گزند

اذی

آسیب، آزار، آفت، رنج، چشم زخم
( اسم ) ۱ - آسیب آفت : ترسیدم از بیم گزند خویش آهنگ هلاک من کنند . ۲ - زیان ضرر خسران : کار جهان خدای جهان این چنین نهاد نفع از پی گزند و نشیب از پی فراز . ( ازرقی ) ۳ - چشم زخم : از چشم بخت خویش مبادت گزند از آنک در دلبری بغایت خوبی رسیده ای . ( حافظ )
دهی در شهرستان های زاهدان و بیرجند

(گَ زَ ) [ په . ] (اِ. )۱ - آسیب ، آفت . ۲ - چشم زخم .

گزند. [ گ َ زَ ] ( اِ ) پهلوی ویزند ( حیف ، غصه ، غم ) پارسی جدید گوزند، گزند ( شکل جنوب غربی ) بزندی ( شکل شمال غربی ) ایرانی باستان احتمالاً وی - جنتی ، از گن ( زدن ). ( حاشیه برهان قاطع چ معین ). آسیب و آفت و رنج. ( برهان ) ( آنندراج ) :
بدان رنج پاداش بند آمده ست
پس از بند بیم گزند آمده ست.دگر گفت مردم نگردد بلند
مگر سر بپیچد ز راه گزند.نترسید اسفندیار از گزند
ز فتراک بگشادپیچان کمند.به آبشور و بیابان پر گزند افتد
بماندش خانه ویران ز طارم و ز طرر.بکش آتش خرد پیش از گزند
که گیتی بسوزد چو گردد بلند.ز تریاک لختی ز بیم گزند
بخورد و گره کرد برزین کمند.بره خوب جایی گزین بی گزند
بر خویش دار اسب و گرز و کمند.ز تندباد شکسته شود درخت بلند
ز هیچ باد نیابد گزند پست گیاه.کار جهان خدای جهان این چنین نهاد
نفع از پی گزند و نشیب از پی فراز.یکدل دو گزند نکشد. ( مقامات حمیدی ).
از آن چرخ چون باز بردوخت چشمم
که باز از گزند بلا میگریزم.چونی ز گزند خاک چونی
در ظلمت این مغاک چونی.ز باد آن درختی نیابد گزند
که از خاک سر بر نیارد بلند.چون سلاحش هست و عقلی نی ببند
دست او را ورنه آرد صد گزند.ترسیدم از بیم گزند خویش آهنگ هلاک من کنند. ( گلستان ).... و هر گزندی که توانی به دشمن مرسان که باشد که وقتی دوست گردد. ( گلستان ).
هر نکته که از گفتن آن بیم گزند است
از گفتن و از دوست نگهدار چو جانش. || چشم زخم. ( برهان ) ( آنندراج ) :
ز جاه صاحب عادل ملک بگرداناد
گزند چشم بد و طعن حاسد و عاذل.گزند چشم بد بادا ز تو دور
که بس بانفعی و بس بی گزندی.

---

گزند. [ گ َ زَ ] ( اِخ ) ده کوچکی است از دهستان تمن بخش میرجاوه ٔشهرستان زاهدان ، واقع در 43000گزی جنوب باختری میرجاوه و 6000گزی باختر راه فرعی میرجاوه به خاش. دارای 50 تن سکنه است. ( از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 8 ).

۱. آسیب، آزار.
۲. آفت.
۳. رنج.
۴. چشم زخم.
* گزند خوردن: (مصدر لازم ) آسیب دیدن.
* گزند دیدن: (مصدر لازم ) [قدیمی] آسیب دیدن، صدمه دیدن.
* گزند رساندن: (مصدر متعدی ) [قدیمی] آسیب رساندن، صدمه زدن.
* گزند رسانیدن: (مصدر متعدی ) [قدیمی] = گزند رساندن

نیش دُزِه

اسیب