کتابی است بعربی از تالیفات عرفانی و حکمی شیخ محیی الدین عربی ( ف. ۶۳۸ ه ق . ) و آن شامل ۲۷ فص است . مختصر فصوص الحکم را مولف بنام نقش النصوص تالیف کرده و جامی این کتاب اخیر را با در نظر گرفتن اقوال مفسران دیگر آن خاصه عقاید شیخ صدر الدین محمد قونوی شرح و تفسیر نموده و نقد النصوص فی شرح نقش الفصوص نامیده است معروفترین شرح فصوص شرح قیصری داودبن محمود و شرح صدر الدین قونوی است .
فصوص الحکم
فرهنگ فارسی
دانشنامه عمومی
در لغت به معنای نگین های حکمت ها (نگین هایی از حکمت ها) است. با این نام هم فیلسوف بزرگ، فارابی(260- 339 ق) کتابی تالیف کرده است، و هم ابن عربی عارف شهیر (560- 638 ق) اما اغلب وقتی سخن از فصوص الحکم است کتاب ابن عربی مورد نظر است. فصوص الحکم ابن عربی، با وجود اینکه کتابی کم حجم است از عمیقی شگفت انگیز برخوردار است و آن را عمیق ترین کتاب عرفانی می دانند. متن این اثر بسیار اشاره وار است و فهم آن دشوار است و بیش از یکصد شرح بر آن نگاشته شده است. تاکنون سه ترجمه فارسی از این اثر منتشر شده است. یک ترجمه اثر مرحوم آقای محمد خواجوی است که ترجمه ای مبهم و نامفهوم است. ترجمه دیگر را که نسبت به ترجمه آقای خواجوی دقیق تر و روان تر است برادران موحد (محمدعلی و صمد) نگاشته اند؛ اما فقط شامل 10 فص از 27 فص است. این 10 فص دارای توضیحاتی است که جدا از متن است و چندان کمکی به فهم عبارت های فصوص و نکته های آن نمی کند. ترجمه سوم ترجمه ای تحقیقی است که علی شالچیان ناظر آن را فراهم آورده است. مترجم پاورقی های فراوانی برای درک عبارت های فصوص الحکم دارد و در مواردی نیز به اختلاف میان شارحان در مورد معنای برخی عبارت ها اشاره کرده است. اشاره به منابع روایات و سخنان اعلام از دیگر مطالبی است که در پاورقی آمده است.
کتاب فُصوص یا فُصوص الحِکَم اثر ابن عربی از کتب مشهور تصوف و عرفان نظری است.فُصوص جمع واژه «فَص» به معنای نگین است و فصوص الحکم نگین های حکمت معنا می دهد.
شرح جندی: این کتاب اولین شرح فصوص الحکم به حساب آمده، و اثر مؤیدالدین جندی است. وی در سال ۷۰۰ هجری درگذشته است.
شرح کاشانی: این شرح را عبدالرزاق کاشانی (وفات: ۷۳۵) اندک زمانی پس از شرح جندی نگاشته و نسبت به اولی دارای بحث های کوتاه تری بوده و معانی کلمات مورد توضیح زیادتری قرار گرفته است.
شرح قیصری
شرح بابارکنا
شرح خواجه پارسا
شرح جامی
شرح نابلسی
این اثر با وجود حجم اندکش، مهم ترین اثر ابن عربی است که در اواخر عمرش به رشته تحریر درآمده است. این کتاب ۲۷ فص دارد و هر فص به منزله یک فصل است. هر فص مشتمل بر حکمت هایی است که به یکی از پیامبران نسبت داده شده است. البته، مقصود ابن عربی از این پیامبران نمونه نوعی است و از مقامات و ویژگی های کلی چنین افرادی در گذشته و آینده بحث می کند و هدف او بررسی تاریخی افرادی معین به صورت خاص نیست. وی در مقدمه این کتاب تصریح کرده است که آنچه در این کتاب نگاشته است همان چیزی است که پیامبر اسلام وی را به نگارش آن امر کرده است و فصوص الحکم را در رؤیا به ابن عربی داده است و وی را مأمور کرده است که آن را به اهلش ارائه کند.
این اثر در باب اسرار الهیه تکلّم نموده و از اعاظم کتاب متصوفه و مسلمین است، در اسرار انبیاء و رسل مبیّنه و حقایق ثلاثهٔ وجودیه: خدا، هستی و انسان. و علاقه انسان با هستی و با خالق هستی. فصوص حکمت الهیه در کلمت آدم، شیث، نوح، ادریس، ابراهیم، اسحاق، اسمعیل، یعقوب، یوسف و هود و هفده پیامبر دیگر؛ و در آن از احدیت گفته است؛ و حکمت آن که خود احدیت ذاتی است، احدیت الهی است، و احدیت ربوبی.
به خاطر اهمیت و ارزش والای آن تا کنون بیش از صد و ده شرح مختلف، به زبان های گوناگون، بر فصوص الحکم نوشته شده است. از جملهٔ مهم ترین این شروح عبارت است از:
شرح جندی: این کتاب اولین شرح فصوص الحکم به حساب آمده، و اثر مؤیدالدین جندی است. وی در سال ۷۰۰ هجری درگذشته است.
شرح کاشانی: این شرح را عبدالرزاق کاشانی (وفات: ۷۳۵) اندک زمانی پس از شرح جندی نگاشته و نسبت به اولی دارای بحث های کوتاه تری بوده و معانی کلمات مورد توضیح زیادتری قرار گرفته است.
شرح قیصری
شرح بابارکنا
شرح خواجه پارسا
شرح جامی
شرح نابلسی
این اثر با وجود حجم اندکش، مهم ترین اثر ابن عربی است که در اواخر عمرش به رشته تحریر درآمده است. این کتاب ۲۷ فص دارد و هر فص به منزله یک فصل است. هر فص مشتمل بر حکمت هایی است که به یکی از پیامبران نسبت داده شده است. البته، مقصود ابن عربی از این پیامبران نمونه نوعی است و از مقامات و ویژگی های کلی چنین افرادی در گذشته و آینده بحث می کند و هدف او بررسی تاریخی افرادی معین به صورت خاص نیست. وی در مقدمه این کتاب تصریح کرده است که آنچه در این کتاب نگاشته است همان چیزی است که پیامبر اسلام وی را به نگارش آن امر کرده است و فصوص الحکم را در رؤیا به ابن عربی داده است و وی را مأمور کرده است که آن را به اهلش ارائه کند.
این اثر در باب اسرار الهیه تکلّم نموده و از اعاظم کتاب متصوفه و مسلمین است، در اسرار انبیاء و رسل مبیّنه و حقایق ثلاثهٔ وجودیه: خدا، هستی و انسان. و علاقه انسان با هستی و با خالق هستی. فصوص حکمت الهیه در کلمت آدم، شیث، نوح، ادریس، ابراهیم، اسحاق، اسمعیل، یعقوب، یوسف و هود و هفده پیامبر دیگر؛ و در آن از احدیت گفته است؛ و حکمت آن که خود احدیت ذاتی است، احدیت الهی است، و احدیت ربوبی.
به خاطر اهمیت و ارزش والای آن تا کنون بیش از صد و ده شرح مختلف، به زبان های گوناگون، بر فصوص الحکم نوشته شده است. از جملهٔ مهم ترین این شروح عبارت است از:
wiki: فصوص الحکم
دانشنامه آزاد فارسی
فصوص الحکم (عرفان). فُصُوصُ الحِکَم (عرفان)
نگاشتۀ ابن عربی، به عربی، در عرفان. این اثر از مهم ترین آثار ابن عربی، و مهم ترین رسالۀ تدوین شده در تمامیِ حوزۀ عرفان نظری است. ابن عربی خود معتقد است که این کتاب را، در رؤیایی که در دهۀ سوم محرم ۶۲۷ق در دمشق دیده است، از دست پیامبر اکرم (ص) دریافت کرده، و به امر ایشان، مأمور به نقل (تدوین و نشر) آن شده است. نه تنها تمامی جزئیات مسائل آن کتاب را حاصلِ دریافت از پیامبر اکرم (ص) می داند، که معتقد است ادراکات او پیرامونِ پاره ای از مسائلِ مندرج در این کتاب، حتی در تمامیِ عالم وجود نمی گنجد، اما تنها آن بخشی را که بدان مأمور شده در این کتاب می آورد. شماری از شارحان او، به هنگام دفاع از آرائی از او که مخالفِ صریح نصوص می نماید همچون ذبیح بودنِ اسحاق، و نه اسماعیل (ع) شیخ را مأمور و فاقدِ اختیار تصرف در مضامین کتاب دانسته اند. ابن عربی فصوص را در ۲۷ فَصّ (= نگین، خلاصه) تدوین کرد و در هر فص، به معارفی از مقام نبوت و ولایت پیامبری پرداخت. به جز خالد بن سنان، نام دیگر پیامبرانِ مطرح شده در این کتاب در قرآن و حدیث مذکور است. چهار فصّ آدمی، شیثی، موسوی و محمدی درشمار مهم ترین فصوص این کتاب اند. به هر روی، فصوص از ابتدای پیدایش، درشمار جنجال برانگیزترین کتاب های جهان اسلام قرار گرفت. از سویی، ابن عربی خود به تدریس آن پرداخت و این زنجیره همچنان تا خود او پیوسته شد و برقرار ماند، و از سویی دیگر، شدیدترین حملات را نیز در مقابل خود دید. تدوین بیش از ۲۰۰ شرح از سویی، و ده ها ردّیه از سوی دیگر مبیّنِ حضور دائمی این کتاب در عرصۀ عرفان و حکمت اسلامی بوده است. شروحِ جَندی، تَلِمْسانی، کاشانی، قیصری و ابن تُرْکه درشمار مهم ترین شرح های این کتاب اند. اخیراً بخشی از آن توسط محمدعلی و صمد موحّد نیز به فارسی ترجمه و شرح شده است (۱۳۸۵ش). به پاره ای از زبان های دیگر نیز ترجمه شده است.
نگاشتۀ ابن عربی، به عربی، در عرفان. این اثر از مهم ترین آثار ابن عربی، و مهم ترین رسالۀ تدوین شده در تمامیِ حوزۀ عرفان نظری است. ابن عربی خود معتقد است که این کتاب را، در رؤیایی که در دهۀ سوم محرم ۶۲۷ق در دمشق دیده است، از دست پیامبر اکرم (ص) دریافت کرده، و به امر ایشان، مأمور به نقل (تدوین و نشر) آن شده است. نه تنها تمامی جزئیات مسائل آن کتاب را حاصلِ دریافت از پیامبر اکرم (ص) می داند، که معتقد است ادراکات او پیرامونِ پاره ای از مسائلِ مندرج در این کتاب، حتی در تمامیِ عالم وجود نمی گنجد، اما تنها آن بخشی را که بدان مأمور شده در این کتاب می آورد. شماری از شارحان او، به هنگام دفاع از آرائی از او که مخالفِ صریح نصوص می نماید همچون ذبیح بودنِ اسحاق، و نه اسماعیل (ع) شیخ را مأمور و فاقدِ اختیار تصرف در مضامین کتاب دانسته اند. ابن عربی فصوص را در ۲۷ فَصّ (= نگین، خلاصه) تدوین کرد و در هر فص، به معارفی از مقام نبوت و ولایت پیامبری پرداخت. به جز خالد بن سنان، نام دیگر پیامبرانِ مطرح شده در این کتاب در قرآن و حدیث مذکور است. چهار فصّ آدمی، شیثی، موسوی و محمدی درشمار مهم ترین فصوص این کتاب اند. به هر روی، فصوص از ابتدای پیدایش، درشمار جنجال برانگیزترین کتاب های جهان اسلام قرار گرفت. از سویی، ابن عربی خود به تدریس آن پرداخت و این زنجیره همچنان تا خود او پیوسته شد و برقرار ماند، و از سویی دیگر، شدیدترین حملات را نیز در مقابل خود دید. تدوین بیش از ۲۰۰ شرح از سویی، و ده ها ردّیه از سوی دیگر مبیّنِ حضور دائمی این کتاب در عرصۀ عرفان و حکمت اسلامی بوده است. شروحِ جَندی، تَلِمْسانی، کاشانی، قیصری و ابن تُرْکه درشمار مهم ترین شرح های این کتاب اند. اخیراً بخشی از آن توسط محمدعلی و صمد موحّد نیز به فارسی ترجمه و شرح شده است (۱۳۸۵ش). به پاره ای از زبان های دیگر نیز ترجمه شده است.
wikijoo: فصوص_الحکم_(عرفان)
فصوص الحکم (فلسفه). فُصوصُ الحِکَم (فلسفه)
تألیف ابونصر فارابی، رساله ای به عربی، در مباحث فلسفی. این اثر مشتمل بر ۶۸ فَصّ در بیان اثبات واجب الوجود و برخی صفاتش، پاره ای از مباحث نفس و بیان بخشی از سلسلۀ موجودات است. هرچند این رساله ساختاری بسان نوشته های متأخر فلسفی ندارد، مطالب هر فص دربردارندۀ استدلال های دقیق منطقی و در برخی جاها همراه با آیات قرآنی است. از آن جا که این رساله علاوه بر آموزه های مشایی، بر پاره ای از نظریات نوافلاطونی استوار است، برخی درصدد نفی انتساب آن به فارابی برآمده اند، اگرچه بیش تر اسناد فلسفی گویای صحت انتساب آن است. افزون بر چاپ سنگی این رساله در ایران، چاپ تحقیقی آن به کوشش محمدحسن آل یاسین منتشر شده است (بغداد، ۱۳۹۶ق). جز شرح های عربی و فارسی فصوص الحکم، ترجمه های آن به آلمانی، ترکی، و فارسی منتشر شده است.
تألیف ابونصر فارابی، رساله ای به عربی، در مباحث فلسفی. این اثر مشتمل بر ۶۸ فَصّ در بیان اثبات واجب الوجود و برخی صفاتش، پاره ای از مباحث نفس و بیان بخشی از سلسلۀ موجودات است. هرچند این رساله ساختاری بسان نوشته های متأخر فلسفی ندارد، مطالب هر فص دربردارندۀ استدلال های دقیق منطقی و در برخی جاها همراه با آیات قرآنی است. از آن جا که این رساله علاوه بر آموزه های مشایی، بر پاره ای از نظریات نوافلاطونی استوار است، برخی درصدد نفی انتساب آن به فارابی برآمده اند، اگرچه بیش تر اسناد فلسفی گویای صحت انتساب آن است. افزون بر چاپ سنگی این رساله در ایران، چاپ تحقیقی آن به کوشش محمدحسن آل یاسین منتشر شده است (بغداد، ۱۳۹۶ق). جز شرح های عربی و فارسی فصوص الحکم، ترجمه های آن به آلمانی، ترکی، و فارسی منتشر شده است.
wikijoo: فصوص_الحکم_(فلسفه)
دانشنامه اسلامی
[ویکی اهل البیت] با عنوان فصوص الحکم دو اثر وجود دارد:
wikiahlb: فصوص_الحکم
[ویکی فقه] فصوص الحکم (ابن عربی). این کتاب، از تالیفات عارف نام دار، محمد بن علی بن محمد بن احمد بن عبدالله بن حاتم طایی، مکنی به ابن عربی و ملقب به محیی الدین است. وی، متوفای سال ۵۴۳ ق، می باشد.
فصوص الحکم عنوانی است که به گفته مؤلف، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم ، برای کتاب برگزیده است. عنوان کتاب، مرکب از دو کلمه فص و حکمت است که نیازمند توضیح است.برای کلمه «فص»، در کتاب های لغت ، معانی مختلفی ذکر شده که دو معنای آن با محتوای کتاب، مناسب تر می نماید. این دو معنی، عبارتند از: ۱- خلاصه و چکیده چیزی. ۲- نگین انگشتر .با توجه به اینکه حکمت در نزد عارفان ، معرفت شئون ذاتی و تجلیات اسما و صفات حق به مشاهده حضوری است، فص هر حکمتی بنا به معنای اول، عبارت است از خلاصه علوم و معارفی که برای هر یک از پیامبران مذکور در این کتاب، به شهود حضوری حاصل شده است؛ معارفی که به مقتضای تفاوت اسمی که ظهور آن در هر پیامبری غالب است و به لحاظ اختلاف آنها در استعداد و قابلیت، متفاوت می باشد. بنا به معنای دوم، فص هر حکمتی عبارت است از قلب هر یک از پیامبران مذکور در این کتاب که علوم و معارف مخصوص به هر یک، از مبدا عالی به آن افاضه شده و در آن، نقش می بندد، همانند نگین انگشتر که اسم صاحبش را بر آن حک می کنند تا نشانی از وجود او باشد و از آن جا که نزول و عروج مراتب وجود دوری است و قلب انسان کامل، محل نقوش حکمت های الهی است، این حکمت ها را به حلقه انگشتری و قلب را به نگین آن که محل نقوش است تشبیه نموده است.
موضوع کتاب
موضوع کتاب « عرفان نظری » است. این کتاب، یکی از عالی ترین و به اعتباری عالی ترین متن در این رشته از معارف الهی است و لذا با یکی از شروح معتبرش همواره از مهم ترین متون آموزشی در عرفان نظری بوده و هست.
آغاز و انجام تالیف
تاریخ دقیق آغاز و انجام تالیف فصوص الحکم روشن نیست، اما با توجه به اینکه ابن عربی تاریخ مبشره ای را که علت اصلی تالیف کتاب است، دهه آخر محرم سال ۶۲۷ ق، ذکر نموده، می توان نتیجه گرفت که این کتاب، در دهه آخر زندگانی او تالیف گردیده و چون از سال ۶۲۰ ق، در دمشق اقامت نموده و تا پایان عمر در آن مکان باقی مانده است، تالیف کتاب فصوص الحکم نیز در دمشق صورت گرفته است.
انگیزه تالیف
...
فصوص الحکم عنوانی است که به گفته مؤلف، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم ، برای کتاب برگزیده است. عنوان کتاب، مرکب از دو کلمه فص و حکمت است که نیازمند توضیح است.برای کلمه «فص»، در کتاب های لغت ، معانی مختلفی ذکر شده که دو معنای آن با محتوای کتاب، مناسب تر می نماید. این دو معنی، عبارتند از: ۱- خلاصه و چکیده چیزی. ۲- نگین انگشتر .با توجه به اینکه حکمت در نزد عارفان ، معرفت شئون ذاتی و تجلیات اسما و صفات حق به مشاهده حضوری است، فص هر حکمتی بنا به معنای اول، عبارت است از خلاصه علوم و معارفی که برای هر یک از پیامبران مذکور در این کتاب، به شهود حضوری حاصل شده است؛ معارفی که به مقتضای تفاوت اسمی که ظهور آن در هر پیامبری غالب است و به لحاظ اختلاف آنها در استعداد و قابلیت، متفاوت می باشد. بنا به معنای دوم، فص هر حکمتی عبارت است از قلب هر یک از پیامبران مذکور در این کتاب که علوم و معارف مخصوص به هر یک، از مبدا عالی به آن افاضه شده و در آن، نقش می بندد، همانند نگین انگشتر که اسم صاحبش را بر آن حک می کنند تا نشانی از وجود او باشد و از آن جا که نزول و عروج مراتب وجود دوری است و قلب انسان کامل، محل نقوش حکمت های الهی است، این حکمت ها را به حلقه انگشتری و قلب را به نگین آن که محل نقوش است تشبیه نموده است.
موضوع کتاب
موضوع کتاب « عرفان نظری » است. این کتاب، یکی از عالی ترین و به اعتباری عالی ترین متن در این رشته از معارف الهی است و لذا با یکی از شروح معتبرش همواره از مهم ترین متون آموزشی در عرفان نظری بوده و هست.
آغاز و انجام تالیف
تاریخ دقیق آغاز و انجام تالیف فصوص الحکم روشن نیست، اما با توجه به اینکه ابن عربی تاریخ مبشره ای را که علت اصلی تالیف کتاب است، دهه آخر محرم سال ۶۲۷ ق، ذکر نموده، می توان نتیجه گرفت که این کتاب، در دهه آخر زندگانی او تالیف گردیده و چون از سال ۶۲۰ ق، در دمشق اقامت نموده و تا پایان عمر در آن مکان باقی مانده است، تالیف کتاب فصوص الحکم نیز در دمشق صورت گرفته است.
انگیزه تالیف
...
wikifeqh: فصوص_الحکم_(کتاب)
[ویکی فقه] فصوص الحکم (ابهام زدایی). فصوص الحکم ممکن است عنوان برای کتاب های ذیل باشد: • فصوص الحکم (ابن عربی)، از تالیفات عارف نام دار، ابن عربی و ملقب به محیی الدین در موضوع عرفان نظری• فصوص الحکم (فارابی)، تالیف معلم ثانی، ابو نصر فارابی (متوفی ۳۳۹ ق)، به زبان عربی، یک رساله فلسفی - عرفانی
...
...
wikifeqh: فصوص_الحکم
[ویکی نور] فصوص الحکم (تعلیقات ابوالعلاء عفیفی). فصوص الحکم (تعلیقات ابوالعلاء عفیفی)، از تألیفات عارف نام دار، محمد بن علی بن محمد بن احمد بن عبدالله بن حاتم طایی، مکنّی به ابن عربی و ملقب به محیی الدین است. وی، متوفای سال 543ق، می باشد.
فصوص الحِکَم عنوانی است که به گفته مؤلف، پیامبر اکرم(ص)، برای کتاب برگزیده است. عنوان کتاب، مرکب از دو کلمه فص و حکمت است که نیازمند توضیح است.
برای کلمه «فص»، در کتاب های لغت، معانی مختلفی ذکر شده که دو معنای آن با محتوای کتاب، مناسب تر می نماید. این دو معنی، عبارتند از: 1- خلاصه و چکیده چیزی. 2- نگین انگشتر.
با توجه به اینکه حکمت در نزد عارفان، معرفت شئون ذاتی و تجلیات اسما و صفات حق به مشاهده حضوری است، فصّ هر حکمتی بنا به معنای اول، عبارت است از خلاصه علوم و معارفی که برای هر یک از پیامبران مذکور در این کتاب، به شهود حضوری حاصل شده است؛ معارفی که به مقتضای تفاوت اسمی که ظهور آن در هر پیامبری غالب است و به لحاظ اختلاف آنها در استعداد و قابلیت، متفاوت می باشد.بنا به معنای دوم، فصّ هر حکمتی عبارت است از قلب هر یک از پیامبران مذکور در این کتاب که علوم و معارف مخصوص به هر یک، از مبدأ عالی به آن افاضه شده و در آن، نقش می بندد، همانند نگین انگشتر که اسم صاحبش را بر آن حک می کنند تا نشانی از وجود او باشد و از آن جا که نزول و عروج مراتب وجود دوری است و قلب انسان کامل، محل نقوش حکمت های الهی است، این حکمت ها را به حلقه انگشتری و قلب را به نگین آن که محل نقوش است تشبیه نموده است.
(شرح قیصری با تصحیح آشتیانی ص 310 و ص 323. در مورد معنای حکمت: تعلیقه امام خمینی قدس سره ص 323).
موضوع کتاب «عرفان نظری» است. این کتاب، یکی از عالی ترین و به اعتباری عالی ترین متن در این رشته از معارف الهی است و لذا با یکی از شروح معتبرش همواره از مهم ترین متون آموزشی در عرفان نظری بوده و هست.
فصوص الحِکَم عنوانی است که به گفته مؤلف، پیامبر اکرم(ص)، برای کتاب برگزیده است. عنوان کتاب، مرکب از دو کلمه فص و حکمت است که نیازمند توضیح است.
برای کلمه «فص»، در کتاب های لغت، معانی مختلفی ذکر شده که دو معنای آن با محتوای کتاب، مناسب تر می نماید. این دو معنی، عبارتند از: 1- خلاصه و چکیده چیزی. 2- نگین انگشتر.
با توجه به اینکه حکمت در نزد عارفان، معرفت شئون ذاتی و تجلیات اسما و صفات حق به مشاهده حضوری است، فصّ هر حکمتی بنا به معنای اول، عبارت است از خلاصه علوم و معارفی که برای هر یک از پیامبران مذکور در این کتاب، به شهود حضوری حاصل شده است؛ معارفی که به مقتضای تفاوت اسمی که ظهور آن در هر پیامبری غالب است و به لحاظ اختلاف آنها در استعداد و قابلیت، متفاوت می باشد.بنا به معنای دوم، فصّ هر حکمتی عبارت است از قلب هر یک از پیامبران مذکور در این کتاب که علوم و معارف مخصوص به هر یک، از مبدأ عالی به آن افاضه شده و در آن، نقش می بندد، همانند نگین انگشتر که اسم صاحبش را بر آن حک می کنند تا نشانی از وجود او باشد و از آن جا که نزول و عروج مراتب وجود دوری است و قلب انسان کامل، محل نقوش حکمت های الهی است، این حکمت ها را به حلقه انگشتری و قلب را به نگین آن که محل نقوش است تشبیه نموده است.
(شرح قیصری با تصحیح آشتیانی ص 310 و ص 323. در مورد معنای حکمت: تعلیقه امام خمینی قدس سره ص 323).
موضوع کتاب «عرفان نظری» است. این کتاب، یکی از عالی ترین و به اعتباری عالی ترین متن در این رشته از معارف الهی است و لذا با یکی از شروح معتبرش همواره از مهم ترین متون آموزشی در عرفان نظری بوده و هست.
wikinoor: فصوص_الحکم_(تعلیقات_ابوالعلاء_عفیفی)
[ویکی فقه] فصوص الحکم (فارابی). «فصوص الحکم»، تالیف معلم ثانی، ابو نصر فارابی (متوفی ۳۳۹ ق)، به زبان عربی است. کتاب، یک رساله فلسفی- عرفانی است و در آن به ادله اثبات وجود خدا و صفات و افعال او پرداخته شده است.
کتاب، مشتمل بر فصوصی (گوهرهایی) است و در ۷۰ فص تنظیم شده است. هر یک از فصها از چند سطر تجاوز نمی کند و لذا متن اصلی رساله، بدون پاورقی محقق، خیلی مفصل نیست.
گزارش محتوا
کتاب «فصوص الحکمة»، در بین مورخان فلسفه اسلامی و کسانی که در مقام کاوش در سیر تفکر فلسفی اسلامی بوده اند، هیاهویی برپا کرده است. هنوز به درستی معلوم نیست که این کتاب، واقعا از آن حکیم ابو نصر فارابی است یا متعلق به شیخ الرئیس، ابو علی سینا یا از آن مؤلف دیگری است. با آن که صحت انتساب این کتاب به فارابی، در این اواخر مورد تردید قرار گرفته، دلیلی که اقامه شده، کافی به نظر نمی رسد و بیشتر احتمال آن است که این کتاب، از فارابی یا دست کم از یکی از شاگردان وی بوده باشد. مباحث کتاب از حیث تقسیم بندی علوم به «الهیات خاص» یا «الهیات بالمعنی الاخص» مربوط می شود؛ یعنی بحث از دلایل اثبات وجود خدا، صفات و افعال او. فارابی در این کتاب، بحثی از «امور عامه» یا «الهیات عام»، به میان نمی آورد و محور بحث ها، همان شناخت خداوند و صفات کمالیه او و نسبتی است که با جهان و آفریده ها دارد؛ به عبارت روشن تر، در کتاب «فصوص»، بحث از علت و معلول ، حادث و قدیم ، ثابت و سیال، عینی و ذهنی، واحد و کثیر، قوه و فعل، به میان نمی آید، زیرا این مطالب، در ردیف مسائل الهیات عام یا متافیزیک و فلسفه اولی قرار می گیرند، نه خداشناسی و بحث از ذات و صفات و افعال باری تعالی. «الهیات عام» یا امور عامه یا ما بعد الطبیعه یا فلسفه اولی، فلسفه علیا و به قول بو علی در «دانش نامه علایی»، علم پیشین و دانش برین، همه نام هایی برای فلسفه نظری هستند که در عرف امروزیان، متافیزیک، نام گرفته است که موضوع آن سخن گفتن از احکام و عوارض هستی مطلق یا «موجود بما هو موجود» است؛ به تعبیر دیگر، الهیات عام، همان دانش فراگیر و پرگستره فلسفه است که فیلسوفان مسلمان در نسل های متوالی، همواره در تعریف آن و تعیین و گزینش موضوع آن، وفاق و همسان اندیشی داشته و چنین گفته اند: «فلسفه، عبارت است از علم به احوال موجود از آن جهت که موجود است، نه از آن جهت که تعین خاص دارد؛ مثلا، جسم یا کم، یا کیف، یا انسان ، یا گیاه و غیره است». «الهیات خاص» یا «الهیات بالمعنی الاخص»، آن چیزی است که امروزه غربیان از آن به «تئولوژی» تعبیر می کنند و در زبان فارسی « خدا شناسی » گفته می شود. پس از نظر حکیمان اسلامی، الهیات خاص، بحث در زمینه شناخت خداوند و صفات و افعال اوست. حکیمان مسلمان این علم را باارزش ترین علم ها در باره باارزش ترین معلوم ها، می دانند.
← علاقه فارابی به تصوف
در پاورقی، اختلاف نسخ به تفصیل آمده است. در انتهای اثر ، فهرست آیات، مصادر و مراجع و الفاظ و اصطلاحات ذکر شده است.
کتاب، مشتمل بر فصوصی (گوهرهایی) است و در ۷۰ فص تنظیم شده است. هر یک از فصها از چند سطر تجاوز نمی کند و لذا متن اصلی رساله، بدون پاورقی محقق، خیلی مفصل نیست.
گزارش محتوا
کتاب «فصوص الحکمة»، در بین مورخان فلسفه اسلامی و کسانی که در مقام کاوش در سیر تفکر فلسفی اسلامی بوده اند، هیاهویی برپا کرده است. هنوز به درستی معلوم نیست که این کتاب، واقعا از آن حکیم ابو نصر فارابی است یا متعلق به شیخ الرئیس، ابو علی سینا یا از آن مؤلف دیگری است. با آن که صحت انتساب این کتاب به فارابی، در این اواخر مورد تردید قرار گرفته، دلیلی که اقامه شده، کافی به نظر نمی رسد و بیشتر احتمال آن است که این کتاب، از فارابی یا دست کم از یکی از شاگردان وی بوده باشد. مباحث کتاب از حیث تقسیم بندی علوم به «الهیات خاص» یا «الهیات بالمعنی الاخص» مربوط می شود؛ یعنی بحث از دلایل اثبات وجود خدا، صفات و افعال او. فارابی در این کتاب، بحثی از «امور عامه» یا «الهیات عام»، به میان نمی آورد و محور بحث ها، همان شناخت خداوند و صفات کمالیه او و نسبتی است که با جهان و آفریده ها دارد؛ به عبارت روشن تر، در کتاب «فصوص»، بحث از علت و معلول ، حادث و قدیم ، ثابت و سیال، عینی و ذهنی، واحد و کثیر، قوه و فعل، به میان نمی آید، زیرا این مطالب، در ردیف مسائل الهیات عام یا متافیزیک و فلسفه اولی قرار می گیرند، نه خداشناسی و بحث از ذات و صفات و افعال باری تعالی. «الهیات عام» یا امور عامه یا ما بعد الطبیعه یا فلسفه اولی، فلسفه علیا و به قول بو علی در «دانش نامه علایی»، علم پیشین و دانش برین، همه نام هایی برای فلسفه نظری هستند که در عرف امروزیان، متافیزیک، نام گرفته است که موضوع آن سخن گفتن از احکام و عوارض هستی مطلق یا «موجود بما هو موجود» است؛ به تعبیر دیگر، الهیات عام، همان دانش فراگیر و پرگستره فلسفه است که فیلسوفان مسلمان در نسل های متوالی، همواره در تعریف آن و تعیین و گزینش موضوع آن، وفاق و همسان اندیشی داشته و چنین گفته اند: «فلسفه، عبارت است از علم به احوال موجود از آن جهت که موجود است، نه از آن جهت که تعین خاص دارد؛ مثلا، جسم یا کم، یا کیف، یا انسان ، یا گیاه و غیره است». «الهیات خاص» یا «الهیات بالمعنی الاخص»، آن چیزی است که امروزه غربیان از آن به «تئولوژی» تعبیر می کنند و در زبان فارسی « خدا شناسی » گفته می شود. پس از نظر حکیمان اسلامی، الهیات خاص، بحث در زمینه شناخت خداوند و صفات و افعال اوست. حکیمان مسلمان این علم را باارزش ترین علم ها در باره باارزش ترین معلوم ها، می دانند.
← علاقه فارابی به تصوف
در پاورقی، اختلاف نسخ به تفصیل آمده است. در انتهای اثر ، فهرست آیات، مصادر و مراجع و الفاظ و اصطلاحات ذکر شده است.
wikifeqh: فصوص_الحکم_(فارابی)
[ویکی نور] فصوص الحکم (فارابی). فصوص الحکم، تألیف معلم ثانی، ابونصر فارابی(متوفی 339ق)، به زبان عربی است. کتاب، یک رساله فلسفی - عرفانی است و در آن به ادله اثبات وجود خدا و صفات و افعال او پرداخته شده است.
کتاب، مشتمل بر فصوصی(گوهرهایی) است و در 70 فص تنظیم شده است. هر یک از فص ها از چند سطر تجاوز نمی کند و لذا متن اصلی رساله، بدون پاورقی محقق، خیلی مفصل نیست.
کتاب «فصوص الحکمة»، در بین مورخان فلسفه اسلامی و کسانی که در مقام کاوش در سیر تفکر فلسفی اسلامی بوده اند، هیاهویی برپا کرده است. هنوز به درستی معلوم نیست که این کتاب، واقعاً از آن حکیم ابونصر فارابی است یا متعلق به شیخ الرئیس، ابوعلی سینا یا از آن مؤلف دیگری است. با آن که صحت انتساب این کتاب به فارابی، در این اواخر مورد تردید قرار گرفته، دلیلی که اقامه شده، کافی به نظر نمی رسد و بیشتر احتمال آن است که این کتاب، از فارابی یا دست کم از یکی از شاگردان وی بوده باشد.
مباحث کتاب از حیث تقسیم بندی علوم به «الهیات خاص» یا «الهیات بالمعنی الاخص» مربوط می شود؛ یعنی بحث از دلایل اثبات وجود خدا، صفات و افعال او. فارابی در این کتاب، بحثی از «امور عامه» یا «الهیات عام»، به میان نمی آورد و محور بحث ها، همان شناخت خداوند و صفات کمالیه او و نسبتی است که با جهان و آفریده ها دارد؛ به عبارت روشن تر، در کتاب «فصوص»، بحث از علت و معلول، حادث و قدیم، ثابت و سیال، عینی و ذهنی، واحد و کثیر، قوه و فعل، به میان نمی آید، زیرا این مطالب، در ردیف مسائل الهیات عام یا متافیزیک و فلسفه اولی قرار می گیرند، نه خداشناسی و بحث از ذات و صفات و افعال باری تعالی.
«الهیات عام» یا امور عامه یا ما بعد الطبیعه یا فلسفه اولی، فلسفه علیا و به قول بو علی در «دانش نامه علایی»، علم پیشین و دانش برین، همه نام هایی برای فلسفه نظری هستند که در عرف امروزیان، متافیزیک، نام گرفته است که موضوع آن سخن گفتن از احکام و عوارض هستی مطلق یا «موجود بما هو موجود» است؛ به تعبیر دیگر، الهیات عام، همان دانش فراگیر و پرگستره فلسفه است که فیلسوفان مسلمان در نسل های متوالی، همواره در تعریف آن و تعیین و گزینش موضوع آن، وفاق و همسان اندیشی داشته و چنین گفته اند: «فلسفه، عبارت است از علم به احوال موجود از آن جهت که موجود است، نه از آن جهت که تعیّن خاص دارد؛ مثلاً، جسم یا کم، یا کیف، یا انسان، یا گیاه و غیره است».
کتاب، مشتمل بر فصوصی(گوهرهایی) است و در 70 فص تنظیم شده است. هر یک از فص ها از چند سطر تجاوز نمی کند و لذا متن اصلی رساله، بدون پاورقی محقق، خیلی مفصل نیست.
کتاب «فصوص الحکمة»، در بین مورخان فلسفه اسلامی و کسانی که در مقام کاوش در سیر تفکر فلسفی اسلامی بوده اند، هیاهویی برپا کرده است. هنوز به درستی معلوم نیست که این کتاب، واقعاً از آن حکیم ابونصر فارابی است یا متعلق به شیخ الرئیس، ابوعلی سینا یا از آن مؤلف دیگری است. با آن که صحت انتساب این کتاب به فارابی، در این اواخر مورد تردید قرار گرفته، دلیلی که اقامه شده، کافی به نظر نمی رسد و بیشتر احتمال آن است که این کتاب، از فارابی یا دست کم از یکی از شاگردان وی بوده باشد.
مباحث کتاب از حیث تقسیم بندی علوم به «الهیات خاص» یا «الهیات بالمعنی الاخص» مربوط می شود؛ یعنی بحث از دلایل اثبات وجود خدا، صفات و افعال او. فارابی در این کتاب، بحثی از «امور عامه» یا «الهیات عام»، به میان نمی آورد و محور بحث ها، همان شناخت خداوند و صفات کمالیه او و نسبتی است که با جهان و آفریده ها دارد؛ به عبارت روشن تر، در کتاب «فصوص»، بحث از علت و معلول، حادث و قدیم، ثابت و سیال، عینی و ذهنی، واحد و کثیر، قوه و فعل، به میان نمی آید، زیرا این مطالب، در ردیف مسائل الهیات عام یا متافیزیک و فلسفه اولی قرار می گیرند، نه خداشناسی و بحث از ذات و صفات و افعال باری تعالی.
«الهیات عام» یا امور عامه یا ما بعد الطبیعه یا فلسفه اولی، فلسفه علیا و به قول بو علی در «دانش نامه علایی»، علم پیشین و دانش برین، همه نام هایی برای فلسفه نظری هستند که در عرف امروزیان، متافیزیک، نام گرفته است که موضوع آن سخن گفتن از احکام و عوارض هستی مطلق یا «موجود بما هو موجود» است؛ به تعبیر دیگر، الهیات عام، همان دانش فراگیر و پرگستره فلسفه است که فیلسوفان مسلمان در نسل های متوالی، همواره در تعریف آن و تعیین و گزینش موضوع آن، وفاق و همسان اندیشی داشته و چنین گفته اند: «فلسفه، عبارت است از علم به احوال موجود از آن جهت که موجود است، نه از آن جهت که تعیّن خاص دارد؛ مثلاً، جسم یا کم، یا کیف، یا انسان، یا گیاه و غیره است».
wikinoor: فصوص_الحکم_(فارابی)
[ویکی فقه] فصوص الحکم (کتاب). این کتاب از تالیفات عارف نامدار، محمد بن علی بن محمد بن احمد بن عبدالله بن حاتم طایی مکنی به ابن عربی و ملقب به محیی الدین است وی متوفای سال ۵۴۳ ه.ق می باشد.فصوص الحکم عنوانی است که به گفته مؤلف، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم برای کتاب برگزیده است. عنوان کتاب مرکب از دو کلمه فص و حکمت است که نیازمند توضیح است.
برای کلمه «فص» در کتابهای لغت، معانی مختلفی ذکر شده که دو معنای آن با محتوای کتاب مناسب تر می نماید این دو معنی عبارتند از:۱- خلاصه و چکیده چیزی۲- نگین انگشتربا توجه به اینکه حکمت در نزد عارفان، معرفت شؤون ذاتی و تجلیات اسماء و صفات حق به مشاهده حضوری است، فص هر حکمتی بنا به معنای اول عبارت است از خلاصه علوم و معارفی که برای هر یک از پیامبران مذکور در این کتاب به شهود حضوری حاصل شده است؛ معارفی که به مقتضای تفاوت اسمی که ظهور آن در هر پیامبری غالب است و به لحاظ اختلاف آنها در استعداد و قابلیت، متفاوت می باشد. و بنا به معنای دوم، فص هر حکمتی عبارت است از قلب هر یک از پیامبران مذکور در این کتاب که علوم و معارف مخصوص به هر یک، از مبدا عالی به آن افاضه شده و در آن نقش می بندد همانند نگین انگشتر که اسم صاحبش را بر آن حک می کنند تا نشانی از وجود او باشد و از آنجا که نزول و عروج مراتب وجود دوری است و قلب انسان کامل محل نقوش حکمتهای الهی است، این حکمتها را به حلقه انگشتری و قلب را به نگین آن که محل نقوش است تشبیه نموده است. در مورد معنای حکمت: تعلیقه امام خمینی قدس سره ص۳۲۳. موضوع کتاب «عرفان نظری» است. این کتاب یکی از عالی ترین و به اعتباری عالی ترین متن در این رشته از معارف الهی است و لذا با یکی از شروح معتبرش همواره از مهم ترین متون آموزشی در عرفان نظری بوده و هست.
برای کلمه «فص» در کتابهای لغت، معانی مختلفی ذکر شده که دو معنای آن با محتوای کتاب مناسب تر می نماید این دو معنی عبارتند از:۱- خلاصه و چکیده چیزی۲- نگین انگشتربا توجه به اینکه حکمت در نزد عارفان، معرفت شؤون ذاتی و تجلیات اسماء و صفات حق به مشاهده حضوری است، فص هر حکمتی بنا به معنای اول عبارت است از خلاصه علوم و معارفی که برای هر یک از پیامبران مذکور در این کتاب به شهود حضوری حاصل شده است؛ معارفی که به مقتضای تفاوت اسمی که ظهور آن در هر پیامبری غالب است و به لحاظ اختلاف آنها در استعداد و قابلیت، متفاوت می باشد. و بنا به معنای دوم، فص هر حکمتی عبارت است از قلب هر یک از پیامبران مذکور در این کتاب که علوم و معارف مخصوص به هر یک، از مبدا عالی به آن افاضه شده و در آن نقش می بندد همانند نگین انگشتر که اسم صاحبش را بر آن حک می کنند تا نشانی از وجود او باشد و از آنجا که نزول و عروج مراتب وجود دوری است و قلب انسان کامل محل نقوش حکمتهای الهی است، این حکمتها را به حلقه انگشتری و قلب را به نگین آن که محل نقوش است تشبیه نموده است. در مورد معنای حکمت: تعلیقه امام خمینی قدس سره ص۳۲۳. موضوع کتاب «عرفان نظری» است. این کتاب یکی از عالی ترین و به اعتباری عالی ترین متن در این رشته از معارف الهی است و لذا با یکی از شروح معتبرش همواره از مهم ترین متون آموزشی در عرفان نظری بوده و هست.
پیشنهاد کاربران
کتاب فصوص یا فصوص الحکم اثر شیخ اکبر ابن عربی از کتب مشهور تصوف و عرفان نظری است.
فصوص جمع واژه فص به معنای نگین است و فصوص الحکم نگین های حکمت معنا می دهد. این کتاب، که به مقامات باطنی پیامبران الهی از آدم تا خاتم می پردازد، بیست و هفت فص دارد. همانگونه که نگین ها گوهرهای درخشنده و ممتازند، انبیاء هم به مثابه گوهرهای ممتاز و نورانی انسانی در جوامع بشری به حساب آمده اند.
این اثر در باب اسرار الهیه تکلّم نموده و از اعاظم کتاب متصوفه و مسلمین است، در اسرار انبیاء و رسل مبیّنه و حقایق ثلاثهٔ وجودیه: خدا، کون و انسان. و علاقه انسان با کون و با خالق کون. فصوص حکمت الهیه در کلمت آدم، شیث، نوح، ادریس، ابراهیم، اسحق، اسمعیل، یعقوب، یوسف و هود و هفده پیامبر دیگر. و در آن از احدیت گفته است؛ و حکمت آن که خود احدیت ذاتیست، احدیت الهیست، و احدیت ربوبی.
محتویات [نمایش]
شروح کتاب [ویرایش]
به خاطر اهمیت و ارزش والای آن، تا کنون، بیشتر از صد و ده شرح مختلف، به زبان های گوناگون، بر فصوص الحکم نوشته شده است. از جملهٔ مهمترین این شروح عبارت است از:
شرح جندی: این کتاب اولین[۱] شرح فصوص الحکم به حساب آمده، و اثر مؤیدالدین جندی است. وی در سال ۷۰۰ هجری درگذشته است.
شرح کاشانی:این شرح را عبدالرزاق کاشانی ( وفات: ۷۳۵ ) اندک زمانی پس از شرح جندی نگاشته و نسبت به اولی دارای بحث های کوتاه تری بوده و معانی کلمات مورد توضیح زیادتری قرار گرفته است.
شرح قیصری
شرح بابارکنا
شرح خواجه پارسا
شرح جامی
شرح نابلسی
نخستین[نیازمند منبع] شرح را بر فصوص به پارسی رکنای شیرازی نوشت، او از شاگردان داود قیصری بود. نخستین ردیه بر فصوص به قلم محمد بن عمر دمشقی بود و نخستین کتاب در نقض فصوص به قلم عمادالدین احمد بن ابراهیم واسطی حنبلی.
ابن تیمیه حرّانی نیز ردیه بر فصوص الحکم نوشت. و در ایران نیز علاء الدوله سمنانی بر آن ردیه نگاشت؛ به دلیل آن چه ایشان می گفتند کفر است؛ مثل آن چه ابن عربی نوشته بود العبد ربّ و الرب عبد.
ترجمه ها [ویرایش]
ترجمه انگلیسی این کتاب با نام Bezels of Wisdom منتشر شده است. [۲]
پانوشته ها [ویرایش]
↑ صفحه پنجاه و سه، مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز
↑ متن کامل کتاب
منابع [ویرایش]
مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، تألیف شمس الدّین محمّد لاهیجی ( ۹۱۲ هجری قمری ) ، با مقدّمه، تصحیح و تعلیقات محمّدرضا برزگر خالقی، و عفّت کرباسی، انتشارات روزبه، تهران، بهار ۱۳۷۸
پیوند به بیرون [ویرایش]
The Columbia Encyclopedia، Sixth Edition. ۲۰۰۱
رده ها: آثار ابن عربی کتاب های عرفانی
فصوص جمع واژه فص به معنای نگین است و فصوص الحکم نگین های حکمت معنا می دهد. این کتاب، که به مقامات باطنی پیامبران الهی از آدم تا خاتم می پردازد، بیست و هفت فص دارد. همانگونه که نگین ها گوهرهای درخشنده و ممتازند، انبیاء هم به مثابه گوهرهای ممتاز و نورانی انسانی در جوامع بشری به حساب آمده اند.
این اثر در باب اسرار الهیه تکلّم نموده و از اعاظم کتاب متصوفه و مسلمین است، در اسرار انبیاء و رسل مبیّنه و حقایق ثلاثهٔ وجودیه: خدا، کون و انسان. و علاقه انسان با کون و با خالق کون. فصوص حکمت الهیه در کلمت آدم، شیث، نوح، ادریس، ابراهیم، اسحق، اسمعیل، یعقوب، یوسف و هود و هفده پیامبر دیگر. و در آن از احدیت گفته است؛ و حکمت آن که خود احدیت ذاتیست، احدیت الهیست، و احدیت ربوبی.
محتویات [نمایش]
شروح کتاب [ویرایش]
به خاطر اهمیت و ارزش والای آن، تا کنون، بیشتر از صد و ده شرح مختلف، به زبان های گوناگون، بر فصوص الحکم نوشته شده است. از جملهٔ مهمترین این شروح عبارت است از:
شرح جندی: این کتاب اولین[۱] شرح فصوص الحکم به حساب آمده، و اثر مؤیدالدین جندی است. وی در سال ۷۰۰ هجری درگذشته است.
شرح کاشانی:این شرح را عبدالرزاق کاشانی ( وفات: ۷۳۵ ) اندک زمانی پس از شرح جندی نگاشته و نسبت به اولی دارای بحث های کوتاه تری بوده و معانی کلمات مورد توضیح زیادتری قرار گرفته است.
شرح قیصری
شرح بابارکنا
شرح خواجه پارسا
شرح جامی
شرح نابلسی
نخستین[نیازمند منبع] شرح را بر فصوص به پارسی رکنای شیرازی نوشت، او از شاگردان داود قیصری بود. نخستین ردیه بر فصوص به قلم محمد بن عمر دمشقی بود و نخستین کتاب در نقض فصوص به قلم عمادالدین احمد بن ابراهیم واسطی حنبلی.
ابن تیمیه حرّانی نیز ردیه بر فصوص الحکم نوشت. و در ایران نیز علاء الدوله سمنانی بر آن ردیه نگاشت؛ به دلیل آن چه ایشان می گفتند کفر است؛ مثل آن چه ابن عربی نوشته بود العبد ربّ و الرب عبد.
ترجمه ها [ویرایش]
ترجمه انگلیسی این کتاب با نام Bezels of Wisdom منتشر شده است. [۲]
پانوشته ها [ویرایش]
↑ صفحه پنجاه و سه، مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز
↑ متن کامل کتاب
منابع [ویرایش]
مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، تألیف شمس الدّین محمّد لاهیجی ( ۹۱۲ هجری قمری ) ، با مقدّمه، تصحیح و تعلیقات محمّدرضا برزگر خالقی، و عفّت کرباسی، انتشارات روزبه، تهران، بهار ۱۳۷۸
پیوند به بیرون [ویرایش]
The Columbia Encyclopedia، Sixth Edition. ۲۰۰۱
رده ها: آثار ابن عربی کتاب های عرفانی
کتاب فصوص یا فصوص الحکم اثر شیخ اکبر ابن عربی از کتب مشهور تصوف و عرفان نظری است.
فصوص جمع واژه فص به معنای نگین است و فصوص الحکم نگین های حکمت معنا می دهد. این کتاب، که به مقامات باطنی پیامبران الهی از آدم تا خاتم می پردازد، بیست و هفت فص دارد. همانگونه که نگین ها گوهرهای درخشنده و ممتازند، انبیاء هم به مثابه گوهرهای ممتاز و نورانی انسانی در جوامع بشری به حساب آمده اند.
این اثر در باب اسرار الهیه تکلّم نموده و از اعاظم کتاب متصوفه و مسلمین است، در اسرار انبیاء و رسل مبیّنه و حقایق ثلاثهٔ وجودیه: خدا، کون و انسان. و علاقه انسان با کون و با خالق کون. فصوص حکمت الهیه در کلمت آدم، شیث، نوح، ادریس، ابراهیم، اسحق، اسمعیل، یعقوب، یوسف و هود و هفده پیامبر دیگر. و در آن از احدیت گفته است؛ و حکمت آن که خود احدیت ذاتیست، احدیت الهیست، و احدیت ربوبی.
محتویات [نمایش]
شروح کتاب [ویرایش]
به خاطر اهمیت و ارزش والای آن، تا کنون، بیشتر از صد و ده شرح مختلف، به زبان های گوناگون، بر فصوص الحکم نوشته شده است. از جملهٔ مهمترین این شروح عبارت است از:
شرح جندی: این کتاب اولین[۱] شرح فصوص الحکم به حساب آمده، و اثر مؤیدالدین جندی است. وی در سال ۷۰۰ هجری درگذشته است.
شرح کاشانی:این شرح را عبدالرزاق کاشانی ( وفات: ۷۳۵ ) اندک زمانی پس از شرح جندی نگاشته و نسبت به اولی دارای بحث های کوتاه تری بوده و معانی کلمات مورد توضیح زیادتری قرار گرفته است.
شرح قیصری
شرح بابارکنا
شرح خواجه پارسا
شرح جامی
شرح نابلسی
نخستین[نیازمند منبع] شرح را بر فصوص به پارسی رکنای شیرازی نوشت، او از شاگردان داود قیصری بود. نخستین ردیه بر فصوص به قلم محمد بن عمر دمشقی بود و نخستین کتاب در نقض فصوص به قلم عمادالدین احمد بن ابراهیم واسطی حنبلی.
ابن تیمیه حرّانی نیز ردیه بر فصوص الحکم نوشت. و در ایران نیز علاء الدوله سمنانی بر آن ردیه نگاشت؛ به دلیل آن چه ایشان می گفتند کفر است؛ مثل آن چه ابن عربی نوشته بود العبد ربّ و الرب عبد.
ترجمه ها [ویرایش]
ترجمه انگلیسی این کتاب با نام Bezels of Wisdom منتشر شده است. [۲]
ترجمه های فارسی فصوص الحکم:
ترجمه فصوص الحکم محمد خواجوی، نشر مولی.
ترجمه ۱۰ فص از ۲۷ فص فصوص الحکم، محمدعلی و صمد موحد، نشر کارنامه.
ترجمه فصوص الحکم ( ترجمه تحقیقی ) ، علی شالچیان ناظر، انتشارات الهام.
پانوشته ها [ویرایش]
↑ صفحه پنجاه و سه، مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز
↑ متن کامل کتاب
منابع [ویرایش]
مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، تألیف شمس الدّین محمّد لاهیجی ( ۹۱۲ هجری قمری ) ، با مقدّمه، تصحیح و تعلیقات محمّدرضا برزگر خالقی، و عفّت کرباسی، انتشارات روزبه، تهران، بهار ۱۳۷۸
پیوند به بیرون [ویرایش]
The Columbia Encyclopedia، Sixth Edition. ۲۰۰۱
رده ها: آثار ابن عربی کتاب های عرفانی
قس
یکی از بهترین کتابهایی که برای شناخت اطوار انسان کامل نگاشته شده است کتاب شریف « فصوص الحکم » تألیف جناب شیخ اکبر محیی الدین بن عربی است. این کتاب در قالب 27 فص، شئون گوناگون انسان کامل را تحقیق و بررسی کرده و هر فصلی را به یک نبیّ از انبیای الهی تخصیص داده است. . . .
نکته ی قابل اهتمام این است که کتاب مستطاب « فصوص الحکم ِ» شیخ اکبر را باید در زمره ی کتب تفسیر انفسی « قرآن کریم » تلقّی کرد. این که این کتاب از ناحیه ی عده ای مورد انتقاد و اعتراض شدید قرار گرفت، به خاطر این بود که آنان گمان می کردند این کتاب، تفسیر آفاقی « قرآن کریم » است، و این پندار موجب شد که حتی حکم به کفر جناب شیخ اکبر و حرمت مطالعه ی این کتاب کنند. در حالی که هیچ یک از بزرگانی که این کتاب را ستوده اند، قایل نبودند که این کتاب، تفسیر آفاقی « قرآن کریم » است، بلکه آن را تفسیر انفسی « قرآن کریم » شمرده اند. . . . .
جناب ابن عربی این کتاب را در قالب مبشّره ای از جناب رسول اکرم ( ص ) گرفتند که جناب رسول الله در رویایی صادقه به ایشان فرمودند:
« هذا کتاب « فصوص الحکم » خذه واخرج به الی الناس ینتفعون به ».
یعنی: این کتاب « فصوص الحکم » است. آن را بگیر و به مردم برسان تا از او نفع برند.
حضرت استاد علامه – روحی فداه – در این باره می فرمایند:
« همچنان که رسول اکرم ( ص ) قرآن را در شب قدر انزالاً تلقی کرد و تدریجاً و نجوماً به تفصیل، تنزیل شد ، تو نیز به قدر خود از ملکوت عالم خواهی گرفت که حصول استعداد همان ، و نزول حقائق همان. چه، هیچ کس در عالم محروم نیست، چنان که آحاد رعیت که تاسّی به حضرتش داشتند چنین موهبی را یافتند، چنان که صاحب « فصوص الحکم» آن را یکبارگی در مبشّره ای از دست خاتم ( ص ) گرفته است و آن را به تفصیل و تدریج در بیست و هفت فص پیاده کرده است . . .
رسول الله ( ص ) قرآن را از مقام « هو » گرفت ؛ « هواالذی ارسل رسوله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدین کلِّه » ( توبه ۳۳ ) و دیگران از مقام مشکات خاتم ( ص ) می گیرند. ( هزار و یک نکته/نکته 889 )
به روشنی آشکار است این کتاب از آن جهت که از دست مبارک حضرت خاتم ( ص ) به ابن عربی اعطا شده است پایدار خواهد ماند و برای مردمان همه ی اعصار مفید فایده خواهد بود. به تعبیر شریف حضرت علامه حسن زاده آملی – روحی فداه - :
« هر یک از کلمات بیست و هفت گانه ی آن ، مقامی از مقامات انسان است ؛ نه آدم شخصی ملحوظ است، نه شیث شخصی و نه نوح شخصی، همچنین تا حکمت فردیّه ی محمدیّه » ( همان / نکته 13 )
شرح انسان کامل از دیدگاه نهج البلاغه اثر ارزشمند حضرت علامه حسن زاده آملی حفظه الله/شارح: استاد صمدی آملی صفحه 70 و 71
منبع:http://tahora11. blogfa. com/cat - 74. aspx
همچنین
« به جانم قسم، آنکه خود را از کتب عقلی و صحف عرفانی دور کند، کتابهایی همچون تمهید القواعد، شرح قیصری بر فصوص الحکم و سرح العیون فی شرح العیون و مصب . . .
فصوص جمع واژه فص به معنای نگین است و فصوص الحکم نگین های حکمت معنا می دهد. این کتاب، که به مقامات باطنی پیامبران الهی از آدم تا خاتم می پردازد، بیست و هفت فص دارد. همانگونه که نگین ها گوهرهای درخشنده و ممتازند، انبیاء هم به مثابه گوهرهای ممتاز و نورانی انسانی در جوامع بشری به حساب آمده اند.
این اثر در باب اسرار الهیه تکلّم نموده و از اعاظم کتاب متصوفه و مسلمین است، در اسرار انبیاء و رسل مبیّنه و حقایق ثلاثهٔ وجودیه: خدا، کون و انسان. و علاقه انسان با کون و با خالق کون. فصوص حکمت الهیه در کلمت آدم، شیث، نوح، ادریس، ابراهیم، اسحق، اسمعیل، یعقوب، یوسف و هود و هفده پیامبر دیگر. و در آن از احدیت گفته است؛ و حکمت آن که خود احدیت ذاتیست، احدیت الهیست، و احدیت ربوبی.
محتویات [نمایش]
شروح کتاب [ویرایش]
به خاطر اهمیت و ارزش والای آن، تا کنون، بیشتر از صد و ده شرح مختلف، به زبان های گوناگون، بر فصوص الحکم نوشته شده است. از جملهٔ مهمترین این شروح عبارت است از:
شرح جندی: این کتاب اولین[۱] شرح فصوص الحکم به حساب آمده، و اثر مؤیدالدین جندی است. وی در سال ۷۰۰ هجری درگذشته است.
شرح کاشانی:این شرح را عبدالرزاق کاشانی ( وفات: ۷۳۵ ) اندک زمانی پس از شرح جندی نگاشته و نسبت به اولی دارای بحث های کوتاه تری بوده و معانی کلمات مورد توضیح زیادتری قرار گرفته است.
شرح قیصری
شرح بابارکنا
شرح خواجه پارسا
شرح جامی
شرح نابلسی
نخستین[نیازمند منبع] شرح را بر فصوص به پارسی رکنای شیرازی نوشت، او از شاگردان داود قیصری بود. نخستین ردیه بر فصوص به قلم محمد بن عمر دمشقی بود و نخستین کتاب در نقض فصوص به قلم عمادالدین احمد بن ابراهیم واسطی حنبلی.
ابن تیمیه حرّانی نیز ردیه بر فصوص الحکم نوشت. و در ایران نیز علاء الدوله سمنانی بر آن ردیه نگاشت؛ به دلیل آن چه ایشان می گفتند کفر است؛ مثل آن چه ابن عربی نوشته بود العبد ربّ و الرب عبد.
ترجمه ها [ویرایش]
ترجمه انگلیسی این کتاب با نام Bezels of Wisdom منتشر شده است. [۲]
ترجمه های فارسی فصوص الحکم:
ترجمه فصوص الحکم محمد خواجوی، نشر مولی.
ترجمه ۱۰ فص از ۲۷ فص فصوص الحکم، محمدعلی و صمد موحد، نشر کارنامه.
ترجمه فصوص الحکم ( ترجمه تحقیقی ) ، علی شالچیان ناظر، انتشارات الهام.
پانوشته ها [ویرایش]
↑ صفحه پنجاه و سه، مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز
↑ متن کامل کتاب
منابع [ویرایش]
مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، تألیف شمس الدّین محمّد لاهیجی ( ۹۱۲ هجری قمری ) ، با مقدّمه، تصحیح و تعلیقات محمّدرضا برزگر خالقی، و عفّت کرباسی، انتشارات روزبه، تهران، بهار ۱۳۷۸
پیوند به بیرون [ویرایش]
The Columbia Encyclopedia، Sixth Edition. ۲۰۰۱
رده ها: آثار ابن عربی کتاب های عرفانی
قس
یکی از بهترین کتابهایی که برای شناخت اطوار انسان کامل نگاشته شده است کتاب شریف « فصوص الحکم » تألیف جناب شیخ اکبر محیی الدین بن عربی است. این کتاب در قالب 27 فص، شئون گوناگون انسان کامل را تحقیق و بررسی کرده و هر فصلی را به یک نبیّ از انبیای الهی تخصیص داده است. . . .
نکته ی قابل اهتمام این است که کتاب مستطاب « فصوص الحکم ِ» شیخ اکبر را باید در زمره ی کتب تفسیر انفسی « قرآن کریم » تلقّی کرد. این که این کتاب از ناحیه ی عده ای مورد انتقاد و اعتراض شدید قرار گرفت، به خاطر این بود که آنان گمان می کردند این کتاب، تفسیر آفاقی « قرآن کریم » است، و این پندار موجب شد که حتی حکم به کفر جناب شیخ اکبر و حرمت مطالعه ی این کتاب کنند. در حالی که هیچ یک از بزرگانی که این کتاب را ستوده اند، قایل نبودند که این کتاب، تفسیر آفاقی « قرآن کریم » است، بلکه آن را تفسیر انفسی « قرآن کریم » شمرده اند. . . . .
جناب ابن عربی این کتاب را در قالب مبشّره ای از جناب رسول اکرم ( ص ) گرفتند که جناب رسول الله در رویایی صادقه به ایشان فرمودند:
« هذا کتاب « فصوص الحکم » خذه واخرج به الی الناس ینتفعون به ».
یعنی: این کتاب « فصوص الحکم » است. آن را بگیر و به مردم برسان تا از او نفع برند.
حضرت استاد علامه – روحی فداه – در این باره می فرمایند:
« همچنان که رسول اکرم ( ص ) قرآن را در شب قدر انزالاً تلقی کرد و تدریجاً و نجوماً به تفصیل، تنزیل شد ، تو نیز به قدر خود از ملکوت عالم خواهی گرفت که حصول استعداد همان ، و نزول حقائق همان. چه، هیچ کس در عالم محروم نیست، چنان که آحاد رعیت که تاسّی به حضرتش داشتند چنین موهبی را یافتند، چنان که صاحب « فصوص الحکم» آن را یکبارگی در مبشّره ای از دست خاتم ( ص ) گرفته است و آن را به تفصیل و تدریج در بیست و هفت فص پیاده کرده است . . .
رسول الله ( ص ) قرآن را از مقام « هو » گرفت ؛ « هواالذی ارسل رسوله بالهدی و دین الحق لیظهره علی الدین کلِّه » ( توبه ۳۳ ) و دیگران از مقام مشکات خاتم ( ص ) می گیرند. ( هزار و یک نکته/نکته 889 )
به روشنی آشکار است این کتاب از آن جهت که از دست مبارک حضرت خاتم ( ص ) به ابن عربی اعطا شده است پایدار خواهد ماند و برای مردمان همه ی اعصار مفید فایده خواهد بود. به تعبیر شریف حضرت علامه حسن زاده آملی – روحی فداه - :
« هر یک از کلمات بیست و هفت گانه ی آن ، مقامی از مقامات انسان است ؛ نه آدم شخصی ملحوظ است، نه شیث شخصی و نه نوح شخصی، همچنین تا حکمت فردیّه ی محمدیّه » ( همان / نکته 13 )
شرح انسان کامل از دیدگاه نهج البلاغه اثر ارزشمند حضرت علامه حسن زاده آملی حفظه الله/شارح: استاد صمدی آملی صفحه 70 و 71
منبع:http://tahora11. blogfa. com/cat - 74. aspx
همچنین
« به جانم قسم، آنکه خود را از کتب عقلی و صحف عرفانی دور کند، کتابهایی همچون تمهید القواعد، شرح قیصری بر فصوص الحکم و سرح العیون فی شرح العیون و مصب . . .
این حقیر هم گاهی اوقات در لحظات تنهایی و انزوا آرزو دارد که یک شب با صدای خش و خاش بال جبرئیل از خواب بیدار شود و بشنود که از عالم غیب یک پیام برای وی ارسال گردیده است که در قالب یک کتاب هزار و یک صفحه ای پیشاپیش تحریر گردیده و روی کمد در اطاق نشیمن قرار گرفته و نیازی به نوشتن آن با دست های خودم نباشد. روی کتاب یک برگ کاغذ قرار گرفته باشد که در آن آدرس و نام یک موسسه معروف انتشاراتی درج گردیده و خطاب به مدیر کل موسسه نوشته شده باشد که این کتاب را در اسرع وقت بدون سانسور و تغییرات کلمات و مفاهیم و بدون هیچگونه اشتباه و دخل و تصرفی به همان نحو که ارائه گردیده است ، با تیراژی وسیع چاپ نماید و آنرا در اختیار انسان ها قرار دهد که حاذق ترین آنها هرکدام محتوای آن کتاب ملکوتی را در اسرع وقت به زبان های مادری خویش ترجمه نمایند و پس از چاپ آنرا در اختیار اعضای جامعه خویش قرار دهند. که عمل آنان موجب رضا و خشنودی خداوند متعال خواهد گردید. علاوه بر این در این زمینه آرزوی ناچیز تری هم دارم و آن این که پس از بیداری نیازی به مطالعه محتوای آن کتاب نداشته باشم بلکه در طول خواب و قبل از بیداری کلیه کلمات و جملات و معانی و مفاهیم و احساس و ادراک همه آنها با تابیده شدن نور حق در دلم نهاده شده باشد تا پس از بیداری نیازی به فکر کردن نداشته باشم. با لفظ حکیمان و عارفان طوری که نفس قدسی با عقل فعال یکی گردیده باشد که از آن طریق بدون زحمت و کوشش و ریاضت کشی ، دل و سر خود بخود بر اساس اصل بارش فیض پر از معرفت های یقنی ناب گردد که دیگران تاکنون از آن اطلاع نداشته باشند.
گویا فارابی شعر هم می سروده است و رباعی زیر را به او نسبت داده اند:
اسرار وجود خام و ناپخته بماند
و آن گوهر بس شریف نا سفته بماند
هر کس به دلیل عقل چیزی گفت
آن نکته که اصل بود ناگفته بماند
خارج از مزاح و شوخی شاید یک روزی آرزوی های اشاره در بالا برآورده شوند البته نه آنطوری که اجرای آرزو بیان گردید، بلکه بطور واقعی و عینی. خواننده گرامی در صورت علاقه میتواند در همین سایت به بحث های هفت عالم، سری اجداد، مفاهیم ازل و ابد، بیزمانی و بیمکانی، گرانش کوانتایی ، فرمول همه چیز و همه کس، فرمول تخیلی علمی عشق، نظریه های ریسمان و ابر ریسمان و حلقه، معاد و قیامت و رستاخیز، ماده و روح و روان و جان،
دیفرانسیل هندسی، برهان نظم/ برهان نوین نطم، تکامل و خیلی مباحث دیگر مراجعه نماید. شاید بتوان از مجموعه آنها کتاب کتاب ها را ( شاه کتاب ها ) را تدوین نمود. این حقیر چنین خیالی را در سر نمی پروراند و به فکر رسیدن به شهرت جهانی نمی باشد و قصد و غرض بنیانگذاری یک فرقه جدید مذهبی هم نیستم. عدد ۲۷ در اثر فصوص الحکم ابن عربی شاید اقتباسی از عهد نو مسیحیت باشد که اجزای آن از بیست و هفت دفترچه تشکیل گردیده است.
گویا فارابی شعر هم می سروده است و رباعی زیر را به او نسبت داده اند:
اسرار وجود خام و ناپخته بماند
و آن گوهر بس شریف نا سفته بماند
هر کس به دلیل عقل چیزی گفت
آن نکته که اصل بود ناگفته بماند
خارج از مزاح و شوخی شاید یک روزی آرزوی های اشاره در بالا برآورده شوند البته نه آنطوری که اجرای آرزو بیان گردید، بلکه بطور واقعی و عینی. خواننده گرامی در صورت علاقه میتواند در همین سایت به بحث های هفت عالم، سری اجداد، مفاهیم ازل و ابد، بیزمانی و بیمکانی، گرانش کوانتایی ، فرمول همه چیز و همه کس، فرمول تخیلی علمی عشق، نظریه های ریسمان و ابر ریسمان و حلقه، معاد و قیامت و رستاخیز، ماده و روح و روان و جان،
دیفرانسیل هندسی، برهان نظم/ برهان نوین نطم، تکامل و خیلی مباحث دیگر مراجعه نماید. شاید بتوان از مجموعه آنها کتاب کتاب ها را ( شاه کتاب ها ) را تدوین نمود. این حقیر چنین خیالی را در سر نمی پروراند و به فکر رسیدن به شهرت جهانی نمی باشد و قصد و غرض بنیانگذاری یک فرقه جدید مذهبی هم نیستم. عدد ۲۷ در اثر فصوص الحکم ابن عربی شاید اقتباسی از عهد نو مسیحیت باشد که اجزای آن از بیست و هفت دفترچه تشکیل گردیده است.
نقص مهم یا بزرگ نظام های عرفانی و حکمت های دینی: با احترام کامل به عارفان و حکیمان شریف و ارزشمند ، این بزرگواران نتوانسته اند پای فهم و عقل و دل خویش را از چهار چوب تنگ باورهای دینی و نظام های فلسفی یونانی فرا تر بگذارند. از اینکه به حقیقت وحدت وجود رسیده اند، قدم بزرگی برداشته اند. با این وجود نظریه دو جهانی افلاطون ( دنیای محدود و متناهی محسوسات یا جهان اسفل زیر دنیای نیمه متناهی یا جهان ایده ها ) که به ماوراءالطبیعه معروف گردیده است و جهان بینی ارسطو که متافیزیک باشد ( عالم ملکوتی که قبل از طبیعت وجود داشته است، دیگر وجود ندارد بلکه به طبیعت تبدیل شده است و این طبیعت پس از تغییر و تحولات فراوان به همان حالت ملکوتی اولیه بر میگردد:
ماقبل طبیعت، طبیعت و مابعد طبیعت ) ، به آنها اجازه نداده است که حقیقت وحدت و جود را با زاویه دیگری بنگرند. از طرف دیگر جهان بینی سه عالمی دین اسلام شامل عالم خاک و دنیوی و تکلیف و عالم بینابین برزخی و عالم آخرت، فهم و عقل آنان را در بخش احساسات، افکار، خیالات و وهمیات از گسترش و دور بینی ساقط و محدود نموده است. یکی از بزرگترین ضعف های آنان این بوده است که پدیده کثرت را فقط در چهار چوب جهان به اصطلاح فانی در نظر گرفته اند ( صرف نظر از کثرت به اصطلاح تجردات در یک عالم اوهامی تحت عنوان عالم عقول ) و نتوانسته اند کثرت را در پهنه بی نهایت کشف کنند و آنرا به شهود برسانند. حقیقت بر تر این است که در روند خلقت دو نوع کثرت صورت گرفته است. یکی در پهنه لایه تناهی که نامحدود بوده و هرگز نمیتواند به پایان خود برسد، زیرا اگر این کثرت به پایان برسد آنگاه لایه تناهی متناهی و محدود و کرانه دار خواهدگردید که منافی حقیقت میباشد. نوع دوم در چهار چوب جهان های بیشمار رخ داده است و محدود و متناهی میباشد. این کثرت از اولین لحظات وقوع مه بانگ شروع شده و در آخرین لحظات انقباض مجدد به پایان خواهد رسید. در خلقت بعدی یا دوم به جمعیت و تعداد موجودات زنده نه یک فرد یا یک واحد افزوده میگردد و نه یکی از آنها کاهش می یابد. البته همه موجودات در خلقت بعدی در سطحی برتر و با کیفیتی دیگر به ظهور خواهند رسید. به عنوان مثال یک مرد در خلقت بعدی در قالب جسمانی یک زن پا به عرصه وجود خواهد گذاشت و یک زن در قالب جسمانی مردانه. هگل در اثر معروف فلسفی خویش به نام علم منطق گویا از ارسطو پیروی نموده و چرخ دوار را بصورت:
روح - ماده - روح در آورده است. به این معنا که روح مطلق در قالب ماده نزول کرده و به شکل واقعیت عینی و طبیعی در آمده است و پس از طی تغییرات و تحولات و پشت سر گذاشتن مراحل تکاملی فراوان در پایان سفر دور دراز خود دوباره به روح مطلق تبدیل میشود یا به حالت ملکوتی اولیه صعود میکند و آنهم در سر جا و در چهار چوب مکانی خویش و نه در بیرون از آن. نقص بینش فلسفی ارسطو و هگل در این است که روح مطلق و نامتناهی هرگز نمیتواند بطور کامل تغییر حالت خودرا به کمال برساند و بطور کامل به طبیعت تبدیل شود، برای این کار به بینهایت زمان ها بتوان بینهایت زمان نیاز خواهد داشت. چیزی میتواند روند نزول و تبدیل وجود خودرا به کمال برساند که محدود و متناهی باشد. لذا خداوند متعال برای اینکه وجود نامتناهی خویش را بطور کامل به طبیعت نزول دهد، در قدم اول ضرورت دارد که آنرا به واحد های محدود و متناهی و مطلقا مساوی تقسیم نماید و سپس در چهار چوب های محدود و واحد جهانی، وجود های متناهی که محتوای جهان ها باشند به طبیعت تبدیل نماید و به کثرت نوع دوم برساند. راه برگشت، پیوسته و یک باره صورت نمی پذیرد بلکه پله به پله از طریق جهش کوانتایی کیهانی و آنهم بر اثر نوسانات متوالی بسط و قبض خود کیهان ها یا محتوای جهان های مادی به وقوع می پیوندد. یکی دیگر از ضعف های کشف و شهود عارفان و استدلال منطقی و عقلی حکیمان دینی این است که طبق باور دین خود، معتقد بوده اند که انسان فقط دارای یک زندگی دنیوی ، یک سرنوشت جنسی ( یا مرد یا زن یا جنس بینابین ) و یک نوع عشق جنسی و یک نوع وجود جسمانی و طبیعت و کیهان دارای یک نوع نظم و سامان دنیوی میباشند و پس از مرگ بدن، زندگی دنیوی انسان بطور کامل به پایان میرسد. در این زمینه دوگانگی روان و بدن از دیدگاه مصریان، هندوان و پارسیان باستان ( دوگانگی تن و جان ) و افلاطون و باور های دینی دوگانگی روح و جسم تنها منابع هدایت اندیشه هستی شناسی آنان بوده است و نتوانسته اند اصل هم ارزی ماده و روح را کشف نمایند. حقیقت بر تر این است که انسان دارای پنج سرنوشت جنسی و عشقی، هفت مرتبه وجودی و یا هفت مرحله تکامل جسمانی ( ترکیب و نسبت های خاص و ویژه ای از ماده و روح ) و هفت زندگانی میباشد و طبیعت و کیهان هم دارای هفت نظم و سامان.
این حقیر معتقد است که مطالعه شرح ها و ترجمه های فصوص الحکم ابن عربی که از برگردان متون عربی به فارسی صورت گرفته اند تا حدودی افکار خواننده را مشوش می نمایند. لذا برای دوستداران عرفان ابن عربی شاید مفید تر باشد که متون آلمانی را به فارسی ترجمه نمایند که مطابق زبان روز و عصر جدید می باشد.
به عنوان مثال : خرد پیامبران همان عنوان ترجمه فصوص الحکم است که برای اولین بار توسط یک فرانسوی و اخیرا توسط یک آلمانی با زبانی شیوا و امروزی نگاشته شده است.
تعداد دیگری از آثار وی که در قالب کتاب به زبان آلمانی چاپ شده اند:
▪ سفر به سوی سرور قدرت : سفر من فقط در خودم صورت پذیرفت. این اثر در زبان فارسی معروف به رساله انوار می باشد.
▪ هفت روز دل
▪ مرا در طول راه به سوی خود حفظ نما
▪ گنج نهفته: بزرگترین فلسفه های عرفانی استاد بزرگ
( شیخ اکبر ) . این اثر در بر گیرنده : سفر به سوی سرور قدرت و مرا در طول راه حفظ نما، میباشد و آن دو اثر بطور مستقل چاپ نشده اند.
▪ در باب خداوند
▪ شرح عشق: از فتوحات مکیه
▪ فتوحات مکیه
▪ روح قدسی که روان را هدایت می نماید.
▪ بیکرانی رفعت دل : زندگی معنوی، روحی و افکار شیخ اکبر
فتوحات مکّی در اصل به معنای پیروزی اسلام در مکه نیست بلکه وحی و القائات درونی که خود شیخ در طی اقامت در مکه تجربه نموده است.
ماقبل طبیعت، طبیعت و مابعد طبیعت ) ، به آنها اجازه نداده است که حقیقت وحدت و جود را با زاویه دیگری بنگرند. از طرف دیگر جهان بینی سه عالمی دین اسلام شامل عالم خاک و دنیوی و تکلیف و عالم بینابین برزخی و عالم آخرت، فهم و عقل آنان را در بخش احساسات، افکار، خیالات و وهمیات از گسترش و دور بینی ساقط و محدود نموده است. یکی از بزرگترین ضعف های آنان این بوده است که پدیده کثرت را فقط در چهار چوب جهان به اصطلاح فانی در نظر گرفته اند ( صرف نظر از کثرت به اصطلاح تجردات در یک عالم اوهامی تحت عنوان عالم عقول ) و نتوانسته اند کثرت را در پهنه بی نهایت کشف کنند و آنرا به شهود برسانند. حقیقت بر تر این است که در روند خلقت دو نوع کثرت صورت گرفته است. یکی در پهنه لایه تناهی که نامحدود بوده و هرگز نمیتواند به پایان خود برسد، زیرا اگر این کثرت به پایان برسد آنگاه لایه تناهی متناهی و محدود و کرانه دار خواهدگردید که منافی حقیقت میباشد. نوع دوم در چهار چوب جهان های بیشمار رخ داده است و محدود و متناهی میباشد. این کثرت از اولین لحظات وقوع مه بانگ شروع شده و در آخرین لحظات انقباض مجدد به پایان خواهد رسید. در خلقت بعدی یا دوم به جمعیت و تعداد موجودات زنده نه یک فرد یا یک واحد افزوده میگردد و نه یکی از آنها کاهش می یابد. البته همه موجودات در خلقت بعدی در سطحی برتر و با کیفیتی دیگر به ظهور خواهند رسید. به عنوان مثال یک مرد در خلقت بعدی در قالب جسمانی یک زن پا به عرصه وجود خواهد گذاشت و یک زن در قالب جسمانی مردانه. هگل در اثر معروف فلسفی خویش به نام علم منطق گویا از ارسطو پیروی نموده و چرخ دوار را بصورت:
روح - ماده - روح در آورده است. به این معنا که روح مطلق در قالب ماده نزول کرده و به شکل واقعیت عینی و طبیعی در آمده است و پس از طی تغییرات و تحولات و پشت سر گذاشتن مراحل تکاملی فراوان در پایان سفر دور دراز خود دوباره به روح مطلق تبدیل میشود یا به حالت ملکوتی اولیه صعود میکند و آنهم در سر جا و در چهار چوب مکانی خویش و نه در بیرون از آن. نقص بینش فلسفی ارسطو و هگل در این است که روح مطلق و نامتناهی هرگز نمیتواند بطور کامل تغییر حالت خودرا به کمال برساند و بطور کامل به طبیعت تبدیل شود، برای این کار به بینهایت زمان ها بتوان بینهایت زمان نیاز خواهد داشت. چیزی میتواند روند نزول و تبدیل وجود خودرا به کمال برساند که محدود و متناهی باشد. لذا خداوند متعال برای اینکه وجود نامتناهی خویش را بطور کامل به طبیعت نزول دهد، در قدم اول ضرورت دارد که آنرا به واحد های محدود و متناهی و مطلقا مساوی تقسیم نماید و سپس در چهار چوب های محدود و واحد جهانی، وجود های متناهی که محتوای جهان ها باشند به طبیعت تبدیل نماید و به کثرت نوع دوم برساند. راه برگشت، پیوسته و یک باره صورت نمی پذیرد بلکه پله به پله از طریق جهش کوانتایی کیهانی و آنهم بر اثر نوسانات متوالی بسط و قبض خود کیهان ها یا محتوای جهان های مادی به وقوع می پیوندد. یکی دیگر از ضعف های کشف و شهود عارفان و استدلال منطقی و عقلی حکیمان دینی این است که طبق باور دین خود، معتقد بوده اند که انسان فقط دارای یک زندگی دنیوی ، یک سرنوشت جنسی ( یا مرد یا زن یا جنس بینابین ) و یک نوع عشق جنسی و یک نوع وجود جسمانی و طبیعت و کیهان دارای یک نوع نظم و سامان دنیوی میباشند و پس از مرگ بدن، زندگی دنیوی انسان بطور کامل به پایان میرسد. در این زمینه دوگانگی روان و بدن از دیدگاه مصریان، هندوان و پارسیان باستان ( دوگانگی تن و جان ) و افلاطون و باور های دینی دوگانگی روح و جسم تنها منابع هدایت اندیشه هستی شناسی آنان بوده است و نتوانسته اند اصل هم ارزی ماده و روح را کشف نمایند. حقیقت بر تر این است که انسان دارای پنج سرنوشت جنسی و عشقی، هفت مرتبه وجودی و یا هفت مرحله تکامل جسمانی ( ترکیب و نسبت های خاص و ویژه ای از ماده و روح ) و هفت زندگانی میباشد و طبیعت و کیهان هم دارای هفت نظم و سامان.
این حقیر معتقد است که مطالعه شرح ها و ترجمه های فصوص الحکم ابن عربی که از برگردان متون عربی به فارسی صورت گرفته اند تا حدودی افکار خواننده را مشوش می نمایند. لذا برای دوستداران عرفان ابن عربی شاید مفید تر باشد که متون آلمانی را به فارسی ترجمه نمایند که مطابق زبان روز و عصر جدید می باشد.
به عنوان مثال : خرد پیامبران همان عنوان ترجمه فصوص الحکم است که برای اولین بار توسط یک فرانسوی و اخیرا توسط یک آلمانی با زبانی شیوا و امروزی نگاشته شده است.
تعداد دیگری از آثار وی که در قالب کتاب به زبان آلمانی چاپ شده اند:
▪ سفر به سوی سرور قدرت : سفر من فقط در خودم صورت پذیرفت. این اثر در زبان فارسی معروف به رساله انوار می باشد.
▪ هفت روز دل
▪ مرا در طول راه به سوی خود حفظ نما
▪ گنج نهفته: بزرگترین فلسفه های عرفانی استاد بزرگ
( شیخ اکبر ) . این اثر در بر گیرنده : سفر به سوی سرور قدرت و مرا در طول راه حفظ نما، میباشد و آن دو اثر بطور مستقل چاپ نشده اند.
▪ در باب خداوند
▪ شرح عشق: از فتوحات مکیه
▪ فتوحات مکیه
▪ روح قدسی که روان را هدایت می نماید.
▪ بیکرانی رفعت دل : زندگی معنوی، روحی و افکار شیخ اکبر
فتوحات مکّی در اصل به معنای پیروزی اسلام در مکه نیست بلکه وحی و القائات درونی که خود شیخ در طی اقامت در مکه تجربه نموده است.
کلمات دیگر: