تاجیکستان
فارسی به انگلیسی
فرهنگ فارسی
کوچکترین جمهوری از جماهیرشوروی واقع در آسیا بین ازبکستان قرقیزستان چین و افغانستان ۲۹٠٠٠٠٠ سکنه ( تاجیک ) پایتخت آن استالین آباد ( خجند )است.
لغت نامه دهخدا
تاجیکستان. [ ک ِ ] ( اِخ ) جمهوری شوروی درآسیا، کوچکترین بخش دولت اتحاد جماهیر شوروی سابق. دارای 1175000 سکنه ( که آنان را تاجیک نامند ). بین ازبکستان و افغانستان واقع است و پایتخت آن استالین آباد است و شهر لنین آباد در شمال غربی آن واقع است. تاجیکستان را میتوان بدو بخش شمالی و جنوبی تقسیم کرد و بخش اعظم آن کوهستانی است و پنبه آن بسیار معروف است. دارای دره های زیبا و مراتع سبز و خرم میباشد.
خلاصه گزارش انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی درباره تاجیکستان. جمهوری تاجیکستان ، اطلاعات عمومی : ج. ش. س تاجیکستان. یکی از پانزده جمهوری جزو اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی است. مساحت سرزمین آن 142/6هزار کیلومتر مربع است. جمعیت آن جمهوری 1/8میلیون نفر و بطور متوسط در هر کیلومتر مربع 10/45 نفر زندگی می کنند. جمعیت اصلی آنجا تاجیکها هستند که 59/5 درصدسکنه آن جمهوری را تشکیل میدهند، شغل عمده آنان کشاورزی است. گذشته از تاجیکها در آن جمهوری ازبکها زندگی می کنند ( 23/8 درصد جمعیت ) و همچنین روسها و اوکرائینیها ( 10/3 درصد جمعیت )، و نیز قرقیزها، ترکمنها، قازاخها و عربها در آنجا سکنی دارند. استان خودمختار کوهستانی بدخشان و استان لنین آباد جزو آن جمهوری است. جمهوری مذکور به 49 بخش منقسم است ، 14 شهر و 29قصبه و شبه شهر دارد. پایتخت آن شهر استالین آباد است.
تاجیکستان - یکی از جمهوریهای کوهستانی اتحاد جماهیر شوروی است ، که بیش از نصف سرزمین آن بیش از سه هزار متر نسبت به سطح دریا ارتفاع دارد، اراضی جلگه ای و هموار آن بیش از هفت درصد نیست. وضع اقلیمی آن کویری و سخت متغیر است. به مناسبت وضع کوهستانی سرزمین جمهوری مزبور اوضاع اقلیمی و زمینی وگیاهی مختلف و متنوع در آنجا مشاهده میگردد. قسمت اعظم اراضی آن جمهوری دارای انواع خاک های خاکستری رنگ است. قسمت اعظم رودهائی که در سرزمین تاجیکستان جریان دارد برای آبیاری مصنوعی اراضی و بعنوان منابع مولد نیروی برق مورد استفاده واقع میشود. مجموع ذخایر نیروی مولد برق تاجیکستان متجاوز از 25میلیون کیلووات است. بزرگترین ترعه های آبیاری ( مجاری میاه ) عبارت است از: ترعه بزرگ فرغانه ، ترعه شمالی فرغانه ، ترعه بزرگ حصار، ترعه وخش. مهمترین منابع مفید فلزات آن جمهوری عبارت است از معادن سرمه ، جیوه ، ولفرام سرب ، روی ، بیسموت ، آرسنیک و غیره. در قسمت مرکزی تاجیکستان منابع ذغال سنگ وجود دارد، معادن نفت هم در شمال و هم در جنوب آن جمهوری است. سنگهای آهکی و خاکهای مخصوص که مواد خام صناعت سیمان سازی است در آنجا به حدوفور است ، همچنین مصالح ساختمانی زیاد است ، در دامنه پامیر و تاجیکستان مرکزی چشمه های معدنی گوگردی زیاد دیده میشود. نباتات در سرزمین آن جمهوری بسیار متنوع و تابع اوضاع اقلیمی آنجا است ، از بیابانی و دشتی گرفته تا گیاهان بلند و انبوه چمنزاری و مرتعی. درسالهای حکومت شوروی در آن جمهوری اقدامات بسیار وسیع و دامنه داری برای حفظ و ازدیاد اشجار بعمل آمده است. عالم حیوانات تاجیکستان هم متنوع است. در آنجا می توان حیوانات زیر را مشاهده نمود: بزنقره ، گراز، آهو، انواع بیشمار جوندگان ، مارهای زهردار، پلنگ و غیره.
خلاصه گزارش انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی درباره تاجیکستان. جمهوری تاجیکستان ، اطلاعات عمومی : ج. ش. س تاجیکستان. یکی از پانزده جمهوری جزو اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی است. مساحت سرزمین آن 142/6هزار کیلومتر مربع است. جمعیت آن جمهوری 1/8میلیون نفر و بطور متوسط در هر کیلومتر مربع 10/45 نفر زندگی می کنند. جمعیت اصلی آنجا تاجیکها هستند که 59/5 درصدسکنه آن جمهوری را تشکیل میدهند، شغل عمده آنان کشاورزی است. گذشته از تاجیکها در آن جمهوری ازبکها زندگی می کنند ( 23/8 درصد جمعیت ) و همچنین روسها و اوکرائینیها ( 10/3 درصد جمعیت )، و نیز قرقیزها، ترکمنها، قازاخها و عربها در آنجا سکنی دارند. استان خودمختار کوهستانی بدخشان و استان لنین آباد جزو آن جمهوری است. جمهوری مذکور به 49 بخش منقسم است ، 14 شهر و 29قصبه و شبه شهر دارد. پایتخت آن شهر استالین آباد است.
تاجیکستان - یکی از جمهوریهای کوهستانی اتحاد جماهیر شوروی است ، که بیش از نصف سرزمین آن بیش از سه هزار متر نسبت به سطح دریا ارتفاع دارد، اراضی جلگه ای و هموار آن بیش از هفت درصد نیست. وضع اقلیمی آن کویری و سخت متغیر است. به مناسبت وضع کوهستانی سرزمین جمهوری مزبور اوضاع اقلیمی و زمینی وگیاهی مختلف و متنوع در آنجا مشاهده میگردد. قسمت اعظم اراضی آن جمهوری دارای انواع خاک های خاکستری رنگ است. قسمت اعظم رودهائی که در سرزمین تاجیکستان جریان دارد برای آبیاری مصنوعی اراضی و بعنوان منابع مولد نیروی برق مورد استفاده واقع میشود. مجموع ذخایر نیروی مولد برق تاجیکستان متجاوز از 25میلیون کیلووات است. بزرگترین ترعه های آبیاری ( مجاری میاه ) عبارت است از: ترعه بزرگ فرغانه ، ترعه شمالی فرغانه ، ترعه بزرگ حصار، ترعه وخش. مهمترین منابع مفید فلزات آن جمهوری عبارت است از معادن سرمه ، جیوه ، ولفرام سرب ، روی ، بیسموت ، آرسنیک و غیره. در قسمت مرکزی تاجیکستان منابع ذغال سنگ وجود دارد، معادن نفت هم در شمال و هم در جنوب آن جمهوری است. سنگهای آهکی و خاکهای مخصوص که مواد خام صناعت سیمان سازی است در آنجا به حدوفور است ، همچنین مصالح ساختمانی زیاد است ، در دامنه پامیر و تاجیکستان مرکزی چشمه های معدنی گوگردی زیاد دیده میشود. نباتات در سرزمین آن جمهوری بسیار متنوع و تابع اوضاع اقلیمی آنجا است ، از بیابانی و دشتی گرفته تا گیاهان بلند و انبوه چمنزاری و مرتعی. درسالهای حکومت شوروی در آن جمهوری اقدامات بسیار وسیع و دامنه داری برای حفظ و ازدیاد اشجار بعمل آمده است. عالم حیوانات تاجیکستان هم متنوع است. در آنجا می توان حیوانات زیر را مشاهده نمود: بزنقره ، گراز، آهو، انواع بیشمار جوندگان ، مارهای زهردار، پلنگ و غیره.
تاجیکستان . [ ک ِ ] (اِخ ) جمهوری شوروی درآسیا، کوچکترین بخش دولت اتحاد جماهیر شوروی سابق . دارای 1175000 سکنه (که آنان را تاجیک نامند). بین ازبکستان و افغانستان واقع است و پایتخت آن استالین آباد است و شهر لنین آباد در شمال غربی آن واقع است . تاجیکستان را میتوان بدو بخش شمالی و جنوبی تقسیم کرد و بخش اعظم آن کوهستانی است و پنبه ٔ آن بسیار معروف است . دارای دره های زیبا و مراتع سبز و خرم میباشد.
خلاصه ٔ گزارش انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی درباره ٔ تاجیکستان . جمهوری تاجیکستان ، اطلاعات عمومی : ج . ش . س تاجیکستان . یکی از پانزده جمهوری جزو اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی است . مساحت سرزمین آن 142/6هزار کیلومتر مربع است . جمعیت آن جمهوری 1/8میلیون نفر و بطور متوسط در هر کیلومتر مربع 10/45 نفر زندگی می کنند. جمعیت اصلی آنجا تاجیکها هستند که 59/5 درصدسکنه ٔ آن جمهوری را تشکیل میدهند، شغل عمده ٔ آنان کشاورزی است . گذشته از تاجیکها در آن جمهوری ازبکها زندگی می کنند (23/8 درصد جمعیت ) و همچنین روسها و اوکرائینیها (10/3 درصد جمعیت )، و نیز قرقیزها، ترکمنها، قازاخها و عربها در آنجا سکنی دارند. استان خودمختار کوهستانی بدخشان و استان لنین آباد جزو آن جمهوری است . جمهوری مذکور به 49 بخش منقسم است ، 14 شهر و 29قصبه و شبه شهر دارد. پایتخت آن شهر استالین آباد است .
تاجیکستان - یکی از جمهوریهای کوهستانی اتحاد جماهیر شوروی است ، که بیش از نصف سرزمین آن بیش از سه هزار متر نسبت به سطح دریا ارتفاع دارد، اراضی جلگه ای و هموار آن بیش از هفت درصد نیست . وضع اقلیمی آن کویری و سخت متغیر است . به مناسبت وضع کوهستانی سرزمین جمهوری مزبور اوضاع اقلیمی و زمینی وگیاهی مختلف و متنوع در آنجا مشاهده میگردد. قسمت اعظم اراضی آن جمهوری دارای انواع خاک های خاکستری رنگ است . قسمت اعظم رودهائی که در سرزمین تاجیکستان جریان دارد برای آبیاری مصنوعی اراضی و بعنوان منابع مولد نیروی برق مورد استفاده واقع میشود. مجموع ذخایر نیروی مولد برق تاجیکستان متجاوز از 25میلیون کیلووات است . بزرگترین ترعه های آبیاری (مجاری میاه ) عبارت است از: ترعه ٔ بزرگ فرغانه ، ترعه ٔ شمالی فرغانه ، ترعه ٔ بزرگ حصار، ترعه ٔ وخش . مهمترین منابع مفید فلزات آن جمهوری عبارت است از معادن سرمه ، جیوه ، ولفرام سرب ، روی ، بیسموت ، آرسنیک و غیره . در قسمت مرکزی تاجیکستان منابع ذغال سنگ وجود دارد، معادن نفت هم در شمال و هم در جنوب آن جمهوری است . سنگهای آهکی و خاکهای مخصوص که مواد خام صناعت سیمان سازی است در آنجا به حدوفور است ، همچنین مصالح ساختمانی زیاد است ، در دامنه ٔ پامیر و تاجیکستان مرکزی چشمه های معدنی گوگردی زیاد دیده میشود. نباتات در سرزمین آن جمهوری بسیار متنوع و تابع اوضاع اقلیمی آنجا است ، از بیابانی و دشتی گرفته تا گیاهان بلند و انبوه چمنزاری و مرتعی . درسالهای حکومت شوروی در آن جمهوری اقدامات بسیار وسیع و دامنه داری برای حفظ و ازدیاد اشجار بعمل آمده است . عالم حیوانات تاجیکستان هم متنوع است . در آنجا می توان حیوانات زیر را مشاهده نمود: بزنقره ، گراز، آهو، انواع بیشمار جوندگان ، مارهای زهردار، پلنگ و غیره .
کشاورزی و صنایع: پنبه کاری در کشاورزی آن جمهوری مقام مهمی دارد. همچنین نیز بعمل آوردن غلات دامپروری ، پرورش نوغان و تهیه ٔ ابریشم باغداری ، پرورش تاک . در صنایع مترقی ترین رشته ها عبارت است از رشته هائی که مواد خام کشاورزی را تبدیل می کند و همچنین استخراج معادن . صناعت طراز اول آن عبارت است از نساجی . صناعت پنبه پاک کنی آن جمهوری هم از حیث حجم محصولات در اتحاد جماهیر شوروی دارای مقام دوم میباشد. در شهر استالین آباد، پایتخت تاجیکستان ، کارخانه ٔ مکانیزه ٔچرمسازی ، کارخانه های مختلط و کامل و فابریکهای کنسروسازی ، در شهرهای دیگر هم کارخانه های بزرگ و کارخانه های مختلط و کامل آبجوسازی ، دخانیات ، نانوائی و غیره وجود دارد. جمهوری مذکور دارای 453 کالخوز (من جمله 174 کالخوز پنبه کاری است . 31 ساوخوز زراعتی ، 90 ساوخوز دامپروری ، 7 ساوخوز باغداری و تاکداری ، 71 مرکز ماشینها و تراکتورهای کشاورزی و مرکز ماشینهای دامپروری نیز دارد که از آنها 49 مرکز ماشینها و تراکتورهااراضی مزروعی پنبه را بعمل می آورند). باغداری و پرورش تاک در کشاورزی تاجیکستان مقام مهمی دارد. باغها و تاکستان های آن جمهوری در مساحت 20379 هکتار گسترده است ، در آنجا زردآلو، هلو، آلو، گلابی ، سیب ، انواع انگور خوراکی و شرابسازی پرورش مییابد. در بعضی از نواحی آن جمهوری انواع گیاهان گرانبهای سوب تروپیک و دارای اتر و روغن میروید از قبیل : انار، بادام ، انجیر،به ، خرمالو و غیره . دامپروری هم در کشاورزی تاجیکستان دارای مقام مهمی است . دامپروری اصولاً در نواحی کوهستانی زیاد متداول است ، زیرا در آن نقاط زراعت همیشه و در همه جا میسر نیست . برای اصلاح نژاد و خواص بهره دهی دامها محل ایلخی مخصوص اسبان 3 اصطبل دولتی اسبهای نژادی (سلیمی ) اصیل ، ساوخوز دامهای درشت شاخدار،ساوخوز نژادی پرورش گوسفندان و غیره بوجود آمده است . طول مجموع خطوط شبکه ٔ راه آهن عریض در سرزمین تاجیکستان 256 کیلومتر، راه باریک هم 385 کیلومتر است . درمواصلات داخلی آن جمهوری حمل و نقل بوسیله ٔ اتومبیل نقش قاطعی دارد. از تاجیکستان مواد ذیل صادر میشود: الیاف پنبه (پنبه ٔ پاک کرده )، بافته های ابریشمی و نخی ، کنسروهای میوه ، میوه های خشک (خشکبار)، انواع شرابها، روغن های اتری و اقسام متعدد محصولات صناعت استخراج معادن - انتهی .
دانشنامه عمومی
مختصات: ۳۹° شمالی ۷۱° شرقی / ۳۹°شمالی ۷۱°شرقی / 39; 71Ҷумҳурии Тоҷикистон (تاجیک )Çumhurii Toçikiston
تاجیکِستان (به فارسی تاجیکی: Тоҷикистон) با نام رسمی جمهوری تاجیکستان ((به فارسی تاجیکی: Ҷумҳурии Тоҷикистон), Çumhurii Toçikiston) کشوری کوهستانی و محصور در خشکی است که با حدود ۸ میلیون نفر جمعیت در سال ۲۰۱۳ میلادی و مساحتی بالغ بر ۱۴۳٬۱۰۰ مترکیلومربع (۵۵٬۳۰۰ مایل مربع) در آسیای مرکزی قرار دارد. این کشور با افغانستان از جنوب، ازبکستان از غرب، قرقیزستان از شمال، و جمهوری خلق چین از شرق، مرز مشترک دارد
سرزمینی که امروزه تاجیکستان نامیده می شود، پیش تر وطنِ فرهنگ های باستانی متعددی بوده است که آثار برخی از آن ها در محوطهٔ باستانی سرزم یافت شده است. در دوران نوسنگی و در عصر برنز، و در سده های پس از آن، فرهنگ ها و ادیان متفاوتی در این سرزمین حضور داشتند که از میان آن ها می توان به تمدن آمودریا، فرهنگ آندرونوو، آیین بودایی، مسیحیان نسطوری، مزدیسنا، آیین مانوی و اسلام اشاره کرد. پادشاهان و حکومت هایی همچون شاهنشاهی هخامنشی، شاهنشاهی ساسانی، هپتالیان، سامانیان، امپراتوری مغول، تیموریان، امپراتوری روسیه، و اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی نیز بر این سرزمین سلطه داشتند. سرانجام پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ میلادی، تاجیکستان مستقل شد ولی بلافاصله درگیر جنگی داخلی گردید که از سال ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۷ به طول انجامید.
نظام حکومتی تاجیکستان ریاستی است که از ۴ استان تشکیل شده. اکثریت ۸ میلیون جمعیت تاجیکستان را تاجیک ها تشکیل می شوند که به زبان فارسیسخن می گویند. بسیاری از تاجیکستانی ها به زبان روسی نیز به مثابهٔ زبان دوم تسلط دارند. ولایت مختار کوهستان بدخشان علی رغم جمعیت پراکنده اش، دارای مردمانی با تنوع گویش های متفاوت است، گویش هایی همچون روشنی، شُغنانی، اشکاشمی و وَخی.
تاجیکِستان (به فارسی تاجیکی: Тоҷикистон) با نام رسمی جمهوری تاجیکستان ((به فارسی تاجیکی: Ҷумҳурии Тоҷикистон), Çumhurii Toçikiston) کشوری کوهستانی و محصور در خشکی است که با حدود ۸ میلیون نفر جمعیت در سال ۲۰۱۳ میلادی و مساحتی بالغ بر ۱۴۳٬۱۰۰ مترکیلومربع (۵۵٬۳۰۰ مایل مربع) در آسیای مرکزی قرار دارد. این کشور با افغانستان از جنوب، ازبکستان از غرب، قرقیزستان از شمال، و جمهوری خلق چین از شرق، مرز مشترک دارد
سرزمینی که امروزه تاجیکستان نامیده می شود، پیش تر وطنِ فرهنگ های باستانی متعددی بوده است که آثار برخی از آن ها در محوطهٔ باستانی سرزم یافت شده است. در دوران نوسنگی و در عصر برنز، و در سده های پس از آن، فرهنگ ها و ادیان متفاوتی در این سرزمین حضور داشتند که از میان آن ها می توان به تمدن آمودریا، فرهنگ آندرونوو، آیین بودایی، مسیحیان نسطوری، مزدیسنا، آیین مانوی و اسلام اشاره کرد. پادشاهان و حکومت هایی همچون شاهنشاهی هخامنشی، شاهنشاهی ساسانی، هپتالیان، سامانیان، امپراتوری مغول، تیموریان، امپراتوری روسیه، و اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی نیز بر این سرزمین سلطه داشتند. سرانجام پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ میلادی، تاجیکستان مستقل شد ولی بلافاصله درگیر جنگی داخلی گردید که از سال ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۷ به طول انجامید.
نظام حکومتی تاجیکستان ریاستی است که از ۴ استان تشکیل شده. اکثریت ۸ میلیون جمعیت تاجیکستان را تاجیک ها تشکیل می شوند که به زبان فارسیسخن می گویند. بسیاری از تاجیکستانی ها به زبان روسی نیز به مثابهٔ زبان دوم تسلط دارند. ولایت مختار کوهستان بدخشان علی رغم جمعیت پراکنده اش، دارای مردمانی با تنوع گویش های متفاوت است، گویش هایی همچون روشنی، شُغنانی، اشکاشمی و وَخی.
wiki: تاجیکستان
دانشنامه آزاد فارسی
تاجیکِسْتان
تندیس امیر اسماعیل سامانی، دوشنبه
تندیس امیر اسماعیل سامانی، دوشنبه
تندیس امیر اسماعیل سامانی، دوشنبه
موقعیت. جمهوری تاجیکستان سرزمین مرتفعی در آسیای میانه است. کشورهای قرقیزستان از شمال، چین از شرق، افغانستان از جنوب، و ازبکستان از غرب و شمال غربی آن را در میان گرفته اند. مساحت این کشور ۱۴۳,۱۰۰ کیلومتر مربع است و پایتخت آن شهر دوشنبه (استالین آباد سابق) است.سیمای طبیعی. تاجیکستان، یگانه کشور غیر ترک زبان آسیای مرکزی، سرزمینی کوهستانی است. ارتفاع کوهستان های نواحی شرقی، که بیش از نیمی از این کشور را فراگرفته است، به حدود ۳هزار متر می رسد و بخشی از فلات پامیر (بام دنیا) را شامل می شود. ارتفاع بلندترین قلۀ آن با نام کوه گارمو، که تا پیش از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی قلّۀ کمونیسم نام داشت، ۷,۴۹۵ متر است. کوه های ترکستان، زرافشان، و آلای در شمال غربی این کشور و کوه های قراتگین، حصار، وخش و باباتاق نیز در پیرامون شهر دوشنبه قرار دارند. رودخانۀ مرزی پنج رود این کشور را از افغانستان جدا می کند و رودهای وخش و مرغاب از یخچال های ارتفاعات شرقی سرچشمه می گیرند. همراه با رودخانۀ زرافشان که از کوه های زرافشان و آلای جدا می شود، کلاً به رودخانۀ آمودریا (جیحون) می ریزند و دریاچۀ قراکول، با ۳۶۰ کیلومتر مربع مساحت واقع در ارتفاعات شرقی، بزرگ ترین دریاچۀ آن محسوب می شود. درّۀ فرغانه که به شکل زائده ای به درون کشور ازبکستان پیش رفته، در شمال این کشور جا دارد به وسیلۀ رودخانۀ سیردریا (سیحون) مشروب می شود و بیشترین جمعیت و نیز تأسیسات عمدۀ صنعتی کشور در همین دره واقع است. کشور تاجیکستان از یک جمهوری خودگردان داخلی و سه استان و یک کلان شهر تشکیل شد و شهرهای مهم آن عبارت اند از دوشنبه، خجند، خوروگ، کولاب، قرغان تپه، و کانی بادام. اقلیم تاجیکستان قاره ای است؛ زمستان های سرد و سخت و تابستان های گرم و طولانی از ویژگی های اقلیمی آن است. این کشور از نظر بارندگی نسبتاً خشک و کم آب است و ماه های تیر، مرداد و شهریور خشک ترین فصول آن است. دمای بیابان های شمالی در زمستان به حدود صفر درجه می رسد و در ارتفاعات تا بیست درجه زیر صفر کاهش می یابد. میانگین دمای شهر دوشنبه در دی ماه منهای دَه درجۀ سانتی گراد است و در تیرماه تا ۲۵ درجۀ سانتی گراد بالا می رود و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۳۷۵ میلی متر می رسد.
اقتصاد. تاجیکستان در زمان اتحاد جماهیر شوروی از فقیرترین جمهوری های کشور مزبور بود. با وجود این که بیش از هفت درصد از اراضی این کشور قابل کشت نیست ولی کشاورزی آن به یاری شبکه های نسبتاً وسیع آبیاری نقش مهمی در اقتصاد تاجیکستان دارد. پنبه عمده ترین فرآوردۀ صادراتی این کشور است و غلات، برنج، انواع میوه و خشکبار نیز از محصولات مهم آن به شمار می آیند. دامداری نیز از نظر تأمین گوشت و فرآورده های لبنی و پشم اهمیت خاصی دارد. این کشور از نظر منابع زیرزمینی کشوری غنی است و کانی هایی چون آهن، زغال سنگ، نفت و گاز طبیعی، روی، جیوه، طلا و نقره، تنگستن، اورانیوم، و بوکسیت از منابع مهم آن محسوب می شوند. تولید نفت آن ۷۵۰هزار بشکه است و بازدهِ گاز طبیعی آن به ۹۵میلیون متر مکعب می رسد. بیشتر نیروی الکتریستۀ تاجیکستان به شیوۀ برقابی تأمین می شود و بازده نیروگاه های حرارتی آن بیشتر به مصرف کارگاه ها و کارخانه های پنبه پاک کنی، نساجی، پوشاک، فرش بافی، تولید مواد غذایی و ماشین سازی می رسد. میزان الکتریسیتۀ تولیدشده در تاجیکستان در حدود ۱۵میلیارد کیلووات ساعت است و مصرف سرانۀ آن به ۲,۴۶۰ کیلووات ساعت می رسد. این کشور از نظر صنعت وضعیت نسبتاً خوبی دارد و تولید آلومینیوم، قطعات الکتروشیمی، ماشین های نساجی، فرش بافی، یخچال و فریزر، کودهای معدنی، سیمان، کفش، صابون و مواد شوینده ازجمله فعالیت های صنعتی آن محسوب می شوند.
حکومت و سیاست. تاجیکستان در سپتامبر ۱۹۹۱ از اتحاد جماهیر شوروی جدا شد و استقلال خود را رسماً اعلام کرد. نهاد قانون گذاری این کشور تا پیش از ۱۹۹۴ متشکل از یک شورای عالی ۲۳۰نفره بود. براساس قانون اساسی ۱۹۹۴ مجلس ۱۸۱نفره جانشین شورای مزبور شد و رئیس جمهور در رأس امور قرار گرفت. مطابق آخرین تغییرات در قانون اساسی ۱۹۹۹، کشور تاجیکستان دارای دو مجلس قانون گذاری است؛ مجلس نمایندگان که ۶۳ عضو دارد و مجلس ملی با ۳۳ عضو که اعضای این دو مجلس را مردم برای پنج سال انتخاب می کنند و هشت تن از اعضای مجلس نمایندگان را رئیس جمهور منصوب می دارد. دورۀ ریاست جمهوری در این کشور پنج سال است. امام علی رحمان اف در انتخابات ۲۰۰۴ برای چهارمین بار در سمت ریاست جمهوری ابقا شد.
مردم و تاریخ. جمعیت تاجیکستان ۶,۸۷۹,۰۰۰ نفر است (۲۰۱۰)و تراکم نسبی آن به۴۸.۱ نفر در کیلومتر مربع می رسد. رشد سالانۀ جمعیت این کشور۲.۳ درصد است و حدود ۶۵ درصد از این تعداد تاجیک اند و بقیه ازبک، قرقیز و روس هستند. ۸۰ درصدشان مسلمانند و ۷۳ درصد از آنان در روستاها به سر می برند و زبان رسمی آنان تاجیکی است که خویشاوندی بسیار نزدیکی با زبان فارسی دارد و هردو وارث زبان و ادبیات مشترکی هستند. میانگین امید به زندگی در تاجیکستان ۶۹ سال است و ۹۹ درصد از بزرگسالان آن باسوادند. تاجیک های آریایی نژاد قدیمی ترین ساکنان سرزمین تاجیکستان اند و پیشینۀ سکونت آنان دست کم به قرن ۶پ م می رسد. در روزگار هخامنشیان بخشی از ساتراپ نشین شرقی امپراتوری ایران بود و با حملۀ اسکندر به ایران این منطقه نیز به تصرف اسکندر مقدونی و جانشینان او درآمد. مدتی نیز بخشی از دولت کوشانی بود. در قرن ۹م (۳ق) به اسلام گروید و سپس ضمیمۀ قلمرو سامانیان فارسی زبان شد. در قرن ۱۱م (۵ق) مورد تاخت و تاز ترکان آسیای مرکزی، و در قرن ۱۳م (۷ق) مغولان قرار گرفت. در زمان تیموریان بخشی از قلمرو آنان بود و سپس ضمیمۀ قلمرو ازبکان شد. در قرن ۱۷ به خان نشین بخارا و خوقند پیوست و در قرن ۱۹ به تصرف امپراتوری روسیۀ تزاری درآمد. پس از انقلاب اکتبر، در ۱۹۲۴ تحت عنوان جمهوری خودگردان شوروی سوسیالیستی تاجیکستان به یکی از جمهوری های اتحاد جماهیر شوروی مبدل شد. با اعلام سیاست گلاسنوست و پروستروئیکای گورباچِف، زمزمه های آزادی خواهی و جدایی از اتحاد جماهیر شوروی آغاز شد و تاجیکستان در ۹ سپتامبر ۱۹۹۱ به استقلال کامل رسید و به عضویت جامعۀ کشورهای مستقل مشترک المنافع درآمد.
تندیس امیر اسماعیل سامانی، دوشنبه
تندیس امیر اسماعیل سامانی، دوشنبه
تندیس امیر اسماعیل سامانی، دوشنبه
موقعیت. جمهوری تاجیکستان سرزمین مرتفعی در آسیای میانه است. کشورهای قرقیزستان از شمال، چین از شرق، افغانستان از جنوب، و ازبکستان از غرب و شمال غربی آن را در میان گرفته اند. مساحت این کشور ۱۴۳,۱۰۰ کیلومتر مربع است و پایتخت آن شهر دوشنبه (استالین آباد سابق) است.سیمای طبیعی. تاجیکستان، یگانه کشور غیر ترک زبان آسیای مرکزی، سرزمینی کوهستانی است. ارتفاع کوهستان های نواحی شرقی، که بیش از نیمی از این کشور را فراگرفته است، به حدود ۳هزار متر می رسد و بخشی از فلات پامیر (بام دنیا) را شامل می شود. ارتفاع بلندترین قلۀ آن با نام کوه گارمو، که تا پیش از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی قلّۀ کمونیسم نام داشت، ۷,۴۹۵ متر است. کوه های ترکستان، زرافشان، و آلای در شمال غربی این کشور و کوه های قراتگین، حصار، وخش و باباتاق نیز در پیرامون شهر دوشنبه قرار دارند. رودخانۀ مرزی پنج رود این کشور را از افغانستان جدا می کند و رودهای وخش و مرغاب از یخچال های ارتفاعات شرقی سرچشمه می گیرند. همراه با رودخانۀ زرافشان که از کوه های زرافشان و آلای جدا می شود، کلاً به رودخانۀ آمودریا (جیحون) می ریزند و دریاچۀ قراکول، با ۳۶۰ کیلومتر مربع مساحت واقع در ارتفاعات شرقی، بزرگ ترین دریاچۀ آن محسوب می شود. درّۀ فرغانه که به شکل زائده ای به درون کشور ازبکستان پیش رفته، در شمال این کشور جا دارد به وسیلۀ رودخانۀ سیردریا (سیحون) مشروب می شود و بیشترین جمعیت و نیز تأسیسات عمدۀ صنعتی کشور در همین دره واقع است. کشور تاجیکستان از یک جمهوری خودگردان داخلی و سه استان و یک کلان شهر تشکیل شد و شهرهای مهم آن عبارت اند از دوشنبه، خجند، خوروگ، کولاب، قرغان تپه، و کانی بادام. اقلیم تاجیکستان قاره ای است؛ زمستان های سرد و سخت و تابستان های گرم و طولانی از ویژگی های اقلیمی آن است. این کشور از نظر بارندگی نسبتاً خشک و کم آب است و ماه های تیر، مرداد و شهریور خشک ترین فصول آن است. دمای بیابان های شمالی در زمستان به حدود صفر درجه می رسد و در ارتفاعات تا بیست درجه زیر صفر کاهش می یابد. میانگین دمای شهر دوشنبه در دی ماه منهای دَه درجۀ سانتی گراد است و در تیرماه تا ۲۵ درجۀ سانتی گراد بالا می رود و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۳۷۵ میلی متر می رسد.
اقتصاد. تاجیکستان در زمان اتحاد جماهیر شوروی از فقیرترین جمهوری های کشور مزبور بود. با وجود این که بیش از هفت درصد از اراضی این کشور قابل کشت نیست ولی کشاورزی آن به یاری شبکه های نسبتاً وسیع آبیاری نقش مهمی در اقتصاد تاجیکستان دارد. پنبه عمده ترین فرآوردۀ صادراتی این کشور است و غلات، برنج، انواع میوه و خشکبار نیز از محصولات مهم آن به شمار می آیند. دامداری نیز از نظر تأمین گوشت و فرآورده های لبنی و پشم اهمیت خاصی دارد. این کشور از نظر منابع زیرزمینی کشوری غنی است و کانی هایی چون آهن، زغال سنگ، نفت و گاز طبیعی، روی، جیوه، طلا و نقره، تنگستن، اورانیوم، و بوکسیت از منابع مهم آن محسوب می شوند. تولید نفت آن ۷۵۰هزار بشکه است و بازدهِ گاز طبیعی آن به ۹۵میلیون متر مکعب می رسد. بیشتر نیروی الکتریستۀ تاجیکستان به شیوۀ برقابی تأمین می شود و بازده نیروگاه های حرارتی آن بیشتر به مصرف کارگاه ها و کارخانه های پنبه پاک کنی، نساجی، پوشاک، فرش بافی، تولید مواد غذایی و ماشین سازی می رسد. میزان الکتریسیتۀ تولیدشده در تاجیکستان در حدود ۱۵میلیارد کیلووات ساعت است و مصرف سرانۀ آن به ۲,۴۶۰ کیلووات ساعت می رسد. این کشور از نظر صنعت وضعیت نسبتاً خوبی دارد و تولید آلومینیوم، قطعات الکتروشیمی، ماشین های نساجی، فرش بافی، یخچال و فریزر، کودهای معدنی، سیمان، کفش، صابون و مواد شوینده ازجمله فعالیت های صنعتی آن محسوب می شوند.
حکومت و سیاست. تاجیکستان در سپتامبر ۱۹۹۱ از اتحاد جماهیر شوروی جدا شد و استقلال خود را رسماً اعلام کرد. نهاد قانون گذاری این کشور تا پیش از ۱۹۹۴ متشکل از یک شورای عالی ۲۳۰نفره بود. براساس قانون اساسی ۱۹۹۴ مجلس ۱۸۱نفره جانشین شورای مزبور شد و رئیس جمهور در رأس امور قرار گرفت. مطابق آخرین تغییرات در قانون اساسی ۱۹۹۹، کشور تاجیکستان دارای دو مجلس قانون گذاری است؛ مجلس نمایندگان که ۶۳ عضو دارد و مجلس ملی با ۳۳ عضو که اعضای این دو مجلس را مردم برای پنج سال انتخاب می کنند و هشت تن از اعضای مجلس نمایندگان را رئیس جمهور منصوب می دارد. دورۀ ریاست جمهوری در این کشور پنج سال است. امام علی رحمان اف در انتخابات ۲۰۰۴ برای چهارمین بار در سمت ریاست جمهوری ابقا شد.
مردم و تاریخ. جمعیت تاجیکستان ۶,۸۷۹,۰۰۰ نفر است (۲۰۱۰)و تراکم نسبی آن به۴۸.۱ نفر در کیلومتر مربع می رسد. رشد سالانۀ جمعیت این کشور۲.۳ درصد است و حدود ۶۵ درصد از این تعداد تاجیک اند و بقیه ازبک، قرقیز و روس هستند. ۸۰ درصدشان مسلمانند و ۷۳ درصد از آنان در روستاها به سر می برند و زبان رسمی آنان تاجیکی است که خویشاوندی بسیار نزدیکی با زبان فارسی دارد و هردو وارث زبان و ادبیات مشترکی هستند. میانگین امید به زندگی در تاجیکستان ۶۹ سال است و ۹۹ درصد از بزرگسالان آن باسوادند. تاجیک های آریایی نژاد قدیمی ترین ساکنان سرزمین تاجیکستان اند و پیشینۀ سکونت آنان دست کم به قرن ۶پ م می رسد. در روزگار هخامنشیان بخشی از ساتراپ نشین شرقی امپراتوری ایران بود و با حملۀ اسکندر به ایران این منطقه نیز به تصرف اسکندر مقدونی و جانشینان او درآمد. مدتی نیز بخشی از دولت کوشانی بود. در قرن ۹م (۳ق) به اسلام گروید و سپس ضمیمۀ قلمرو سامانیان فارسی زبان شد. در قرن ۱۱م (۵ق) مورد تاخت و تاز ترکان آسیای مرکزی، و در قرن ۱۳م (۷ق) مغولان قرار گرفت. در زمان تیموریان بخشی از قلمرو آنان بود و سپس ضمیمۀ قلمرو ازبکان شد. در قرن ۱۷ به خان نشین بخارا و خوقند پیوست و در قرن ۱۹ به تصرف امپراتوری روسیۀ تزاری درآمد. پس از انقلاب اکتبر، در ۱۹۲۴ تحت عنوان جمهوری خودگردان شوروی سوسیالیستی تاجیکستان به یکی از جمهوری های اتحاد جماهیر شوروی مبدل شد. با اعلام سیاست گلاسنوست و پروستروئیکای گورباچِف، زمزمه های آزادی خواهی و جدایی از اتحاد جماهیر شوروی آغاز شد و تاجیکستان در ۹ سپتامبر ۱۹۹۱ به استقلال کامل رسید و به عضویت جامعۀ کشورهای مستقل مشترک المنافع درآمد.
wikijoo: تاجیکستان
نقل قول ها
تاجیکستان با نام رسمی جمهوری تاجیکستان (به خط تاجیکی: Ҷумҳурии Тоҷикистон) کشوری در آسیای میانه است.
•
•
wikiquote: تاجیکستان
دانشنامه اسلامی
[ویکی شیعه] تاجیکستان، یکی از پنج جمهوری آسیای مرکزی، به پایتختی شهر دوشنبه. این کشور تا قبل از استقلال در سال ۱۹۹۱م یکی از جمهوری های پانزده گانه شوروی بود.
بیشتر مردم تاجیکستان سنی حنفی هستند. شیعیان تاجیکستان به دو دسته شیعیان امامی و شیعیان اسماعیلی تقسیم می شوند. حدود ۹۰ درصد شیعیان تاجیکستان ساکن بدخشان در شرق و جنوب شرقی تاجیکستان در کوهپایه های پامیر، پیرو مذهب اسماعیلیه، و ۱۰ درصد از آن ها شیعه دوازده امامی هستند.
تاجیکستان با ۱۴۳۰۰ کیلومتر مربع مساحت و پنج میلیون نفر جمعیت، یکی از پنج جمهوری آسیای مرکزی است. این کشور، کوهستانی و زلزله خیز است. ۹۳ درصد آن را کوه های مرتفع پوشانده است. به علت کوهستانی بودن، آب و هوای آن در ارتفاعات و مناطق پست، متفاوت است. زمستان ها کوتاه و سرد، و تابستان ها گرم و مرطوب است. تاجیکستان رودهای بسیاری دارد. شمار رودخانه هایی که طول آنها از ۱۰ کیلومتر بیشتر است، به ۹۴۷ می رسد. این کشور، ۱۸ شهر و ۴۹ شهرک دارد. پایتخت تاجیکستان دوشنبه است که از نظر تاریخی سابقه نام دوشنبه به سبب تشکیل (دوشنبه بازار) در قدیم در این محل است.
بیشتر مردم تاجیکستان سنی حنفی هستند. شیعیان تاجیکستان به دو دسته شیعیان امامی و شیعیان اسماعیلی تقسیم می شوند. حدود ۹۰ درصد شیعیان تاجیکستان ساکن بدخشان در شرق و جنوب شرقی تاجیکستان در کوهپایه های پامیر، پیرو مذهب اسماعیلیه، و ۱۰ درصد از آن ها شیعه دوازده امامی هستند.
تاجیکستان با ۱۴۳۰۰ کیلومتر مربع مساحت و پنج میلیون نفر جمعیت، یکی از پنج جمهوری آسیای مرکزی است. این کشور، کوهستانی و زلزله خیز است. ۹۳ درصد آن را کوه های مرتفع پوشانده است. به علت کوهستانی بودن، آب و هوای آن در ارتفاعات و مناطق پست، متفاوت است. زمستان ها کوتاه و سرد، و تابستان ها گرم و مرطوب است. تاجیکستان رودهای بسیاری دارد. شمار رودخانه هایی که طول آنها از ۱۰ کیلومتر بیشتر است، به ۹۴۷ می رسد. این کشور، ۱۸ شهر و ۴۹ شهرک دارد. پایتخت تاجیکستان دوشنبه است که از نظر تاریخی سابقه نام دوشنبه به سبب تشکیل (دوشنبه بازار) در قدیم در این محل است.
wikishia: شهر دوشنبه است.
تاجیکستان کشوری کوهستانی و زلزله خیز است 93 درصد آن را کوه های مرتفع پوشانده است. به علت کوهستانی بودن، آب و هوای آن در ارتفاعات و مناطق پست متفاوت می باشد ، زمستان ها کوتاه و سرد و تابستان ها گرم و مرطوب هستند. تاجیکستان دارای رودهای بسیاری است، شمار رودخانه هایی که طول آنها از 10 کیلومتر تجاوز می کند به 947می رسد .
در تاجیکستان 18 شهر و 49 شهرک وجود دارد. پایتخت تاجیکستان دوشنبه است که از نظر تاریخی سابقه نام دوشنبه به سبب تشکیل (دوشنبه بازار) در قدیم در این محل بوده است. دومین شهر تاجیکستان از لحاظ جمعیت شهر خجند در شمال این کشور با 163000 نفر جمعیت می باشد .
زبان ملی این جمهوری تاجیکی و متعلق به گروه زبان های جنوب شرقی ایران است. زبان فارسی با زبان تاجیکی قرابت نزدیک دارد و هر دو وارث خصوصیات و ادبیات مشترکی هستند و شکوفایی و فرهنگ ایرانی بعد از اسلام در تاجیکستان بود و این باعث فخر ملت تاجیک است . در اکثر مدارس تاجیکستان زبان تاجیکی تدریس می شود و دوره کامل تحصیلی به این زبان صورت می گیرد. رسم الخط مردم تاجیک تا سال 1930 رسم الخط عربی بود که در این سال رسم الخط لاتین جانشین رسم الخط عربی می شد.
موقعیت جغرافیای تاجیکستان که در جنوب شرقی آسیا مرکزی قرار دارد و داشتن مرز مشترک با چین و افغانستان و نزدیکی آن به پاکستان و هندوستان ، این جمهوری را دروازه آسیای مرکزی با کشورهای چین و هند و افغانستان و پاکستان قرار داده است. وجود یخچال های طبیعی متعدد در کوه های تاجیکستان که منبع اصلی آب دو رود آمودریا یا جیهون و سیر دریا سیحون می باشند به این کشور کوهستانی اهمیتی استراتژیک داده است. رودخانه های تاجیکستان به علت گذشتن از مناطق کوهستانی در زمینه تولید انرژی برق از اهمیت ویژه ای برخوردار است و یکی از منابع عمده تولید برق اتحاد شوروی سابق بوده است. وجود معادن طلا و مخصوصا اورانیوم که برای مصارف نیروگاه های اتمی روسیه و کشورهای منطقه اهمیت زیادی دارد و همچنین وجود تعدادی کارخانه تولید صلاح های هسته ای در خاک تاجیکستان که توسط روسها اداره می شوند، اهمیت ویژه ای به این جمهوری می دهد.تاجیکستان عمده ترین تولید کننده پنبه الیاف در شوری سابق بوده و کماکان پنبه تولید اصلی کشاورزی را تشکیل می دهد.
مذهب اکثر مردم تاجیکستان سنی و از شاخه حنفی است . گروه کوچکی از شیعیان اسماعیلی در کوه های پامیر در منطقه بدخشان زندگی می کنند، اهل سنت تاجیکستان به اهل بیت و ائمه شیعه و به ویژه برای امام علی (ع) و امام حسین (ع) و امام جعفر صادق (ع) احترام خاصی قائلند و بسیاری آرزوی زیارت مرقد امام رضا(ع) را دارند. گروهی از اقلیت های مسیحی، زرتشتی و یهودی در تاجیکستان زندگی می کنند . امروزه با استقلال این کشور انجام فرائض دینی آزاد شده است. منتها سیاست دولت تاجیکستان بر جدای مذهب از سیاست استوار است. به علت 70 سال سلطه کمونیسم در آسیای مرکزی و تاجیکستان و تبلیغات آنان، اعتقادات مذهبی در میان مردم رنگ باخته است. البته افراد سالخورده و میانسال از روحیه مذهبی و فرهنگ اسلامی برخورد دارند و فرهنگ ایرانی در تمام شئون زندگی فردی و اجتماعی و خصوصیات اخلاقی آنها متجلی است. نام علی (ع) در تاجیکستان نام قدسی است و بیشترین نامی که برای فرزندان ذکور انتخاب می شود علی می باشد و برای اناث فاطمه و زهرا را استفاده می کنند . مراسم نامگذاری فرزندان و درج نام آنان در پشت قرآن مجید، مراسم ازدواج، مراسم تدفین، برگزاری مراسم فوت و شب هفت و چهلم و سال و نوع عزاداری زنان و غیره به شکل اسلامی ایرانی است .
تاجکستان، از دیرباز در حوزه فرهنگی ایران قرار داشته است. شکوفایی مجدد فرهنگ ایرانی بعد از فتح عرب با به قدرت رسیدن سامانیان مهد فرهنگ و ادب ایرانی، تاجیکی بوده است و دانشمندان زیادی از جمله ابوعلی سینا از کتابخانه های شهر بخارا پایتخت سامانیان استفاده کرده اند. دلبستگی به میراث فرهنگی و ادبی ایرانی و علاقمندی به شخصیتهای ادبی فارسی هم چون فردوسی، جامی، سعدی، حافظ ، رودکی در روح و جان تاجیکی ها جای گرفته است. امروزه تاجیکها به آهستگی به اصل خود بر می گردند و با همزبانان خود در ایران و افغانستان ارتباط برقرار می کنند. ادبیات و شعر در تاجیکستان جایگاه ویژه ای دارد اگر عنوان شود زندگی بدون شعر برای تاجیکستان معنا و مفهومی ندارد، سخنی به گزاف گفته نشده است . اشعار فارسی نیز در میان مردم رواج دارد. فردوسی و شاهنامه در رأس فرهنگ عامیانه رایج است. موسیقی در تاجیکستان جایگاه ویژه ای دارد مردم تاجیکستان در مورد موسیقی به نسبت ساده هستند و گوش آنان با موسیقی آرام و سنتی چندان آشنا نیست و به موسیقی شاد توجه بیشتری داشته اند. رسوم و سنتهای ایرانی در جای جای زندگی مردم خود را می نمایاند عید نوروز و اعیاد مذهبی مانند عید فطر و عید قربان در این جمهوری مانند سایر جمهوری های آسیا مرکزی گرامی داشته می شود، پذیرایی، میهمان نوازی و برگزاری مراسم ازدواج و یا گرامیداشت فوت نزدیکان و وابستگان هم نشان از اعتقادات مذهبی و همچنین اشتراکات فرهنگی، با ایرانیان دارد. در حال حاضر مهمترین مشکل فرهنگی جامعه تاجیک بازگشت به خط و زبان علمی مادری است. در سال 1991 به طور رسمی خط فارسی و زبان تاجیکی به عنوان زبان و خط رسمی کشور اعلام شد و با همکاری جمهوری اسلامی ایران سعی در جایگزین کردن واژه های روسی با کلمات فارسی و به وجود آوردن و ترویج زبان علمی تاجیک بوده است. از دیگر معضلات اجتماعی گذر از دوران برنامه ریزی متمرکز و وابستگی اقتصادی بازار و قطع یا کم کردن وابستگی اقتصادی به روسیه می باشد.
در سال 1926 تنها 2 درصد تاجیکها با سواد بودند و امروزه می توان گفت که 100 درصد مردم در تاجیکستان در زبان مادری خود با سواد هستند و بسیاری از آنها به زبان روسی نیز تسلط دارند. در مجموع در تاجیکستان تمایل به تحصیلات عالی بیشتر از قبل است حتی در خانواده های روستایی، پسرها بیشتر در زمینه حقوق، مهندسی و یا حسابداری به تحصیل می پردازند و زنان به معلمی در مدارس و یا مهدها و کتابداری و خیاطی علاقمند هستند . در این کشور دو دانشگاه و 43 آموزشگاه معلمی وجود دارد.
تاجیکستان مانند ازبکستان آثار تاریخی بسیاری را در خود جای داده است. پنج کنت یکی از مهمترین مراکز باستانی آسیای مرکزی است که از نفوذ هنر ایرانی حکایت می کند. مهمترین محل تاریخی تاجیکستان، آرامگاه رودکی در قریه پنج رودک از توابع سمرقند است. یکی دیگر از آثار تاریخی تاجیکستان، بقایای شهر باستانی حصار واقع در پنج کیلومتری شمال غربی دوشنبه است از این شهر فقط یک دروازه با دو برج دیده بانی که در بین دو کوه ساخته شده باقی مانده است.
اوضاع اقتصادی تاجیکستان تا قبل از استقلال مبتنی بر برنامه ریزی متمرکز از مسکو بوده و در واقع نقش محدودی در اقتصاد شوروی داشته است تاجیکستان فقیرترین جمهوری شوروی به شمار می آمد. تاجیکستان به شدت به بودجه اتحادیه وابسته بود و بعد از قطع شدن آن در سال 1991 و همچنین جنگهای داخلی که منجر به مهاجرت گروهی از متخصصین روسی و متوقف شدن فعالیت واحدهای تولیدی صنعتی و کشاورزی شد، صدمات زیادی دید. جنگ داخلی سبب شد کشاورزی که رکن اقتصادی این جمهوری را تشکیل می داد با افت شدید محصولات روبرو شود. از عوامل دیگر نابسامانی اقتصادی و تورم، سیستم پولی این کشور بود که به واسطه افزایش بی رویه روبل های خارج شده از گردش در روسیه و سایر جمهوری های آسیای مرکزی با مشکل روبه رو شده بود
نگاهی به موقعیت مسلمانان تاچیکستان، خبرگزاری مهر، یکشنبه سوم تیر ماه 1386
موقعیت جغرافیای تاجیکستان که در جنوب شرقی آسیا مرکزی قرار دارد و داشتن مرز مشترک با چین و افغانستان و نزدیکی آن به پاکستان و هندوستان ، این جمهوری را دروازه آسیای مرکزی با کشورهای چین و هند و افغانستان و پاکستان قرار داده است. وجود یخچال های طبیعی متعدد در کوه های تاجیکستان که منبع اصلی آب دو رود آمودریا یا جیهون و سیر دریا سیحون می باشند به این کشور کوهستانی اهمیتی استراتژیک داده است. رودخانه های تاجیکستان به علت گذشتن از مناطق کوهستانی در زمینه تولید انرژی برق از اهمیت ویژه ای برخوردار است و یکی از منابع عمده تولید برق اتحاد شوروی سابق بوده است. وجود معادن طلا و مخصوصا اورانیوم که برای مصارف نیروگاه های اتمی روسیه و کشورهای منطقه اهمیت زیادی دارد و همچنین وجود تعدادی کارخانه تولید صلاح های هسته ای در خاک تاجیکستان که توسط روسها اداره می شوند، اهمیت ویژه ای به این جمهوری می دهد.تاجیکستان عمده ترین تولید کننده پنبه الیاف در شوری سابق بوده و کماکان پنبه تولید اصلی کشاورزی را تشکیل می دهد.
مذهب اکثر مردم تاجیکستان سنی و از شاخه حنفی است . گروه کوچکی از شیعیان اسماعیلی در کوه های پامیر در منطقه بدخشان زندگی می کنند، اهل سنت تاجیکستان به اهل بیت و ائمه شیعه و به ویژه برای امام علی (ع) و امام حسین (ع) و امام جعفر صادق (ع) احترام خاصی قائلند و بسیاری آرزوی زیارت مرقد امام رضا(ع) را دارند. گروهی از اقلیت های مسیحی، زرتشتی و یهودی در تاجیکستان زندگی می کنند . امروزه با استقلال این کشور انجام فرائض دینی آزاد شده است. منتها سیاست دولت تاجیکستان بر جدای مذهب از سیاست استوار است. به علت 70 سال سلطه کمونیسم در آسیای مرکزی و تاجیکستان و تبلیغات آنان، اعتقادات مذهبی در میان مردم رنگ باخته است. البته افراد سالخورده و میانسال از روحیه مذهبی و فرهنگ اسلامی برخورد دارند و فرهنگ ایرانی در تمام شئون زندگی فردی و اجتماعی و خصوصیات اخلاقی آنها متجلی است. نام علی (ع) در تاجیکستان نام قدسی است و بیشترین نامی که برای فرزندان ذکور انتخاب می شود علی می باشد و برای اناث فاطمه و زهرا را استفاده می کنند . مراسم نامگذاری فرزندان و درج نام آنان در پشت قرآن مجید، مراسم ازدواج، مراسم تدفین، برگزاری مراسم فوت و شب هفت و چهلم و سال و نوع عزاداری زنان و غیره به شکل اسلامی ایرانی است .
تاجکستان، از دیرباز در حوزه فرهنگی ایران قرار داشته است. شکوفایی مجدد فرهنگ ایرانی بعد از فتح عرب با به قدرت رسیدن سامانیان مهد فرهنگ و ادب ایرانی، تاجیکی بوده است و دانشمندان زیادی از جمله ابوعلی سینا از کتابخانه های شهر بخارا پایتخت سامانیان استفاده کرده اند. دلبستگی به میراث فرهنگی و ادبی ایرانی و علاقمندی به شخصیتهای ادبی فارسی هم چون فردوسی، جامی، سعدی، حافظ ، رودکی در روح و جان تاجیکی ها جای گرفته است. امروزه تاجیکها به آهستگی به اصل خود بر می گردند و با همزبانان خود در ایران و افغانستان ارتباط برقرار می کنند. ادبیات و شعر در تاجیکستان جایگاه ویژه ای دارد اگر عنوان شود زندگی بدون شعر برای تاجیکستان معنا و مفهومی ندارد، سخنی به گزاف گفته نشده است . اشعار فارسی نیز در میان مردم رواج دارد. فردوسی و شاهنامه در رأس فرهنگ عامیانه رایج است. موسیقی در تاجیکستان جایگاه ویژه ای دارد مردم تاجیکستان در مورد موسیقی به نسبت ساده هستند و گوش آنان با موسیقی آرام و سنتی چندان آشنا نیست و به موسیقی شاد توجه بیشتری داشته اند. رسوم و سنتهای ایرانی در جای جای زندگی مردم خود را می نمایاند عید نوروز و اعیاد مذهبی مانند عید فطر و عید قربان در این جمهوری مانند سایر جمهوری های آسیا مرکزی گرامی داشته می شود، پذیرایی، میهمان نوازی و برگزاری مراسم ازدواج و یا گرامیداشت فوت نزدیکان و وابستگان هم نشان از اعتقادات مذهبی و همچنین اشتراکات فرهنگی، با ایرانیان دارد. در حال حاضر مهمترین مشکل فرهنگی جامعه تاجیک بازگشت به خط و زبان علمی مادری است. در سال 1991 به طور رسمی خط فارسی و زبان تاجیکی به عنوان زبان و خط رسمی کشور اعلام شد و با همکاری جمهوری اسلامی ایران سعی در جایگزین کردن واژه های روسی با کلمات فارسی و به وجود آوردن و ترویج زبان علمی تاجیک بوده است. از دیگر معضلات اجتماعی گذر از دوران برنامه ریزی متمرکز و وابستگی اقتصادی بازار و قطع یا کم کردن وابستگی اقتصادی به روسیه می باشد.
در سال 1926 تنها 2 درصد تاجیکها با سواد بودند و امروزه می توان گفت که 100 درصد مردم در تاجیکستان در زبان مادری خود با سواد هستند و بسیاری از آنها به زبان روسی نیز تسلط دارند. در مجموع در تاجیکستان تمایل به تحصیلات عالی بیشتر از قبل است حتی در خانواده های روستایی، پسرها بیشتر در زمینه حقوق، مهندسی و یا حسابداری به تحصیل می پردازند و زنان به معلمی در مدارس و یا مهدها و کتابداری و خیاطی علاقمند هستند . در این کشور دو دانشگاه و 43 آموزشگاه معلمی وجود دارد.
تاجیکستان مانند ازبکستان آثار تاریخی بسیاری را در خود جای داده است. پنج کنت یکی از مهمترین مراکز باستانی آسیای مرکزی است که از نفوذ هنر ایرانی حکایت می کند. مهمترین محل تاریخی تاجیکستان، آرامگاه رودکی در قریه پنج رودک از توابع سمرقند است. یکی دیگر از آثار تاریخی تاجیکستان، بقایای شهر باستانی حصار واقع در پنج کیلومتری شمال غربی دوشنبه است از این شهر فقط یک دروازه با دو برج دیده بانی که در بین دو کوه ساخته شده باقی مانده است.
اوضاع اقتصادی تاجیکستان تا قبل از استقلال مبتنی بر برنامه ریزی متمرکز از مسکو بوده و در واقع نقش محدودی در اقتصاد شوروی داشته است تاجیکستان فقیرترین جمهوری شوروی به شمار می آمد. تاجیکستان به شدت به بودجه اتحادیه وابسته بود و بعد از قطع شدن آن در سال 1991 و همچنین جنگهای داخلی که منجر به مهاجرت گروهی از متخصصین روسی و متوقف شدن فعالیت واحدهای تولیدی صنعتی و کشاورزی شد، صدمات زیادی دید. جنگ داخلی سبب شد کشاورزی که رکن اقتصادی این جمهوری را تشکیل می داد با افت شدید محصولات روبرو شود. از عوامل دیگر نابسامانی اقتصادی و تورم، سیستم پولی این کشور بود که به واسطه افزایش بی رویه روبل های خارج شده از گردش در روسیه و سایر جمهوری های آسیای مرکزی با مشکل روبه رو شده بود
نگاهی به موقعیت مسلمانان تاچیکستان، خبرگزاری مهر، یکشنبه سوم تیر ماه 1386
wikiahlb: تاجیکستان
[ویکی حج] تاجیکستان کشوری مسلمان نشین در جنوب شرقی آسیای مرکزی است.
کشور تاجیکستان با وسعتی حدود 143100 کیلومتر مربع، و جمعیت 7728400 نفری در همسایگی کشورهای ازبکستان، قرقیزستان، جمهوری خلق چین، و افغانستان قرار دارد.
کشور تاجیکستان با وسعتی حدود 143100 کیلومتر مربع، و جمعیت 7728400 نفری در همسایگی کشورهای ازبکستان، قرقیزستان، جمهوری خلق چین، و افغانستان قرار دارد.
wikihaj: تاجیکستان
جدول کلمات
دوشنبه
پیشنهاد کاربران
تاجیکستان یا جمهوری تاجیکستان ( به خط تاجیکی: Ҷумҳурии Тоҷикистон ) کشوری در آسیای میانه است. این کشور از جنوب با افغانستان، از باختر با ازبکستان، از شمال با قرقیزستان، و از خاور با چین همسایه است. تاجیکستان یک کشور محاط در خشکی است که در گذشته راه ابریشم از آن گذر می کرده است. پهناوری تاجیکستان ۱۴۳٬۱۰۰ کیلومتر مربع ( ۹۵ام در جهان ) است. این کشور، کوهستانی و پربارش است و منابع آب فراوانی دارد.
جمعیت تاجیکستان ۷٬۲۱۵٬۷۰۰ تن ( برآورد ۱۳۸۷ ) است. حدود ۸۰٪ مردم تاجیک هستند ( که به فارسی دری سخن می گویند ) ، ۱۵٪ ازبک و سایر مردم روس، اوکراینی، چینی، کره ای، تاتار و غیره هستند. دین بیشتر مردم اسلام است ( بیشتر سنی، دارای اقلیت قابل توجه شیعه اسماعیلی ) .
تاریخ و فرهنگ تاجیکستان با ایران اشتراکات بسیاری دارد. در پاره هایی از دوران پیش از اسلام، تاجیکستان جزئی از شاهنشاهی ایران بود. پس از اسلام، سرزمین خراسان و فرارود ( از جمله تاجیکستان ) زنده کننده فرهنگ ایرانی و به وجود آورنده زبان فارسی دری بود که جانشین زبان پهلوی شد. نخستین شاعران پارسی زبان از این ناحیه به پا خاستند، به ویژه رودکی، که پدر شعر فارسی محسوب می گردد. در نخستین سده های هجری، خراسان و ماوراالنهر مهد تمدن و علوم ایرانی بودند و بزرگانی مانند ابن سینا و فارابی در خود پرورند. حکومت سامانی نیز از تاجیکستان برخاسته است.
حکومت تاجیکستان، جمهوری است و رئیس جمهور کنونی این کشور امامعلی رحمان است که از سال ۱۳۷۱ تاکنون بر سر قدرت است.
محتویات [نمایش]
نام [ویرایش]
واژهٔ تاجیکستان از دو بخش «تاجیک» و «ستان» تشکیل شده است که به معنای «سرزمین تاجیک ها» است. پایتخت تاجیکستان شهر دوشنبه است و زبان رسمی آن فارسی با گویش تاجیکی است، گرچه زبان روسی نیز کاربرد گستردهٔ بازرگانی و حکومتی دارد. یکای پول تاجیکستان، سامانی نام دارد. این کشور در سال ۱۳۷۰ هجری خورشیدی ( ۱۹۹۱ ) با فروپاشی شوروی، استقلال یافت.
تاریخ [ویرایش]
نوشتار اصلی: تاریخ تاجیکستان
سرزمین سغد باستان که سرزمین کنونی تاجیکستان را دربر می گیرد، در زمان داریوش یکم به جزئی از امپراتوری هخامنشی تبدیل شد. پس از یورش اسکندر مقدونی، تاجیکستان به ترتیب جزئی از پادشاهی های سلوکی، دولت یونانی باختر، تخارستان، کوشانیان، ساسانیان، هفتالیان و خیونان بود.
مجسمه ولادیمیر لنین، از رهبران شوروی سابق، در شهر دوشنبه
در سال ۷۱۵ میلادی ( در زمان امویان ) ، این سرزمین به تصرف عرب ها درآمد و مردم تاجیک دین اسلام را پذیرفتند. پس از اسلام تاجیکستان تبدیل به مهد زبان فارسی دری و فرهنگ و علوم گوناگون شد.
در سدهٔ دهم میلادی، سامانیان اولین حکومت مستقل ایرانی پس از اسلام در این منطقه تشکیل شد. پس از سقوط سامانیان با اتحاد غزنویان و قراخانیان پس از تاجیکستان به ترتیب جزئی از حکومتهای قراخانیان، خوارزمشاهیان، ایلخانان مغول و تیموریان شد. پس از سقوط تیموریان تا سدهٔ نوزدهم میلادی حکومت های مختلف ازبک کنترل این سرزمین را در دست داشتند، البته نادر شاه افشار پادشاه ایران برای دورهٔ کوتاهی آن را به تصرف خود درآورد. در سدهٔ نوزدهم شمال تاجیکستان ( خجند ) جزئی از خانات خوقند، و جنوب تاجیکستان جزئی از خانات بخارا بود. خانات بخارا در سال ۱۲۴۵ خورشیدی ( ۱۸۶۶ میلادی ) ، و خانات خوقند در سال ۱۲۴۷ ( ۱۸۶۸ میلادی ) ، زیر سلطهٔ روسیه تزاری درآمدند.
پس از انقلاب اکتبر، تاجیکستان ابتدا بخشی از جمهوری ازبکستان در اتحاد جماهیر شوروی بود تا اینکه در سال ۱۳۰۷ ( ۱۹۲۸ م ) ، جمهوری سوسیالیستی شوروی تاجیکستان به عنوان جزئی از اتحاد جماهیر شوروی ) تشکیل شد. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، در سال ۱۳۷۰ ( ۱۹۹۱ ) ، تاجیکستان به استقلال دست یافت.
کمی پس از استقلال تاجیکستان در سال ۱۳۷۰ ( ۱۹۹۱ میلادی ) ، جنگ داخلی پنج ساله بین دولت تحت حمایت مسکو و مخالفان اسلامگرا ( به رهبری عبدالله نوری ) درگرفت.
در این جنگ، بیش از ۵۰ هزار نفر کشته و بیش از ۷۰۰ هزار نفر بی خانمان شدند. در سال[۱۳۷۶ ( ۱۹۹۷ ( میلادی ) با وساطت سازمان ملل متحد، پیمان صلح به امضای دو طرف رسید.
تغییر خط در تاجیکستان [ویرایش]
نوشتار اصلی: تغییر خط در تاجیکستان
در سال ۱۳۰۷ خط تاجیکستان از فارسی به لاتین تغییر کرد و در دهه ۱۳۲۰ نیز اینبار خط سیریلیک ( روسی ) برای نگارش فارسی تاجیکی رسمی شد. این تغییر خطها از فارسی به لاتین و سیریلیک به اجبار و به دستور سران شوروی در همهٔ جمهوری های مسلمان شوروی برای بریدن ارتباط آنها با گذشته شان انجام شد. پس از استقلال تاجیکستان، بسیاری در این کشور برصدد آمدند که خط خود را به خط نیاکان ( فارسی ) بازگرداند اما تاکنون اقدامی جدی در اینباره صورت نگرفته است و مشکلاتی در راه این کار وجود دارد. [۱]
اقتصاد [ویرایش]
تاجیکستان از فقیرترین کشورها در میان جمهوری های سابق اتحاد شوروی است. در سال ۲۰۰۵، تولید ناخالص ملی آن نزدیک به ۲ میلیارد دلار بود. [۲]
مردم [ویرایش]
کودکان تاجیک
۷۹. ۹٪ مردم تاجیک هستند ( که به فارسی تاجیکی سخن می گویند ) ، ۱۵. ۳٪ ازبک، ۱. ۱٪ روس، ۱. ۱٪ قرقیز، ۰. ۳٪ ترکمن و ۰. ۳٪ تاتار هستند. اقلیت های کوچک غیربومی نیز از قبیل اوکراینی، چینی، کره ای و غیره نیز در تاجیکستان وجود دارند که ۲٪ مابقی از جمعیت این کشور را تشکیل می دهند. [۲] دین بیش از ۹۰٪ مردم اسلام است ( ۹۵٪ سنی حنفی، اقلیت ۵٪ شیعه که غالبا شیعه اسماعیلی و کمتر از ۱٪ آن شیعه دوازده امامی ) است. شیعیان بیشتر در بدخشان زندگی می کنند. غیر از دین اسلام اقلیت های دینی آن مسیحیت، یهودیت، زردتشتی، بودایی و بهائیت است. طریقت نقشبندیه تصوف نیز در تاجیکستان وجود دارد. [۳]
شخصیت ها [ویرایش]
باباجان غفورف تاریخ دان و نویسندهٔ کتاب تاریخ تاجیکان از اهالی تاجیکستان است. تیمور ملک نیز از شخصیت ها و قهرمانان تاریخی تاجیک به شمار می آید. [۴]
سیاست [ویرایش]< . . .
جمعیت تاجیکستان ۷٬۲۱۵٬۷۰۰ تن ( برآورد ۱۳۸۷ ) است. حدود ۸۰٪ مردم تاجیک هستند ( که به فارسی دری سخن می گویند ) ، ۱۵٪ ازبک و سایر مردم روس، اوکراینی، چینی، کره ای، تاتار و غیره هستند. دین بیشتر مردم اسلام است ( بیشتر سنی، دارای اقلیت قابل توجه شیعه اسماعیلی ) .
تاریخ و فرهنگ تاجیکستان با ایران اشتراکات بسیاری دارد. در پاره هایی از دوران پیش از اسلام، تاجیکستان جزئی از شاهنشاهی ایران بود. پس از اسلام، سرزمین خراسان و فرارود ( از جمله تاجیکستان ) زنده کننده فرهنگ ایرانی و به وجود آورنده زبان فارسی دری بود که جانشین زبان پهلوی شد. نخستین شاعران پارسی زبان از این ناحیه به پا خاستند، به ویژه رودکی، که پدر شعر فارسی محسوب می گردد. در نخستین سده های هجری، خراسان و ماوراالنهر مهد تمدن و علوم ایرانی بودند و بزرگانی مانند ابن سینا و فارابی در خود پرورند. حکومت سامانی نیز از تاجیکستان برخاسته است.
حکومت تاجیکستان، جمهوری است و رئیس جمهور کنونی این کشور امامعلی رحمان است که از سال ۱۳۷۱ تاکنون بر سر قدرت است.
محتویات [نمایش]
نام [ویرایش]
واژهٔ تاجیکستان از دو بخش «تاجیک» و «ستان» تشکیل شده است که به معنای «سرزمین تاجیک ها» است. پایتخت تاجیکستان شهر دوشنبه است و زبان رسمی آن فارسی با گویش تاجیکی است، گرچه زبان روسی نیز کاربرد گستردهٔ بازرگانی و حکومتی دارد. یکای پول تاجیکستان، سامانی نام دارد. این کشور در سال ۱۳۷۰ هجری خورشیدی ( ۱۹۹۱ ) با فروپاشی شوروی، استقلال یافت.
تاریخ [ویرایش]
نوشتار اصلی: تاریخ تاجیکستان
سرزمین سغد باستان که سرزمین کنونی تاجیکستان را دربر می گیرد، در زمان داریوش یکم به جزئی از امپراتوری هخامنشی تبدیل شد. پس از یورش اسکندر مقدونی، تاجیکستان به ترتیب جزئی از پادشاهی های سلوکی، دولت یونانی باختر، تخارستان، کوشانیان، ساسانیان، هفتالیان و خیونان بود.
مجسمه ولادیمیر لنین، از رهبران شوروی سابق، در شهر دوشنبه
در سال ۷۱۵ میلادی ( در زمان امویان ) ، این سرزمین به تصرف عرب ها درآمد و مردم تاجیک دین اسلام را پذیرفتند. پس از اسلام تاجیکستان تبدیل به مهد زبان فارسی دری و فرهنگ و علوم گوناگون شد.
در سدهٔ دهم میلادی، سامانیان اولین حکومت مستقل ایرانی پس از اسلام در این منطقه تشکیل شد. پس از سقوط سامانیان با اتحاد غزنویان و قراخانیان پس از تاجیکستان به ترتیب جزئی از حکومتهای قراخانیان، خوارزمشاهیان، ایلخانان مغول و تیموریان شد. پس از سقوط تیموریان تا سدهٔ نوزدهم میلادی حکومت های مختلف ازبک کنترل این سرزمین را در دست داشتند، البته نادر شاه افشار پادشاه ایران برای دورهٔ کوتاهی آن را به تصرف خود درآورد. در سدهٔ نوزدهم شمال تاجیکستان ( خجند ) جزئی از خانات خوقند، و جنوب تاجیکستان جزئی از خانات بخارا بود. خانات بخارا در سال ۱۲۴۵ خورشیدی ( ۱۸۶۶ میلادی ) ، و خانات خوقند در سال ۱۲۴۷ ( ۱۸۶۸ میلادی ) ، زیر سلطهٔ روسیه تزاری درآمدند.
پس از انقلاب اکتبر، تاجیکستان ابتدا بخشی از جمهوری ازبکستان در اتحاد جماهیر شوروی بود تا اینکه در سال ۱۳۰۷ ( ۱۹۲۸ م ) ، جمهوری سوسیالیستی شوروی تاجیکستان به عنوان جزئی از اتحاد جماهیر شوروی ) تشکیل شد. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، در سال ۱۳۷۰ ( ۱۹۹۱ ) ، تاجیکستان به استقلال دست یافت.
کمی پس از استقلال تاجیکستان در سال ۱۳۷۰ ( ۱۹۹۱ میلادی ) ، جنگ داخلی پنج ساله بین دولت تحت حمایت مسکو و مخالفان اسلامگرا ( به رهبری عبدالله نوری ) درگرفت.
در این جنگ، بیش از ۵۰ هزار نفر کشته و بیش از ۷۰۰ هزار نفر بی خانمان شدند. در سال[۱۳۷۶ ( ۱۹۹۷ ( میلادی ) با وساطت سازمان ملل متحد، پیمان صلح به امضای دو طرف رسید.
تغییر خط در تاجیکستان [ویرایش]
نوشتار اصلی: تغییر خط در تاجیکستان
در سال ۱۳۰۷ خط تاجیکستان از فارسی به لاتین تغییر کرد و در دهه ۱۳۲۰ نیز اینبار خط سیریلیک ( روسی ) برای نگارش فارسی تاجیکی رسمی شد. این تغییر خطها از فارسی به لاتین و سیریلیک به اجبار و به دستور سران شوروی در همهٔ جمهوری های مسلمان شوروی برای بریدن ارتباط آنها با گذشته شان انجام شد. پس از استقلال تاجیکستان، بسیاری در این کشور برصدد آمدند که خط خود را به خط نیاکان ( فارسی ) بازگرداند اما تاکنون اقدامی جدی در اینباره صورت نگرفته است و مشکلاتی در راه این کار وجود دارد. [۱]
اقتصاد [ویرایش]
تاجیکستان از فقیرترین کشورها در میان جمهوری های سابق اتحاد شوروی است. در سال ۲۰۰۵، تولید ناخالص ملی آن نزدیک به ۲ میلیارد دلار بود. [۲]
مردم [ویرایش]
کودکان تاجیک
۷۹. ۹٪ مردم تاجیک هستند ( که به فارسی تاجیکی سخن می گویند ) ، ۱۵. ۳٪ ازبک، ۱. ۱٪ روس، ۱. ۱٪ قرقیز، ۰. ۳٪ ترکمن و ۰. ۳٪ تاتار هستند. اقلیت های کوچک غیربومی نیز از قبیل اوکراینی، چینی، کره ای و غیره نیز در تاجیکستان وجود دارند که ۲٪ مابقی از جمعیت این کشور را تشکیل می دهند. [۲] دین بیش از ۹۰٪ مردم اسلام است ( ۹۵٪ سنی حنفی، اقلیت ۵٪ شیعه که غالبا شیعه اسماعیلی و کمتر از ۱٪ آن شیعه دوازده امامی ) است. شیعیان بیشتر در بدخشان زندگی می کنند. غیر از دین اسلام اقلیت های دینی آن مسیحیت، یهودیت، زردتشتی، بودایی و بهائیت است. طریقت نقشبندیه تصوف نیز در تاجیکستان وجود دارد. [۳]
شخصیت ها [ویرایش]
باباجان غفورف تاریخ دان و نویسندهٔ کتاب تاریخ تاجیکان از اهالی تاجیکستان است. تیمور ملک نیز از شخصیت ها و قهرمانان تاریخی تاجیک به شمار می آید. [۴]
سیاست [ویرایش]< . . .
تاجیکستان یا جمهوری تاجیکستان ( به خط تاجیکی: Ҷумҳурии Тоҷикистон ) کشوری در آسیای میانه است. این کشور از جنوب با افغانستان، از باختر با ازبکستان، از شمال با قرقیزستان، و از خاور با چین همسایه است. تاجیکستان یک کشور محاط در خشکی است که در گذشته راه ابریشم از آن گذر می کرده است . پهناوری تاجیکستان ۱۴۳٬۱۰۰ کیلومتر مربع ( ۹۵ام در جهان ) است. این کشور، کوهستانی و پربارش است و منابع آب فراوانی دارد.
جمعیت تاجیکستان ۷٬۲۱۵٬۷۰۰ تن ( براورد ۱۳۸۷ ) است. حدود ۸۰٪ مردم تاجیک هستند ( که به فارسی دری سخن می گویند ) ، ۱۵٪ ازبک و سایر مردم روس، اوکراینی، چینی، کره ای، تاتار و غیره هستند. دین بیشتر مردم اسلام است ( بیشتر سنی، دارای اقلیت قابل توجه شیعه اسماعیلی ) .
تاریخ و فرهنگ تاجیکستان با ایران اشتراکات بسیاری دارد. در پاره هایی از دوران پیش از اسلام، تاجیکستان جزئی از شاهنشاهی ایران بود. پس از اسلام، سرزمین خراسان و فرارود ( از جمله تاجیکستان ) زنده کننده فرهنگ ایرانی و به وجود آورنده زبان فارسی دری بود که جانشین زبان پهلوی شد. نخستین شاعران پارسی زبان از این ناحیه به پا خاستند، به ویژه رودکی، که پدر شعر فارسی محسوب می گردد . در نخستین سده های هجری، خراسان و ماوراالنهر مهد تمدن و علوم ایرانی بودند و بزرگانی مانند ابن سینا و فارابی در خود پرورند. حکومت سامانی نیز از تاجیکستان برخاسته است.
حکومت تاجیکستان، جمهوری است و رئیس جمهور کنونی این کشور امامعلی رحمان است که از سال ۱۳۷۱ تاکنون بر سر قدرت است.
محتویات [نهفتن]
۱ نام
۲ تاریخ
۲. ۱ تغییر خط در تاجیکستان
۳ سیاست
۴ جغرافیا
۴. ۱ رودها
۴. ۲ مرزها
۵ تقسیمات کشوری
۵. ۱ ناحیه ها و جماعت ها
۶ قلّه ها
۷ اقتصاد
۸ مردم
۹ نگارخانه
۱۰ جستارهای وابسته
۱۱ پیوند به بیرون
۱۲ منابع
نام [ویرایش]
واژهٔ تاجیکستان از دو بخش "تاجیک" و "ستان" تشکیل شده است که به معنای «سرزمین تاجیک ها» است. پایتخت تاجیکستان شهر دوشنبه است و زبان رسمی آن فارسی با گویش تاجیکی است، گرچه زبان روسی نیز کاربرد گستردهٔ بازرگانی و حکومتی دارد. یکای پول تاجیکستان، سامانی نام دارد. این کشور در سال ۱۳۷۰ هجری خورشیدی ( ۱۹۹۱ ) با فروپاشی شوروی، استقلال یافت.
تاریخ [ویرایش]
نوشتار اصلی: تاریخ تاجیکستان
سرزمین سغد باستان که سرزمین کنونی تاجیکستان را دربر می گیرد، در زمان داریوش یکم به جزئی از امپراتوری هخامنشی تبدیل شد . پس از یورش اسکندر مقدونی، تاجیکستان به ترتیب جزئی از پادشاهی های سلوکی، دولت یونانی باختر، تخارستان، کوشانیان، ساسانیان، هفتالیان و خیونان بود.
مجسمه ولادیمیر لنین، از رهبران شوروی سابق، در شهر دوشنبه
در سال ۷۱۵ میلادی ( در زمان امویان ) ، این سرزمین به تصرف عرب ها درآمد و مردم تاجیک دین اسلام را پذیرفتند. پس از اسلام تاجیکستان تبدیل به مهد زبان فارسی دری و فرهنگ و علوم گوناگون شد.
در سدهٔ دهم میلادی، سامانیان اولین حکومت مستقل ایرانی پس از اسلام در این منطقه تشکیل شد. پس از سقوط سامانیان با اتحاد غزنویان و قراخانیان پس از تاجیکستان به ترتیب جزئی از حکومتهای قراخانیان، خوارزمشاهیان، ایلخانان مغول و تیموریان شد. پس از سقوط تیموریان تا سدهٔ نوزدهم میلادی حکومت های مختلف ازبک کنترل این سرزمین را در دست داشتند، البته نادر شاه افشار پادشاه ایران برای دورهٔ کوتاهی آن را به تصرف خود درآورد. در سدهٔ نوزدهم شمال تاجیکستان ( خجند ) جزئی از خانات خوقند، و جنوب تاجیکستان جزئی از خانات بخارا بود. خانات بخارا در سال ۱۲۴۵ خورشیدی ( ۱۸۶۶ میلادی ) ، و خانات خوقند در سال ۱۲۴۷ ( ۱۸۶۸ میلادی ) ، زیر سلطهٔ روسیه تزاری درآمدند.
پس از انقلاب اکتبر، تاجیکستان ابتدا بخشی از جمهوری ازبکستان در اتحاد جماهیر شوروی بود تا اینکه در سال ۱۳۰۷ ( ۱۹۲۸ م ) ، جمهوری سوسیالیستی شوروی تاجیکستان به عنوان جزئی از اتحاد جماهیر شوروی ) تشکیل شد. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، در سال ۱۳۷۰ ( ۱۹۹۱ ) ، تاجیکستان به استقلال دست یافت.
کمی پس از استقلال تاجیکستان در سال ۱۳۷۰ ( ۱۹۹۱ میلادی ) ، جنگ داخلی پنج ساله بین دولت تحت حمایت مسکو و مخالفان اسلامگرا ( به رهبری عبدالله نوری ) درگرفت.
در این جنگ، بیش از ۵۰ هزار نفر کشته و بیش از ۷۰۰ هزار نفر بی خانمان شدند. در سال[۱۳۷۶ ( ۱۹۹۷ ( میلادی ) با وساطت سازمان ملل متحد، پیمان صلح به امضای دو طرف رسید.
تغییر خط در تاجیکستان [ویرایش]
نوشتار اصلی: تغییر خط در تاجیکستان
در سال ۱۳۰۷ خط تاجیکستان از فارسی به لاتین تغییر کرد و در دهه ۱۳۲۰ نیز اینبار خط سیریلیک ( روسی ) برای نگارش فارسی تاجیکی رسمی شد. این تغییر خطها از فارسی به لاتین و سیریلیک به اجبار و به دستور سران شوروی در همهٔ جمهوری های مسلمان شوروی برای بریدن ارتباط آنها با گذشته شان انجام شد. پس از استقلال تاجیکستان، بسیاری در این کشور برصدد آمدند که خط خود را به خط نیاکان ( فارسی ) بازگرداند اما تاکنون اقدامی جدی در اینباره صورت نگرفته است و مشکلاتی در راه این کار وجود دارد. [۱]
سیاست [ویرایش]
امامعلی رحمان رئیس جمهور تاجیکستان در سال ۱۳۸۰
نوشتار اصلی: وضعیت سیاسی تاجیکستان
امامعلی رحمان از سال ۱۳۷۱ ریاست جمهوری تاجیکستان را به عهده دارد . در سال ۱۳۷۱، پس از برکناری اجباری رحمان نبی، نخستین رهبر این کشور پس از استقلال از اتحاد جماهیر شوروی سابق، امام علی رحمان، که پیشتر رئیس یک مجتمع کشاورزی بود، به مقام ریاست شورای عالی تاجیکستان منصوب شد . در سال ۱۳۷۳، رحمان به مقام ریاست جمهوری انتخاب شد . پس از پایان دورهٔ پنج ساله، او دوباره در سال ۱۳۷۸ به مدت هفت سال دیگر به این مقام برگزیده شد.
در سال ۱۳۸۲، در یک همه پرسی ، ۹۳٪ مردم به اصلاح قانون اساسی ( برای ممکن شدن انتخاب دوبارهٔ رحمان ) رای مثبت دادند. دولت می گوید که ۹ . . .
جمعیت تاجیکستان ۷٬۲۱۵٬۷۰۰ تن ( براورد ۱۳۸۷ ) است. حدود ۸۰٪ مردم تاجیک هستند ( که به فارسی دری سخن می گویند ) ، ۱۵٪ ازبک و سایر مردم روس، اوکراینی، چینی، کره ای، تاتار و غیره هستند. دین بیشتر مردم اسلام است ( بیشتر سنی، دارای اقلیت قابل توجه شیعه اسماعیلی ) .
تاریخ و فرهنگ تاجیکستان با ایران اشتراکات بسیاری دارد. در پاره هایی از دوران پیش از اسلام، تاجیکستان جزئی از شاهنشاهی ایران بود. پس از اسلام، سرزمین خراسان و فرارود ( از جمله تاجیکستان ) زنده کننده فرهنگ ایرانی و به وجود آورنده زبان فارسی دری بود که جانشین زبان پهلوی شد. نخستین شاعران پارسی زبان از این ناحیه به پا خاستند، به ویژه رودکی، که پدر شعر فارسی محسوب می گردد . در نخستین سده های هجری، خراسان و ماوراالنهر مهد تمدن و علوم ایرانی بودند و بزرگانی مانند ابن سینا و فارابی در خود پرورند. حکومت سامانی نیز از تاجیکستان برخاسته است.
حکومت تاجیکستان، جمهوری است و رئیس جمهور کنونی این کشور امامعلی رحمان است که از سال ۱۳۷۱ تاکنون بر سر قدرت است.
محتویات [نهفتن]
۱ نام
۲ تاریخ
۲. ۱ تغییر خط در تاجیکستان
۳ سیاست
۴ جغرافیا
۴. ۱ رودها
۴. ۲ مرزها
۵ تقسیمات کشوری
۵. ۱ ناحیه ها و جماعت ها
۶ قلّه ها
۷ اقتصاد
۸ مردم
۹ نگارخانه
۱۰ جستارهای وابسته
۱۱ پیوند به بیرون
۱۲ منابع
نام [ویرایش]
واژهٔ تاجیکستان از دو بخش "تاجیک" و "ستان" تشکیل شده است که به معنای «سرزمین تاجیک ها» است. پایتخت تاجیکستان شهر دوشنبه است و زبان رسمی آن فارسی با گویش تاجیکی است، گرچه زبان روسی نیز کاربرد گستردهٔ بازرگانی و حکومتی دارد. یکای پول تاجیکستان، سامانی نام دارد. این کشور در سال ۱۳۷۰ هجری خورشیدی ( ۱۹۹۱ ) با فروپاشی شوروی، استقلال یافت.
تاریخ [ویرایش]
نوشتار اصلی: تاریخ تاجیکستان
سرزمین سغد باستان که سرزمین کنونی تاجیکستان را دربر می گیرد، در زمان داریوش یکم به جزئی از امپراتوری هخامنشی تبدیل شد . پس از یورش اسکندر مقدونی، تاجیکستان به ترتیب جزئی از پادشاهی های سلوکی، دولت یونانی باختر، تخارستان، کوشانیان، ساسانیان، هفتالیان و خیونان بود.
مجسمه ولادیمیر لنین، از رهبران شوروی سابق، در شهر دوشنبه
در سال ۷۱۵ میلادی ( در زمان امویان ) ، این سرزمین به تصرف عرب ها درآمد و مردم تاجیک دین اسلام را پذیرفتند. پس از اسلام تاجیکستان تبدیل به مهد زبان فارسی دری و فرهنگ و علوم گوناگون شد.
در سدهٔ دهم میلادی، سامانیان اولین حکومت مستقل ایرانی پس از اسلام در این منطقه تشکیل شد. پس از سقوط سامانیان با اتحاد غزنویان و قراخانیان پس از تاجیکستان به ترتیب جزئی از حکومتهای قراخانیان، خوارزمشاهیان، ایلخانان مغول و تیموریان شد. پس از سقوط تیموریان تا سدهٔ نوزدهم میلادی حکومت های مختلف ازبک کنترل این سرزمین را در دست داشتند، البته نادر شاه افشار پادشاه ایران برای دورهٔ کوتاهی آن را به تصرف خود درآورد. در سدهٔ نوزدهم شمال تاجیکستان ( خجند ) جزئی از خانات خوقند، و جنوب تاجیکستان جزئی از خانات بخارا بود. خانات بخارا در سال ۱۲۴۵ خورشیدی ( ۱۸۶۶ میلادی ) ، و خانات خوقند در سال ۱۲۴۷ ( ۱۸۶۸ میلادی ) ، زیر سلطهٔ روسیه تزاری درآمدند.
پس از انقلاب اکتبر، تاجیکستان ابتدا بخشی از جمهوری ازبکستان در اتحاد جماهیر شوروی بود تا اینکه در سال ۱۳۰۷ ( ۱۹۲۸ م ) ، جمهوری سوسیالیستی شوروی تاجیکستان به عنوان جزئی از اتحاد جماهیر شوروی ) تشکیل شد. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، در سال ۱۳۷۰ ( ۱۹۹۱ ) ، تاجیکستان به استقلال دست یافت.
کمی پس از استقلال تاجیکستان در سال ۱۳۷۰ ( ۱۹۹۱ میلادی ) ، جنگ داخلی پنج ساله بین دولت تحت حمایت مسکو و مخالفان اسلامگرا ( به رهبری عبدالله نوری ) درگرفت.
در این جنگ، بیش از ۵۰ هزار نفر کشته و بیش از ۷۰۰ هزار نفر بی خانمان شدند. در سال[۱۳۷۶ ( ۱۹۹۷ ( میلادی ) با وساطت سازمان ملل متحد، پیمان صلح به امضای دو طرف رسید.
تغییر خط در تاجیکستان [ویرایش]
نوشتار اصلی: تغییر خط در تاجیکستان
در سال ۱۳۰۷ خط تاجیکستان از فارسی به لاتین تغییر کرد و در دهه ۱۳۲۰ نیز اینبار خط سیریلیک ( روسی ) برای نگارش فارسی تاجیکی رسمی شد. این تغییر خطها از فارسی به لاتین و سیریلیک به اجبار و به دستور سران شوروی در همهٔ جمهوری های مسلمان شوروی برای بریدن ارتباط آنها با گذشته شان انجام شد. پس از استقلال تاجیکستان، بسیاری در این کشور برصدد آمدند که خط خود را به خط نیاکان ( فارسی ) بازگرداند اما تاکنون اقدامی جدی در اینباره صورت نگرفته است و مشکلاتی در راه این کار وجود دارد. [۱]
سیاست [ویرایش]
امامعلی رحمان رئیس جمهور تاجیکستان در سال ۱۳۸۰
نوشتار اصلی: وضعیت سیاسی تاجیکستان
امامعلی رحمان از سال ۱۳۷۱ ریاست جمهوری تاجیکستان را به عهده دارد . در سال ۱۳۷۱، پس از برکناری اجباری رحمان نبی، نخستین رهبر این کشور پس از استقلال از اتحاد جماهیر شوروی سابق، امام علی رحمان، که پیشتر رئیس یک مجتمع کشاورزی بود، به مقام ریاست شورای عالی تاجیکستان منصوب شد . در سال ۱۳۷۳، رحمان به مقام ریاست جمهوری انتخاب شد . پس از پایان دورهٔ پنج ساله، او دوباره در سال ۱۳۷۸ به مدت هفت سال دیگر به این مقام برگزیده شد.
در سال ۱۳۸۲، در یک همه پرسی ، ۹۳٪ مردم به اصلاح قانون اساسی ( برای ممکن شدن انتخاب دوبارهٔ رحمان ) رای مثبت دادند. دولت می گوید که ۹ . . .
تاجیکستان یا جمهوری تاجیکستان ( به خط تاجیکی: Ҷумҳурии Тоҷикистон ) کشوری در آسیای میانه است. این کشور از جنوب با افغانستان، از باختر با ازبکستان، از شمال با قرقیزستان، و از خاور با چین همسایه است. تاجیکستان یک کشور محاط در خشکی است که در گذشته راه ابریشم از آن گذر می کرده است. پهناوری تاجیکستان ۱۴۳٬۱۰۰ کیلومتر مربع ( ۹۵ام در جهان ) است. این کشور، کوهستانی و پربارش است و منابع آب فراوانی دارد.
جمعیت تاجیکستان ۷٬۲۱۵٬۷۰۰ تن ( برآورد ۱۳۸۷ ) است. حدود ۸۰٪ مردم تاجیک هستند ( که به فارسی تاجیکی سخن می گویند ) ، ۱۵٪ ازبک و سایر مردم روس، اوکراینی، چینی، کره ای، تاتار و غیره هستند. دین بیشتر مردم اسلام است ( بیشتر سنی، دارای اقلیت قابل توجه شیعه اسماعیلی ) .
تاریخ و فرهنگ تاجیکستان با ایران اشتراکات بسیاری دارد. در پاره هایی از دوران پیش از اسلام، تاجیکستان جزئی از شاهنشاهی ایران بود. پس از اسلام، سرزمین خراسان و فرارود ( از جمله تاجیکستان ) زنده کننده فرهنگ ایرانی و به وجود آورنده زبان پارسی دری بود که جانشین زبان پهلوی شد. نخستین شاعران پارسی زبان از این ناحیه به پا خاستند، به ویژه رودکی، که پدر شعر پارسی محسوب می گردد. در نخستین سده های هجری، خراسان و فرارود مهد تمدن و علوم ایرانی بودند و بزرگانی مانند ابن سینا و فارابی در خود پرورند. حکومت سامانی نیز از تاجیکستان برخاسته است.
حکومت تاجیکستان، جمهوری است و رئیس جمهور کنونی این کشور امامعلی رحمان است که از سال ۱۳۷۱ تاکنون بر سر قدرت است.
محتویات [نمایش]
نام [ویرایش]
واژهٔ تاجیکستان از دو بخش «تاجیک» و «ستان» تشکیل شده است که به معنای «سرزمین تاجیک ها» است. پایتخت تاجیکستان شهر دوشنبه است و زبان رسمی آن پارسی با گویش تاجیکی است، گرچه زبان روسی نیز کاربرد گستردهٔ بازرگانی و حکومتی دارد. یکای پول تاجیکستان، سامانی نام دارد. این کشور در سال ۱۳۷۰ هجری خورشیدی ( ۱۹۹۱ ) با فروپاشی شوروی، استقلال یافت.
تاریخ [ویرایش]
نوشتار اصلی: تاریخ تاجیکستان
سرزمین سغد باستان که سرزمین کنونی تاجیکستان را دربر می گیرد، در زمان داریوش یکم به جزئی از امپراتوری هخامنشی تبدیل شد. پس از یورش اسکندر مقدونی، تاجیکستان به ترتیب جزئی از پادشاهی های سلوکی، دولت یونانی باختر، تخارستان، کوشانیان، ساسانیان، هفتالیان و خیونان بود.
مجسمه ولادیمیر لنین، از رهبران شوروی سابق، در شهر دوشنبه
در سال ۷۱۵ میلادی ( در زمان امویان ) ، این سرزمین به تصرف عرب ها درآمد و مردم تاجیک دین اسلام را پذیرفتند. پس از اسلام تاجیکستان تبدیل به مهد زبان فارسی دری و فرهنگ و علوم گوناگون شد.
در سدهٔ دهم میلادی، سامانیان اولین حکومت مستقل ایرانی پس از اسلام در این منطقه تشکیل شد. پس از سقوط سامانیان با اتحاد غزنویان و قراخانیان پس از تاجیکستان به ترتیب جزئی از حکومتهای قراخانیان، خوارزمشاهیان، ایلخانان مغول و تیموریان شد. پس از سقوط تیموریان تا سدهٔ نوزدهم میلادی حکومت های مختلف ازبک کنترل این سرزمین را در دست داشتند، البته نادر شاه افشار پادشاه ایران برای دورهٔ کوتاهی آن را به تصرف خود درآورد. در سدهٔ نوزدهم شمال تاجیکستان ( خجند ) جزئی از خانات خوقند، و جنوب تاجیکستان جزئی از خانات بخارا بود. خانات بخارا در سال ۱۲۴۵ خورشیدی ( ۱۸۶۶ میلادی ) ، و خانات خوقند در سال ۱۲۴۷ ( ۱۸۶۸ میلادی ) ، زیر سلطهٔ روسیه تزاری درآمدند.
پس از انقلاب اکتبر، تاجیکستان ابتدا بخشی از جمهوری ازبکستان در اتحاد جماهیر شوروی بود تا اینکه در سال ۱۳۰۷ ( ۱۹۲۸ م ) ، جمهوری سوسیالیستی شوروی تاجیکستان به عنوان جزئی از اتحاد جماهیر شوروی ) تشکیل شد. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، در سال ۱۳۷۰ ( ۱۹۹۱ ) ، تاجیکستان به استقلال دست یافت.
کمی پس از استقلال تاجیکستان در سال ۱۳۷۰ ( ۱۹۹۱ میلادی ) ، جنگ داخلی پنج ساله بین دولت تحت حمایت مسکو و مخالفان اسلامگرا ( به رهبری عبدالله نوری ) درگرفت.
در این جنگ، بیش از ۵۰ هزار نفر کشته و بیش از ۷۰۰ هزار نفر بی خانمان شدند. در سال[۱۳۷۶ ( ۱۹۹۷ ( میلادی ) با وساطت سازمان ملل متحد، پیمان صلح به امضای دو طرف رسید.
تغییر خط در تاجیکستان [ویرایش]
نوشتار اصلی: تغییر خط در تاجیکستان
در سال ۱۳۰۷ خط تاجیکستان از پارسی به لاتین تغییر کرد و در دهه ۱۳۲۰ نیز اینبار خط سیریلیک ( روسی ) برای نگارش پارسی تاجیکی رسمی شد. این تغییر خطها از پارسی به لاتین و سیریلیک به اجبار و به دستور سران شوروی در همهٔ جمهوری های مسلمان شوروی برای بریدن ارتباط آنها با گذشته شان انجام شد. پس از استقلال تاجیکستان، بسیاری در این کشور برصدد آمدند که خط خود را به خط نیاکان ( پارسی ) بازگرداند اما تاکنون اقدامی جدی در اینباره صورت نگرفته است و مشکلاتی در راه این کار وجود دارد. [۱] برای تبدیل خط سیریلیک به فارسی می توانید از [۱] استفاده کنید
اقتصاد [ویرایش]
تاجیکستان از فقیرترین کشورها در میان جمهوری های سابق اتحاد شوروی است. در سال ۲۰۰۵، تولید ناخالص ملی آن نزدیک به ۲ میلیارد دلار بود. [۲]
مردم [ویرایش]
کودکان تاجیک
۷۹. ۹٪ مردم تاجیک هستند ( که به پارسی تاجیکی سخن می گویند ) ، ۱۵. ۳٪ ازبک، ۱. ۱٪ روس، ۱. ۱٪ قرقیز، ۰. ۳٪ ترکمن و ۰. ۳٪ تاتار هستند. اقلیت های کوچک غیربومی نیز از قبیل اوکراینی، چینی، کره ای و غیره نیز در تاجیکستان وجود دارند که ۲٪ مابقی از جمعیت این کشور را تشکیل می دهند. [۲] دین بیش از ۹۰٪ مردم اسلام است ( ۹۵٪ سنی حنفی، اقلیت ۵٪ شیعه که غالبا شیعه اسماعیلی و کمتر از ۱٪ آن شیعه دوازده امامی ) است. شیعیان بیشتر در بدخشان زندگی می کنند. غیر از دین اسلام اقلیت های دینی آن مسیحیت، یهودیت، زرتشتی، بودایی و بهائیت است. طریقت نقشبندیه تصوف نیز در تاجیکستان وجود دارد. [۳]
شخصیت ها [ویرایش]
باباجان غفورف تاریخ دان و نویسندهٔ کتاب تاریخ تاجیکان از اهالی تاجیکستان است. تیمور ملک نیز از شخصیت ها و قه . . .
جمعیت تاجیکستان ۷٬۲۱۵٬۷۰۰ تن ( برآورد ۱۳۸۷ ) است. حدود ۸۰٪ مردم تاجیک هستند ( که به فارسی تاجیکی سخن می گویند ) ، ۱۵٪ ازبک و سایر مردم روس، اوکراینی، چینی، کره ای، تاتار و غیره هستند. دین بیشتر مردم اسلام است ( بیشتر سنی، دارای اقلیت قابل توجه شیعه اسماعیلی ) .
تاریخ و فرهنگ تاجیکستان با ایران اشتراکات بسیاری دارد. در پاره هایی از دوران پیش از اسلام، تاجیکستان جزئی از شاهنشاهی ایران بود. پس از اسلام، سرزمین خراسان و فرارود ( از جمله تاجیکستان ) زنده کننده فرهنگ ایرانی و به وجود آورنده زبان پارسی دری بود که جانشین زبان پهلوی شد. نخستین شاعران پارسی زبان از این ناحیه به پا خاستند، به ویژه رودکی، که پدر شعر پارسی محسوب می گردد. در نخستین سده های هجری، خراسان و فرارود مهد تمدن و علوم ایرانی بودند و بزرگانی مانند ابن سینا و فارابی در خود پرورند. حکومت سامانی نیز از تاجیکستان برخاسته است.
حکومت تاجیکستان، جمهوری است و رئیس جمهور کنونی این کشور امامعلی رحمان است که از سال ۱۳۷۱ تاکنون بر سر قدرت است.
محتویات [نمایش]
نام [ویرایش]
واژهٔ تاجیکستان از دو بخش «تاجیک» و «ستان» تشکیل شده است که به معنای «سرزمین تاجیک ها» است. پایتخت تاجیکستان شهر دوشنبه است و زبان رسمی آن پارسی با گویش تاجیکی است، گرچه زبان روسی نیز کاربرد گستردهٔ بازرگانی و حکومتی دارد. یکای پول تاجیکستان، سامانی نام دارد. این کشور در سال ۱۳۷۰ هجری خورشیدی ( ۱۹۹۱ ) با فروپاشی شوروی، استقلال یافت.
تاریخ [ویرایش]
نوشتار اصلی: تاریخ تاجیکستان
سرزمین سغد باستان که سرزمین کنونی تاجیکستان را دربر می گیرد، در زمان داریوش یکم به جزئی از امپراتوری هخامنشی تبدیل شد. پس از یورش اسکندر مقدونی، تاجیکستان به ترتیب جزئی از پادشاهی های سلوکی، دولت یونانی باختر، تخارستان، کوشانیان، ساسانیان، هفتالیان و خیونان بود.
مجسمه ولادیمیر لنین، از رهبران شوروی سابق، در شهر دوشنبه
در سال ۷۱۵ میلادی ( در زمان امویان ) ، این سرزمین به تصرف عرب ها درآمد و مردم تاجیک دین اسلام را پذیرفتند. پس از اسلام تاجیکستان تبدیل به مهد زبان فارسی دری و فرهنگ و علوم گوناگون شد.
در سدهٔ دهم میلادی، سامانیان اولین حکومت مستقل ایرانی پس از اسلام در این منطقه تشکیل شد. پس از سقوط سامانیان با اتحاد غزنویان و قراخانیان پس از تاجیکستان به ترتیب جزئی از حکومتهای قراخانیان، خوارزمشاهیان، ایلخانان مغول و تیموریان شد. پس از سقوط تیموریان تا سدهٔ نوزدهم میلادی حکومت های مختلف ازبک کنترل این سرزمین را در دست داشتند، البته نادر شاه افشار پادشاه ایران برای دورهٔ کوتاهی آن را به تصرف خود درآورد. در سدهٔ نوزدهم شمال تاجیکستان ( خجند ) جزئی از خانات خوقند، و جنوب تاجیکستان جزئی از خانات بخارا بود. خانات بخارا در سال ۱۲۴۵ خورشیدی ( ۱۸۶۶ میلادی ) ، و خانات خوقند در سال ۱۲۴۷ ( ۱۸۶۸ میلادی ) ، زیر سلطهٔ روسیه تزاری درآمدند.
پس از انقلاب اکتبر، تاجیکستان ابتدا بخشی از جمهوری ازبکستان در اتحاد جماهیر شوروی بود تا اینکه در سال ۱۳۰۷ ( ۱۹۲۸ م ) ، جمهوری سوسیالیستی شوروی تاجیکستان به عنوان جزئی از اتحاد جماهیر شوروی ) تشکیل شد. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، در سال ۱۳۷۰ ( ۱۹۹۱ ) ، تاجیکستان به استقلال دست یافت.
کمی پس از استقلال تاجیکستان در سال ۱۳۷۰ ( ۱۹۹۱ میلادی ) ، جنگ داخلی پنج ساله بین دولت تحت حمایت مسکو و مخالفان اسلامگرا ( به رهبری عبدالله نوری ) درگرفت.
در این جنگ، بیش از ۵۰ هزار نفر کشته و بیش از ۷۰۰ هزار نفر بی خانمان شدند. در سال[۱۳۷۶ ( ۱۹۹۷ ( میلادی ) با وساطت سازمان ملل متحد، پیمان صلح به امضای دو طرف رسید.
تغییر خط در تاجیکستان [ویرایش]
نوشتار اصلی: تغییر خط در تاجیکستان
در سال ۱۳۰۷ خط تاجیکستان از پارسی به لاتین تغییر کرد و در دهه ۱۳۲۰ نیز اینبار خط سیریلیک ( روسی ) برای نگارش پارسی تاجیکی رسمی شد. این تغییر خطها از پارسی به لاتین و سیریلیک به اجبار و به دستور سران شوروی در همهٔ جمهوری های مسلمان شوروی برای بریدن ارتباط آنها با گذشته شان انجام شد. پس از استقلال تاجیکستان، بسیاری در این کشور برصدد آمدند که خط خود را به خط نیاکان ( پارسی ) بازگرداند اما تاکنون اقدامی جدی در اینباره صورت نگرفته است و مشکلاتی در راه این کار وجود دارد. [۱] برای تبدیل خط سیریلیک به فارسی می توانید از [۱] استفاده کنید
اقتصاد [ویرایش]
تاجیکستان از فقیرترین کشورها در میان جمهوری های سابق اتحاد شوروی است. در سال ۲۰۰۵، تولید ناخالص ملی آن نزدیک به ۲ میلیارد دلار بود. [۲]
مردم [ویرایش]
کودکان تاجیک
۷۹. ۹٪ مردم تاجیک هستند ( که به پارسی تاجیکی سخن می گویند ) ، ۱۵. ۳٪ ازبک، ۱. ۱٪ روس، ۱. ۱٪ قرقیز، ۰. ۳٪ ترکمن و ۰. ۳٪ تاتار هستند. اقلیت های کوچک غیربومی نیز از قبیل اوکراینی، چینی، کره ای و غیره نیز در تاجیکستان وجود دارند که ۲٪ مابقی از جمعیت این کشور را تشکیل می دهند. [۲] دین بیش از ۹۰٪ مردم اسلام است ( ۹۵٪ سنی حنفی، اقلیت ۵٪ شیعه که غالبا شیعه اسماعیلی و کمتر از ۱٪ آن شیعه دوازده امامی ) است. شیعیان بیشتر در بدخشان زندگی می کنند. غیر از دین اسلام اقلیت های دینی آن مسیحیت، یهودیت، زرتشتی، بودایی و بهائیت است. طریقت نقشبندیه تصوف نیز در تاجیکستان وجود دارد. [۳]
شخصیت ها [ویرایش]
باباجان غفورف تاریخ دان و نویسندهٔ کتاب تاریخ تاجیکان از اهالی تاجیکستان است. تیمور ملک نیز از شخصیت ها و قه . . .
کلمات دیگر: