صفی علی شاه

حاج میرزاحسن اصفهانی، ملقب به صفی علیشاه (زاده:سه شنبه ۳ شعبان ۱۲۵۱ (قمری) برابر با ۳ آذر ۱۲۱۴ در اصفهان، درگذشت: جمعه ۲۴ ذی الحجه ۱۳۱۶ (قمری) برابر با ۱۵ اردیبهشت ۱۲۷۸ در تهران)، از مشهورترین مشایخ و بزرگان تصوف در اواخر قرن سیزدهم و اوایل سده ۱۴ هجری و از جمله بزرگان سلسله نعمت اللهی بود.وی که شاعر بود، نخست از جمله مریدان منور علیشاه شیرازی قطب سلسله نعمت اللهی محسوب می شد، اما پس از اینکه به نمایندگی از وی به تهران مهاجرت کرد و مدتی در این شهر اقامت نمود، خود ادعای قطبیت کرد و سلسلهٔ صفی علیشاهی را بنیان نهاد.
تفسیر منظوم قرآن، که چندین بار به چاپ رسیده، اما علی رغم تصریح مکرر صفی علیشاه به سرودن آن، برخی سرودن تفسیر منظوم را به دیگری نسبت می دهند.
دیوان اشعار
بحرالحقایق
زبدة الاسرار، مثنوی مفصلی به وزن مثنوی معنوی، که در اسرار کشته شدن حسین و یارانش و تطبیق با سلوک الی الله سروده شده است.
عرفان الحق
میزان المعرفة
حاج میرزا محمدحسن اصفهانی، در سوم شعبان ۱۲۵۱ هجری قمری در شهر اصفهان به دنیا آمد. پدرش محمدباقر اصفهانی بود که وی نیز لقب صفی داشت. پدرش تاجر بود، از اصفهان به یزد رفت و در آنجا مسکن گزید. وی خردسالی و نوجوانی خود را در یزد گذرانید و تا ۲۰ سالگی در این شهر بود و تحصیلات خویش را در این شهر به انجام رسانید.
وی در سن ۲۱ سالگی، و به سال ۱۲۷۲ هجری قمری به شیراز رفت و به میرزاکوچک رحمت علیشاه سر سپرد و جزو مریدان او گردید و به اصطلاح درویشان، به شرف توبه و تلقین از حضرتش مشرف گردید. وی همچنین در اوایل امر، علاوه بر شیراز، مدتی در کرمان و یزد نیز اقامت نمود و سپس به هندوستان رفت و برای چند سال در آن دیار اقامت نمود.
وی سپس از طرف هندوستان به حجاز رفت و آنطور که خود او در شرح حال خویش نوشته است، در این سفر با اغلب مشایخ ایران و هند و روم ملاقات کرد و از برخی مستفیض شد. وی بنابه گفتهٔ خود در هندوستان به تألیف زبدة الاسرار، که مثنوی منظومی در اسرار شهادت و تطبیق آن با سلوک الی الله است، پرداخت. هرچند که برخی با توجه به کمال و پختگی اشعار زبدة الاسرار، در نگارش این کتاب در جوانی صفیعلیشاه تردید کرده اند، و برخی نیز نوشته اند که وی در سال های میانسالی خود و در موقع اقامت در کرمان، بنا به دستور استاد و مرشد خویش، رحمت علیشاه، تألیف و تصنیف کتاب زبدة الاسرار را آغاز نمود و آن را در هندوستان به انجام رسانید و در همان جا آن را به کمک یکی از ارادتمندانش که اهل بمبئی بود، به چاپ رسانید.

حاجی میرزا حسن بن محمدباقر اصفهانی (۲۴ نوامبر ۱۸۳۵، اصفهان - ۵ آوریل ۱۸۹۹، تهران) صوفی، ادیب، مؤلف و شاعر ایرانی و بنیانگذار فرقه ای در سلسلهٔ نعمت اللهی بود که از سوی زین العابدین شیروانی به صفی علی شاه لقب گرفت و با این نام شهرت یافت.
•