اوزکند

اوزگَند (نام های دیگر: اوزگن، اوزکند) از شهرهای قرقیزستان است که در مرز خاوری فرغانه کهن نهاده شده است.
فرارود
دربارهٔ پیشینه تاریخی اوزگند در دوره های باستان آگاهی زیادی در دست نیست. گمان می رود در این دوره ها این شهر گاه در دست حکمرانان محلی اداره می شد و گاه امپراتوران چین بر آن نظارت می کردند. امپراتوران چین به دست اسب های پرآوازه فرغانه اشتیاق فراوان نشان می دادند و دور نیست که برای دست یافتن به این اسب ها دست کم در برهه هایی به اوزگند که خاوری ترین مرز فرغانه و در سرحد ترکستان چین نهاده بود دست یافته باشند.
منابع اسلامی دربارهٔ چگونگی دستیابی مسلمانان به اوزگند چیزی نمی گویند. مردم فرغانه در برابر مهاجمان عرب تا مدت ها پایداری کردند و گسترش اسلام در این ناحیه به کندی انجام گرفت.
گمان می رود چیرگی روس ها بر اوزگند هم راستا با چیرگی بر اندیجان و دیگر نواحی فرغانه انجام گرفت.

اوزْکَند
(به روسی: اوزگن) شهری در جمهوری قرقیزستان و مرکز ناحیۀ اوش. بر کرانۀ رودخانۀ اوزکند، از شاخه های اصلی رودخانۀ سیحون، قرار دارد و اقتصاد آن برپایۀ کشاورزی است. اوزکند با نزدیک به ۲هزار سال قدمت، در قرون اول اسلامی مرز میان فرغانه و سرزمین های ترکان بود. در قرن ۴ق پایتخت دولت قراخانی (آل افراسیاب) شد. خرابه هایی از آن دوره ها در اوزکند باقی مانده است. کوچلُک خان نویمان در ۶۰۷ق/۱۲۱۰م، شهر را غارت کرد و پس از آن شهر مزبور به تصرّف مغولان درآمد. در قرون ۸ـ۹ق در قلمرو تیموریان قرار گرفت و در قرن ۱۰ق از متصرّفات شیبانیان ازبک شد و از میانۀ نیمۀ اول قرن ۱۲ق به تصرف خوانین مینک درآمد و بخشی از خانات خوقند شد. روس ها در ۱۲۹۳ق/۱۸۷۶، این خانات را برانداختند و قلمرو آن را تصرّف کردند. اوزکند واژه ای مرکّب از «اوز» ترکی و «کند» فارسی احتمالاً به معنای «شهر خودمان» است.