پونه

فودنه، پودنه، پونه، فودنج یا فود (نام علمی: Mentha pulegium) از گیاهان خانواده نعنائیان است. گیاهی است از سرده نعنا و تیره لب گلی ها و له شده برگ های آن عطر نعنا دارد. در زبان ترکی به آن یارپیز (yarpiz) گفته می شود. مصارف شناخته شده آن در آشپزی و شیرینی پزی و در طب سنتی به عنوان آرام بخش و مسکن و نیز در سقط جنین بکار می رود. اسانس آن در صنعت عطر سازی کاربرد دارد و دارای ماده سمی پولِگون∗ است.
پونه از خانواده نعناع است و ترکیب اصلی موجود در این گیاه، اسانس روغنی فرار یا روغن منتول است.
به علاوه در اعضای این گیاه مقداری تانن، مواد رزینی و قند نیز وجود دارد و حاوی مقدار زیادی ویتامین است.
گیاه پونه در فصل گرما می روید، اما سایه روشن را بهتر می تواند تحمل کند.
این گیاه در خاک های مرطوب و غنی از مواد آلی مانند کود برگ به خوبی رشد می کند.
فرهنگستان زبان فارسی این گیاه را «خالواش» و «نعنا خالواش» نامیده و در توصیف آن آورده است: گونه ای نعنا به شکل خوابیده یا خیزان با ساقه های متعدد و پوشیده از کرک های متراکم و گسترده؛ پهنک برگ ها تخم مرغی، به طول ۵ تا ۲۰ میلی متر و حاشیهٔ صاف یا کم وبیش دندانه دار است و گل آذین آن دارای چرخه های کروی و گل های غالباً بنفش و به ندرت سفید است که با فاصله از یکدیگر و پرشمار در محور برگ ها و در طول ساقه قرار گرفته اند.
در یونان باستان و در روم قدیم کاربرد داشته و یونانیان برای معطر کردن شراب از آن استفاده می کردند. در کتاب آشپزی رومیان (اِپیسوس)∗ این گیاه را به همراه فودنج کوهی و انجدان رومی و گشنیز در بسیاری از دستورهای غذائی بکار می بردند. امروزه مصرف کمی در آشپزی دارد.
هرچند روغن پونه بسیار سمی است، اما مصرف این گیاه به صورت تازه و خشک متداول است. مهاجرین اولیه در آمریکا از پودر خشک شده آن برای دفع حشرات استفاده می کردند. در تاریخچه انجمن سلطنتی لندن خاطرنشان شده است که این انجمن استفاده از پونه را برای کشتن مار زنگی پیشنهاد داده است.

پونه (گیاهان). پونِه (گیاهان)(pennyroyal)
پونِه
پونِه
گیاه چند ساله ای متعلق به تیرۀ نعناع، با نام علمی Mentha pulegium (= پونۀ معطر). برگ هایی دراز و دسته ها یا حلقه هایی از گل های ارغوانی دارد که در اطراف ساقه در فواصل معیّن یافت می شوند. پونه در مکان های مرطوب روی خاک های ماسه ای می روید. از این گیاه در منابع قدیمی با نام فودنج یاد شده که معرّب پونه است. این گیاه دست کم از قرن ۵پ م به صورت گیاهی دارویی شناخته شده بود. در قدیم، مردم از آن برای رفع ناراحتی های ناشی از گزش مار و عقرب، و برای مداوای بیماری هایی نظیر سردرد، استفراغ، دل پیچه، سنگ کلیه، اختلالات قاعدگی، و موارد بسیار دیگر استفاده می کردند. امروزه، اسانس های گوناگونی از این گیاه تهیه و در داروها مصرف می شود. این گیاه در مناطق گوناگون ایران، مخصوصاً نواحی شمال و غرب کشور، پراکنده است.

[ویکی فقه] پونه، یا پونا، شهر و شهرستانی در استان مهاراشترای هند واقع در غرب فلات دکن می باشد.
شهر پونه با ۹۶۸‘۹۳۵‘۲ تن جمعیت (۱۳۸۴ش/۲۰۰۵م) در ۫°۱۸ و ´ ۳۲ عرض شمالی و در °۫۷۳ و ´ ۵۲ طول شرقی در محل تلاقی دو رودخانه مولا و موتا جای دارد.
← ویژگی های طبیعی
نخستین بار از پونه در لوحه های مسین متعلق به سده های ۸ و ۱۰م به روزگار فرمانروایی راشتراکوت ها نام برده شده است. در لوحه های مربوط به سده ۸م از این شهر با نام پونایاویشایا یاد شده است؛ اما در لوحه های مربوط به سده ۱۰م نام این شهر به صورت های پوناکا و سپس پونکاوادی ضبط شده است.
← فرمانروایی علاء الدین خلجی
آثار تاریخی، مذهبی، موزه ها، پارک ها و هتل های آن موقعیت مناسبی برای پونه ایجاد کرده است. از جمله آثار دیدنی آن می توان از تپه های ساهْیادْری متعلق به دوره مراتهه ها، مرکز دینی بهیماشانْکار، خانه آلانیدی، غار مذهبی بودایی نزدیک مهرآباد و مهرآزاد، قصر آقاخان که گاندی و یارانش مدتی در آن زندانی بودند، و بسیاری دیگر نام برد .