کلمه جو
صفحه اصلی

الکترون

فارسی به انگلیسی

electron

فارسی به عربی

الکترون

مترادف و متضاد

electron (اسم)
الکترون

فرهنگ فارسی

هریک ازذراتی که دراطراف هسته مرکزی اتم باسرعت بسیارحرکت میکنندودارای بارالکتریکی منفی هستند
هر یک از ذره هایی که اطراف هست. مرکزی اتم بشکل چند دایر. مختلف قرار دارند و حاوی کمترین بار الکتریکی منفی اند و تقریبا با سرعتی برابر ۴۸ هزار کیلو متر در ثانیه در مدارهای معینی چون ستارگان منظومه. شمسی که بگرد آفتاب گردش می کنند بدور هست. مرکزی خویش میچرخند .

ذرۀ بنیادی پایداری که بار منفی دارد و جزء سازندۀ همه اتم‌هاست


فرهنگ معین

(اِ لِ تُ ) [ فر. ] (اِ. ) از ذرات بنیادی ماده و حاوی کمترین بار الکتریکی منفی و جزء سازندة همة اتم هاست .

لغت نامه دهخدا

الکترون.[ اِ ل ِ رُن ْ ] ( فرانسوی ، اِ ) جزئی از اتم است که واجد بار الکتریسیته منفی و مخالف بار الکتریسیته پرتون می باشد. مقدار الکتریسیته هر الکترون برابر است با: S.G.10C-10*4/8 برحسب واحد الکترو استاتیک مساوی 19-10 * 1/6 کولن است.جرم آن برابر11837 پرتون یا هسته هیدرژن میباشد.
الکترون از نظر تاریخی : یکی از نقاط مهم طرح ماده عمومی و کلی در قرن بیستم تجزیه ٔماده است به عناصر تشکیل دهنده خود که به مراتب از اتمهای شیمیایی کوچکترند. در قرن نوزدهم میلادی تئوری اتمی ماده تکوین یافت و مورد پذیرش اهل فن قرار گرفت و بر حسب آن عناصر شیمیایی مرکب از اتمهای مشخص و یک نوع و یک شکل شناخته شدند که ترکیب آنها بطریق مختلف موجب پیدایش عکس العملهای گوناگون شیمیایی و اجسام مختلف است. در قرن بیستم تجزیه هر یک از این اتمها نیز به عمل آمد و نشان داده شد که هر اتم واجد اجزای کوچکی است که یکی از آن اجزاء الکترون منفی و به عبارت مختصر الکترون است ؛ و این جزء نخستین جزء اتم بود که با این خصوصیات کشف شد. اولین اطلاع ما بر اجزای کوچک ( از جهت اندازه جرم ) و تشکیل دهنده اتمها بر اثر مطالعه اشعه کاتدیک در وقت تخلیه الکتریکی ازلوله های تخلیه شده از هوا بعمل آمد. در اواخر قرن نوزدهم میلادی بحثی بین فیزیکدانان جریان داشت مبنی بر اینکه آیا اشعه کاتودیک امواجی هستند که در مسیر خود به حرکت در می آیند یا جزئی از اجزای بسیار کوچک مادی اند. کار تامسن در حدود 1897 م. و نیز تجربیات فیزیکدانان دیگر تا حدی موافق جریان اجزای کوچک مادی بودن آن بود که مطالعات وسیع بعدی احتمال فوق را بر کنار گذاشت و عقیده اهل فن را به آنجا کشانید که همه متفقاً بگویند اشعه کاتدیک از اجزای اتم ساخته شده اند و اجزای اتم نیز بدون توجه به مبداء تولید یا وسیله تولید همگی واجد یک نسبت جرمند و این نسبت مساوی 11837 جرم هسته هیدروژن است. باری نتیجه آزمایشهای متعدد شکی باقی نگذاشت که بگویند هر اتم واجد اجزائی است که یکی از آنها «الکترون » میباشد. در حدود 10 تا 15 سال بعد بموازات عمل و تجربه به روی جرم الکترونها دانسته شد که بارهای الکتریکی در الکتریسیته از واحدهای صلبی به نام الکترون ، ساخته شده اند این نتیجه از یک طرف و تجربه روی الکترونهای منفی بعنوان اجزای اتم یا جرم بسیار کوچک معین از طرف دیگر موجب شد که در اتمهای شیمیایی خنثی از جهت الکتریکی بگویند که آنها باید دارای جزئی با بار مثبت نیز باشند تا سرانجام فعل و انفعالهای الکتریکی این دو نتیجه اتم خنثی دهد. این مطلب بوسیله «سر ارنست رادرفورد» مورد دقت قرار گرفت و محل آن جزء به روی هسته اتم تعیین گردید. با توجه به این مقدمات نتیجه آن میشود که هر الکترون دارای دو معنی است. بموجب یک معنی الکترون یک واحد الکتریکی است و واجد یک بار الکتریکی اعم از مثبت یا منفی می باشد. این معنی اول بار از طریق استونی در سال 1881 م. مورد بحث قرار گرفت ؛ در معنی دیگر الکترون جزء بسیار کوچکی با جرم خاص و معینی است که حامل بار الکتریکی مشخص است و از جهت اندازه و شکل هندسی بسیار کوچک می باشد. در سال 1932 م. اندرسون اعلام کرد که در تجزیه اتمی به اجزا با بار الکتریسیته مثبت ، به همان کیفیت الکترونهای منفی برخورده است و این اجزاء که بابار الکتریسیته مثبت اند بنام پوزیترون معرفی شدند و در اشعه کیهانی یافته میشوند. الکترون مثبت از این به بعد جای خود را در فیزیک بموازات الکترون منفی باز کرد و بصورت یکی از واحدهای مقدماتی درآمد. قبل از 1927 م. مدارک تجربی با این اندیشه همراه بود که الکترونها اجزای بسیار کوچک مادی اند که حامل بار الکتریکی می باشند و بی آنکه شکل آنها معین شده باشد ( چون مدرکی به دست نبود شکل الکترونها کروی فرض می شد ) یا اندازه آنها مشخص باشد، بطور کلی می گفتند که آنهاخیلی کوچکتر از اتمهای شیمیایی اند. بر حسب این نظر بار منفی گرفتن یک جسم اینطور تعبیر می شد: جسم مزبورمقداری الکترون منفی گرفته است ؛ و یا بالعکس بار مثبت داشتن بمعنی از دست دادن مقداری الکترون منفی بودو با این نظر جرم جسم با بار منفی زیادتر از جرم اجسام با بار مثبت می شد، منتها تفاوت آنقدر کوچک می نمود که قابل ذکر نبود. به سال 1927 م. آزمایش معروفی روی پراکندگی الکترونی بر سطح بلورین انجام گرفت و برحسب این آزمایش معلوم شد که عمل اشعه الکترونی همان عمل اشعه X می باشد و برحسب کمیت قابل بیان است ، یعنی طول موج آنها عکس سرعت مفروض الکترونهاست. بر اثر این آزمایش دوباره بحث معروف اوایل قرن بیستم در بین فیزیکدانان زنده شد مبنی بر اینکه آیا اشعه کاتدیک موجند یا جریان اجزای بسیار کوچک ماده ؟ فرق بحث در این دوره با بحث در اوایل قرن بیستم آن بود که در اوایل قرن بیستم سخن تعبیری درباره چند حقیقت شناخته شده بود در حالی که پس از 1927 م. بعکس بحث بر تناقضی دور می زد که از همه جانب آشکارا و معلوم فیزیکدانان بود. سرانجام حل آن در مکانیک کوانتوم بدست آمد ومشکل گشوده شد. باری آنچه لازم به ذکر است آن است که یک الکترون همواره باید بر حسب خواص و عمل خود در تحت شرایط مختلف تعریف و توصیف شود و خواص اساسی آن عبارت از بار و جرم و طول موج است.

فرهنگ عمید

هر یک از ذراتی که در اطراف هستۀ مرکزی اتم با سرعت بسیار حرکت می کنند و دارای بار الکتریکی منفی هستند.

دانشنامه عمومی

ZT
آنیون
الکتراید
حباب الکترون
انتشار اگزوالکترون
فاکتور جی (فیزیک)
سامانه های تناوبی مولکول های کوچک
اسپینترونیک
آزمایش اشترن-گرلاخ
تخلیه بار تاونسند
اثر زیمان
فهرست ذرات بنیادی
لپتون
ترکیبات الکترونی
پراکندگی الکترونی
الکترونگاتیوی
الکترون خواهی
عدد کوانتومی الکترون
تابع موج
اوربیتال
اوربیتال مولکولی
مولکول
اتم
الکترونگاتیوی
الکترون(با نماد −e یا −β) یک ذره زیر اتمی با بار الکتریکی منفی و برابر با بار بنیادی می باشد.الکترون ها به نسل نخست از خانواده لپتونها تعلق دارند و به طور عمومی به عنوان ذره بنیادی شناخته می شوند زیرا هیچ جزء و زیرساختار تشکیل دهنده شناخته شده ای ندارند. الکترون جرمی تقریباً برابر با یک بر روی ۱۸۳۶ جرم پروتون دارد.ویژگی های کوانتومی الکترون شامل تکانه زاویه ای ذاتی (اسپین) با مقدار نیمه صحیح بر حسب ħ (ثابت کاهیدهٔ پلانک)است و این یعنی الکترون یک نوع فرمیون است.به دلیل فرمیون بودن، طبق اصل طرد پاولی، دو الکترون مختلف نمی توانند حالات کوانتومی یکسانی را اشغال کنند.الکترون ها، همانند همهٔ مواد، هم ویژگی های ذره ای و هم موجی را دارا هستند، یعنی هم می توانند با ذرات دیگر برخورد کنند و هم مانند نور دچار پراش شوند. مشاهده ویژگی های موجی الکترون نسبت به ذراتی مانند نوترون و پروتون آسان تر است زیرا جرم الکترون کمتر است و در نتیجه طول موج دوبروی آن برای انرژی های معمول بالاتر است.
در بسیاری از پدیده های فیزیکی مانند الکتریسیته، مغناطیس و رسانش گرمایی، الکترون ها نقشی اساسی را ایفا می کنند و همچنین در برهم کنش های گرانشی، الکترومغناطیسی و هسته ای ضعیف نیز شرکت می کند. الکترون یک میدان الکتریکی در اطراف خود ایجاد می کند. یک الکترون در حال حرکت نسبت به یک ناظر، یک میدان مغناطیسی تولید می کند، و میدان های مغناطیسی خارجی نیز باعث انحراف مسیر حرکت الکترون می شوند. هنگامی که یک الکترون شتاب می گیرد، انرژی را به شکل فوتون جذب یا تابش می کند.وسایل آزمایشگاهی با بهره گیری از میدان های الکترومغناطیسی توانایی دربرگرفتن و مشاهده الکترون های تکی و پلاسمای الکترون را دارند و تلسکوپ های ویژه ای نیز وجود دارند که می توانند پلاسماهای الکترون را در فضا آشکار سازند. الکترون کاربرهای فراوانی دارد که از جمله آن ها می توان به الکترونیک، جوشکاری با تشعشعات الکترونی، لامپ پرتوی کاتدی، میکروسکوپ الکترونی، پرتودرمانی، لیزر الکترون آزاد، آشکارسازهای یونیزاسیون گازی و شتاب دهنده ذره ای اشاره نمود.
برهم کنش های دربرگیرنده الکترون و ذرات زیراتمی دیگر در دانش هایی مانند شیمی و فیزیک هسته ای مورد توجه ویژه ای قرار می گیرند. برهم کنش نیروی کولنی میان پروتونهای مثبت هسته اتم و الکترون های منفی باعث تشکیل شدن اتم می شود. یونیزه شدن و تغییر در نسبت های ذرات باعث تغییر در انرژی بستگی سیستم می شود. تبادل یا به اشتراک گذاری الکترون میان دو یا چند اتم عامل اصلی بوجودآمدن پیوندهای شیمیایی است. فیلسوف طبیعی بریتانیایی، ریچارد لامینگ نخستین بار در سال ۱۸۳۸ فرضیه ای شامل مفهوم یک مقدار تجزیه ناپذیر بار الکتریکی برای توضیح ویژگی های شیمیایی اتم ها ارائه داد. فیزیکدان ایرلندی، جرج استونی، در سال ۱۸۹۱ نام این بار را الکترون گذاشت و جی جی تامسون و تیم متشکل از فیزیکدانان بریتانیایی او این ذره را در سال ۱۸۹۷ شناسایی کردند. الکترون ها در واکنش های هسته ای مانند هسته زایی در ستارگان نیز می توانند شرکت کنند که در آنجا با نام ذرات بتا شناخته می شوند. الکترون ها ممکن است در واپاشی بتای ایزوتوپ های رادیواکتیو و همچنین در برخوردهای پرانرژی، مانند وقتی که پرتو کیهانی وارد اتمسفر می شود، به وجودآیند.پادذره الکترون، پوزیترون نام دارد که دقیقاً مانند الکترون است اما بار الکتریکی و دیگر بارهای آن علامت مخالف با الکترون دارند. وقتی یک الکترون به یک پوزیترون برخورد می کند، ممکن است هردو کاملاً نابود شوند و فوتونهای پرتو گاما تولید کنند.

دانشنامه آزاد فارسی

اِلِکترون (electron)
ذرۀ بنیادیپایداری با بار منفی. از اجزای تشکیل دهندۀ همۀ اتم ها و همچنین عضو دسته ای از ذرات، معروف به «لپتون»، است. در هر اتم، الکترون ها در گروه بندی هایی با نام پوسته، هستهرا دربرگرفته اند. در اتم خنثی(بدون بار)، تعداد الکترون ها برابر با تعداد پروتون های هسته است. این ساختار الکترونیسبب ایجاد خواص شیمیایی اتم است. الکترون حامل باری به میزانبه میزان۱۹-۱۰× ۱.۶۰۲۱۷۷کولوناست و جرمی برابر۳۱-۱۰× ۱۰۹.۹ کیلوگرم، ۱۸۳۶/۱ برابر جرم پروتون، دارد. باریکه ای از الکترون، همانند امواج الکترومغناطیسی۱ازجمله نور، براثر پراش(تفرق) الگوی تداخلایجاد می کنند. از این رو، می توان آن ها را هم موجو هم ذرهدر نظر گرفت.

فرهنگستان زبان و ادب

{electron} [شیمی، فیزیک] ذرۀ بنیادی پایداری که بار منفی دارد و جزء سازندۀ همه اتم هاست

پیشنهاد کاربران

الکترون
رَخشَک، رَخشین، اَرَخشانه، اَرَخشون، رَخشون
دِرَخشَک، دِرَخشون

ریزجِنّ

پیشنهاد می کنم که در فرهنگنامه های اسلامی از این پس بجای واژه ی از ریشه لاتینی �الکترون� از آمیخته واژه ی �ریزجِنّ� که بخوبی پیوندِ فرهنگ ایرانی و فرهنگ قرآنی را به نمایش می نهد، سود برده تا از �نفوذ استکبار جهانی� در �پایگاه ائمه اطهار� کاسته شود.

برگرفته از پی نوشت نوشتاری در پیوند زیر:
ب. الف. بزرگمهر یکم اسپند ماه ۱۳۹۴
https://www. behzadbozorgmehr. com/2016/02/blog - post_20. html



کلمات دیگر: