دالایی لاما

دالایی لاما (به تبتی: ཏ་ཱལའི་བླ་མ་) لقبی است که به رهبر دینی بوداییان تبت داده می شود. در حال حاضر این لقب به تنزین گیاتسو اعطا شده است، در سال ۱۹۳۵ متولد شددالایی لاما یک لامای والا در گلوگ یا شاخه «کلاه زرد» از بودیسم تبتی می باشد. این نام ترکیبی است از واژه چین و مغولستان (دالای) به معنی «اقیانوس» و کلمه تبتی بلا – ما (با «ب» بی صدا) به معنی «کشیش ارشد» می باشد.در خلال سدهٔ ۱۷ تا سال ۱۹۵۹، دالایی لاما رئیس حکومت تبت بود و از اقامت گاه خود در قصر پوتالا که در شهر لهاسا قرار داشت، بر بخش بزرگی از این سرزمین فرمان روایی می کرد. برای دالایی لاما اغلب پیش از این لقب، عنوان «حضرت مقدس» به کار می رود.پیروان دالایی لاما بر این باورند که بیدارگر (بوداسف) مهرورزی که اولوکیتشوارا نام دارد مانند همه زندگان باززایی دارد و دالایی لاما همان بیدارگر مهرورزی در جسمی جدید است.واژهٔ دالایی در زبان مغولی به معنی «اقیانوس» است و لاما (بلا ما) معادل تبتی واژهٔ «پیر» در معنی مرشد است.اغلب اینطور در نظر گرفته می شود که دالایی لاما رهبر مکتب گلاگ است اما این موقعیت رسماً به گاندن تریپا که یک موقعیت موقت منصوب شده توسط دالایی لاما است تعلق دارد، کسی که در عمل نفوذ زیادی اعمال می کند. خط دالای لاماها به عنوان اصل و نسب معلمان روحانی آغاز شد، پنجمین دالایی لاما قدرت سیاسی تبت را به عهده گرفته بود.برای دوره های خاصی بین قرن هفدهم و سال ۱۹۵۹، دالای لاماها گاهی اوقات دولت تبت را هدایت کردند، که بخش هایی از تبت از لهاسا (پایتخت تبت) اداره شدند. چهاردهمین دالایی لاما رئیس دولت دستگاه حکومت تبت مرکزی (دولت تبت در تبعید) تا زمان بازنشستگی اش در تاریخ ۱۴ مارس ۲۰۱۱ باقی ماند.
هفته نامه تایم در شماره ۲ مه ۲۰۰۸، پنجمین فهرست سالانه «بانفوذترین زنان و مردان جهان» را منتشر کرد. در این رده بندی، دالایی لاما در مقام اول در ردهٔ «بانفوذترین رهبران کشورها و انقلابیون» جای داشت.
او خاطر نشان کرد که بنیاد دالایی لاما ممکن است در آینده از بین برود، و همچنین دالایی لاما بعدی ممکن است خارج از تبت برپا شود و ممکن است زن باشد.
دولت چین بسیار سریع این موضوع را رد کرد و ادعا کرد که فقط خودش قدرت دارد تا دالایی لاما ی بعدی را انتخاب کند.
در سال ۱۵۷۸ حاکم مغول آلتان خان عنوان دالایی لاما را به سونام گیاتسو اعطا کرد. این عنوان بعدها به صورت عطف بماسبق برای دو ج در خط تناسخ او یعنی گندان دراپ و گندان گیاتسو بکار برده شد. گندان گیاتسو، همچنین جد سونام گیاتسو به عنوان راهب بزرگ از صومعه درپانگ بود.گر چه چهاردهمین دالایی لاما تصریح می کند که آلتان خان قصد نداشت این عنوان را بدین شکل اعطا کند و او فقط قصد داشت نام "سونام گیاتسو " را به مغولی ترجمه کند… بسیاری از نویسندگان، دالایی لاما را به عنوان "اقیانوس عقل" اشتباه ترجمه کرده اند.عنوان کامل مغولی، واجرادهارای شگفت انگیز، اقیانوس ارزشمند باشکوه"که توسط آلتان خان داده شده است، در اصل ترجمه کلمات تبتی سونام گیاتسو (سونام یعنی شایستگی) می باشد.
بسیاری از نام های هر یک از دالایی لاماها از دومین دالایی لاما به بعد کلمه گیاتسو در آن داشت، که به معنی "اقیانوس" در تبت است. حتی در حال حاضر من تنزین گیاتسو هستم، پس اولین نام در حال تغییر است اما قسمت دوم بخشی از نام هر دالایی لاما شد. همه دالایی لاماها، از دومین، این نام را داشته اند؛ بنابراین من واقعاً موافق نیستم که مغول ها در واقع یک عنوان اعطا کردند. این فقط یک ترجمه بود.هر چیزی که احتمالاً قصد اصلی بوده است، دالای مغولی که هیچ معنایی در زبان تبتی ندارد، به طور عام به صورت یک عنوان درآمد.نام یا عنوان دالایی لاما در مغولی نیز ممکن است در اصل مشتق شده باشد از عنوانی که توسط تموچین یا چنگیز خان - زمانی که او امپراتور مغولستان متحده در طول ۱۲۰۶ اعلام شد- گرفته شده باشد. تموچین نام سینگیس کواقان یا «بالاترین اقیانوس» را گرفت که نسخه انگلیسی شده چنگیز خان است.تبتی ها دالایی لاما را به عنوان گیالوا رینپوچ (فاتح با ارزش)، کاندان حضور، ییشین نوربا آرزوی برآورده شدن یک چیز عالی توجه قرار می دهند.سونام گیاتسو راهب بزرگ صومعه درپانگ بود، که به طور گسترده ای به عنوان یکی از شایسته ترین لاماها در زمان خود در نظر گرفته شد بود. اگر چه سونام گیاتسو به اولین لاما به داشتن عنوان "دالایی لاماً همان طور که در بالا توضیح داده شد تبدیل شد، از آنجایی که او سومین عضو اصل و نسب خود بود، به عنوان "سومین دالایی لاماً شناخته شد. دو عنوان قبلی پس از مرگ تجسدهای مفروض قبلی او اعطا شدند.یونتن گیاتسو (۱۵۸۹–۱۶۱۶)، چهارمین دالایی لاما، و غیر تبتی، نوه آلتان خان بود.سنت تولکای دالایی لاما تکامل یافته و منصوب شده است به عنوان یک نهاد: نهاد دالایی لاما، در طول قرن ها به یک مرکز تمرکز هویت فرهنگی تبت " تبدیل شده است؛ تجسم نمادین شخصیت ملی تبت.امروز، دالایی لاما و دفتر دالایی لاما به نقاط اصلی در مبارزه آن ها به سوی استقلال و بشکل اضطراری تر از آن، بقای فرهنگی تبدیل شده اند. دالایی لاما به عنوان تجسم اصلی چنرزیگ (که در هند از آن به عنوان آوالوکیتشوارا یاد می شود)، بودی ساتوای همد درد و الوهیت حامی تبت در نظر گرفته شده است. در این نقش، دالایی لاما استفاده از صلح و شفقت را در رفتار مردم و مخالفان خود انتخاب کرده است. در این معنا دالایی لاما تجسم آرمان ارزش های تبت و سنگ بنای هویت و فرهنگ تبت است.ورهاگن به آن سوی نفوذ تشکیلات مذهبی اشاره می کند که نهاد دالایی لاما از لحاظ تاریخی در مناطقی مانند غرب چین، مغولستان، لاداخ علاوه بر دیگر پادشاهان هیمالیا داشته است:دالایی لاماها همچنین به عنوان راهنمای اصلی معنوی برای بسیاری از پادشاهان هیمالیای مرز تبت، و همچنین غرب چین، مغولستان و لاداخ عمل کرده اند. آثار ادبی دالایی لاماها در طول قرن ها الهام بخش بیش از پنجاه میلیون نفر در این مناطق بوده است. آن نوشته ها، که منعکس کننده پیوند فلسفه بودایی متجسم در بودیسم تبتی است به یکی از گنجینه های بزرگ تفکر معنوی جهانی تبدیل شده است.دالایی لاما فعلی اغلب به وسیلهٔ اهالی کشورهای غربی (با تشبیهی با پاپ) «حضرت» نامیده می شود، اگر چه این به یک عنوان تبتی ترجمه نمی شود.قبل از قرن بیستم، منابع اروپایی اغلب به دالایی لاما به عنوان «لامای بزرگ» اشاره کردند. به عنوان مثال، در سال ۱۷۸۵ بنجامین فرانکلین بیچه، با نامیدن جورج واشنگتن به عنوان «لامای بزرگ این کشور» او را مسخره کرد. برخی در غرب معتقدند که دالایی لاما به وسیلهٔ تبتی ها به عنوان الوهیت عبادت می شود.

دالایی لاما (۱۹۳۵)(Dalai Lama)
در زبان تبتی به معنی «معلم اقیانوسی» و به عبارتی«اقیانوس علم»، لقب تِنزین گیاتسو راهب بودایی تبتی که از ۱۹۴۰ فرمانروای تبت بود و در ۱۹۵۹ در اعتراض به ستم چینی ها و اقدام آنان به ضمیمه کردن تبت به خاک چین جلای وطن کرد. او مبارزه برای خودمختاری کشورش را تا امروز ادامه داده است و در ۱۹۸۹ به سبب خدمات خود در مقام رهبر سیاسی و روحانی ملتش برندۀ جایزۀ صلح نوبل شد. بوداییان تبتی هر دالایی لاما را تجسد دالایی لامای قبلی و نیز تجسد آوالوکیتس وارا می دانند. قائم مقام او پانچن لاما نامیده می شود. دالایی لاما لقب دومین کاهن بزرگ فرقۀ رهبانی گِلوگپاست. تنزین گیاتسو در ۱۹۳۷ به عنوان چهاردهمین دالایی لاما انتخاب شد و در ۱۹۴۰ در لهاسا تاج گذاری کرد. در ۱۹۵۰ـ۱۹۵۱ به دنبال حملۀ اشغالگرانۀ چین به تبت مدتی از کشور متواری شد و در مارس ۱۹۵۹ پس از سرکوب قیام مردم تبت به دست چینی ها از لهاسا به هند گریخت و در دارماسالای پنجاب رحل اقامت افکند. چینی ها اعلام کردند که حاضرند ممنوعیت اقامت او در تبت را بردارند به شرط آن که دست از ادعای استقلال بردارد. دالایی لاما خواستۀ خود را به خودمختاری در امور داخلی و توقف چینی سازی اجباری تبت تقلیل داده است. او توجه بسیار به وضع زندگی شمار بزرگی از تبتی ها که از کشور گریخته اند نشان می دهد. در قرن ۱۵م که منصب دالایی لاما برقرار شد، صرفاً عنوانی مذهبی بود. دالایی لامای پنجم (۱۶۱۷ـ۱۶۸۲) وحدت سیاسی تبت را متحقق ساخت و افزون بر شأن روحانی صاحب اختیارات سیاسی نیز شد.

دالایی لاما (به تبتی: ཏ་ཱལའི་བླ་མ་) لقبی است که به رهبر دینی بوداییان تبت داده می شود. در حال حاضر ابن لقب به تنزین گیاتسو اعطا شده است، در سال ۱۹۳۵ متولد شد. دالایی لاما بر رهبران هر چهار مکتب بودایی برتری دارد.
•