ض

ض حرف هیجدهم از الفبای فارسی و حرف پانزدهم از الفبای عربی و یکی از حروف صامت . عدد آن در حساب جمل ۸٠٠ است . نام آن ضاد ضاد منقوطه و ضاد معجمه است . این حرف در لغات فارسی نیست و در عربی با گذاشتن پهلوی راست زبان به کناره داخلی دندانهای آسیا و دمیدن نفس تلفظ شود ولی در فارسی مانند ز تلفظ گردد و آن را به صورتهای ذیل نویسند : ض ض مانند : قرض بعض ضابطه مضبوط .

(حر. )هجدهمین حرف از الفبای فارسی ، برابر با عدد ۸٠٠ در حساب ابجد.

ض. ( حرف ) نشانه حرف پانزدهم است از الفبای عرب و نام آن ضاد است و در حساب جُمّل آن را به هشتصد دارند و در حساب ترتیبی عربی نماینده عدد پانزده و در فارسی هجده است و آن یکی از دو حرف مختص به عرب است ، یعنی «ض » و «ظ»، و در فارسی این حرف نباشد و آن از حروف هفتگانه مستعلیة و شجریّة و مصمتة و روادف و مجهورة و مُطبقة و شمسیة و ناریّة و مرفوعة است. و در عربی بدل ص آید مانند: تیضیض ، تیصیص. ومض ، ومص. و همچنین آن را بدل ث آرند: تحاض ، تحاث. اَضر، اثَر. حضیضی ، حثیثی. حض ، حث. و نیز به ظ بدل شود چون : بهض ، بهظ. و هم به لام ، چون : جضد، جلد. هم به شین ، چون : تحریض ، تحریش. و این حرف منحصر بزبان عرب باشد، و ناطق بالضاد بمعنی عرب است چنانکه در حدیث آمده است که : اَنا افصح ُ من نَطق بالضاد، ای العرب. و در مخرج این حرف اختلافات کثیره است. احمدبن مطرف بن اسحاق مصری لغوی را در تمیز مخرج «ض » از «ظ» رسالتی است. و از ابی عمروبن العلاء آرند که گفته است مخرج «ض » و «ظ» یکی باشد و شیخ بهائی را همین عقیده است و این اختلاف دلیل کند که مخرج این دو حرف بسی بیکدیگر نزدیکست. رجوع به روضات الجنات ص 67 شود.

هجدهمین حرف الفبای فارسی، ضاد. &delta، در حساب ابجد: «۸۰۰ ».