ملوک اطراف » خوانند.( از حدود العالم چ دانشگاه ص 88 ، 89 ) :
از خراسان برد مه طاووس وش
سوی خاور میخرامد شاد و خوش.
رودکی.
مهر دیدم بامدادان چون شتافت از خراسان سوی خاور می شتافت.
رودکی.
|| خورشید. ( از شرفنامه منیری ) : اگر بر جنابت نه جامی گرفت
خور آسان خراسان کجا می گرفت.
خراسان. [ خ ُ ] ( اِخ ) در اساطیر قدیم ما نام شهرها را غالباً نام شخص سازنده آن می شمردند و مستوفی آرد: خراسان پسر عالم و عالم پسر سام است و عراق پسر خراسان می باشد. ( از تاریخ گزیده چ لیدن ص 27 ).
خراسان. [ خ ُ ] ( اِخ ) خراسان در زبان قدیم فارسی بمعنی خاور زمین است. این اسم در اوائل قرون وسطی بطور کلی بر تمام ایالات اسلامی که در سمت خاور کویر لوت تا کوههای هند واقع بودند، اطلاق می گردید و به این ترتیب تمام بلاد ماوراءالنهر را در شمال خاوری به استثنای سیستان و قهستان در جنوب شامل می شد. حدود خارجی خراسان در آسیای وسطی بیابان چین و پامیر و از سمت هند جبال هندوکش بود. ولی بعدها این حدود هم دقیقتر و هم کوچکتر گردید تا آنجا می توان گفت خراسان که یکی از ایالات ایران در قرون وسطی بود از سمت شمال خاوری از رود جیحون به آنطرف را شامل نمی شد ولی همچنان تمام ارتفاعات ماورای هرات را که اکنون قسم شمال باختری افغانستان است ، در برداشت. معالوصف بلادی که در منطقه علیای رود جیحون ، یعنی در ناحیه پامیرواقع بودند؛ در نزد اعراب قرون وسطی جزء خراسان ، یعنی داخل در حدود آن ایالت محسوب می شدند. ایالت خراسان در دوره اعراب ، یعنی در قرون وسطی به چهار قسمت ( چهار ربع ) تقسیم می گردید و هر ربعی بنام یکی از چهارشهر بزرگی که در زمانهای مختلف کرسی آن ربع یا کرسی تمام ایالت واقع گردیدند و عبارت بودند از: نیشابور، مرو، هرات و بلخ. پس از فتوحات اول اسلامی ، کرسی ایالت خراسان مرو و بلخ بود، ولی بعدها امرای سلسله طاهریان مرکز فرمانروایی خود را بناحیه باختر برده ؛ نیشابور را که شهر مهمی در غربی ترین قسمتهای چهارگانه بود، مرکز امارت خویش قرار دادند. ( از سرزمینهای خلافت شرقی ترجمه فارسی ص 408، 409 ). آنچه در فوق گذشت وضع خراسان بگذشته بوده است و اما پس از جنگ هرات بسال 1249 هَ.ق. خراسان به دو قسمت تجزیه شد، قسمتی که در مغرب هریرود واقع بود؛ جزء ایران و قسمت دیگر به افغانستان ضمیمه گردید و یکی از چهار ایالت ایران نام گرفت و ایالت خراسان ( یعنی خراسان واقع در غرب هریرود ) بحدود زیر است : شمال : ماوراءالنهر و قسمتهایی که از آن جدا شده است ، مشرق : عراق عجم و استرآباد، طول آن از شمال بجنوب 800 و از مشرق بمغرب 480 کیلومتر و مساحت آن قریب 220000 کیلومتر میباشد ( قدری بزرگتر از انگلستان ). زمین خراسان عموماً کوهستانی وارتفاع کوههای آن در شمال و مشرق بیشتر و امتداد آنها عموماً از شمال غربی بجنوب شرقی است و دره های پر آب و حاصلخیز بین این رشته ها قرار گرفت که در هر یک از آنها مراکز پرجمعیتی پی درپی دیده میشود و این مراکز سابقاً آبادتر و پرجمعیت تر بوده است و نیز کوههایی که در شمال واقع شده ، پوشیده از جنگل بوده و بقایای آن جنگلها هنوز دیده میشود. در مغرب خراسان ، کویر نمک و در جنوب کویر لوت واقع است. دره هایی که در این ایالت واقع شده از شمال بجنوب بدین قرارند: 1- دره ٔقوچان ، شیروان و بجنورد. 2- دره سبزوار، نیشابور ومشهد. 3- دره قاینات و بیرجند. رودهای مهمی مانند اترک و گرگان و کشف رود و رود ابریشم ( قراسو ) در آن جاری و قسمتی از آنها بمصرف زراعت می رسد. کرسی آن مشهد و شهرهای آن : سرخس ، دره گز، قوچان ، بجنورد، نیشابور، جوین ، سبزوار، اسفراین ، جام ، باخزر، خواف ، تربت حیدریه ، ترشیز، فردوس ، گلشن ( طبس )، قاینات ، شاهرود، سمنان و دامغان است. ( از جغرافیایی سیاسی کیهان ص 179، 210 ). صاحب حدود العالم آرد: خراسان ناحیت مشرق وی هندوستانست و جنوب وی بعضی از حدود خراسانست و بعضی بیابان کرکس کوه و مغرب وی نواحی گرگان است و حدود غور و شمال رود جیحون است و این ناحیتی است بزرگ با خواسته بسیار و نعمتی فراخ و نزدیک میانه آبادانی جهان است و اندر وی معدنهای زرست و سیم و گوهرهای کی از کوه خیزد و از این ناحیت اسب خیزد و مردمان جنگی ودر ترکستانست و از او جامه بسیار خیزد زر و سیم و پیروزه و داروها و این ناحیتی است با هوای درست و مردمان با ترکیب قوی و تن درست و پادشای خراسان اندر قدیم جدا بودی و پادشای ماوراءالنهر جدا و اکنون هر دویکی است و امیر خراسان ببخارا نشیند و از آل سامانست و از فرزندان بهرام چوبین و ایشان را «ملک مشرق » خوانند و اندر همه خراسان عمال او باشند و اندر حدهای خراسان پادشاهانند و ایشان را «ملوک اطراف » خوانند.( از حدود العالم چ دانشگاه ص 88 ، 89 ) :
خراسان . [ خ ُ ] (اِخ ) دهی است از دهستان نجف آباد شهرستان بیجار. واقع در 12هزارگزی جنوب خاوری نجف آباد کنار راه مالرو نجف آباد به شیرکش . این ناحیه کوهستانی و سردسیر و دارای 95 تن سکنه ٔ کرد و فارسی زبانست . آب آن از چشمه و محصولاتش : غلات و لبنیات می باشد. اهالی به کشاورزی و گله داری گذران می کنند و از صنایع دستی زنان قالیچه ، گلیم و جاجیم می بافند.راه آن مالروست . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 5).
دانشنامه عمومی
به زبان و رسم الخط کُردی:خور هه لسان (خور هَلسان) به معنای برآمدن آفتاب می باشد. همان مشرق.
