مرگ

مَرگ یا وفات یا درگذشت در زیست شناسی پایان زندگی موجودات زنده و در پزشکی به معنای توقف برگشت ناپذیر علائم حیاتی است. و در متن های دیگر رشته ها، ممکن است به نابودی کامل یک روند، یک وسیله یا یک پدیده اشاره کند.
مرگ طبیعی
اعدام
اتانازی
درگذشت
خودکشی
قربانی کردن
عوامل و شرایط گوناگونی می توانند به مرگ جاندار ها بینجامند از جمله شکار، بیماری، تخریب زیستگاه، پیری، سوء تغذیه و تصادفات. در کشورهای پیشرفته، عامل اصلی مرگ انسان ها، پیری و بیماری های مربوط به کهولت است. در آن کشورها مرگ حیوانات بیشتر در نتیجه کشتار وسیع در کارخانه ها انجام می گیرد تا از گوشت آن ها برای غذای انسان ها استفاده شود.
سنت ها و اعتقادات در رابطه با مرگ، یکی از مهم ترین قسمت های فرهنگ انسان ها محسوب می شود. ضمناً دیدگاه ادیان در مورد مرگ نیز بسیار با اهمیت تلقی می گردد.
با توجه به پیشرفت های روزافزون علم پزشکی، توضیح پدیده مرگ، جزئیات لحظه مرگ و همچنین درک واقعی، پیچیدگی های بیشتری پیدا کرده است.

توقف همۀ اعمال حیاتی موجود زنده. در این وضعیت، مولکول ها و ساختارهای موجود زنده سازماندهی خود را از دست می دهند و مشابه مولکول های غیرزنده می شوند. در پزشکی، زمانی فرد مرده قلمداد می شود که مغز از کنترل اعمال حیاتی بازماند، حتی اگر تنفس و ضربان قلب، به صورت مصنوعی، ادامه یابد. قبلاً مرگ را با مشاهدۀ توقف دایم ضربان قلب تعریف می کردند، ولی ظهور تجهیزات تقویت کنندۀ حیات تعیین زمان مرگ را مشکل کرد. در ۱۹۶۸، سازمان بهداشت جهانی به منظور خارج کردن اندام های زنده در جراحی پیوند قلب مقرر کرد فرد دهندۀ عضو نباید آثاری از رابطۀ مغز ـ تن، فعالیت ماهیچه ای، فشار خون یا توانایی تنفس خودبه خود نشان دهد. بنا به اعتقادات دینی، مثلاً در مذاهب هندو و بودیسم، مرگ مقدمۀ تولدی دوباره است. در اسلام و مسیحیت، مفاهیم روز داوری و بهشت یا دوزخ با مرگ پیوند دارند. آیین یهود بر زندگی پس از مرگ تأکید ندارد، بلکه به بقای افراد از راه فرزندانی تأکید می گذارد که سنت ها را پاس می دارند.
مرگ یاخته ای. جانداران مقادیر فراوانی انرژی برای جلوگیری از شکستن مولکول های پیچیدۀ پیکرشان صرف می کنند. ترمیم و جایگزینی یاخته ها در جانداران پریاخته فرآیندهایی حیاتی اند. به هنگام مرگ، این انرژی در دسترس نیست و ازهم پاشیدگی سازماندهی یاخته ای چاره ناپذیر است. یاخته های منفرد به دو طریق می میرند. بافت مردگی براثر حادثه ایجاد می شود. در این حالت، یاخته براثر مسمومیت، گرما و نبود اکسیژن متورم می شود و انسجامش را از دست می دهد. مرگ برنامه ریزی شده (اپوپتوزیس) نوعی فرآیند کنترل شدۀ زیست شناختی است که طی آن، یاخته کوچک می شود و یاخته های مجاور اجزای آن را هضم می کنند. ازدست دادن دم در نوزاد قورباغه از این جمله است. زیست شناسان برای توجیه مرگ با مشکل روبه رویند. اگر پروتئین ها، مولکول های پیچیدۀ دیگر، و کل یاخته می توانند ترمیم یا جایگزین شوند، چرا جانداران پریاخته می میرند؟ مطلوب ترین توجیه این امر توصیف تکاملی است. جانداران باید بمیرند تا جا برای افراد جدیدی باز شود که بر اثر تولید مثل جنسی ممکن است تا حدودی نسبت به نسل قبلی مقاوم تر باشند. بیشتر محیط ها دایم، ولی به کندی تغییر می کنند و جانداران بی این دگرگونی نمی توانند در برابر این تغییرات سازش یابند. فلاسفۀ اسلامی به واسطۀ قبول نفس برای موجودات جاندار، علت های زیر را جهت مرگ موجودات به ویژه انسان بیان داشته اند: ۱. توقف قوۀ رشد و تغذیه به جهت محدودیت آن ها از حیث مادّی بودن؛ ۲. ازبین رفتن رطوبت غریزی به واسطۀ غلبۀ حرارت که موجب متصلّب شدن اعضاء می شود؛ ۳. عدم تکافوی اجزای ایجاد شده به جای اجزای ازبین رفته، که این امر به واسطۀ تحلیل قوا است. در ادلۀ فوق که مانع ازجمع با یکدیگر نیز نیستند، دلیل اصلی مرگ، پدیده ای طبیعی دانسته شده، ولی در ادلّۀ زیر از جهت غایت شناختی به مسئله نظر شده است: ۴. عدم تکافوی مادّه برای خلقت مجدد انواع، چرا که در این صورت باید در زمین محدود انواع نامحدود به وجود آید؛ ۵. بدون مرگ، ستمگران تا قیامت باقی می بودند؛ ۶. بدون مرگ پرهیزکاران پاداش نمی یافتند زیرا اینان از فواید دنیایی برای سعادت غیردنیایی چشم پوشیده اند. ملاصدرا این ادله را ضعیف دانسته و دلیل اصلی مرگ را حرکت جوهری عالم شمرده است. در باور وی نفوس در سیر کمالی خویش به نقطه ای می رسند که باید از عالم مادّه مفارقت کنند و این مفارقت با مرگ حاصل می شود. پدیدۀ مرگ از حیث ظهور خارجی یا طبیعی است یا اخترامی، مرگ طبیعی به واسطۀ یکی از ادلۀ پیشین است و مرگ اخترامی درپی حادثه ای غیرطبیعی، مانند تصادف و قتل.

مرگ در زیست شناسی پایان زندگی موجودات زنده است. در معانی دیگر، به قطع و نابودی کامل یک روند یا یک پدیده اشاره می کند.
• «هیچ کس نمی داند که فردا چه به دست می آورد، و هیچ کس نمی داند که در کدامین سرزمین می میرد». سوره ۳۱ لقمان، آیه ۳۴ -> قرآن
• «آدمی چون بمیرد مردم گویند: «چه وانهاد؟» و فرشتگان گویند: «چه پیش فرستاد؟». نهج البلاغه، خطبه، ۲۰۳ -> علی بن ابی طالب
• «مرگ خواهنده ای شتابنده است، و آن کس که بر جای است، از دستش نرود، و آن که گریزنده است از آن نرهد. گرامی ترین مرگ ها، کشته شدن در راهِ خداست.... هزار مرتبه شمشیر خوردن بر من آسان تر است تا در بستر مردن..» نهج البلاغه، خطبه ۱۲۳ -> علی بن ابی طالب
• «مرگ را ورطه هایی است دشوارتر از آنچه بتوان وصف کرد، یا در میزان دل های مردم دنیا توان آورد». نهج البلاغه، خطبه، ۲۲۱ -> علی بن ابی طالب
• «پیوند عشق حقیقی حتی با مرگ گسیخته نمی شود، چه رسد به دوری.» -> ولتر
• «تنها مرگ است که دروغ نمی گوید! حضور مرگ همه موهومات را نیست و نابود می کند. ما بچهٔ مرگ هستیم و مرگ است که ما را از فریب های زندگی نجات می دهد، و در ته زندگی، اوست که ما را صدا می زند و به سوی خودش می خواند.» -> صادق هدایت، بوف کور
• «دوست داشت او را شکلاتی بپیچند، عین مرده های زیادی که طی این مدت در تخت بغلی مرده بودند. اول لباس هایشان را در می آوردند، حلقه طلا، گوشواره ها و النگوها را در پاکتی می گذاشتند و بعد سراغ دندان ها می رفتند، تا اگر مصنوعی بود وسط راه مرده حواسش پرت نشود و آن را قورت ندهد. بعد نوبت پنبه ها بود که سوراخ های بدن را می پوشاند تا .»منیرو روانی پور، کنیزو -> جانی که در رفته دوباره پشیمان نشود و سر جای اولش برنگردد
• «زندگی هر چه پوچ تر باشد مرگ تحمل ناپذیرتر می شود.» -> منسوب به ژان پل سارتر
• افسوس که نیچه مرد و ندید که خدا هنوز زنده است.مهریزی• «مردن کافی نیست باید به موقع مرد.» -> منسوب به ژان پل سارتر
• «مهم نیست مرگ کجا و کی به سراغ من می آیدمهم اینست که وقتی می آید من آنجا نباشم» -> وودی آلن
• «یک شاعر در بیست و یک سالگی می میرد، یک انقلابی یا یک ستاره راک در بیست و چهار سالگی. اما بعد از گذشتن از آن سن فکر می کنی همه چیز روبه راه است، فکر می کنی توانسته ای از منحنی مرگ انسان بگذری و از تونل بیرون بیایی.» -> هاروکی موراکامی، فاجعه معدن در نیویورک
• «تو را می باید که از تنهایی آکنده شوی• «آن که به کمال رسیده است، فاتحانه به مرگ خویش می میرد و چنین مرگی، بهین مرگ است.» -> نیچه
• «تنها سعادتمند، کسی است که چشم به جهان نگشوده به خواب مرگ فرو رود.» -> ارنست همینگوی
• «هر جنبنده ای که بر روی زمین است، مرگ را ناخوش می دارد. و اگر به چشم خرد بنگرد، راحتی بزرگ در مرگ است.» کشکول -> شیخ بهائی
• «به یاد آورد هنگامی را که در برابرِ خانواده ات در بسترِ مرگ افتاده ای، در حالی که نه پزشکی مرگ را می تواند از تو بازدارد، و نه دوستی می تواند برایت سودمند باشد.» نزهة الناظر، ص 141 -> علی هادی
• «برای راحت مردن باید پول زیاد خرج کرد.» -> ساموئل باتلر
• «ملتی که از مرگ نمی ترسد هرگز نخواهد مرد.»• «چه حادثه عجیبی است. باید بروی و هیچگاه باز نگردی.» -> جان میلتون
• «با هر نفسی که مرد از سینه برمی آورد گامی به سوی مرگ برمی دارد.» -> علی بن ابی طالب
• «مرگ یک خواب بی رویاست.» -> برنارد شاو
• «زندگی مردم را در یک سطح قرار می دهد و مرگ افراد برجسته را هویدا می گرداند.» -> برنارد شاو
• «مرگ جز یکبار نمی آید ولی ترس فرا رسیدن آن در طول عمر آدمی را زجر می دهد.» -> لابرویر
• «بهترین نوع مرگ برای من مرگیست که مرد در آغوش زنی بمیرد.» -> موپوسان
• «حقیر شمردن مرگ یکی از فضائل اخلاقیست.» -> مونتنیه
• «گرانبهاترین اندیشه ها، اندیشه درباره زندگی است نه مرگ.» -> باروخ اسپینوزا
• «مرگ مثل خورشید است، کسی نمی تواند بدان چشم دوزد.» -> لارشفوکو
• «اگر می دانستید که یک محکوم به مرگ، هنگام مجازات چه حد آرزوی بازگشت به زندگی دارد، آنگاه قدر روزهایی را که با غم سپری می سازید بهتر می دانستید.» -> بوعلی سینا
• «از یکی از روحانیون شنیدم که می گفت: اختلافی که بین مرفقط در این است که افراد سالخورده به سوی مرگ می شتابند ومرگ به سوی جوانان می آید.» -> مونتنیه
• «بگذارید زندگی مانند گل های تابستان ومرگ مانند برگ های پاییز زیبا باشد.» -> تاگور
• «مرگ پدر و مادر ابداً اتفاقی فراموش شدنی نیست... وقتی پدر می میرد مثل این می ماند که دنده ای از پشتت برداشته اند. جای خالی اش همیشه حس می شود. اما وقتی مادر فوت می کند مثل این است که قسمتی از روحت را با خودش می برد... یک اتفاق هایی در زندگی فراموش شدنی نیستند اما ناچاریم به خاطر عزیزانی که زنده اند و به خاطر ادامه زندگی از سوگ بیرون بیاییم.» -> بهمن فرمان آرا
• «من خیلی دوست دارم در یاد مردم بمانم. احساس می کنم زمانی که پس از مرگتان در یادها می مانید، بسیار طولانی تر از زمانی است که زیسته اید.»، ۶ ژوئن ۲۰۱۸، -> ایلی صعب
• طریقت سامورایی، استوار بر مرگ است. آن گاه که باید بین مرگ و زندگی یکی را انتخاب کنی، بی درنگ مرگ را برگزین. دشوار نیست؛ مصمم باش و پیش رو. این که بگوییم مردن بدون رسیدن به هدف خود، مرگی بی ارزش است، راهی است سبکسرانه، برای پیچیده کردن موضوع. آن هنگام که تحت فشار انتخاب زندگی یا مرگ قرار گرفته ای لزومی هم ندارد به هدف خود برسی. همهٔ ما زندگی را دوست می داریم و تا حد زیادی منطق خود را برمبنای آنچه دوست می داریم بنا می کنیم. اما دست نیازیدن به اهداف خود و ادامه دادن به زندگی، بزدلی است. این یک خط باریک خطرناک است. مردن بدون رسیدن به هدف خود، مرگی بی ارزش و کوته نظرانه است. اما چه باک! شرمی در آن نیست. جوهرهٔ طریقت سامورایی همین است. اگر کسی بتواند هر روز و شب با روشن ساختن قلب خویش با این واقعیت، چنان زندگی کند که گویی جسمش مرده است، به آزادی حاصل از طریقت سامورایی خواهد رسید؛ زندگی اش بی سرزنش خواهد بود و در کار خویش موفق خواهد شد.• مرد واقعی به پیروزی و شکست نمی اندیشد. او بی باکانه به سوی مرگی جنون آسا هجوم می برد.• هیچ چیز همانند آراستگی نیست. حتی اگر بدانی که ممکن است، امروز به خاک افتی و قاطعانه پذیرای مرگی گریزناپذیر باشی؛ ولی اگر با ظاهری ناآراسته کشته شوی، فقدان آمادگی خویش را برای مرگ نشان داده ای و دشمن تو را کوچک خواهد شمرد و زبون به نظر خواهی رسید. عزم خویش را استوار به مردن در میدان نبرد ساختن، خویش را پیشاپیش مرده انگاشتن، به کار خود مشغول بودن و سروکار داشتن با فنون رزم؛ اینست زندگی سامورایی و نباید هیچ احساس شرمندگی در آن وجود داشته باشد. فردی که از پیش، مهیای مرگ گریزناپذیر نباشد، مرگی ناخوشایند را برای خود رقم خواهد زد؛ اما اگر پیشاپیش آمادهٔ مرگ باشد، چگونه می توان بر او خرده گرفت؟• افراد حسابگر فرومایه اند. حسابگر مرگ را زیان و زندگی را سود می شمارد. از این رو چنین انسانی دوست ندارد بمیرد و چنین است که فرومایه می شود.• امیر نائوشیگه گفت: «طریقت سامورایی در ازجان گذشتگی است. ده مرد یا بیشتر نمی توانند چنین انسانی را از پای درآورند. عقل عادی نمی تواند کارهای بزرگ انجام دهد. مجنون شو و از جان گذشته. در طریقت سامورایی اگر انسان تنها به عقل خویش اتکا کند، عقب می ماند. نه به وفاداری نیاز است و نه به پارسایی. در این طریقت فقط باید از جان گذشت. وفاداری و پارسایی خود در دل ازجان گذشتگی است.»• باید مصمم باشی تا اگر در میدان نبرد کشته شدی، بدنت رو به دشمن باشد.• از آن جا که روحیهٔ سامورایی حتی پس از مرگ او نیز خود را نشان می دهد، به دشمن پشت کردن در میدان نبرد، سبب سرافکندگی اوست.• یک بار با چونه تومو در امتداد جاده قدم می زدیم که او گفت: «آیا انسان ها عروسک های خیمه شب بازی خوش ساختی نیستند؟ هر چند که انسان ها از تارهای نخ آویخته نشده اند، باز می توانند راه بروند، بدوند، بجهند و حتی سخن بگویند. آیا ما سال آینده میهمانان جشن مردگان نخواهیم بود؟ این جهان به یقین بطالت است. مردم همیشه این را فراموش می کنند.»• طریقت سامورایی، هر صبح، تمرین مرگ است و در نظر گرفتن این که آیا مرگ او این جاست یا آن جا و تصور کردن شیوه های مختلف مردن و ذهن خود را بر مرگ استوار داشتن، هر چند این کار بسیار دشوار است؛ اما اگر انسان اراده کند، امکان پذیر است.• حتی اگر سر سامورایی به ناگهان از تن جدا شود، او باید بتواند یک حرکت دیگر انجام دهد. آخرین لحظات زندگی «نیتا یوشیسادا» گواه این امر است. اگر روح ضعیفی می داشت، همان لحظه که سرش از تن جدا شد، به زمین می افتاد. نمونهٔ جدیدتر آن «انو دوکن» است. تنها با عزمی راسخ می توان چنین کارهایی کرد. اگر سامورایی با رشادت خویش همچون شبحی کین توز شود و عزمی راسخ از خود نشان دهد، اگرچه سرش از تن جدا شود، ولی نمی میرد.• انسان ها چه نجیب زاده باشند و چه پست، چه فقیر باشند و چه غنی، چه پیر باشند و چه جوان، چه سرگردان باشند و چه روشندل، همگی در یک چیز شریک اند و آن این که همگان روزی می میرند. همه می دانیم که روزی می میریم ولی مسئله آن است که مذبوحانه تلاش می کنیم آن را از خاطر دور سازیم. هر چند می دانیم که روزی جهان خواهد بود و ما در جهان نخواهیم بود، ولی فکر می کنیم همگی پیش از ما می میرند و ما آخرین کسی خواهیم بود که می میرد. مرگ، راهی بس طولانی به نظر می رسد. آیا این طرز فکر سطحی نیست؟ این طرز فکر بی ارزش است و تنها به لطیفه ای در یک رؤیا می ماند. چنین طرز فکری را کنار بگذار و آگاه باش، تا زمانی که مرگ در آستانهٔ کوبیدن بر در خانهٔ توست، باید به اندازهٔ کافی تلاش کنی و به هوش باشی.• این جهان را رؤیایی بیش، ندانستن دیدگاه خوبی است. وقتی شما چیزی نظیر کابوس می بینید، بیدار می شوید و به خود می گویید، تنها یک رؤیا بود. گفته اند، جهانی که در آن زندگی می کنیم، هیچ فرقی با رؤیا ندارد.• چند سال پیش، جلسهٔ سوتراخوانی در جیسوین کاواکامی برگزار شد. پنج یا شش مرد از اهالی کنیاماچی و منطقه تاشیرو نیز به این مراسم رفته بودند و در راه بازگشت مدتی را به باده نوشی گذراندند. در بین آنها مردی از مریدان کیزوکا کیوزایمون نیز بود که بنا به دلایلی دعوت دوستان خود را به باده نوشی رد کرد و پیش از شامگاهان به خانه بازگشت. اما بقیه، ساعتی بعد با چند مرد درگیر شدند و همه را کشتند. مرید کیوزایمون اواخر شب از این مطلب خبردار شد و سریعاً به نزد دوستان خود بازگشت. به جزئیات ماجرا گوش داد و سپس گفت: «فکر می کنم بالاخره شما باید شرح ماجرایی بدهید. در هنگام نوشتن شرح ماجرا شما باید بگویید، من هم همراه شما بودم و در کشتن آنها دست داشتم. من هم هنگام بازگشت به کیوزایمون همین چیزها را خواهم گفت. چون این درگیری مربوط به همهٔ ماست، من هم باید مثل شما با مجازات مرگ روبه رو شوم و این عمیق ترین خواستهٔ من است؛ زیرا حتی اگر به امیر خود توضیح دهم که من زود به خانه بازگشتم، باز هم حرف مرا حقیقت نمی پندارد. کیو زایمون همیشه مردی سختگیر بوده است و حتی اگر بازجویان، مرا از مجازات تبرئه کنند؛ ولی امیر مرا به دلیل بزدلی، مجبور به مرگ در برابر چشمان خویش خواهد کرد. به همین خاطر، مردن با بدنامی گریختن از محل درگیری، بسیار شرم آور است. از آن جا که مرگ سرنوشت همهٔ ماست، من دوست دارم با جرم کشتن یک مرد بمیرم. اگر با این خواستهٔ من موافقت نکنید همین جا شکم خود را خواهم درید.» دوستان و همراهان وی که چارهٔ دیگری نمی دیدند، با خواستهٔ وی موافقت کردند. بعداً و در خلال تحقیقات، هر چند ماجرا به شرح فوق توضیح داده شد، عیان شد که سامورایی جوان زودتر از حادثه به خانه بازگشته است. همهٔ بازجویان تحت تأثیر قرار گرفتند و به واقع مرد را تحسین کردند.• گفته اند توکوناگا کیچیزائمون فقید همواره گلایه می کرد: «آن قدر پیر شده ام که اگر نبردی صورت گیرد، دیگر نمی توانم هیچ کاری انجام دهم؛ اما هنوز دوست دارم، هنگام حمله به خیل صفوف دشمن کشته شوم. شرم آور است، کاری انجام ندادن و در بستر خویش مردن.»• یاماموتو جینمون، هشتاد ساله بود که بیمار شد. لحظه ای به نظر رسید در شرف آه کشیدن است و یک نفر به او گفت، «اگر ناله کنی احساسی بهتری خواهی داشت، ادامه بده.» اما جینمون جواب داد، «مسئله این نیست. یاماموتو را همه کس می شناسد و من در تمام زندگی ام چهرهٔ خوبی از خود نشان داده ام. برازنده نیست که اجازه دهم، در این دم واپسین مردم صدای ناله های مرا بشنوند.» گفته شده است که تا به پایان آهی از او شنیده نشد.• یکی از پسران موری مونبئی، درگیر نزاعی شد و دیرهنگام، زخمی به خانه بازگشت. پدرش پرسید، «با دشمنت چه کردی» پسرش پاسخ داد، «کشتمش.» وقتی مونبئی پرسید، «ضربهٔ نهایی را وارد کردی؟» پسرش پاسخ داد، «البته ضربه وارد شد.» آن گاه مونانی گفت، «تو قطعاً کارت را به خوبی انجام داده ای و چیزی نیست که بابت آن تأسف خورد. حال، حتی اگر فرار کنی بالاخره مجبور خواهی شد دست به سپوکه بزنی، وقتی حالت بهتر شد، سپوکه کن و به جای آن که با دستان دیگری بمیری، می توانی با دستان پدرت بمیری.» پدر اندکی بعد به کایشوکای پسر خویش بدل شد.• مردی به نام تاکاگی با سه کشاورز در محلهٔ خود بگومگو کرد. آن سه او را در گندمزار به سختی کتک زدند و مرد، مغموم به خانه بازگشت. زنش با دیدن او گفت، «مگر از یاد برده است که باید چون یک سامورایی بمیرد؟» مرد پاسخ داد، «مسلماً نه» و بعد زن گفت، «در هر حال یک مرد، تنها یک بار می میرد. راه های مردن بسیار است: مردن از بیماری، کشته شدن در جنگ، سپوکه یا اعدام شدن با دستهای بسته. برای من رنج آور است که ببینم تو به خواری می میری.» زن از خانه خارج شد و زود بازآمد. بچه ها را خواباند. مشعلی برافروخت و جامه ای برای نبرد پوشید و شوهر خویش را گفت، «دیدم که این سه کشاورز در جایی گرد آمده اند. اینک وقت مناسبی است.» با این جمله، هر دو از خانه خارج شدند و شوهر جلودار بود، مشعل ها را برافروختند و شمشیرهای کوچک خود از نیام بیرون کشیدند. برق آسا وارد خانهٔ حریفان شدند و آن ها را متفرق ساختند. ضربات شان عمیق بود. دو مرد را از پای انداختند و سومی را به شدت زخمی ساختند. پس از این ماجرا شوهر آن زن محکوم به سپوکه شد.• شخصی می گفت، «بر آرامگاه مقدس، شعری دیدم که چنین آغاز می شد: «اگر انسان در قلب خویش طریق صداقت در پیش گیرد؛ هر چند دست به نیایشی نبرد؛ آیا خدایان حامی او نخواهند بود؟» آن گاه گفت، «این طریق صداقت چه طریقتی است؟» مردی دیگر پاسخ وی را این چنین داد، «به نظر می رسد به شعر علاقه مندی، از این رو پاسخ تو را با یک شعر خواهم داد: وقتی که در این جهان همه چیز فریبی بیش نیست؛ تنها مرگ صداقت دارد. می گویند، در زندگی روزمره خود را همچون مردی مرده پنداشتن، همان پیروی از طریق صداقت است.»• کاهن ریویی می گفت: «سامورایی قدیم از فکر مرگ در بستر شرمگین می شد؛ تنها امید او مردن در میدان جنگ بود.»• اگر سامورایی بی توجه و بدون وابستگی به مرگ و زندگی نباشد، به کاری نخواهد آمد. این گفته که «همهٔ توانایی ها از ذهن ریشه می گیرد»، چنان به نظر می رسد که گفته ای مربوط به موجودات ذیشعور است؛ اما حقیقت این گفته در مورد وابسته نبودن به مرگ و زندگی است. با چنین اراده ای است که انسان می تواند هر کار بزرگی را به انجام رساند. هنرهای رزمی و نظایر آن تا بدانجا که بتوانند سبب هدایت ما به طریقت سامورایی شوند، با این امر مرتبط اند.• مردانی که در هنگام مرگ خویش، شهامت داشته باشند، شجاعان واقعی هستند. نمونه های بسیاری از این دست موجود است؛ اما می توان دریافت کسانی که در زندگی هر روزه با مهارت حرف می زنند و در عین حال در هنگام مرگ برآشفته می شوند، شجاعت واقعی ندارند.• هر روز باید به مرگ گریزناپذیر اندیشید. هر روز و آن هنگام که جسم و روح تو در آرامش است، به دریده شدن با نیزه ها و زوبین ها، گلوله ها و شمشیرها، ناپدیدشدن در امواج سهمگین، افکنده شدن در میان آتشی بزرگ، مرگ با برق صاعقه، مردن از پس زلزله ای بزرگ، سقوط از پرتگاهی عمیق، مردن پس از بیماری یا سپوکه پس از مرگ امیر بیندیش و تأمل کن و انسان هر روز و هر روز بی هیچ بیش و کم باید که خود را مرده بشمارد. در کلام گذشتگان آمده است که، «چون از لبهٔ بام خود تنها قدمی فراسو نهی، به وادی مرگ خواهی رسید و چون از دروازه بیرون شوی، دشمن به انتظار توست.» نکتهٔ این سخن، نه اندرزی در باب مراقبت و دوراندیشی که خویشتن را از پیش مرده انگاشتن است.• جنگجویان قدیم سبیل می گذاشتند، چراکه در گذشته به علامت آن که یک مرد در جنگ کشته شده است، گوش و دماغش را می بریدند و به اردوی خود می بردند و برای آن که آن شخص با یک زن اشتباه گرفته نشود، سبیلش را نیز به همراه بینی اشی می بریدند. در این هنگام اگر بر سر وی سبیل نبود، سر جنگجو را به دور می انداختند، تا با سر یک زن اشتباه نشود. از این رو، سبیل گذاشتن یکی از طریقت های سامورایی ها بود تا بدین سان هیچ گاه سرشان پس از مرگ به دور افکنده نشود. چونه تومو گفته است، «اگر انسان صورت خود را هر روز با آب بشورد، پس از کشته شدن، صورتش رنگ و رخسار خود را از دست نخواهد داد.»• «آدم فقیر مرگش بی صدا است.»• «آدم گدا، مرگش ندارد صدا!»• «آدمی زاد تخم مرگ است.»• «با مرگ دست و پنجه نرم کردن.»• «به مرگ بگیر تا به تب راضی شود.»• «به تب گرفتن تا به مرگ راضی شدن.»• «پیش از مرگ واویلا.»• «ترس برادر مرگ است.»• «دنیا پس مرگ ما چه دریا چه سراب!»• «عمر اگر هزارسال است آخرش مرگ است.»• «مرگ به فقیر و غنی نگاه نکند.»• «مرگ پیر و جوان نمی شناسد.»• «مرگ چاره ندارد.»• «مرگ خبر نمی کند.»• «مرگ خر عروسی سگ است.»• «مرگ را به چشم دیدن.»• «مرگ یکبار، شیون یکبار!»• «ننگ بزرگان و مرگ فقیران صدا ندارد.»• «ننگ امیر و مرگ فقیر صدا ندارد.»• «نوشدارو پس از مرگ سهراب.»• «یا مرگ یا استقلال!»• « چه با رنج باشى چه با تاج و تخت/ببایدت بستن به فرجام رخت.» -> فردوسی
• «اگر مرگ داد است بیداد چیست //زداد اینهمه بانگ و فریاد چیست» -> فردوسی
• «مرگ هر کس ای پسر همرنگ اوست // آینهٔ صافی یقین همرنگ روست» -> مولوی
• «آزمودم، مرگ من در زندگی است// چون رهم زین زندگی، پایندگی است» -> مولوی
• «از دست عدو ناله? من از سر درد است// اندیشه هر آن کس کند از مرگ، نه مرد است// جان بازی عشاق، نه چون بازی نرد است// مردی اگرت هست، کنون وقت نبرد است» -> عارف قزوینی
• «ای خنک آن را که پیش از مرگ مرد// یعنی او از اصل این زر بوی برد// مرگ تبدیلی که در نوری روی// نه چنان مرگی که در گوری روی» -> مولوی
• «بابط می گفت ماهیی در تـب و تاب// باشد که به جوی رفته باز آید آب؟// بط گفت چومن قدید گشتم تو کباب// دنیا پس مرگ ما چه دریا چه سراب» -> پندار رازی
• «بعد از این لطف تو با ما به چه ماند دانی؟// نوشدارو که پس از مرگ به سهراب دهند» -> انوری
• «بمیر ای دوست پیش از مرگ اگر میزندگی خواهی» -> سنایی
• «بمیر پیش تر از مرگ تا رسی جایی// که مرگ نیز نیاردت گشت پیرامن» -> جمال الدین عبدالرزاق
• «بمیرد کسی کو ز مادر بزاد// ز خسرو چو یاد آوری تا قباد// ز مادر همه مرگ را زاده ایم// به ناچار گردن بدو داده ایم// نزاید کس الا که مرده شود// به خاک سیه در سپرده شود» -> فردوسی
• «به دارو و درمان جهان گشت راست// که بیماری و مرگ، کس را نکاست» -> فردوسی
• «به نام نکو گر بمیرم رواست// مرا نام باید که تن مرگ راست» -> فردوسی
• «پیامی است از مرگ موی سفید// به بودن چه داری تو چندین امید» -> فردوسی
• «تنهایی از مرگ ناخوش تر است// هرآن کس که تنها بود بی کس است» -> فردوسی
• «جامه? مرگش آسمان دوزد// هرکه اندر زمین ز مادر زاد» -> ایرج میرزا
• «چنان زمرگ بترس از سیه سفیدی موی// که مرد مار گزیده زشکل پیسه رسن» -> جمال الدین عبدالرزاق
• «چنین گفـت کز مرگ، خود چاره نیست// مرا بر دل اندیشه زین باره نیست// مرا بیش از اینزندگانی نبود// زمانه نکاهد نخواهد فزود» -> فردوسی
• «چو خواهی ستایش پس مرگ تو// خرد باید ای نامور برگ تو» -> فردوسی
• «چون زیستن تومرگ تو خواهد بود// نامرده بمیر تا بمانی زنده» -> عطار نیشابوری
• «چه خوش گفت آن نهاوندی به طوسی// که مرگ خر بود سگ را عروسی» -> نظامی
• «خانه ای را که چون تو همسایه است// ده درم سیم بـدعیار ارزد// لکن امیدوار باید بود// که پس از مرگ تو هزار ارزد» -> سعدی
• «خصم را گو پیش تیغش جوشن و خفتان مپوش// مرگ را کی چاره هرگز جوشن و خفتان کند» -> قاآنی شیرازی

[ویکی فقه] مرگ یعنی انتقال از دنیا به آخرت. مرگ از قوانین فراگیر جهان هستی است که همه موجودات طعم آن را خواهند چشید.
مرگ به معنای مردن است و لسان العرب آن را به "ضد حیات" معنا کرده است. برخی مرگ را به معنای "سکون" گرفته اند. التحقیق درباره معنای موت می گوید: مرگ نفی حیات است و حیات در هر چیز به مقتضای خصوصیات وجودیش است. راغب در مفردات مرگ را پنج نوع می شمارد.
مرگ در قرآن
معنای مرگ در قرآن کریم در قالب لفظ های گوناگونی آمده است که از جمله آنها می توان به موارد ذیل اشاره کرد:۱. ماده (م و ت) بیشترین کاربرد معنای مرگ در قرآن کریم را به خود اختصاص داده، ماده موت ۱۶۵ بار در قرآن به کار رفته است.۲. ماده (ق ت ل) مانند:«قُتِلَ الْإِنْسانُ ما أَکْفَرَهُ » «مرگ بر این انسان، چقدر کافر و ناسپاس است!»این ماده در قرآن کریم به معنای مرگ حدودا۱۵۰ً بار به کار رفته است؛ البته این ماده در قرآن کریم ۱۷۰ بار به کار رفته است که برخی از موارد آن به معنای جهاد و... می باشد، نه به معنای مرگ.۳. ماده (ه ل ک) این ماده در قرآن کریم ۶۸ بار به کار رفته است، و در بیشتر موارد به معنای مرگ است؛ مانند:«وَ لَقَدْ جاءَکُمْ یُوسُفُ مِنْ قَبْلُ بِالْبَیِّناتِ فَما زِلْتُمْ فی شَکٍّ مِمَّا جاءَکُمْ بِهِ حَتَّی إِذا هَلَکَ » «پیش از این یوسف دلایل روشن برای شما آورد، ولی شما هم چنان در آنچه او برای شما آورده بود تردید داشتید تا زمانی که از دنیا رفت.»نکته: در چند قرن اخیر (ه ل ک) برای مرگِ با حقارت به کار می رفت اما در عصر نزول قرآن چنین نبوده و خود قرآن نیز "هلک" را در مطلق مرگ به کار برده است نه مرگ با حقارت. ۴. ماده (و ف ی) این ماده در ۱۴ آیه برای مردن به کار رفته است، مانند آیه: «قُلْ یَتَوَفَّاکُمْ مَلَکُ الْمَوْت » «بگو: فرشته مرگ که بر شما مأمور شده، (روح) شما را می گیرد.»"وفی" در اصل به معنای گرفتن به طور کامل است و به کار رفتن آن درباره مرگ می تواند به این دلیل باشد که مرگ نیستی و نابودی و فنا نیست، بلکه انتقال از عالمی به عالم دیگر است. ۵. ماده (ص ع ق) برخی برای "صعق" همراه با معانی دیگری که در نظر گرفته اند، معنای مرگ را نیز بیان کرده اند. راغب در مفردات از قول برخی واژه شناسان می نویسد: واژه (صَاعِقَة) سه وجه دارد: (مرگ، عذاب، آتش )اما خود راغب در پاسخ آن می نویسد: آنچه که ذکر شد در واقع نتایجی است که از صاعقه حاصل می شود؛ زیرا صاعقه صدای سهمگین و شدید از آسمان است و نتیجه آن آتش، عذاب یا مرگ است پس در واقع صعق یک معنا دارد و این ها نتایج آن است.
خواب حالتی شبیه مرگ
آدمی در خواب نیز حالتی شبیه مرگ پیدا می کند و گویی روح او از بدن جدا می شود؛ امّا وقتی روح از گذر مرگ بدن را ترک می کند، دیگر بازگشت ندارد.
قبض روح
...

[ویکی اهل البیت] کلید واژه: مرگ، موت، انسان، قرآن کریم؛
«مَرْگ» در مقابل «زندگی»، اسمی است برای مردن و جدائی روح از بدن; معادل آن در زبان عربی واژگان «موت»، «ممات»، و «توفّی» می باشد.
حقیقت این واژه در مورد موجودات جاندار، مانند انسان یا هر حیوانی صادق است، و گاه مجازاً در شیئی که بار ارزش دهنده اش را از دست داده باشد، مانند زمینِ گل و گیاه از دست داده نیز به کار رود: «یحیی الارض بعد موتها». چنان که در فارسی مجازاً به جای «نیستی» پس از هستی (فناء) نیز استعمال می شود.
«موت» (مرگ) با مشتقاتش 165 بار در قرآن کریم ذکر شده است.
یک انسان متعادل زندگی را دوست می دارد، جهان و زیبائی های آن را دوست می دارد و آرزو می کند که بتواند برای همیشه زنده بماند . انسان در دشوارترین شرایط هم دل از زندگی برنمی کند و معذور هم هست برای این که عشق به زندگی یک عشق غریزی و نهادی است .
امام علی علیه السلام می فرماید:
«و اعلموا انه لیس من شی ء الاّ و یکاد صاحبه یشبع منه و یمله الا الحیاة فانه لا یجد فی الموت راحة; بدانید که انسان سرانجام همه لذت های دنیا سیر می شود، جز لذت زندگی; برای این که هیچ کس در مرگ آسایش نمی بیند .»