کلمه جو
صفحه اصلی

مفاتیح الشرایع

دانشنامه آزاد فارسی

مَفاتیح الشَّرایع
تألیف ملا محسن فیض کاشانی. در ۱۰۴۲ق، کتابی به عربی، در فقه امامیه. دوره ای کامل از فقه که مباحث آن به ترتیبی جدید تدوین شده است. در این اثر همۀ مطالب به دو بخش تقسیم شده است: ۱. عبادات و سیاسات؛ ۲. عادات و معاملات. هر بخش مشتمل بر شش کتاب و یک مقدمه و هر کتاب در یک مقدمه و چند باب و هر باب نیز به چند مفتاح تقسیم شده است. این کتاب تلخیص کتاب دیگر مؤلف، به نام معتصم الشیعه فی احکام الشریعة است. شروح بسیاری بر آن نوشته اند که معروف ترین آن ها شرح وحید بهبهانی با نام مصابیح الظلام فی شرح مفاتیح شرایع الاسلام است. صاحب ریاض نیز بر آن شرح دارد. مفاتیح الشرایع در ۲ جلد چاپ و منتشر شده است (بیروت، ۱۳۸۹ق).

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] کتاب مفاتیح الشرایع تالیف مولی محمد محسن فیض کاشانی است. این کتاب در بردارنده محتوای امهات مسائل فقهی است منضم به دلائل و اقوال مربوط به آنها و باید گفت این کتاب از جمله بهترین کتب فقهی از جهت مبانی و واضح ترین بلحاظ دلیل و برهان و موجزترین آنها از لحاظ عبارات و از افصح آنها بلحاظ بیان و شیواترین موارد اجماعات می باشد.
کتاب به دو قسم: فن عبادات و سیاسات و فن عادات و معاملات تقسیم می شود. و در هر یک از این دو قسم متن کتاب و یک خاتمه گنجانده شده.
بعضی شروح و تعالیق بر کتاب
این کتاب از آغاز تألیف مورد توجه مجتهدان و محدثان بوده و تاکنون چهارده شرح و چندین حاشیه بر آن کتاب نگاشته شده که از جمله آنها شرح آقا محمد باقر بهبهانی (بزرگ مجتهد قرن دوازدهم) شایان ذکر است. بعضی شروح و تعالیق بر کتاب :۱- شرح مفاتیح سید ابراهیم رضوی قمی از اعلام قرن دوازدهم. ۲- شرح مفاتیح سید ابو الحسن محدث جزائری . ۳- شرح مفاتیح مولی شریف عدل فتونی عالمی ( شریعة الشیعة ). ۴- شرح مفاتیح مولی وحید بهبهانی ( مصابیح الظلام ). ۵- شرح مفاتیح آقا محمد جعفر کرمانشاهی نوه وحید بهبهانی. ۶- شرح مفاتیح مولی محمد حسین گیلانی اصفهانی لبنانی . ۷- شرح مفاتیح شیخ حسین بحرانی (الانوار اللوامع). ۸- شرح مفاتیح مولی محمد بن تبریزی . ۹- شرح مفاتیح مولی محمد رضا مومن قمی . ۱۰- شرح مفاتیح شیخ سلیمان قطیفی . ۱۱- تعلیقه بر مفاتیح وحید بهبهانی . ۱۲- تعلیقه بر مفاتیح سید حیدر عاملی . ۱۳- تعلیقه بر مفاتیح میرزا محمد بن سلیمان تنکابنی صاحب قصص العلماء . ۱۴- تعلیقه بر مفاتیح مولی محمد عثیانی احسائی بحرانی . ۱۵- تعلیقه بر مفاتیح ابن مصنف (محمد بن محسن) معروف به علم الهدی . ۱۶- تعلیقه بر مفاتیح ابن علم الهدی محمد محسن بن محمد. ۱۷- تعلیقه بر مفاتیح مولی محمد یوسف بن محمد علی لاهیجی از اعلام قرن یازدهم. و...
تحقیق و تصحیح کتاب
در تصحیح این کتاب از نسخ خطی زیر استفاده شده: ۱- نسخه کامل بخط نسخ زیبا و قطع بزرگ و دارای حواشی بسیاز از برادر زاده مصنف (شیخ محمد هادی) و دیگران که تاریخ کتاب شعبان ۱۱۱۲ ه. ق و کاتب شیخ محمد بن ابی العسکر است. ۲- نسخه خطی دیگری که به خط نسخ نوشته شده و جلد اول کتاب یعنی فن عبادات و سیاسات را داراست و حواشی مصنف و برادرزاده اش شیخ محمد هادی را در بر دارد. تاریخ کتابتش محرم سال ۱۱۱۷ ه. ق و کاتبش سید محمد بن فضل الله حسینی جهرودی قمی این نسخه مصحح و مقابله شده است. ۳- نسخه تصحیح شده دیگری بخط زیبای نستعلیق و مشحون به حواشی که دربردارنده جلد دوم کتاب یعنی فن معاملات و عادات می باشد. این نسخه مجهول التاریخ و الکاتب است. این نسخه در کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی در قم موجود می باشد.

[ویکی نور] مفاتیح الشرایع اثر ملا محسن فیض کاشانی متوفای 1091ق است که به زبان عربی و پیرامون مباحث فقهی با شیوه نوین و متفاوت از سایر فقهاست.
وی در کتاب «مفاتیح الشرایع»، فقه را به دو بخش، تقسیم می کند:
1- فن عبادات و سیاسات. 2- فن عادات و معاملات.
هر یکی از این دو بخش، از شش کتاب و یک خاتمه، تشکیل می شود.
کتاب های بخش نخست عبارتند از: صلات، زکات صوم، حج، نذر و عهود، حسبه و حدود و خاتمه در احکام اموات و مرضی.


کلمات دیگر: