سینه زنی

سینه زنی نوعی آیین عزاداری است و به کسی که سینه زنی می کند «سینه زن» گفته می شود. سینه زنی بیشتر در مراسم عزاداری حسین بن علی رایج است. سینه زنی معمولاً به همراه نوحه خوانی انجام می شود و با نوحه هماهنگ است.
سینه زنی واحد: نوعی سینه زنی است که در استان های خوزستان و بوشهر رواج دارد. در این نوع سینه زنی، عزاداران در قالب حلقه های تو در تو استقرار می یابند و با دست چپ کمر نفر سمت چپ خود را می گیرند و با دست راست سینه زنی می کنند. به هنگام سینه زنی حلقه ها آرام آرام می چرخند. نوحه های مناسب این نوع سینه زنی از نوع نوحه بوشهری است که وزنی سنگین دارد. سینه زنی واحد پس از نواختن سنج و دمام و بوق کم کم شروع می شود. ابتدا فردی که «سرخوان» نام دارد شروع به خواندن نوحه می کند تا کم کم افراد تجمع کنند و حلقه ها شکل بگیرد. سپس نوحه خوان اصلی با اعلام کلمه «واحد» شروع سینه زنی را اعلام می کند.
سینه زنی عرب های خوزستان: بیشتر به سبک چلاب است. سینه زنهابر گردن چفیه می اندازند و به به موکب های حسینی می روند. جوان ها دوش به دوش هم قرار می گیرند و به صورت دایره می ایستند هرنفردست چپ را روی کمر کناری می گذارد سپس بعد از بالا بردن پای راست آن را محکم بر زمین می کوبند و سپس با دست بر سینه می زنند. در مداحی هنگامی که مداح سکوت می کند یکی از سینه زن ها فریاد می زند یا علی و دیگر چلاب زنان در پاسخ می گویند یا ابو حسین. در خانمها، هنگامی که مداح زنان، ملایه روضه خوانی را شروع می کند، زنان که بیشترشان ثوب های عربی پوشیده اند چهارزانو دور اتاق را پر می کنند و شیله های مشکی (روسری عربی) خود را جلوی چشم های خود می آورند. پس از روضه، در سینه زنی زنان ابتدا بر پاهای خود می زنند. گاهی مداح زنان ریتم را تغییر می دهد و عزاداران باید با دست راست بر سینه و با دست چپ بر پای چپ بکوبند. ازدیگر سبک های سینه زنی زنان، ایستاده سینه زدن است که دست ها را به صورت ضربدر نگاه داشته و بر سینه می کوبند و با ریتمی کند سینه زنی را ادامه می دهند. آن جا که ریتم تندتر می شود، زنان با گفتن احو، احو، همراهی می کنند. به این نوع سینه زنی که زنان به تندی دست ها را بر سینه می زنند رشگ گفته می شود.
از مراسم سنتی عزاداری برای حسین بن علی و دیگر امامان شیعه، که همراه نوحه خوانی و با آهنگی خاص بر سر و سینه می زنند، گاهی هم سینه خود را لخت کرده، بر آن می زنند. اصل این سنت، به ویژه در میان عربها رواج داشته است. بعدها به صورت موجود درآمده که با انتخاب نوحه های سنگین، حرکات دست بر سینه می خورد. به فردی هم که بر سینه خود زده، عزاداری می کند، «سینه زن» می گویند. اینگونه نوحه گری، ابتدا به صورت فردی بوده، اما با مرور زمان به شکل گروهی ودستجات سوگواری درآمده است.
«دسته گردانی و سینه زنی و نوحه خوانی که در زمان صفویه رایج شده و توسعه پیدا کرده بود، در عصر قاجاریه با توسعه و تجمل بیشتر درپایتخت رواج داشت… دسته گردانی در عصر قاجار، بویژه در زمان ناصر الدین شاه با آداب و تشریفات و تجمل بسیار برگزار می شد.دسته های روز با نقاره و موزیک جدید و علم و بیرق و کتل، و دسته های شب با طبقهای چراغ زنبوری و حجله و مشعل به راه می افتاد و در فواصل دسته سینه زنها با آهنگ موزون سینه می زدند. نوحه خوانی و سینه زنی حتی در اندرونی شاهان قاجار، بین زنان اندرون نیز متداول بود…»
کسی که در عزا و مصیبت بر سینه خود می زند و نوحه گری می نماید. و در ایام عزاداری، خصوصاً مراسم عزاداری حسین بن علی در دسته مخصوص با دست بر سینه برهنه خود زند (به علامت سوگواری).سینه زن باید با دیگر سینه زنان و نیز با آهنگ نوحه هماهنگ باشد و تک زنی نکند.

نوعی عزاداری، بر سینه کوفتنِ عزاداران، با ضربی هماهنگ. این رسم، به ویژه در مراسم عزاداری دهۀ نخست ماه محرم و روزهای نوزدهم تا بیست ویکم ماه رمضان رونق دارد. ضرب سینه زنان با ضرباهنگ نوای نوحه خوان و طبل ها و سنج های این مراسم هماهنگ است. در هفت روزۀ دهۀ محرم که هنوز عزاداری به کوچه و خیابان راه نیافته، سینه زنان در صفوفی کمابیش منظم و گاه حلقه وار، در داخل مساجد و تکایا به سینه زنی می پردازند و از شب هفتم به بعد، همراه با دسته های زنجیرزنی در صفوف دوستونی به کوچه و خیابان می آیند. مرسوم است که گروهی سینه زن، اغلب از بزرگان هیئت ها و تکایا، در پیشاپیش دسته های زنجیرزنی و پشت بیرق ها و علامت ها و عَلَم و کُتَل به راه افتند. در هریک از نواحی ایران، روشی خاص از سینه زنی رواج دارد. سینه زنان مناطق جنوبی، چون بوشهر و هرمزگان و اعراب خوزستان، گرداگرد صحن تکیه یا مسجد می ایستند، دست چپ خود را بر کمر یکدیگر حلقه می کنند، درحالی که پایی را بر زمین ستون کرده اند، با پای دیگر به جلو خیز برمی دارند، تا کمر خم می شوند و با دست راست بر سینه می کوبند، سپس همگی به عقب می آیند و این حرکات را گردش وار انجام می دهند. از آن جا که نوحه خوانی از اجزای اصلی ختم ها و یادبودها به شمار می رود، سینه زنی به تبع آن، البته نه به پُرشوری ایام محرم، در آن مراسم نیز برقرار است. سینه زنی در دیگر مناطق شیعه نشینِ جهان، چون پاکستان و لبنان و عراق، نیز رواج دارد.

[ویکی فقه] سینه زنی به ضربه زدن با دست به سینه در مصیبت و عزا اهل بیت گفته می شود.
عنوان یاد شده در پاسخ به استفتائات آمده است.
سینه زدن در مصیبت سالار شهیدان، حضرت امام حسین و دیگر معصومان علیهم السّلام هر چند محکم و شدید باشد، در صورتی که موجب جنایت بر نفس و وهن در مذهب نباشد، جایز بلکه مستحب و از اسباب تقرب به خداوند است.