شاهرود

(تلفظ: šāhrud) (شاه = جزء پیشین بعضی از کلمه‌های مرکب به معنی ' اصلی ' و ' مهم ' + رود = فرزند به ویژه پسر) ، (به مجاز) فرزند (پسر) عزیز و گرامی ؛ نوعی ساز (شهرود) ؛ رود بزرگ ، رودخانه بزرگ .

شاهرود. (اِ مرکب ) آب بزرگ . رود بزرگ . مطلق رود بزرگ . || نام سازی است که آن را شهرود نیز گویند. (شرفنامه ٔ منیری ). نام سازی است مانند نی که اکثر و اغلب رومیان دارند و در بزم و رزم بنوازند. (فرهنگ جهانگیری ) (برهان قاطع) (رشیدی ). سازی مانند نی که رومیان نوازند. (انجمن آرا) (آنندراج ) : ابلیس مر او [ بونال پسر قابیل ] را غره کرد و این خبرها او را اندر آموخت تا انگور بگرفت و شیره کرد و مر او را دست بازداشت تا تلخ شد پس بپالود و بقرابه و قنینه و صراحی اندر کرد و پیش نهاد و شاهرود و چنگ و آنچه بدین ماند همه بساخت . (ترجمه ٔ طبری بلعمی ). || تاری بود که بر سازهابندند و آن را شهرود نیز خوانند. (فرهنگ جهانگیری ).تار بمی که در اکثر سازها بندند و آن در مقابل تار زیر است . (برهان قاطع). تار سیمی که در سازها بندند و آن را شهرود نیز خوانند. (انجمن آرا) (آنندراج ).

شاهرود. (اِخ ) (بخش مرکزی ) از دو دهستان بنام زیراستاق و طرود تشکیل شده . دهستان زیراستاق تا شعاع 30 هزارگزی شاهرود و دهستان طرود در حدود 150 هزارگزی جنوب باختری شاهرود قرار دارد و جمع قرای بخش 40 آبادی و سکنه ٔ آن در حدود 16500 تن است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 3).

شاهرود. (اِخ ) (شهر) شهری کوچک است مرکز شهرستان شاهرود. سکنه ٔ آن در حدود 18000 تن . آب آن از قنات . محصول آن میوه و غلات است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 3).

شاهرود. (اِخ ) دهی از دهستان زروماهرو بخش الیگودرز شهرستان بروجرد. دارای 490 تن سکنه . آب آن از قنات و چشمه . محصول آن غلات و لبنیات . شغل اهالی زراعت و گله داری است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 6).

شاهرود. (اِخ ) دهی از دهستان فارغان بخش سعادت آباد شهرستان بندرعباس . دارای 402 تن سکنه . آب آن از رودخانه و قنات . محصول آن خرما و غلات است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 8).

شاهرود. (اِخ ) نام رودخانه ٔ بزرگی است که منبع آن ولایت طالقان قزوین باشد. (فرهنگ جهانگیری ) (برهان ) (سروری ). رودی است که از دو شعبه ٔ طالقان و الموت پدید آید. شعبه ٔ طالقان از کوههای بلوک طالقان و شعبه ٔ الموت از ارتفاعات مغرب کندوان سرچشمه گیرد و در شیرکوه بهم پیوندند و سپس در منجیل پس از اتصال به رودخانه ٔ قزل اوزن تشکیل سپید رود دهند و بدریای خزر ریزند: از آنجا برفتیم رودی آب بود که آن را شاهرود میگفتند. بر کنار رود دیهی بود که خندان میگفتند و باج می ستاندند از جهت امیر ایران و او از ملوک دیلمستان بود. (سفرنامه ٔ ناصرخسرو چ دبیرسیاقی ص 5).

شاهرود. (اِخ ) نام یکی از دهستانهای دوگانه ٔ بخش شاهرود شهرستان هروآباد. دارای 19330 تن سکنه . آب آن از رودخانه ٔ شاهرود است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4).

شاهرود.(اِخ ) نام رودخانه ای که حکیم ابن احوص سغدی کرد به سال ست و ثلثمائه (306 هَ . ق .). (یادداشت مؤلف ).

شاهرود. (اِخ ) دهی از دهستان نسر بالارخ بخش کدکن شهرستان تربت حیدریه . دارای 49 تن سکنه . آب آن از چشمه . محصول آن غلات و بنشن و چغندر. شغل اهالی زراعت و گله داری و کرباس بافی است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 9).

شاهرود. (اِخ ) شهرستان ... نام یکی از شهرستانهای استان دوم کشور و قسمت عمده ٔ این شهرستان را کویر تشکیل میدهد. آب آن از رودخانه ٔ تاش سرچشمه می گیرد که پس از متصل شدن بچندین رود کوهستانی دیگر در قسمت خاوری شهر شاهرود و از زیر پل گذشته بطرف دشت کویر میرود در قسمتهای علیا دارای آب است و قنات مهم شاهرود در طول آن احداث شده است و قسمتی از زه آب این رودخانه با آب قنات یکی میشود آب شهر شاهرود را تأمین مینماید. این شهرستان از چهار بخش به نام مرکزی قلعه نو. میامی . بیارجمندتشکیل شده است جمع قرا و قصبات شهرستان 168 آبادی وجمع سکنه به اضافه ٔ سکنه ٔ شهر شاهرود در حدود 89500تن است . محصول آن غلات و حبوبات و میوه و پنبه و تنباکو و انگور است . راه آهن طهران به خراسان از این شهرستان عبور میکند. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 3).

شاهرود. (اِخ ) نام یکی از بخشهای چهارگانه ٔ شهرستان هروآباد آذربایجان است . این بخش یکی از حاصلخیزترین بخش های شهرستان مزبور است و از دو دهستان تشکیل شده است : دهستان خوش رستم : 56 آبادی و 14759 تن سکنه و دهستان شاهرود 32 آبادی و 19332 تن سکنه . آب آن از چشمه و رودخانه های محلی . محصول آن غلات و برنج و پنبه و حبوبات و میوه است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4).