هجرت محمد که گاهی به خلاصه هجرت نیز خوانده می شود، واقعهٔ هجرت محمد پیامبر اسلام و همراهانش از شهر مکه به یثرب است که در سال ۶۲۲ میلادی/۱ قمری صورت گرفت. این واقعه منجر به ایجاد اولین حکومت اسلامی در یثرب (که بعداً مدینةالنبی یا به خلاصه مدینه نامیده شد) شد و به علت اهمیتش در اسلام مبدأ تاریخ مسلمانان در دو تقویم هجری خورشیدی و هجری قمری در این سال گرفته شده است.
روز اول: پنج شنبه ۲۶ صفر ۱ قمری/۹ سپتامبر ۶۲۲: ترک مکه و اقامت سه روزه در غار ثور در نزدیکی مکه
روز پنجم: دوشنبه ۱ ربیع الاول ۱ قمری/۱۳ سپتامبر ۶۲۲: ترک ناحیهٔ مکه و سفر به ناحیهٔ یثرب
روز دوازدهم: دوشنبه ۸ ربیع الاول ۱ قمری/۲۰ سپتامبر ۶۲۲: ورود به قباء در نزدیکی مدینه
روز شانزدهم: جمعه ۱۲ ربیع الاول ۱ قمری/۲۴ سپتامبر ۶۲۲: ورود به مدینه برای نماز جمعه و بازگشت مجدد به قباء
روز بیست و ششم: دوشنبه ۲۲ ربیع الاول ۱ قمری/۴ اکتبر ۶۲۲: انتقال به مدینه
در عربستان افراد زیادی به قصد تجارت یا به جا آوردن حج در کعبه به مکه سفر می کردند. محمد از این موقعیت استفاده کرد و بختش را برای یافتن خانه ای جدید برای خود و پیروانش آزمود. پس از چندین مذاکره ناموفق، در صحبت با تعدادی از اهالی یثرب (که بعدها مدینه خوانده شد) امیدی یافت. جمعیت عرب یثرب بدین جهت که گروهی از یهودیان در آن شهر زندگی می کردند، با یکتاپرستی تا حدی آشنا بودند. گروهی از اهل یثرب که به مکه آمده بودند با محمد پیمانی بستند که به «پیمان عقبه اول» شهرت یافت.
به گفته ابن اسحاق پیمان عقبه اول بین محمد و دوازده تن از اهل یثرب که بسیاری از آنان از «بنی النجار» اقوام مادری محمد بودند، منعقد شد. ابن اسحاق در ادامه بیان می کند که در آن زمان محمد اجازه جنگ از سوی خداوند نیافته بود و با شروطی موسوم به «بیعةالنساء» با ایشان بیعت کرد و از قول برخی از انصار اینگونه نقل می کند که «ما با رسول الله بیعت کردیم بر شیوه بیعت زنان، تا به خداوند چیزی را شریک نگردانیم، دزدی نکنیم، زنا نکنیم، فرزندانمان را نکشیم، بهتان نزنیم و به طور آشکار گناه نکنیم. اگر وفا کردیم بهشت پاداش است و اگرنه، تصمیم با خداوند است: اگر خواست می بخشد و اگر خواست مجازات می کند».
به گفته ابن اسحاق محمد قبل از بیعت عقبه اول اجازه جنگ از سوی خداوند نیافته بود؛ او و مسلمانان به دعوت بسوی خداوند و صبر در برابر اذیت و آزار قریش و دشمنان فرمان داشتند. اما هنگامی که قریش همچنان به شدت و زیاده روی در آزار و اذیت و ظلم به مسلمانان ادامه داد، آنگاه آیات ۳۹ تا ۴۱ سوره حج اولین آیاتی است که به مسلمانان اجازه می داد تا با کسانی که به ایشان ظلم می کنند و از خانه هایشان بیرون می کنند، بجنگند.
روز اول: پنج شنبه ۲۶ صفر ۱ قمری/۹ سپتامبر ۶۲۲: ترک مکه و اقامت سه روزه در غار ثور در نزدیکی مکه
روز پنجم: دوشنبه ۱ ربیع الاول ۱ قمری/۱۳ سپتامبر ۶۲۲: ترک ناحیهٔ مکه و سفر به ناحیهٔ یثرب
روز دوازدهم: دوشنبه ۸ ربیع الاول ۱ قمری/۲۰ سپتامبر ۶۲۲: ورود به قباء در نزدیکی مدینه
روز شانزدهم: جمعه ۱۲ ربیع الاول ۱ قمری/۲۴ سپتامبر ۶۲۲: ورود به مدینه برای نماز جمعه و بازگشت مجدد به قباء
روز بیست و ششم: دوشنبه ۲۲ ربیع الاول ۱ قمری/۴ اکتبر ۶۲۲: انتقال به مدینه
در عربستان افراد زیادی به قصد تجارت یا به جا آوردن حج در کعبه به مکه سفر می کردند. محمد از این موقعیت استفاده کرد و بختش را برای یافتن خانه ای جدید برای خود و پیروانش آزمود. پس از چندین مذاکره ناموفق، در صحبت با تعدادی از اهالی یثرب (که بعدها مدینه خوانده شد) امیدی یافت. جمعیت عرب یثرب بدین جهت که گروهی از یهودیان در آن شهر زندگی می کردند، با یکتاپرستی تا حدی آشنا بودند. گروهی از اهل یثرب که به مکه آمده بودند با محمد پیمانی بستند که به «پیمان عقبه اول» شهرت یافت.
به گفته ابن اسحاق پیمان عقبه اول بین محمد و دوازده تن از اهل یثرب که بسیاری از آنان از «بنی النجار» اقوام مادری محمد بودند، منعقد شد. ابن اسحاق در ادامه بیان می کند که در آن زمان محمد اجازه جنگ از سوی خداوند نیافته بود و با شروطی موسوم به «بیعةالنساء» با ایشان بیعت کرد و از قول برخی از انصار اینگونه نقل می کند که «ما با رسول الله بیعت کردیم بر شیوه بیعت زنان، تا به خداوند چیزی را شریک نگردانیم، دزدی نکنیم، زنا نکنیم، فرزندانمان را نکشیم، بهتان نزنیم و به طور آشکار گناه نکنیم. اگر وفا کردیم بهشت پاداش است و اگرنه، تصمیم با خداوند است: اگر خواست می بخشد و اگر خواست مجازات می کند».
به گفته ابن اسحاق محمد قبل از بیعت عقبه اول اجازه جنگ از سوی خداوند نیافته بود؛ او و مسلمانان به دعوت بسوی خداوند و صبر در برابر اذیت و آزار قریش و دشمنان فرمان داشتند. اما هنگامی که قریش همچنان به شدت و زیاده روی در آزار و اذیت و ظلم به مسلمانان ادامه داد، آنگاه آیات ۳۹ تا ۴۱ سوره حج اولین آیاتی است که به مسلمانان اجازه می داد تا با کسانی که به ایشان ظلم می کنند و از خانه هایشان بیرون می کنند، بجنگند.
wiki: هجرت محمد