ماه نهاوند

ماه نهاوند (نیز ماه بصره یا ماه البصره) نامی است برای یکی از مناطق تاریخی و باستانی غرب ایران. ماه نهاوند بخشی از سرزمین بزرگ پهله در غرب و مرکز ایران بوده است. در یادداشت های دهخدا آمده است که ابن الندیم از قول عبداﷲ بن المقفع گفته است که ماه نهاوند یکی از پنج ناحیه پهله (فهله) است . سرزمین پهله از دوره مادها شناخته شده بوده است و نواحی متعددی داشته است که ماه نهاوند یکی از آنها بوده است.
پیشینه تقسیمات کشوری ایران
جغرافیای تاریخی ایران
ماه کوفه
شهرت تاریخی ماه نهاوند بیشتر به خاطر وقوع آخرین نبرد سپاه ایران و اعراب موسوم به جنگ نهاوند بوده است. جنگ نهاوند ، در روز پنجم ربیع الاول سال بیست ویکم هجری، بین سپاه ایران در پادشاهی یزدگرد سوم و اعراب اتفاق افتاد و منجر به سقوط امپراطوری ساسانی و تسلط اعراب بر ایران شد. اعراب مسلمان، جنگ نهاوند را فتح الفتوح نامیدند.
آل ابی دلف در سده سوم هجری حکومتی محلی وابسته به خلفای عباسی در کرج ابی دلف در ناحیه ای بین اراک، بروجرد و شازند ایجاد کردند و حکومت آنان به طور تقریبی منطقه ماه نهاوند را در بر می گرفت. این حکومت خراجگزار بصره بود و به این ترتیب نام ماه نهاوند به ماه بصره (ماه البصره) تغییر یافت. ابودلف عجلی حاکم این ناحیه آتشکده بروجرد را مسجدی قدیمی نامید («هذا مسجدالعتیق») و مسجد جامع را در نیمه اول قرن سوم هجری تأسیس کرد و منبری در آن بنا کرد. به این ترتیب بروجرد که پس از حمله اعراب و شکست ایرانیان در جنگ نهاوند ویران و کم رونق شده بود مرکزیت یافت و به شهری پر رونق تبدیل شد .
ماه نهاوند دارای دو قصبه نهاوند]] و بروجرد بوده است و بروجرد و نهاوند دو نقطه شهری مهم آن بوده اند .