برابر پارسی : رواوه
رباب
برابر پارسی : رواوه
فارسی به انگلیسی
rebeck, viol
فرهنگ اسم ها
اسم: رباب (دختر) (عربی) (مذهبی و قرآنی، طبیعت) (تلفظ: ro (a) bāb) (فارسی: رباب) (انگلیسی: robab)
معنی: نام دیگر ساز تنبور، ابر سفید، نام همسر امام حسین ( ع )، ابرهای سفید، ( در موسیقی ) سازی با کاسه ی طنینی، ( در موسیقی ) سازی با کاسه ی طنینی و، نام سازی است
معنی: نام دیگر ساز تنبور، ابر سفید، نام همسر امام حسین ( ع )، ابرهای سفید، ( در موسیقی ) سازی با کاسه ی طنینی، ( در موسیقی ) سازی با کاسه ی طنینی و، نام سازی است
(تلفظ: ro(a)bāb) (عربی) ابرهای سفید ؛ (در اعلام) نام همسر امام حسین (ع) ؛ (در موسیقی) سازی با کاسه‌ی طنینی و ...
فرهنگ فارسی
از آلات موسیقی قدیم شبیه تارکه کاسه آن کوچکتراست، ابر، ابرسفید، واحدش ربابه
( اسم ) آلتی موسیقی از ذوات الاوتار که در قدیم آن را با ناخن یا زخمه و سپس با آرشه مینواختند و آن طنبور مانندی بود و دستهای داشت .
پنج قبیله از عرب که یکی شده اند و هم ضبته عدی ثور عکل و تیم و انما سموا بذلک لانهم غمسوا یدیهم فی رب و تحالفو علیه .
( اسم ) آلتی موسیقی از ذوات الاوتار که در قدیم آن را با ناخن یا زخمه و سپس با آرشه مینواختند و آن طنبور مانندی بود و دستهای داشت .
پنج قبیله از عرب که یکی شده اند و هم ضبته عدی ثور عکل و تیم و انما سموا بذلک لانهم غمسوا یدیهم فی رب و تحالفو علیه .
فرهنگ معین
(رَ ) [ ع . ] (اِ. ) ابر، ابرسفید.
(رَ یا رُ ) [ ع . ] (اِ. ) از آلات موسیقی زهی ، مانند طنبور که با دست یا آرشه نواخته می شود.
(رَ یا رُ ) [ ع . ] (اِ. ) از آلات موسیقی زهی ، مانند طنبور که با دست یا آرشه نواخته می شود.
(رَ) [ ع . ] (اِ.) ابر، ابرسفید.
(رَ یا رُ) [ ع . ] (اِ.) از آلات موسیقی زهی ، مانند طنبور که با دست یا آرشه نواخته می شود.
لغت نامه دهخدا
رباب . [ رِ ] (ع اِ) ج ِ رُبّة. (منتهی الارب ) (متن اللغة). || ج ِرِبّة. (اقرب الموارد) (از متن اللغة). || ج ِ رُب ّ. || ج ِ رُبّی ̍. (از متن اللغة).رجوع به رَبّة و رِبّة و رُب ّ در همه ٔ معانی شود.
رباب . [ رَ ] (اِخ ) کوهی است میان مدینه و فید. (منتهی الارب ) (آنندراج ) (از غیاث اللغات ) (ازمنتخب اللغات ) (از متن اللغة) (از معجم البلدان ).
رباب . [ رَ ] (اِخ ) موضعی است بمکه . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (غیاث اللغات ) (از منتخب اللغات ) (از متن اللغة). موضعی است در نزدیکی چاه میمون در مکه . (از معجم البلدان ).
رباب . [ رَ ] (اِخ ) نام زنی . (منتهی الارب ). نام یک معشوقه ٔ عرب بوده . (فرهنگ نظام ). نام زنی به حسن مشهور. (انجمن آرا). نام زنی است جمیله معشوقه ٔ دعد. (آنندراج ) (غیاث اللغات ) (از منتخب اللغات ). نام زنی به حسن مشهور در عرب . (فرهنگ رشیدی ) :
چون نخوانی حدیث دعد و رباب
با حدیث بثینه وآن ِ جمیل .
رطل پر کن وصف عشق دعد گوی
تا چه شد کارش به آخر با رباب .
چند چو رعد از تو بنالید دعد
تاش بخوردی بفراق رباب .
چند گفتی و بر رباب زدی
غزل دعد بر صفات رباب .
بس کن آن قصه ٔ رباب کنون
زرد و نالان شدی چو رود و رباب .
چند باشم در دیار و منزل دعد و رباب
روز و شب گوینده و نالنده چون عود و رباب .
داستانی بُوَد مطایبتش
خوشتر از داستان دعد و رباب .
از دل عالم مپرس حالت صبح دلش
بر کر عنین مخوان قصه ٔدعد و رباب .
و رجوع به تزیین الاسواق شود.
چون نخوانی حدیث دعد و رباب
با حدیث بثینه وآن ِ جمیل .
ناصرخسرو.
رطل پر کن وصف عشق دعد گوی
تا چه شد کارش به آخر با رباب .
ناصرخسرو.
چند چو رعد از تو بنالید دعد
تاش بخوردی بفراق رباب .
ناصرخسرو.
چند گفتی و بر رباب زدی
غزل دعد بر صفات رباب .
ناصرخسرو.
بس کن آن قصه ٔ رباب کنون
زرد و نالان شدی چو رود و رباب .
ناصرخسرو.
چند باشم در دیار و منزل دعد و رباب
روز و شب گوینده و نالنده چون عود و رباب .
عبدالواسع جبلی (از شرفنامه ).
داستانی بُوَد مطایبتش
خوشتر از داستان دعد و رباب .
سوزنی .
از دل عالم مپرس حالت صبح دلش
بر کر عنین مخوان قصه ٔدعد و رباب .
خاقانی .
و رجوع به تزیین الاسواق شود.
رباب . [ رَ ] (ع اِ) دسته ٔ تیر یا نخی که با آن تیرها را بندند یا پارچه ای که در آن تیرها را پیچند و آن پوست نازکی است که بر دست برآرنده ٔ تیرهای قمار پیچندتا از راه مس کردن تیرها را نشناسد و آن بدین عمل تیر را برای همبازی خود برمی گزیند. (از متن اللغة).
رباب . [ رَ ] (ع اِ) نام سازی است تاردار که نام دیگرش طنبور (تنبور) است . (فرهنگ نظام ).آلت موسیقی که نواخته شود. (از اقرب الموارد). از آلات لهو صاحب اوتار که آنرا نوازند. (از تاج العروس ) (از متن اللغة). سازی است که نواخته شود. (منتهی الارب ) (آنندراج ). نوعی از ساز. (دهار) (از ناظم الاطباء).نام سازی . (شرفنامه ٔ منیری ). سازی معروف . (انجمن آرا) (از غیاث اللغات ) (از منتخب اللغات ) (کشف اللغات ) (از فرهنگ رشیدی ) (از مؤید اللغات ). عربیست و پارسی آن ساز رَواده است و رباب معرب آن است . (انجمن آرا) (از رشیدی ). در رساله ٔ معربات مسطور است که رباب معرب رَواده است و معنی رواده آواز حزین دارنده است چه رواد بمعنی آواز حزین است و «ه » برای نسبت ، و در سراج نوشته که رباب بفتح مصری رباب بضم است . (از غیاث اللغات ) (از آنندراج ). یکی از آلات مهتزه است از ذوات الاوتار و شارشک همان است و آن مانند طنبوری بزرگ است با دسته ٔ کوتاه ، و بجای تخته پوست بر روی آن کشیده میشود و چهار تار دارد. (یادداشت مرحوم دهخدا). طُبْن . کِران . کِنّارة. وَنَج . (منتهی الارب ) :
بکف جام و در گوش ، بانگ رباب
بر آتش سرون گوزنان کباب .
در آن خانه سیصد پرستنده بود
همه با رباب و نبید و سرود.
بمرو اندر از بانگ چنگ ورباب
کسی را نبد هیچ آرام و خواب .
نیامد سر مرغ و ماهی بخواب
از آن بزم و آواز چنگ و رباب .
همه شب ز آواز چنگ و رباب
سپه را نیامد بر آن دشت ، خواب .
مجلسی سازم با بربط و با چنگ و رباب
با ترنج و بهی و نرگس و با نقل و کباب .
من و نبید و بخانه درون سماع و رباب
حسود بر در و بسیارگوی در سکه .
شراب و خواب و کباب و رباب و بره و نان
هزار کاخ فزون کرد با زمی هموار.
بوحنیفه ٔ اسکافی (ازتاریخ بیهقی چ ادیب ص 227).
پند کی گیرد فرزند تو ای خواجه ز تو
چون رباب است به دستت در و بر سَرْت شراب .
ز چشمت خواب بگریزد چو گوشت زی رباب آید
بخواب اندر شوی آنگه که برخواند کسی قرآن .
چند گفتی و بر رباب زدی
غزل دعد بر صفات رباب .
بس کن آن قصه ٔ رباب کنون
زرد و نالان شدی چو رود و رباب .
کار دنیا را همان داند که کرد
رطل پر کن رود برکش بر رباب .