خراسان بزرگ بخشی از ایران بزرگ و از دوران ساسانیان نامی سنتی و همگانی برای اشاره به نواحی شرقی ایران است و نام آن از دوران ساسانیان در ایران مرسوم شد. پیش از این، در زمان هخامنشیان و اشکانیان، این ایالت، پارساوا (پارتاوا، پهلَو، Parthava، یا پَرْثْوَ) نام داشت. ساسانیان گسترهٔ خود را به چهار بخش تقسیم کرده بودند که یکی از آن بخش ها خراسان به معنای «سرزمین خورشید» بود. گسترهٔ تاریخی خراسان شامل استان خراسان در ایران کنونی و بخش های زیادی از افغانستان و ترکمنستان امروزی بوده است. در مفهوم گسترده تر ازبکستان و تاجیکستان و بخش هایی از قرقیزستان و قزاقستان را هم می توان در قلمرو خراسان بزرگ تاریخی به حساب آورد. برخی نویسندگان همچون علی شریعتی خراسان بزرگ را مهد سیاسی ایران و برخی دیگر آن را حتی سرزمین مادری زبان و فرهنگ فارسی دانسته اند.
خراسان بزرگ تاریخی
خراسان سرزمینی است که از غرب از دامغان و سبزوار آغاز می شود، و در شرق تا بلخ و رود جیحون کشیده شده است. از جنوب، تا شمال سیستان و غزنی و از شمال، به بخارا می رسد.
خراسان بزرگ شامل چهار بخش بوده است و هر بخش به نام فرمانروای آنجا مشهور بوده است. هر کدام از این چهار بخش را یک رب یا ربع می نامیده اند و دربردارنده رب های زیر بوده است:
در واژه نامه دهخدا آمده است که واژه «خراسان» واژه ای پهلوی است که در متون کهن به معنی مشرق (خاور) در روبروی مغرب (باختر) به کار رفته است. و در منابع دیگر نیز خراسان در زبان کهن فارسی به معنی خاورزمین مورد استفاده قرار گرفته است.
خراسان بزرگ تاریخی
خراسان سرزمینی است که از غرب از دامغان و سبزوار آغاز می شود، و در شرق تا بلخ و رود جیحون کشیده شده است. از جنوب، تا شمال سیستان و غزنی و از شمال، به بخارا می رسد.
خراسان بزرگ شامل چهار بخش بوده است و هر بخش به نام فرمانروای آنجا مشهور بوده است. هر کدام از این چهار بخش را یک رب یا ربع می نامیده اند و دربردارنده رب های زیر بوده است:
در واژه نامه دهخدا آمده است که واژه «خراسان» واژه ای پهلوی است که در متون کهن به معنی مشرق (خاور) در روبروی مغرب (باختر) به کار رفته است. و در منابع دیگر نیز خراسان در زبان کهن فارسی به معنی خاورزمین مورد استفاده قرار گرفته است.
wiki: ترکیه که در استان ارزروم واقع شده است. جمعیت این شهر بر اساس سرشماری سال ۲۰۰۸ میلادی ۱۷٬۸۳۸ نفر و بر اساس برآوردهای سال ۲۰۰۹ میلادی ۱۷٬۰۱۲ نفر می باشد.
فهرست شهرهای ترکیه
فهرست شهرهای ترکیه
wiki: خراسان (شهر)
دانشنامه آزاد فارسی
سرزمین خراسان یا بخش غربی خراسان بزرگ که در شرق ایران جای دارد از شمال و شمال شرقی به جمهوری ترکمنستان، از شرق به افغانستان، از جنوب به استان های سیستان و بلوچستان و کرمان، و از غرب به استان های یزد، سمنان، و گلستان محدود است. این سرزمین ۲۴۷,۶۱۵ کیلومترمربع مساحت دارد و تا پیش از جداشدن شهرستان طبس و پیوستن آن به استان یزد، پهناورترین استان ایران به شمار می آمد. نیمی از سرزمین خراسان را کوه های مرتفع و نیم دیگر را دشت های پهناور تشکیل داده اند. نواحی شمالی را رشته کوه های بلندی که در دنبالۀ شرقی رشته کوه های البرز قرار دارند، فراگرفته و نواحی مرکزی شمالی و جنوبی را نیز کوه های پراکندۀ متعددی مانند کوه های میان جام، سلیمانی، چهل تن، باقران، و آهنگران تشکیل داده اند. جلگه ها و دشت هایی مانند جلگۀ سرخس در شمال شرقی، دشت کویر نمک، کویر لوت، دشت کویر، و دشت ناامید فضای میان کوه های مزبور را به خود اختصاص داده اند. کوه های شمال خراسان رشته ارتفاعاتی کمابیش موازی و تقریباً شرقی ـ غربی اند و کوه بینالود با ارتفاع ۳,۲۱۱ متر (بلندترین کوه خراسان) در همین ارتفاعات قرار دارد و کوه های دیگری همچون هزارمسجد، آلاداغ، الله اکبر، و جغتای نیز، که هر کدام به نوبۀ خود جزو کوه های مرتفع ایران محسوب می شوند، در همین ناحیه قرار دارند. بین رشته کوه های هزارمسجد و بینالود را درّه کشف رود فراگرفته و شهرستان های مشهد و چناران و بخش جنوبی شهرستان سرخس را در خود جای داده است و دنبالۀ غربی آن به درّۀ رود اترک و شهرستان های قوچان و شیروان و بجنورد اختصاص یافته است. در میان کوه های بینالود و جغتای در شمال و رشته ارتفاعات شصت دره و چهل تن در جنوب، کالِ شورِ سبزوار جریان دارد و شهرستان های نیشابور و سبزوار را در درّۀ پهناور خود جای داده است و راه اتومبیل رو سبزوار و نیشابور به مشهد و همچنین راه آهن تهران به مشهد از این درّه می گذرد. کوهستان جنوبی که در روزگار باستان کُهستان (قهستان معرّب آن است) نام داشت، از کوه های پراکنده ای تشکیل شده است و کوه های نسبتاً بلندی همچون کوه سیاه (۲,۸۵۷ متر)، کوه مرغوب، کوه آهنگران، و کوه شاه را از این دسته باید به شمار آورد. نواحی شمالی خراسان پرآب ترین بخش این سرزمین است و رودخانه هایی مانند کشف رود، اترک، قره سو، و کال جوین، که از مهم ترین رودهای این سرزمین اند، از کوه های شمالی سرچشمه می گیرند و در همین بخش نیز جریان می یابند. افزون بر رودهای نامبرده، رودخانه های فصلی کال دونخ و کال شور نیز، که از دیگر رودهای مهم خراسان به شمار می آیند، از کوهستان های کاشمر، تربت حیدریه، و تایباد سرچشمه می گیرند و غالباً به سوی دشت های جنوبی جاری می شوند و در شنزارها فرو می روند. آب وهوای خراسان کاملاً متفاوت است. اقلیم نواحی شمالی آن معتدل تا معتدلِ مایل به سرد و نیمه خشک و اقلیم دیگر نواحی معتدل تا معتدلِ مایل به گرم و خشک است و ریزش سالیانۀ آن ناچیز است. خراسان از نظر کشاورزی جزء سرزمین های زرخیز ایران است و مهم ترین فرآورده های کشاورزی آن عبارت اند از غلات، دانه های روغنی، چغندرقند، زعفران، پنبه، انواع میوه و انگور، آفتابگردان، بقولات، سیب زمینی، و پیاز؛ مس، نمک، گچ، فیروزه، سنگ مرمر، سنگ های آهکی، سنگ آهن، و منگنز نیز از منابع زیرزمینی آن است. این سرزمین از نظر صنعت جایگاه ممتازی دارد و برخی از فعالیت های صنعتی و اقتصادی آن عبارت اند از تولید مواد غذایی، چرم و جیر، قند و شکر، پنبه پاک کنی، نساجی، ریخته گری، و تولید قطعات خودرو. صنعت توریسم نیز از اهمیت فراوانی برخوردار است. سرزمین خراسان در ۱۳۸۳ به علت وسعت و اهمیت به سه استان خراسان جنوبی، خراسان رضوی، و خراسان شمالی تقسیم شد که شرح هرکدام در جای خود آمده است. خراسان بزرگ که مخفف خوراستان (سرزمین برآمدن خورشید) است، در روزگار باستان از یک سو به آمو دریا (رود جیحون) و از سوی دیگر به شمال کوه های هندوکش منتهی می شد و مرزهای شرقی آن تا مرز تالکان (طالقان) گسترش داشت و ماوراءالنهر، سیستان (سجستان)، کُهستان (قهستان)، و کومس یا سرزمین پارت ها (پهلو)، ورکان (گرگان)، و اپرشهر (نیشابور) را دربر می گرفت. خراسان در روزگار هخامنشیان از ساتراپ های امپراتوری ایران محسوب می شد و در دورۀ ساسانیان به چهار ناحیۀ مرزبانی به نام های مروشاهگان؛ بلخ و تخارستان؛ هرات، پوشنگ، بادغیس، و سجستان؛ و ماوراءالنهر تقسیم می شد و یک اسپاهبد یا پاذگوسپان ادارۀ آن را برعهده داشت. بعد از سقوط ساسانیان و تسلط اعراب بر ایران، خراسان از چهار ولایت با نام های نیشابور، مرو، هرات، و بلخ تشکیل می شد و شهرهای مهم آن عبارت بودند از توس، نِسا، ابیورد، سرخس، اسفزار، بادغیس، جوزجان، و بامیان. با وجود این که خراسانیان به زودی به اسلام رو آوردند، گاه گاه سر به شورش برمی داشتند. از آن جمله ابومسلم خراسانی بود که موجبات سقوط بنی امیّه و روی کار آوردن عباسیان را فراهم کرد. خراسان در زمان طاهر ذوالیمینین (۲۰۵ق)، استقلال خود را به دست آورد و عمرولیث صفّاری در ۲۷۸ق خراسان را تصرف کرد و امیراسماعیل سامانی در ۲۸۷ق آن را ضمیمۀ ماوراءالنهر ساخت. سلطان محمود غزنوی در ۳۸۴ق خراسان را تصرف و طغرل سلجوقی در ۴۲۹ق آن را از تصرف غزنویان خارج کرد. پس از وفات سلطان سنجر، ترکانِ غُز به خراسان تاختند و آن جا را ویران کردند. مدتی بعد خراسان گرفتار مغولان شد و به سختی آسیب دید. خاندان آل کَرت و سربداران در آبادانی و تجدید حیاتِ آن سامان کوشیدند و اندک زمانی بعد با کشتار و ویرانگری های امیرتیمور گورکان روبه رو شدند (۷۸۳ق). شاهرخ تیموری مشهد را به پایتختی برگزید و آثار معماری ارزشمندی مانند مسجد گوهرشاد از خود به یادگار گذاشت. شَیْبَک خان ازبک در ۹۱۳ق خراسان را موقتاً تصرف کرد و پس از کشته شدن او به دست شاه اسماعیل صفوی اول (۹۱۶ق)، خراسان تحت کنترل صفویان قرار گرفت و شاه عباس اول در ۱۰۰۶ق خراسان را از وجود ازبکان پاک کرد. پس از قتل نادرشاه افشار (۱۱۶۰ق)، احمدشاه دُرّانی بخشی از خراسان را تصرف کرد و با مداخلات انگلستان و طرفداری آنان از افغان ها به جداشدن هرات از خراسان ایران انجامید و خراسان بزرگ به دو نیمه تقسیم شد و مرز میان آن دو را (مرز کنونی) هیئت مرزی انگلستان (ژنرال گولد اسمیت) تعیین کرد و قسمت شمالی آن، که امروز بخشی از جمهوری ترکمنستان است، به تصرف روسیۀ تزاری درآمد. در تقسیمات کشوری ۱۲۸۵ش، خراسان با مرکزیت اداری شهر مشهد به یکی از چهار ایالت ایران تبدیل شد و در تقسیمات بعد به استان خراسان تغییر نام یافت. خراسان پس از استیلای عرب نه تنها کانون تجدید استقلال سیاسی ایران بود، بلکه در احیای ادب و زبان فارسی نقش بزرگی داشت و افزون بر ادبای بزرگ و گرانمایه ای چون رودکی، فردوسی، عنصری، سنائی، خیام و غیره، دولتمردان و اندیشمندان و عرفای بزرگی مانند خواجه نظام الملک، خواجه نصیرالدین، خوارزمی، ابن سینا، ابوریحان بیرونی و مولوی و بسیاری دیگر را نیز در دامان خود پرورش داده است.
wikijoo: خراسان
خراسان (نشریه). مجله ای ادبی ـ هنری، به فارسی، که در دورۀ کمونیستی افغانستان منتشر می شد. نخستین شمارۀ این نشریه، که ارگان گروه زبان و ادبیات دریِ آکادمی علوم افغانستان بود، در ۱۳۵۹ش منتشر شد. این نشریه هر سه ماه یک بار و در حدود ۱۲۰ صفحه به چاپ می رسید. در ابتدا غلام حسین فرمند مدیریت آن را برعهده داشت. پس از فرمند به ترتیب نجیب مایل هروی، ناصر رهیاب و عبدالجلیل پولادیان، مدیرمسئول خراسان بودند. مطالب آن دربارۀ ادبیات، مشاهیر ادب، نظریه های ادبی، سبک ها، دوره ها، جنبش های ادبی و شعر بود. خراسان تا ۱۳۶۸ش، ۴۲ شماره، منتشر شد.
wikijoo: خراسان_(نشریه)
نقل قول ها
خراسان سرزمینی است که از غرب از دامغان و سبزوار آغاز می شود، و در شرق تا بلخ و رود جیحون کشیده شده است. از جنوب، تا شمال سیستان و غزنی و از شمال، به بخارا می رسد.خُراسان از زمان ساسانیان به این طرف نامی سنتی و کلی برای اشاره به نواحی شرقی ایران امروزی و شامل بخش عمدهٔ از افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان و بخشهایی از قرقیزستان امروزی بوده است.زبان های رایج در خراسان بزرگ:
• فارسی دری• پشتو• ازبکی• ترکمنی• نورستانی• بلوچی• پشه یی• شغنانی• کردی• ترکیِ خراسانی• کرمانجی• عربی• فارس• تاجیک• هزاره• پشـتون• ازبک• ترکمن• بلوچ• نورسـتانی• کرد و کرمانج• ترک،ایماق• عرب• اسلام،مذهب شیعه جعفری• اسلام،سنی حنفی• اسلام،شیعه اسماعیلی• ناصرخسرو• سنایی غزنوی• از خاقانی• نقشه ی قلبم بسیار تغییر کرده است• -> شریف سعیدی
• «همه خارجیان را در هندوستان خراسانی می خواندند».• «ما در خراسان با مشکلِ روانی امنیّت روبرو هستم.»
• فارسی دری• پشتو• ازبکی• ترکمنی• نورستانی• بلوچی• پشه یی• شغنانی• کردی• ترکیِ خراسانی• کرمانجی• عربی• فارس• تاجیک• هزاره• پشـتون• ازبک• ترکمن• بلوچ• نورسـتانی• کرد و کرمانج• ترک،ایماق• عرب• اسلام،مذهب شیعه جعفری• اسلام،سنی حنفی• اسلام،شیعه اسماعیلی• ناصرخسرو• سنایی غزنوی• از خاقانی• نقشه ی قلبم بسیار تغییر کرده است• -> شریف سعیدی
• «همه خارجیان را در هندوستان خراسانی می خواندند».• «ما در خراسان با مشکلِ روانی امنیّت روبرو هستم.»
wikiquote: خراسان
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] خراسان ناحیه ای در شرق ایران است و در باب صلات فقه از آن سخن گفته اند .
واژۀ خراسان در فارسی قدیم به معنای مشرق و خاور زمین به کار می رفت. این عنوان در اوائل قرون وسطی بر تمامی ایالات اسلامی، واقع در سمت خاور کویر لوت تا کوههای هند، اطلاق می شد و بدین ترتیب همه بلاد ماوراء النهر را در شمال شرقی- به استثنای سیستان و قُهَستان (ولایتی در جنوب خراسان، شامل قائن، گناباد، طبس و ترشیز) در جنوب- در برمی گرفت؛ لیکن در طول زمان قلمرو آن دستخوش تغییراتی شد.ایالت خراسان در دورۀ اعراب (سده های نخست قرون وسطی) به چهار بخش، نیشابور؛ مرو، هرات و بلخ تقسیم می شد.
کاربرد خراسان در فقه
عنوان یاد شده در باب صلات به کار رفته است.
استحباب تیاسر قبله برای اهل خراسان
برای اهالی خراسان همچون ساکنان عراق تیاسر در قبله مستحب است چنان که نشانه های ذکر شده برای تعیین قبله اهل خراسان همان نشانه های قبله اهل عراق است.
نشانه های تعیین قبله برای اهل خراسان
...
واژۀ خراسان در فارسی قدیم به معنای مشرق و خاور زمین به کار می رفت. این عنوان در اوائل قرون وسطی بر تمامی ایالات اسلامی، واقع در سمت خاور کویر لوت تا کوههای هند، اطلاق می شد و بدین ترتیب همه بلاد ماوراء النهر را در شمال شرقی- به استثنای سیستان و قُهَستان (ولایتی در جنوب خراسان، شامل قائن، گناباد، طبس و ترشیز) در جنوب- در برمی گرفت؛ لیکن در طول زمان قلمرو آن دستخوش تغییراتی شد.ایالت خراسان در دورۀ اعراب (سده های نخست قرون وسطی) به چهار بخش، نیشابور؛ مرو، هرات و بلخ تقسیم می شد.
کاربرد خراسان در فقه
عنوان یاد شده در باب صلات به کار رفته است.
استحباب تیاسر قبله برای اهل خراسان
برای اهالی خراسان همچون ساکنان عراق تیاسر در قبله مستحب است چنان که نشانه های ذکر شده برای تعیین قبله اهل خراسان همان نشانه های قبله اهل عراق است.
نشانه های تعیین قبله برای اهل خراسان
...
wikifeqh: خراسان_
[ویکی اهل البیت] از زمان ساسانیان به این طرف به نواحی شرقی ایران امروزی شامل بخش عمده از افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان و بخشهایی از قرقیزستان امروزی نام کلی "خُراسان" اطلاق شده است. شواهد تاریخی بیانگر آن است که سرزمین خراسان در طول تاریخ، هیچ گاه دارای مرز ثابت جغرافیایی نبوده و تحت تاثیر عوامل مختلف، محدوده اش همواره کاهش یا گسترش یافته است.
لفظ خراسان در لغت به معنای مشرق، یعنی جای برآمدن آفتاب است. در لغت نامه دهخدا آمده است که کلمه «خراسان » واژه ای پهلوی است که در متون قدیمی به معنی مشرق (خاور) در مقابل مغرب (باختر) به کار رفته است و در منابع دیگر نیز خراسان در زبان قدیم فارسی به معنی خاور زمین مورد استفاده قرار گرفته است.
حافظ ابرو جغرافیدان مشهور، تعبیر دیگری به کار برده و خوراسان را «آفتاب مانند»؛ معنی نموده و نقل کرده است که: بعضی گفته اند خورآسان، یعنی به آسانی بخور. و بعضی نیز خراسان را سرزمین نورانی یا طالع نوشته اند و آن را کلمه ای مرکب از لفظ «خور» به معنی خورشید و «آسان » به معنی شرق دانسته اند.
در معنی واژه خراسان، فخرالدین اسعد گرگانی در مثنوی ویس و رامین خود چنین می نویسد:
به لفظ پهــلوی هرکــو شناسد خوراسان آن بود کز وی خور آید
خوراسان را بود معنی خور آیان کجا از وی خور آید سـوی ایران
از بررسی نظرات ارائه شده چنین استنباط می شود که صورت درست واژه «خراسان »، خورآسان بوده است که بر اثر تطور زمان و شاید از باب تطابق نگارش به خراسان تبدیل شده است.
خُراسان از زمان ساسانیان به این طرف نامی سنتی و کلی برای اشاره به نواحی شرقی ایران امروزی و شامل بخش عمده از افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان و بخشهایی از قرقیزستان امروزی بوده است. شواهد تاریخی بیانگر آن است که سرزمین خراسان در طول تاریخ، هیچ گاه دارای مرز ثابت جغرافیایی نبوده و تحت تاثیر عوامل مختلف، محدوده اش همواره کاهش یا گسترش یافته است.
لفظ خراسان در لغت به معنای مشرق، یعنی جای برآمدن آفتاب است. در لغت نامه دهخدا آمده است که کلمه «خراسان » واژه ای پهلوی است که در متون قدیمی به معنی مشرق (خاور) در مقابل مغرب (باختر) به کار رفته است و در منابع دیگر نیز خراسان در زبان قدیم فارسی به معنی خاور زمین مورد استفاده قرار گرفته است.
حافظ ابرو جغرافیدان مشهور، تعبیر دیگری به کار برده و خوراسان را «آفتاب مانند»؛ معنی نموده و نقل کرده است که: بعضی گفته اند خورآسان، یعنی به آسانی بخور. و بعضی نیز خراسان را سرزمین نورانی یا طالع نوشته اند و آن را کلمه ای مرکب از لفظ «خور» به معنی خورشید و «آسان » به معنی شرق دانسته اند.
در معنی واژه خراسان، فخرالدین اسعد گرگانی در مثنوی ویس و رامین خود چنین می نویسد:
به لفظ پهــلوی هرکــو شناسد خوراسان آن بود کز وی خور آید
خوراسان را بود معنی خور آیان کجا از وی خور آید سـوی ایران
از بررسی نظرات ارائه شده چنین استنباط می شود که صورت درست واژه «خراسان »، خورآسان بوده است که بر اثر تطور زمان و شاید از باب تطابق نگارش به خراسان تبدیل شده است.
خُراسان از زمان ساسانیان به این طرف نامی سنتی و کلی برای اشاره به نواحی شرقی ایران امروزی و شامل بخش عمده از افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان و بخشهایی از قرقیزستان امروزی بوده است. شواهد تاریخی بیانگر آن است که سرزمین خراسان در طول تاریخ، هیچ گاه دارای مرز ثابت جغرافیایی نبوده و تحت تاثیر عوامل مختلف، محدوده اش همواره کاهش یا گسترش یافته است.
wikiahlb: خراسان
[ویکی شیعه] خراسان (ابهام زدایی). خراسان میتواند به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد؛
wikishia: خراسان_(ابهام زدایی)
پیشنهاد کاربران
خُراسان بخشی از ایران بزرگ و از دوران ساسانیان نامی سنتی و کلی برای اشاره به نواحی شرقی ایران است و نام آن از دوران ساسانیان در ایران مرسوم شد. ساسانیان قلمرو خود را به چهار بخش تقسیم کرده بودند که یکی از آن بخشها خراسان به معنای «سرزمین خورشید» بود. [۱][۲] قلمرو تاریخی خراسان شامل استان خراسان در ایران کنونی و بخش های عمده ای از افغانستان و ترکمنستان امروزی بوده است. در مفهوم گسترده تر ازبکستان و تاجیکستان و بخش هایی از قرقیزستان و قزاقستان را هم می توان در قلمرو خراسان بزرگ تاریخی به حساب آورد. برخی نویسندگان همچون علی شریعتی خراسان بزرگ را مهد سیاسی ایران[۳] و برخی دیگر آن را حتی سرزمین مادری زبان و فرهنگ پارسی دانسته اند. [۴]
خراسان سرزمینی است که از غرب از دامغان و سبزوار آغاز می شود، و در شرق تا بلخ و رود جیحون کشیده شده است. از جنوب، تا شمال سیستان و غزنی و از شمال، به بخارا می رسد.
خراسان بزرگ شامل چهار بخش بوده است[۵] و هر بخش به نام فرمانروای آنجا مشهور بوده است. هر کدام از این چهار بخش را یک رب یا ربع می نامیده اند و دربردارنده رب های زیر بوده است:
ربع ابرشهر با مرکزیت شهر نیشاپور
ربع مرو
ربع هرات ( دربرگیرندهٔ بادغیس و غور ) ، بلخ ( بشمول شبرغان، جوزجان و اندخوی و فاریاب و و بامیان ) . مرکز فرماندهی نواحی متذکره نیشابور و زمانی هم بلخ بود.
ربع بلخ که شامل کهندژ ( قندوز ) ، سمنگان، بغلان ( بغولانگو ) ، تخارستان و بدخشان می شده است.
نام
در لغت نامه دهخدا آمده است که کلمه «خراسان» واژه ای پهلوی است که در متون قدیمی به معنی مشرق ( خاور ) در مقابل مغرب ( باختر ) به کار رفته است. [۶] و در منابع دیگر نیز خراسان در زبان قدیم فارسی به معنی خاورزمین مورد استفاده قرار گرفته است. [۷]
فخرالدین اسعد گرگانی در داستان ویس و رامین چنین می گوید:
زبان پهلوی هر کو شناسد//خراسان یعنی آنجا کو «خور آسد»
خراسان را بود معنی خور آیان//کجا از وى خور آید سوى ایران
یاقوت حموی جغرافیدان بزرگ ایرانی چنین نوشته است:
« خُر به فارسی دری، نام خورشید و آسان گویا اصل و جای شیء است »
و سپس در شرح وجه تسمیه خراسان به نقل از دغفل النسابه چنین می نویسد:
« خراسان و هیطل دو پسر عالم بن سام بن نوح، هر یک در شهری که منسوب به آنها شد وارد شدند، هیطل در شهری معروف به هیاطله در بالای رود جیحون و خراسان در شهرهایی که در زیر رود جیحون بود فرود آمدند و هر قطعه ای به نام کسی که در آن فرود آمد نامگذاری شد. . . [۸] »
حافظ ابرو جغرافیدان مشهور، تعبیر دیگری به کار برده و خوراسان را «آفتاب مانند» معنی نموده و نقل کرده است که:
« بعضی گفته اند خورآسان، یعنی به آسانی بخور. [۹] »
و بعضی نیز خراسان را سرزمین نورانی یا طالع نوشته اند و آن را کلمه ای مرکب از لفظ «خور» به معنی خورشید و «آسان» به معنی شرق دانسته اند. [۱۰]
از بررسی نظرات ارائه شده چنین استنباط می شود که صورت درست واژه «خراسان»، "خورستان ( خور+ستان = سرزمین مطلع خورشید ) " بوده است که بر اثر تطور زمان و شاید از باب تطابق نگارش به خراسان تبدیل شده است. [۱۱]
حدود و مرز های خراسان
شواهد تاریخی بیانگر آن است که سرزمین خراسان در طول تاریخ، هیچ گاه دارای مرز ثابت جغرافیایی نبوده و تحت تاثیر عوامل مختلف، محدوده اش همواره کاهش یا گسترش یافته است.
دهستان میامی.
به طور سنتی سرزمین های شرق کویر نمک را خراسان خوانده اند لیکن حدود شرقی آن در طول تاریخ دستخوش تغییر بوده است. معمولاً گفته می شود که خراسان از شرق به ترکستان و هندوستان محدود بوده است. خراسان را از شمال محدود به ماوراءالنهر می دانند لیکن گاه ماوراءالنهر هم بخشی از خراسان به حساب آمده است. خراسان در زمان ساسانیان یکی از چهار ناحیهٔ اصلی کشور بود و یک مرزبان داشت.
در مورد حدود و موقعیت خراسان در عهد ساسانیان، کریستن سن بر طبق کاوشهای هرتسفلد چنین می نویسد:
« دروازه های کاسپین نزدیک ری، کوههای البرز، گوشه جنوب شرقی بحر خزر، دره اترک. خطی که از صحرای تجن گذشته و در زیر قرقی به جیحون می رسد موافق مسکوکات سکایی ساسانی که به دست آمده این خط سرحدی از قلل سلسله جبال حصار گذشته و به پامیر می رسد و از آنجا به سمت جنوب مایل گشته و به امتداد قطعه ای از جیحون که بدخشان را در میان گرفته سیر کرده به قطعه هندوکش می رسیده است از آن نقطه سرحدی به سمت مغرب برگشته و در امتداد سلسله هندوکش و ملحقات آن به جنوب هرات رسیده و در ناحیه جنوب ترشیز و خاف و قهستان ( کوهستان ) را قطع کرده، باز به دروازه های کاسپین می پیوسته است. »
یاقوت حموی جغرافیدان بزرگ ایرانی در کتاب مراصدلاطلاع بر پایه برخی از پژوهش های خویش می نویسد:
« خراسان سرزمین وسیع است که یک طرف آن از جوین و بیهق به عراق می رسد و طرف دیگرش از طغارستان ( طخارستان ) و غزنه و سبحستان ( سیستان ) به هند منتهی می گردد. از شهرهای آن نیشابور و هرات و مرو که قسمتی از بلخ است و طالقان و نساء و ابیورد و سرخس می باشد. جیحون و خوارزم را هم بعضی تابع آن شمرده اند و گفته شده خراسان دارای چهار کرسی بوده:
کرسی اول: ایرانشهر که عبارت باشد از نیشابور، قهستان و طبین و حوادث و پوشنج ( از نواحی هرات ) و بادغیس ( از توابع هرات که در قدیم شهری بزرگ و با صفا بوده است ) و طوس که به طابران تصریح شده
کرسی دوم: مرو شاه جهان و سرخس و نساء و ابیورد و مرو رود و طالقان و خوارزم
کرسی سوم: طرف غربی رود جیحون و جرجان و خوارزم و طخارستان علیا و اندرانه ( شهری نزدیک هندوکش ) و ساسان و بغلدن ( شهری از نواحی بلخ ) و والج ( نام شهری در طخارستان )
کرسی چهارم: ماوراءالنهر، بخارا و شاش ( چاچ ) ( که در آنجا کمان های خوب می ساختند ) و سغد ( نزدیک سمرقند که آن را به سبب خوشی آب و هوا از بهشت های چهارگانه به شمار آورده اند و بین جیحون و سمرقند ) . [۱ . . .
خراسان سرزمینی است که از غرب از دامغان و سبزوار آغاز می شود، و در شرق تا بلخ و رود جیحون کشیده شده است. از جنوب، تا شمال سیستان و غزنی و از شمال، به بخارا می رسد.
خراسان بزرگ شامل چهار بخش بوده است[۵] و هر بخش به نام فرمانروای آنجا مشهور بوده است. هر کدام از این چهار بخش را یک رب یا ربع می نامیده اند و دربردارنده رب های زیر بوده است:
ربع ابرشهر با مرکزیت شهر نیشاپور
ربع مرو
ربع هرات ( دربرگیرندهٔ بادغیس و غور ) ، بلخ ( بشمول شبرغان، جوزجان و اندخوی و فاریاب و و بامیان ) . مرکز فرماندهی نواحی متذکره نیشابور و زمانی هم بلخ بود.
ربع بلخ که شامل کهندژ ( قندوز ) ، سمنگان، بغلان ( بغولانگو ) ، تخارستان و بدخشان می شده است.
نام
در لغت نامه دهخدا آمده است که کلمه «خراسان» واژه ای پهلوی است که در متون قدیمی به معنی مشرق ( خاور ) در مقابل مغرب ( باختر ) به کار رفته است. [۶] و در منابع دیگر نیز خراسان در زبان قدیم فارسی به معنی خاورزمین مورد استفاده قرار گرفته است. [۷]
فخرالدین اسعد گرگانی در داستان ویس و رامین چنین می گوید:
زبان پهلوی هر کو شناسد//خراسان یعنی آنجا کو «خور آسد»
خراسان را بود معنی خور آیان//کجا از وى خور آید سوى ایران
یاقوت حموی جغرافیدان بزرگ ایرانی چنین نوشته است:
« خُر به فارسی دری، نام خورشید و آسان گویا اصل و جای شیء است »
و سپس در شرح وجه تسمیه خراسان به نقل از دغفل النسابه چنین می نویسد:
« خراسان و هیطل دو پسر عالم بن سام بن نوح، هر یک در شهری که منسوب به آنها شد وارد شدند، هیطل در شهری معروف به هیاطله در بالای رود جیحون و خراسان در شهرهایی که در زیر رود جیحون بود فرود آمدند و هر قطعه ای به نام کسی که در آن فرود آمد نامگذاری شد. . . [۸] »
حافظ ابرو جغرافیدان مشهور، تعبیر دیگری به کار برده و خوراسان را «آفتاب مانند» معنی نموده و نقل کرده است که:
« بعضی گفته اند خورآسان، یعنی به آسانی بخور. [۹] »
و بعضی نیز خراسان را سرزمین نورانی یا طالع نوشته اند و آن را کلمه ای مرکب از لفظ «خور» به معنی خورشید و «آسان» به معنی شرق دانسته اند. [۱۰]
از بررسی نظرات ارائه شده چنین استنباط می شود که صورت درست واژه «خراسان»، "خورستان ( خور+ستان = سرزمین مطلع خورشید ) " بوده است که بر اثر تطور زمان و شاید از باب تطابق نگارش به خراسان تبدیل شده است. [۱۱]
حدود و مرز های خراسان
شواهد تاریخی بیانگر آن است که سرزمین خراسان در طول تاریخ، هیچ گاه دارای مرز ثابت جغرافیایی نبوده و تحت تاثیر عوامل مختلف، محدوده اش همواره کاهش یا گسترش یافته است.
دهستان میامی.
به طور سنتی سرزمین های شرق کویر نمک را خراسان خوانده اند لیکن حدود شرقی آن در طول تاریخ دستخوش تغییر بوده است. معمولاً گفته می شود که خراسان از شرق به ترکستان و هندوستان محدود بوده است. خراسان را از شمال محدود به ماوراءالنهر می دانند لیکن گاه ماوراءالنهر هم بخشی از خراسان به حساب آمده است. خراسان در زمان ساسانیان یکی از چهار ناحیهٔ اصلی کشور بود و یک مرزبان داشت.
در مورد حدود و موقعیت خراسان در عهد ساسانیان، کریستن سن بر طبق کاوشهای هرتسفلد چنین می نویسد:
« دروازه های کاسپین نزدیک ری، کوههای البرز، گوشه جنوب شرقی بحر خزر، دره اترک. خطی که از صحرای تجن گذشته و در زیر قرقی به جیحون می رسد موافق مسکوکات سکایی ساسانی که به دست آمده این خط سرحدی از قلل سلسله جبال حصار گذشته و به پامیر می رسد و از آنجا به سمت جنوب مایل گشته و به امتداد قطعه ای از جیحون که بدخشان را در میان گرفته سیر کرده به قطعه هندوکش می رسیده است از آن نقطه سرحدی به سمت مغرب برگشته و در امتداد سلسله هندوکش و ملحقات آن به جنوب هرات رسیده و در ناحیه جنوب ترشیز و خاف و قهستان ( کوهستان ) را قطع کرده، باز به دروازه های کاسپین می پیوسته است. »
یاقوت حموی جغرافیدان بزرگ ایرانی در کتاب مراصدلاطلاع بر پایه برخی از پژوهش های خویش می نویسد:
« خراسان سرزمین وسیع است که یک طرف آن از جوین و بیهق به عراق می رسد و طرف دیگرش از طغارستان ( طخارستان ) و غزنه و سبحستان ( سیستان ) به هند منتهی می گردد. از شهرهای آن نیشابور و هرات و مرو که قسمتی از بلخ است و طالقان و نساء و ابیورد و سرخس می باشد. جیحون و خوارزم را هم بعضی تابع آن شمرده اند و گفته شده خراسان دارای چهار کرسی بوده:
کرسی اول: ایرانشهر که عبارت باشد از نیشابور، قهستان و طبین و حوادث و پوشنج ( از نواحی هرات ) و بادغیس ( از توابع هرات که در قدیم شهری بزرگ و با صفا بوده است ) و طوس که به طابران تصریح شده
کرسی دوم: مرو شاه جهان و سرخس و نساء و ابیورد و مرو رود و طالقان و خوارزم
کرسی سوم: طرف غربی رود جیحون و جرجان و خوارزم و طخارستان علیا و اندرانه ( شهری نزدیک هندوکش ) و ساسان و بغلدن ( شهری از نواحی بلخ ) و والج ( نام شهری در طخارستان )
کرسی چهارم: ماوراءالنهر، بخارا و شاش ( چاچ ) ( که در آنجا کمان های خوب می ساختند ) و سغد ( نزدیک سمرقند که آن را به سبب خوشی آب و هوا از بهشت های چهارگانه به شمار آورده اند و بین جیحون و سمرقند ) . [۱ . . .
خور راسان خور : خورشید راسان ( هَلسان ) : بلند شدن و برخاستن هر دو لغت در زبان کردی امروزی است بنابر این به معنی ( محل برخاستن خورشید ) یا همان شرق و هم خانواده خاور
روزنامهٔ خراسان قدیمی تری روزنامه محلی ایران است که اکنون با 63 سال سابقه به صورت سراسری منتشر می شود. [۱]
تأسیس
نخستین شمارهٔ روزنامه خراسان در ۱ تیر ۱۳۲۸ و به صاحب امتیازی و مدیرمسیولی محمدصادق تهرانیان در چهار صفحه و در قطع کوچک منتشر شد. شعار رسمی روزنامه در آن زمان
برادر جان خراسان است این جا سخن گفتن نه آسان است این جا
بود. پیش از این تاریخ، دو روزنامهٔ دیگر نیز با عنوان مشابه خراسان چاپ می شدند که مدت انتشار آن ها چندان طولانی نبود. [۱]
خط مشی
خط مشی اصلی روزنامه «فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، خبری» بوده و منتشر می شود. روزنامهٔ خراسان وابسته به هیچ جناح سیاسی نیست[۱] ولی به طور کل می توان گفت این روزنامه به جناح اصول گرا گرایش دارد. [نیازمند منبع]
مدیریت
صاحب امتیاز روزنامهٔ خراسان موسسهٔ فرهنگی و هنری خراسان می باشد. پس از انقلاب این روزنامه مدتی زیر نظر بنیاد شهید بود. [۱]
چاپ روزنامه
روزنامهٔ خراسان از تاریخ ۵ بهمن ۱۳۷۷ به طور هم زمان در مشهد و تهران چاپ می شود. روزنامه در ۱۶ صفحهٔ تمام رنگی و بصورت سراسری، ۴ صفحهٔ خراسان ورزشی با توزیع سراسری، ۸ صفحه ویژهٔ خراسان رضوی، ۸ صفحه ویژهٔ خراسان شمالی، ۸ صفحه ویژهٔ خراسان جنوبی و ۴۸ صفحه نیازمندی ها در استان های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی منتشر می شود.
قیمت این روزنامه هم اکنون ۲۵۰ تومان می باشد و بیشتر نفوذ آن در استان های خراسان رضوی، خراسان شمالی و خراسان جنوبی است.
ضمیمه ها
هفته نامه بایت هر چهارشنبه منتشر می شود و پیرامون فناوری اطلاعات است.
هفته نامه جیم از سال ۸۶ در ۱۶ صفحه هر پنجشنبه منتشر می شود. این هفته نامه هر سال به مناسبت روز جوان جشنی با شکوهی برگزار می کند.
ویژه نامه رصد از سال 89 در قطع ها و تعداد صفحات گوناگون و در فواصل زمانی نامعین با موضوع های خاص منتشر می شود. دفتر پژوهش های موسسه فرهنگی خراسان مدیریت این ویژه نامه ها را بر عهده دارد.
منبع [ویرایش]
↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ «روزنامهٔ فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، خبری صبح ایران». روزنامه خراسان. بازبینی شده در ۱۴ ژوئیهٔ ۲۰۱۱.
پیوند به بیرون [ویرایش]
وب گاه رسمی روزنامهٔ خراسان
هفته نامهٔ جیم
هفته نامهٔ بایت
رصد، پایگاه تحلیلی دفتر پژوهش روزنامه خراسان
از ویکی پدیا
تأسیس
نخستین شمارهٔ روزنامه خراسان در ۱ تیر ۱۳۲۸ و به صاحب امتیازی و مدیرمسیولی محمدصادق تهرانیان در چهار صفحه و در قطع کوچک منتشر شد. شعار رسمی روزنامه در آن زمان
برادر جان خراسان است این جا سخن گفتن نه آسان است این جا
بود. پیش از این تاریخ، دو روزنامهٔ دیگر نیز با عنوان مشابه خراسان چاپ می شدند که مدت انتشار آن ها چندان طولانی نبود. [۱]
خط مشی
خط مشی اصلی روزنامه «فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، خبری» بوده و منتشر می شود. روزنامهٔ خراسان وابسته به هیچ جناح سیاسی نیست[۱] ولی به طور کل می توان گفت این روزنامه به جناح اصول گرا گرایش دارد. [نیازمند منبع]
مدیریت
صاحب امتیاز روزنامهٔ خراسان موسسهٔ فرهنگی و هنری خراسان می باشد. پس از انقلاب این روزنامه مدتی زیر نظر بنیاد شهید بود. [۱]
چاپ روزنامه
روزنامهٔ خراسان از تاریخ ۵ بهمن ۱۳۷۷ به طور هم زمان در مشهد و تهران چاپ می شود. روزنامه در ۱۶ صفحهٔ تمام رنگی و بصورت سراسری، ۴ صفحهٔ خراسان ورزشی با توزیع سراسری، ۸ صفحه ویژهٔ خراسان رضوی، ۸ صفحه ویژهٔ خراسان شمالی، ۸ صفحه ویژهٔ خراسان جنوبی و ۴۸ صفحه نیازمندی ها در استان های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی منتشر می شود.
قیمت این روزنامه هم اکنون ۲۵۰ تومان می باشد و بیشتر نفوذ آن در استان های خراسان رضوی، خراسان شمالی و خراسان جنوبی است.
ضمیمه ها
هفته نامه بایت هر چهارشنبه منتشر می شود و پیرامون فناوری اطلاعات است.
هفته نامه جیم از سال ۸۶ در ۱۶ صفحه هر پنجشنبه منتشر می شود. این هفته نامه هر سال به مناسبت روز جوان جشنی با شکوهی برگزار می کند.
ویژه نامه رصد از سال 89 در قطع ها و تعداد صفحات گوناگون و در فواصل زمانی نامعین با موضوع های خاص منتشر می شود. دفتر پژوهش های موسسه فرهنگی خراسان مدیریت این ویژه نامه ها را بر عهده دارد.
منبع [ویرایش]
↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ «روزنامهٔ فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، خبری صبح ایران». روزنامه خراسان. بازبینی شده در ۱۴ ژوئیهٔ ۲۰۱۱.
پیوند به بیرون [ویرایش]
وب گاه رسمی روزنامهٔ خراسان
هفته نامهٔ جیم
هفته نامهٔ بایت
رصد، پایگاه تحلیلی دفتر پژوهش روزنامه خراسان
از ویکی پدیا
خراسان::خور آسمان
خورشید آسمان. جایی که خورشید طلوع میکند
خورشید آسمان. جایی که خورشید طلوع میکند
از آنجا که خراسان در شرق است
و شرق محل طلوع خورشید
خور از خورشید گرفته شده
برابره لاتینه خورشید، میشود سان
پس نام پارسی/لاتین آن میشود:
خور/سان
احتمالا پس از حمله اسکندر ( الکساندر مقدونی )
اسامی دو زبانه شده
حالا یا به همان شکل مانده یا فاتح بعدی از روی تابلو خوانده
فرض کنید متن تابلویی با قدمت دوهزار سال را
که در جاده مشهد به شکل زیر نوشته شده :
KHOR\SUN 300KM
احتمالا فاتح از کم سوادی این را خراسان خوانده
مشابه این نامگذاری در لواسان نیز مشهود است
و شرق محل طلوع خورشید
خور از خورشید گرفته شده
برابره لاتینه خورشید، میشود سان
پس نام پارسی/لاتین آن میشود:
خور/سان
احتمالا پس از حمله اسکندر ( الکساندر مقدونی )
اسامی دو زبانه شده
حالا یا به همان شکل مانده یا فاتح بعدی از روی تابلو خوانده
فرض کنید متن تابلویی با قدمت دوهزار سال را
که در جاده مشهد به شکل زیر نوشته شده :
KHOR\SUN 300KM
احتمالا فاتح از کم سوادی این را خراسان خوانده
مشابه این نامگذاری در لواسان نیز مشهود است
( خور ) همان خورشید امروزی است.
( شید ) به معنی پرتوی نور و نور و روشنی ( مانند مهشید )
( اسان ) به معنی بالا رفتن - بلند شدن
خُراسان :
سرزمینِ بالا رفتن/آمدن خورشید یا برآمدن خورشید ( خاور - شرق )
توجه شود به واژه ( اسان ) :
در واژه ی اسان - سور ( ascenseur ) ( فرانسوی ) و واژه ی ( lift ) در انگلیسی بریتانیایی و واژه ی ( elevate ) در انگلیسی امریکایی که همگی به معنای
( بالا رفتن - بالا بردن - بلند کردن - بلند شدن ) هستند.
و نیز واژه ی ( ascend ) با همان معنی.
یعنی همگی هم ریشه با ( اسان ) در
( زبان شیرین فارسی ) اند.
آسانسور :
( Lift - Elevator )
( بالابَر ) بهترین واژه و جایگزین با توجه به
{ریشه ی فارسی} و کاربرد جهانی آن .
آسانبَر
آسانسُر
( سُر خوردن= به سادگی جابه جا شدن )
سپاس از همگی کابران.
( شید ) به معنی پرتوی نور و نور و روشنی ( مانند مهشید )
( اسان ) به معنی بالا رفتن - بلند شدن
خُراسان :
سرزمینِ بالا رفتن/آمدن خورشید یا برآمدن خورشید ( خاور - شرق )
توجه شود به واژه ( اسان ) :
در واژه ی اسان - سور ( ascenseur ) ( فرانسوی ) و واژه ی ( lift ) در انگلیسی بریتانیایی و واژه ی ( elevate ) در انگلیسی امریکایی که همگی به معنای
( بالا رفتن - بالا بردن - بلند کردن - بلند شدن ) هستند.
و نیز واژه ی ( ascend ) با همان معنی.
یعنی همگی هم ریشه با ( اسان ) در
( زبان شیرین فارسی ) اند.
آسانسور :
( Lift - Elevator )
( بالابَر ) بهترین واژه و جایگزین با توجه به
{ریشه ی فارسی} و کاربرد جهانی آن .
آسانبَر
آسانسُر
( سُر خوردن= به سادگی جابه جا شدن )
سپاس از همگی کابران.
درود ُ سپاس
فخرالدین اسعد گرگانی در ویس ورامین:
خوشا جایا بر و بوم خراسان / درو باش و جهان را مِی خور آسان
زبان پهلوی هر کاو شناسد/ خراسان آن بود کز وی خور آسد
خور آسد پهلوی باشد خور آید / عراق و پارس را خور زو بر آید
خراسان را بود معنی خور آیان / کجا از وی خور آید سوی ایران
چه خوش نامست و چه خوش آب خاکست/زمین و آب و خاکش هر سه پاکست
به خاصه مرو در شهر خراسان / چنان آمد که اندر سال نیسان
روان اندر هوای او بنازد / که آب و باد او با این بسازد
تو گفتی رود مروش کوثر آمد / همان بومش بهشتی دیگر آمد
فخرالدین اسعد گرگانی در ویس ورامین:
خوشا جایا بر و بوم خراسان / درو باش و جهان را مِی خور آسان
زبان پهلوی هر کاو شناسد/ خراسان آن بود کز وی خور آسد
خور آسد پهلوی باشد خور آید / عراق و پارس را خور زو بر آید
خراسان را بود معنی خور آیان / کجا از وی خور آید سوی ایران
چه خوش نامست و چه خوش آب خاکست/زمین و آب و خاکش هر سه پاکست
به خاصه مرو در شهر خراسان / چنان آمد که اندر سال نیسان
روان اندر هوای او بنازد / که آب و باد او با این بسازد
تو گفتی رود مروش کوثر آمد / همان بومش بهشتی دیگر آمد
کلمات دیگر: