قلیان

قلیان یا نارگیله وسیله ای آبی برای کشیدن تنباکو است که در خاورمیانه، آسیای مرکزی و شمال آفریقا متداول است. بنابر شواهد موجود، قلیان از ایران به سایر نقاط جهان ازجمله هند و مصر راه یافت. در فارسی، به صورت قالیان (در عربی غلیون به معنای پیپ) نیز ثبت شده و گاه نارگیلی نیز نامیده شده است. در افغانستان، به کل مجموعه قلیان، چلم نیز می گویند.در کشورهای عربی، به نام شیشه و نارجیلة معروف است و در شبه قاره به حقّه معروف است. قلیان برای استفاده از دود حاصل از تماس زغال گداخته و تنباکو است که به این عمل «کشیدن قلیان» می گویند.قلیان هندی   مردی نشسته با قلیان. گرفته شده بین سال های ۱۹۰۵ تا ۱۹۱۵   کریم خان زند در حال کشیدن قلیان   آتش گردان قلیان
بررسی ۵۴۲ مطالعهٔ علمی در زمینهٔ قلیان نشان می دهد که در مقایسه با کشیدن یک عدد سیگار، کشیدن یک قلیان حدوداً ۱۲ برابر بیش تر از دود، ۵ برابر بیش تر از قیر، ۲ برابر بیش تر نیکوتین، و ۲ برابر بیشتر منواکسید کربن وارد بدن می کند و به ازای هر ۴۵ دقیقه تا یک ساعت کشیدن قلیان، به اندازه ۵ بسته سیگار، دود وارد بدن انسان می کند.
قلیان به صورت سنّتی از چندین جز تشکیل شده که در دانشنامه ایرانی ها چنین ذکر شده است.
یکی از روش های درمانی که کاربرد زیادی در طبّ جامع ایران داشته است، هدایت دارو به موضعی است که درد و بیماری در آن جا ریشه دوانده است. از جمله وسایلی که می توان از طریق آن چنین شیوه درمانی را پیاده سازی کرد، قلیان و چُپُق بوده است.مثلا، برای از بین بردن عفونت که باید مرزنجوش به آن ناحیه برسد، آن را به شکل تنباکو خیس می کنند. فردی که طبیعت ریه اش به گرمی و خشکی می خورد، مرزنجوش را با قلیان می کشید. هم چنین، عرقیات گیاهان دارویی مانند نعنا، اکالیپتوس یا بادرنجبویه را می توان گرم کرد و در جام ریخت. از قطعات شنگرف در حقه برای درمان عفونت ریوی و عفونت سینوزیت می توان بهره برد.

قَلیان
(یا: غلیان) وسیله ای برای دودکردن تنباکو، با مخزن آبِ معمولاً شیشه ای و آتش دانی بر سَر آن. در مخزن کوزه ای آن آب ریخته می شود و تنباکو در قسمت فوقانی در جایی مخصوص زیر زغال قرار می گیرد و از طریق نی پیچ انعطاف پذیر که به کنار این وسیله متصل است، دود با گذشتن از آب بالا کشیده می شود. کوزۀ آن از بلور، شیشه، و پوست کدو یا نارگیل تهیه می شد که امروزه نوع شیشه ای آن متداول است. به احتمال فراوان قلیان را ایرانیان پدید آوردند و سپس از ایران به هند، ترکیه و عراق رفته است. استعمال قلیان از دورۀ شاه عباس صفوی اول در میان ایرانیان معمول شد. در گذشته کشیدن قلیان مخصوص درباریان و اعیان بود و کم کم به درون مردم راه یافت. با رواج سیگار، قلیان از رونق افتاد و از اعتبار و اهمیت آن کاسته شد.

قلیان وسیله ای آبی است برای کشیدن تنباکو که در خاورمیانه، آسیای مرکزی و شمال آفریقا متداول است.
• «گاهی اصلاً نمی کشم و گاهی زیاد می کشم، اما به هر حال کشیدن قلیان را دوست دارم.» -> موسی صدر