بنالم ایرا با من فلک همی کند آنْک
بزخم زخمه بر ابریشم رباب کنند.
دانی چرا خروشد ابریشم رباب
ازبهر آنکه دائم همکاسه ٔ خر است .
پیریش چنگ پشت کرد و ضعیف
چون بریشم ز گوشمال رباب .
روا بود که شود گوشمال دیده ز دهر
کسی که بیهده گردنکشی کند چورباب .
وز چوب زدن رباب ، فریاد
چون کودک عشرخوان برآورد.
رباب از زبانها بلا دید چون من
بلا بیند آن کو زباندان نماید.
در برم آمد چو چنگ ، گیسو در پاکشان
من شده از دست صبح ، دست بسر چون رباب .
بر رود و رباب و ناله ٔ چنگ
یکرنگ نوایی این دو آهنگ .
لیلی و خروش چنگ در بر
مجنون چو رباب دست برسر.
بنواز مرا که بی تو برخاست
چون چنگ ز هر رگم فغانی
نی نی چو ربابم از غم تو
یعنی که رگی و استخوانی .
به فرّ وصل تو گردنکشی شوم چو رباب
اگر بصحبت من سر درآوری چون چنگ .
دو بیتم جگر کرد روزی کباب
که میگفت گوینده ای با رباب .
باز وقتی که ره خراب شود
کیسه چون کاسه ٔ رباب شود.
سعدیا گر در برش خواهی چو چنگ
گوشمالت خورد باید چون رباب .
من که قول ناصحان را خواندمی قول رباب
گوشمالی دیدم از هجران که اینم پند بس .
ز شور و عربده ٔ شاهدان شیرین کار
شکر شکسته سمن ریخته رباب زده .
چه نسبت است برندی صلاح و تقوی را
سماع وعظ کجا نغمه ٔ رباب کجا.
پرده کشی میکند بر دف زرین رباب
چنگ مدار ازقدح دست مگیر از رباب .
صبحگه آن نغمه ٔ چمچه ٔ حلیمی بر حلیم
بر بگوشم خوشتر از زخمه ربابی بر رباب .
در گوش مشتری شده آواز چنگها
بر چرخ زهره خاسته بانگ رباب ها.
- رباب چهارروده ؛ شوشک . (لغت فرس اسدی ، نسخه ٔ خطی نخجوانی ). و رجوع به شوشک شود.
- رباب و چنگ ، چنگ و رباب ؛ ساز و چنگ . عود و چنگ :
نبود چنگ و رباب و نبید و عود که بود
گل وجود من آغشته ٔ گلاب و نبید.
در کنج دماغم مَطَلب جای نصیحت
کاین گوشه پر از زمزمه ٔ چنگ و رباب است .
رباب و چنگ ببانگ بلند میگویند
که گوش هوش به پیغام اهل راز کنید.
من حالت زاهدرا با خلق نخواهم گفت
این قصه اگر گویم با چنگ و رباب اولی .
دل و دین باخته را چنگ و رباب اولیتر
گوشه ٔ میکده و باده ٔ ناب اولیتر.
- رباب یتیم ؛ قسمی رباب (از آلات موسیقی از ذوی الاوتار). (یادداشت بخط مؤلف ).
- رود رباب ؛ نغمه ٔ رباب :
تا به نوای مدیح وصف تو برداشتم
رود رباب من است روده ٔ اهل ریا.
- نالیدن رباب ؛ ببانگ درآمدن آن . آوا برآوردن آن :
نالید رباب ایرا کآزرده شد از زخمه
لیک از خوشی زخمه آواز همی پوشد.
نالان رباب از عشق می ، دستینه بسته دست وی
بر ساعدش چون خشک نی رگهای بسیار آمده .
|| ابر سپید. (از اقرب الموارد) (منتهی الارب ) (از شرفنامه ٔ منیری ) (از منتخب اللغات ) (غیاث اللغات ) (از متن اللغة). به این معنی بزبان سریانی است . (از غیاث اللغات ). || گاهی ابر سیاه را نیز گویند. (از منتهی الارب ) (از متن اللغة). || ابر که در پاره ٔ ابر دیگر آویخته بود. الواحد، ربابة. (مهذب الاسماء) (از متن اللغة).
بکف جام و در گوش ، بانگ رباب
بر آتش سرون گوزنان کباب .
فردوسی .
در آن خانه سیصد پرستنده بود
همه با رباب و نبید و سرود.
فردوسی .
بمرو اندر از بانگ چنگ ورباب
کسی را نبد هیچ آرام و خواب .
فردوسی .
نیامد سر مرغ و ماهی بخواب
از آن بزم و آواز چنگ و رباب .
فردوسی .
همه شب ز آواز چنگ و رباب
سپه را نیامد بر آن دشت ، خواب .
فردوسی .
مجلسی سازم با بربط و با چنگ و رباب
با ترنج و بهی و نرگس و با نقل و کباب .
منوچهری .
من و نبید و بخانه درون سماع و رباب
حسود بر در و بسیارگوی در سکه .
منوچهری .
شراب و خواب و کباب و رباب و بره و نان
هزار کاخ فزون کرد با زمی هموار.
بوحنیفه ٔ اسکافی (ازتاریخ بیهقی چ ادیب ص 227).
پند کی گیرد فرزند تو ای خواجه ز تو
چون رباب است به دستت در و بر سَرْت شراب .
ناصرخسرو.
ز چشمت خواب بگریزد چو گوشت زی رباب آید
بخواب اندر شوی آنگه که برخواند کسی قرآن .
ناصرخسرو (دیوان چ مینوی - محقق ص 291).
چند گفتی و بر رباب زدی
غزل دعد بر صفات رباب .
ناصرخسرو.
بس کن آن قصه ٔ رباب کنون
زرد و نالان شدی چو رود و رباب .
ناصرخسرو.
کار دنیا را همان داند که کرد
رطل پر کن رود برکش بر رباب .
ناصرخسرو.
بنالم ایرا با من فلک همی کند آنْک
بزخم زخمه بر ابریشم رباب کنند.
مسعودسعد.
دانی چرا خروشد ابریشم رباب
ازبهر آنکه دائم همکاسه ٔ خر است .
کافی بخاری .
پیریش چنگ پشت کرد و ضعیف
چون بریشم ز گوشمال رباب .
سوزنی .
روا بود که شود گوشمال دیده ز دهر
کسی که بیهده گردنکشی کند چورباب .
مجیر بیلقانی .
وز چوب زدن رباب ، فریاد
چون کودک عشرخوان برآورد.
خاقانی .
رباب از زبانها بلا دید چون من
بلا بیند آن کو زباندان نماید.
خاقانی .
در برم آمد چو چنگ ، گیسو در پاکشان
من شده از دست صبح ، دست بسر چون رباب .
خاقانی .
بر رود و رباب و ناله ٔ چنگ
یکرنگ نوایی این دو آهنگ .
نظامی .
لیلی و خروش چنگ در بر
مجنون چو رباب دست برسر.
نظامی .
بنواز مرا که بی تو برخاست
چون چنگ ز هر رگم فغانی
نی نی چو ربابم از غم تو
یعنی که رگی و استخوانی .
عطار.
به فرّ وصل تو گردنکشی شوم چو رباب
اگر بصحبت من سر درآوری چون چنگ .
نجیب جرفاذقانی .
دو بیتم جگر کرد روزی کباب
که میگفت گوینده ای با رباب .
سعدی .
باز وقتی که ره خراب شود
کیسه چون کاسه ٔ رباب شود.
سعدی .
سعدیا گر در برش خواهی چو چنگ
گوشمالت خورد باید چون رباب .
سعدی .
من که قول ناصحان را خواندمی قول رباب
گوشمالی دیدم از هجران که اینم پند بس .
حافظ.
ز شور و عربده ٔ شاهدان شیرین کار
شکر شکسته سمن ریخته رباب زده .
حافظ.
چه نسبت است برندی صلاح و تقوی را
سماع وعظ کجا نغمه ٔ رباب کجا.
حافظ.
پرده کشی میکند بر دف زرین رباب
چنگ مدار ازقدح دست مگیر از رباب .
بدر چاچی .
صبحگه آن نغمه ٔ چمچه ٔ حلیمی بر حلیم
بر بگوشم خوشتر از زخمه ربابی بر رباب .
حکیم سوری .
در گوش مشتری شده آواز چنگها
بر چرخ زهره خاسته بانگ رباب ها.
ملک الشعراء بهار.
- رباب چهارروده ؛ شوشک . (لغت فرس اسدی ، نسخه ٔ خطی نخجوانی ). و رجوع به شوشک شود.
- رباب و چنگ ، چنگ و رباب ؛ ساز و چنگ . عود و چنگ :
نبود چنگ و رباب و نبید و عود که بود
گل وجود من آغشته ٔ گلاب و نبید.
حافظ.
در کنج دماغم مَطَلب جای نصیحت
کاین گوشه پر از زمزمه ٔ چنگ و رباب است .
حافظ.
رباب و چنگ ببانگ بلند میگویند
که گوش هوش به پیغام اهل راز کنید.
حافظ.
من حالت زاهدرا با خلق نخواهم گفت
این قصه اگر گویم با چنگ و رباب اولی .
حافظ.
دل و دین باخته را چنگ و رباب اولیتر
گوشه ٔ میکده و باده ٔ ناب اولیتر.
ناصر روایی .
- رباب یتیم ؛ قسمی رباب (از آلات موسیقی از ذوی الاوتار). (یادداشت بخط مؤلف ).
- رود رباب ؛ نغمه ٔ رباب :
تا به نوای مدیح وصف تو برداشتم
رود رباب من است روده ٔ اهل ریا.
خاقانی .
- نالیدن رباب ؛ ببانگ درآمدن آن . آوا برآوردن آن :
نالید رباب ایرا کآزرده شد از زخمه
لیک از خوشی زخمه آواز همی پوشد.
خاقانی .
نالان رباب از عشق می ، دستینه بسته دست وی
بر ساعدش چون خشک نی رگهای بسیار آمده .
خاقانی .
|| ابر سپید. (از اقرب الموارد) (منتهی الارب ) (از شرفنامه ٔ منیری ) (از منتخب اللغات ) (غیاث اللغات ) (از متن اللغة). به این معنی بزبان سریانی است . (از غیاث اللغات ). || گاهی ابر سیاه را نیز گویند. (از منتهی الارب ) (از متن اللغة). || ابر که در پاره ٔ ابر دیگر آویخته بود. الواحد، ربابة. (مهذب الاسماء) (از متن اللغة).
رباب . [ رَب ْ با ] (ع اِ) جماعت . (اقرب الموارد). جماعت کثیر یا ده هزار. (منتهی الارب ). رجوع به رب شود. || از اسمای مردان است . (از متن اللغة).
رباب . [ رِ ] (ع اِ) عهد. (اقرب الموارد). پیمان و عهد. (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). || آغاز جوانی : رباب الشباب ؛اوله . (از متن اللغة). || ده ها یا گروه های مرکب که هر گروه از آن ده فرد باشد. (از اقرب الموارد). || ده یکها. (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). ج ، اَرِبّة . || اصحاب . (اقرب الموارد). یاران . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء) (از متن اللغة).
رباب . [ رِ ] (ع مص ) بچه آوردن گوسفند. (از اقرب الموارد) (از متن اللغة) . || نزدیک شدن بچه آوردن گوسفند. (از اقرب الموارد) (از منتهی الارب ) (از متن اللغة).
رباب . [ رُ ] (اِخ ) بنت ابراء. از زنان صحابه و انصار رسول اکرم بود. (از قاموس الاعلام ترکی ).
رباب . [ رُ ] (اِخ ) بنت ایادبن معد، و زن مضربن نزار سرسلسله ٔ قبیله ٔ مضر که از قبیله های نامی عرب بود. رجوع به عقدالفرید ج 3 ص 287 شود.
رباب . [ رُ ] (اِخ ) بنت حارثة. از زنان صحابه و انصار میباشد که با حضرت رسول (ص ) بیعت کرد. (از قاموس الاعلام ترکی ).
رباب . [ رُ ] (اِخ ) بنت کعبه . از زنان صحابه و انصار و مادر حذیفه و سعد و صفوان بنی الیمان بود. (از قاموس الاعلام ترکی ).
رباب . [ رُ ] (اِخ ) بنت الیمان ، زن معاذبن زراره ٔ قطفرین و خود از صحابه و انصار بود. (از قاموس الاعلام ترکی ).
رباب . [ رُ ] (اِخ ) پنج قبیله از عرب که یکی شده اند. (منتهی الارب ) (آنندراج ). و هم ضَبّه ، عدی ، ثَور، عِکْل و تَیْم ، و انما سموا بذلک لأنهم غمسوا ایدیهم فی رُب ّ و تحالفوعلیه . (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء). ضبه و تیم و عدی و عکل و ثور که دستهای خویش را در رب فروبردند و برآن هم عهد و همسوگند شدند. و نسبت به آنان رُبّی از نظر بازگشت به یکی ِ آن . (از متن اللغة) . قبایل ضبه ، زیرا آنان دستهایشان را در رب فروبردند و هم پیمان شدند، و نسبت به آنها رُبی است زیرا یکی ِ آنها رُبّی است . (از اقرب الموارد).
رباب . [ رُ ] (اِخ ) معشوقه و سپس زن خداش بن حابس تمیمی بود. (از قاموس الاعلام ترکی ).
رباب . [ رُ ](اِخ ) بنت امروءالقیس کلابیه و مادر عبداﷲبن حسین و بروایاتی مادر فرزند شش ماهه ٔ امام حسین معروف به علی اصغر که در کربلا به تیر حرمله شهید شد. حضرت حسین به این خاتون علاقه ٔ خاصی داشت . پدر وی امرءالقیس در عهد خلیفه ٔ ثانی به اسلام مشرف شد. رباب پس از شهادت امام حسین بااینکه خواستگاران زیادی داشت شوهر اختیار نکرد. او دارای طبع شعر بود و دو بیت زیر او راست :
ان الذی کان نوراً یستضاء به
بکربلاء قتیل غیرمدفون
سبط النبی ّ جزاک اﷲ صالحة
عنا و طینت حسران الموازین .
و رجوع به حبیب السیر چ خیام ج 1 ص 61 شود.
ان الذی کان نوراً یستضاء به
بکربلاء قتیل غیرمدفون
سبط النبی ّ جزاک اﷲ صالحة
عنا و طینت حسران الموازین .
(از قاموس الاعلام ترکی ).
و رجوع به حبیب السیر چ خیام ج 1 ص 61 شود.
رباب . [ رُ ](اِخ ) یکی از گویندگان زنان عرب و زن و دخترعموی شاعر نامدار اقشیر اسدی بود. (از قاموس الاعلام ترکی ).
رباب .[ رُ ] (اِخ ) موضعی است . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (از متن اللغة). زمینی است میان دیار بنی عامر و بلحارث بن کعب ، گفته شده رباب در دیار بنی عامر در منتهاالیه میل بیشة در وادی های نجد است . (از معجم البلدان ).
رباب. [ رَ ] ( ع اِ ) نام سازی است تاردار که نام دیگرش طنبور ( تنبور ) است. ( فرهنگ نظام ).آلت موسیقی که نواخته شود. ( از اقرب الموارد ). از آلات لهو صاحب اوتار که آنرا نوازند. ( از تاج العروس ) ( از متن اللغة ). سازی است که نواخته شود. ( منتهی الارب ) ( آنندراج ). نوعی از ساز. ( دهار ) ( از ناظم الاطباء ).نام سازی. ( شرفنامه منیری ). سازی معروف. ( انجمن آرا ) ( از غیاث اللغات ) ( از منتخب اللغات ) ( کشف اللغات ) ( از فرهنگ رشیدی ) ( از مؤید اللغات ). عربیست و پارسی آن ساز رَواده است و رباب معرب آن است. ( انجمن آرا ) ( از رشیدی ). در رساله معربات مسطور است که رباب معرب رَواده است و معنی رواده آواز حزین دارنده است چه رواد بمعنی آواز حزین است و «ه » برای نسبت ، و در سراج نوشته که رباب بفتح مصری رباب بضم است. ( از غیاث اللغات ) ( از آنندراج ). یکی از آلات مهتزه است از ذوات الاوتار و شارشک همان است و آن مانند طنبوری بزرگ است با دسته کوتاه ، و بجای تخته پوست بر روی آن کشیده میشود و چهار تار دارد. ( یادداشت مرحوم دهخدا ). طُبْن. کِران. کِنّارة. وَنَج. ( منتهی الارب ) :
بکف جام و در گوش ، بانگ رباب
بر آتش سرون گوزنان کباب.
همه با رباب و نبید و سرود.
کسی را نبد هیچ آرام و خواب.
از آن بزم و آواز چنگ و رباب.
سپه را نیامد بر آن دشت ، خواب.
با ترنج و بهی و نرگس و با نقل و کباب.
حسود بر در و بسیارگوی در سکه.
هزار کاخ فزون کرد با زمی هموار.
بوحنیفه اسکافی ( ازتاریخ بیهقی چ ادیب ص 227 ).
پند کی گیرد فرزند تو ای خواجه ز تو
چون رباب است به دستت در و بر سَرْت شراب.
بخواب اندر شوی آنگه که برخواند کسی قرآن.
بکف جام و در گوش ، بانگ رباب
بر آتش سرون گوزنان کباب.
فردوسی.
در آن خانه سیصد پرستنده بودهمه با رباب و نبید و سرود.
فردوسی.
بمرو اندر از بانگ چنگ ورباب کسی را نبد هیچ آرام و خواب.
فردوسی.
نیامد سر مرغ و ماهی بخواب از آن بزم و آواز چنگ و رباب.
فردوسی.
همه شب ز آواز چنگ و رباب سپه را نیامد بر آن دشت ، خواب.
فردوسی.
مجلسی سازم با بربط و با چنگ و رباب با ترنج و بهی و نرگس و با نقل و کباب.
منوچهری.
من و نبید و بخانه درون سماع و رباب حسود بر در و بسیارگوی در سکه.
منوچهری.
شراب و خواب و کباب و رباب و بره و نان هزار کاخ فزون کرد با زمی هموار.
بوحنیفه اسکافی ( ازتاریخ بیهقی چ ادیب ص 227 ).
پند کی گیرد فرزند تو ای خواجه ز تو
چون رباب است به دستت در و بر سَرْت شراب.
ناصرخسرو.
ز چشمت خواب بگریزد چو گوشت زی رباب آیدبخواب اندر شوی آنگه که برخواند کسی قرآن.
ناصرخسرو ( دیوان چ مینوی - محقق ص 291 ).
رباب . [ رُ ] (ع اِ) عود. (منتهی الارب ) (لغت نامه مقامات حریری ). نام یکی از سازها باشد. (فرهنگ سروری ). ونج . (منتهی الارب ). سازی است که نوازند و آن طنبورمانندی است بزرگ و دسته ٔ کوتاهی دارد و بر روی آن بجای چوب ، پوست آهو کشیده شده . (لغت محلی شوشتر، نسخه ٔ خطی متعلق بکتابخانه ٔ مؤلف ) (از برهان ) (غیاث اللغات ) (از ناظم الاطباء). آلت لهوی است که آن رانوازند. (از اقرب الموارد). و رجوع به رَباب شود. || آغاز جوانی : رباب الشباب ؛ آغاز جوانی . (از متن اللغة). || ج ِ رُبی ، آن نادر است . (از اقرب الموارد) (منتهی الارب ). ج ِ ربی ، آن نادر و بکسرْ قلیل است . (از متن اللغة). رجوع به ربی شود.
فرهنگ عمید
۱. (موسیقی ) از آلات موسیقی شبیه تار که کاسۀ آن کوچک تر و در قدیم دارای دو سیم بوده و آن را با کشیدن کمانه یا آرشه می نواخته اند، رواوه.
۲. [قدیمی] ابر سفید.
۲. [قدیمی] ابر سفید.
دانشنامه عمومی
رَباب (Rabab) یک ساز قدیمی است که خاستگاه آن خراسان دوره اسلامی، سیستان و بلوچستان و افغانستان می باشد. این ساز با نام رباب بیش از یک هزار سال قدمت دارد و نام پارسی اش رواده می باشد. در متون باستانی و یونانی و به ویژه در لاتین «پندورا پرزاروم» نگاشته شده است.
سازهای زهی
زهی زخمه ای
گفته شده شخصی بنام «نتن خان» که در قرن ۱۶ میلادی در دامنه های پامیر بدخشان می زیسته است و معاصر اکبر کبیر (سومین پادشاه از سلسله گورکانیان یا امپراتوری مغولی هند) بوده این ساز را باز طراحی کرده است.
این ساز آرشه ای به زبان فارسی رواوه نامیده می شود و بدنه اش مانند رباب کوچک، دو کاسه ای است که نخست به شکل ساز آرشه ای بوده و با آرشه یا کمان نواخته می شده اما به مرور زمان تکامل یافته و با مضرابی به نام ناخنک یا شهباز نواخته می شود. این ساز قبلاً دو سیم داشته که بعدها یک سیم دیگر به آن اضافه شده است و آن را کمانچه می نامند.
از نوازندگان رباب در افغانستان می توان به رحیم خوشنواز و در ایران می توان به بیژن کامکار، علی توکلی، سیاوش الهی نیا و سعید اشتری اشاره کرد.
سازهای زهی
زهی زخمه ای
گفته شده شخصی بنام «نتن خان» که در قرن ۱۶ میلادی در دامنه های پامیر بدخشان می زیسته است و معاصر اکبر کبیر (سومین پادشاه از سلسله گورکانیان یا امپراتوری مغولی هند) بوده این ساز را باز طراحی کرده است.
این ساز آرشه ای به زبان فارسی رواوه نامیده می شود و بدنه اش مانند رباب کوچک، دو کاسه ای است که نخست به شکل ساز آرشه ای بوده و با آرشه یا کمان نواخته می شده اما به مرور زمان تکامل یافته و با مضرابی به نام ناخنک یا شهباز نواخته می شود. این ساز قبلاً دو سیم داشته که بعدها یک سیم دیگر به آن اضافه شده است و آن را کمانچه می نامند.
از نوازندگان رباب در افغانستان می توان به رحیم خوشنواز و در ایران می توان به بیژن کامکار، علی توکلی، سیاوش الهی نیا و سعید اشتری اشاره کرد.
wiki: رباب
دانشنامه آزاد فارسی
رباب ( ـ۶۲ق)
بانوی برجستۀ مسلمان، دختر امرؤالقیس بن عدی بن اوس. در فضل و کمال و ادب سرآمد زنان عصر خود به شمار آمده است. همسر امام حسین (ع) و مادر سکینه، عبدالله رضیع و علی اصغر است. در واقعۀ عاشورا حضور داشته و پس از شهادت امام حسین (ع) با سایر بانوان به اسارت رفت و پس از بازگشت به مدینه از کثرت اندوه وفات یافت. اشعار او در رثای امام حسین (ع) در کتب تاریخ و مَقتل آمده است.
بانوی برجستۀ مسلمان، دختر امرؤالقیس بن عدی بن اوس. در فضل و کمال و ادب سرآمد زنان عصر خود به شمار آمده است. همسر امام حسین (ع) و مادر سکینه، عبدالله رضیع و علی اصغر است. در واقعۀ عاشورا حضور داشته و پس از شهادت امام حسین (ع) با سایر بانوان به اسارت رفت و پس از بازگشت به مدینه از کثرت اندوه وفات یافت. اشعار او در رثای امام حسین (ع) در کتب تاریخ و مَقتل آمده است.
wikijoo: رباب_(_ـ۶۲ق)
رباب (موسیقی). رَباب (موسیقی)
رَباب
رَباب
رَباب
رَباب
رَباب
(یا: رُباب) از خانوادۀ سازهای زهی مضرابی. امروز فقط در مناطقی از بلوچستان و نیز سیستان رواج دارد. این ساز از یک کاسۀ طنینی دو قسمتی بلند و متصل به هم، دستۀ کوتاه، سرپنجه و تاج، تعدادی گوشی، تعدادی وتر، خرک، سیم گیر و حدود پنج دستان تشکیل شده است. رباب دو گروه وتر دارد. گروه اول شش وتر اصلی است که مضراب روی آن ها نواخته می شود. گروه دوم دوازده وتر فرعی (واخوان) است که روی آن ها مضراب نواخته نمی شود و با ارتعاش وترهای اصلی به صدا درمی آیند. قسمت تحتانی کاسۀ طنینی با پوست و قسمت فوقانی آن با صفحه ای چوبی پوشانده شده است. رباب با مضرابی از جنس شاخ، چوب یا نایلون نواخته می شود. در منطقۀ سرآوانِ بلوچستان، رباب از مهم ترین سازها در حلقۀ ذکر درویش های نقشبندیۀ صاحبان است؛ اما در شمال بلوچستان و نیز سیستان این ساز در مجالس عروسی، شادمانی و نیز محافل اُنس نواخته می شود. نوعی رباب نیز در سراوان بلوچستان وجوددارد که به پنج تار معروف است و ساختمان آن با رباب های معمول متفاوت است. جنس وترهای اصلی رباب، از زه یا سیم های نایلونی و جنس وترهای واخوان، سیم های فلزی است.
رَباب
رَباب
رَباب
رَباب
رَباب
(یا: رُباب) از خانوادۀ سازهای زهی مضرابی. امروز فقط در مناطقی از بلوچستان و نیز سیستان رواج دارد. این ساز از یک کاسۀ طنینی دو قسمتی بلند و متصل به هم، دستۀ کوتاه، سرپنجه و تاج، تعدادی گوشی، تعدادی وتر، خرک، سیم گیر و حدود پنج دستان تشکیل شده است. رباب دو گروه وتر دارد. گروه اول شش وتر اصلی است که مضراب روی آن ها نواخته می شود. گروه دوم دوازده وتر فرعی (واخوان) است که روی آن ها مضراب نواخته نمی شود و با ارتعاش وترهای اصلی به صدا درمی آیند. قسمت تحتانی کاسۀ طنینی با پوست و قسمت فوقانی آن با صفحه ای چوبی پوشانده شده است. رباب با مضرابی از جنس شاخ، چوب یا نایلون نواخته می شود. در منطقۀ سرآوانِ بلوچستان، رباب از مهم ترین سازها در حلقۀ ذکر درویش های نقشبندیۀ صاحبان است؛ اما در شمال بلوچستان و نیز سیستان این ساز در مجالس عروسی، شادمانی و نیز محافل اُنس نواخته می شود. نوعی رباب نیز در سراوان بلوچستان وجوددارد که به پنج تار معروف است و ساختمان آن با رباب های معمول متفاوت است. جنس وترهای اصلی رباب، از زه یا سیم های نایلونی و جنس وترهای واخوان، سیم های فلزی است.
wikijoo: رباب_(موسیقی)
پیشنهاد کاربران
میغ
نام رباب خوب ترین نام است ودر معنی اش هم به زبان عربی یعنی ابر سفید ویعنی زندگی به رنگ سفید
مهربان و ساده دل
نوعی ساز دهنی
کلمات دیگر: