کلمه جو
صفحه اصلی

جان لاک

دانشنامه عمومی

جان لاک (به انگلیسی: John Locke) (زادهٔ ۲۹ اوت ۱۶۳۲ – درگذشتهٔ ۲۸ اکتبر ۱۷۰۴) از فیلسوفان سده ۱۷ میلادی انگلستان بود که به طور گسترده به عنوان پدر لیبرالیسم کلاسیک شناخته می شود. لاک از مهم ترین شارحان نظریه قرارداد اجتماعی و پیروان مکتب تجربه گرایی است. نظرات او بر پیشرفت شناخت شناسی و فلسفه سیاسی مؤثر بود. او از تأثیرگذارترین اندیشمندان عصر روشنگری شمرده می شود. نوشته های او بر ولتر و ژان ژاک روسو، بسیاری از اندیشوران اسکاتلندی و انقلابیون آمریکائی اثرگذار بود. این تأثیر را می توان در اعلامیه استقلال ایالات متحده آمریکا مشاهده کرد.
رساله ای دربارهٔ حکومت، ترجمهٔ حمید عضدانلو، نشر نی، چاپ اول، تهران: ۱۳۹۱.
فرضیه لاک در مورد ذهن معمولاً خاستگاه تصورات امروزی در مورد آگاهی و خود شمرده می شود. فرضیه ای که در آثار فیلسوفانی چون دیوید هیوم، ژان ژاک روسو و ایمانوئل کانت برجستگی می یابد. لاک نخستین فیلسوفی بود که «خود» را از طریق استمرار «هوشیاری» تعریف کرد. او معتقد بود که انسان ها چون لوح پاک و دست نخورده و تهی از دانش زاده می شوند و هیچ دانسته درونی و ذاتی ندارند بلکه هر آنچه می دانند از راه مشاهده (تجربه) به دست می آید.
پدر لاک، که او نیز جان نام داشت، یک وکیل تجربی و کارمند اداری دفتر قضات در منطقهٔ چو مگنا بود و قبلاً به عنوان سروان سواره نظام برای نیروهای مجلس در دوران اولیه جنگ های داخلی انگلستان خدمت کرده بود. مادر او اگنس کین نام داشت. هر دوی والدین او از پیوریتن ها بودند. لاک در ۲۹ اوت ۱۶۳۲ میلادی، در رینگتون، در ۱۹ کیلومتری بریستول، چشم به جهان گشود و در همان روز غسل تعمید داده شد. اندکی پس از به دنیا آمدن لاک، خانوادهٔ او به یک خانه روستایی در دهکدهٔ پنسفورد، حدود ۱۱ کیلومتری جنوب بریستول کوچ کردند، جایی که لاک در آن پرورش یافت.
در سال ۱۶۴۷ میلادی، لاک به مدرسهٔ معتبر وست مینستر در لندن فرستاده شد و تحت نظر الکساندر پوفام، نمایندهٔ مجلس و فرماندهٔ سابق پدرش تعلیم دید. وی پس از اتمام تحصیلاتش در آنجا، از دانشکدهٔ کریست چرچ دانشگاه آکسفورد پذیرش گرفت. رئیس دانشکده در آن زمان جان اون بود که سمت نایب رئیس دانشگاه را نیز به عهده داشت. با اینکه او دانشجوی توانایی بود ولی برنامه آموزشی دورهٔ کارشناسی آن زمان در دانشکده او را آزار می داد. او آثار فلاسفهٔ معاصر مانند رنه دکارت را جذاب تر از مطالب کلاسیک که در دانشگاه تدریس می شد می دانست. او از طریق دوستش ریچارد لوور، که او را از مدرسهٔ وست مینستر می شناخت با پزشکی و فلسفهٔ تجربی که در دانشگاه های دیگر و در انجمن سلطنتی (جایی که لاک بعدها عضو آن گردید) تدریس می شد آشنا شد.

نقل قول ها

جان لاک، فیلسوف انگلیسی. زادروز: (۲۹ اوت ۱۶۳۲) در بریستول. وی در تاریخ (۲۸ اکتبر ۱۷۰۴) در اسکس مرد.
• «آزادی مطلق، آزادی حقیقی و درست، آزادی بی طرفانه و مساوات، چیزی است که ما بدان محتاجیم.» -> نامه ای در باب تساهل
• «دانایی بشر نمی تواند از محدودهٔ تجارب وی فراتر رود.» -> تحقیق دربارهٔ فهم بشر
• «هرجا که قانون متوقف شود جباریت آغاز می شود.» -> رساله ای در باب حکومت
• «کارکردن، صرفأ به خاطر کار، مغایر با سرشت انسانی است.» -> تحقیق در بارهٔ فهم بشر
• «هیچ چیز به لطافت «تمثیل» بر ژرفنای ذهن آدمی تأثیرگذار نیست.» -> تأملاتی چند در باب آموزش و پرورش
• «کسانی که وجود یک آفریدگار را نفی می کنند، نباید مورد مدارا قرارگیرند، زیرا وعده ها، پیمان ها و سوگندهایی که رشتهٔ پیوند جامعهٔ بشری هستند، هیچ اعتباری برای یک خداناباور نداشته، کنارگذاشتن خدا حتی در ذهن، همهٔ آن ها را باطل می کند. افزون بر این، کسانی که با خداناباوری خود با هر گونه دینی مبارزه کرده، قصد نابودی آن را دارند، نمی توانند مدعی حق مدارا باشند» -> در نامه ای پیرامون مدارا
• «اگر بگویم طراح نظریهٔ دموکراسی که فعلأ در جهان غرب وجود دارد، جان لاک است، سخنی به گزاف نگفته ام.» -> ریچارد پاپکین
• «نظریات سیاسی لاک با تصرفات مونتسکیو در آن ها، در قانون اساسی آمریکا تجسم یافته است. قانون اساسی انگلستان نیز تا حدود پنجاه سال پیش مبتنی بر نظریات لاک بود، همچنین قانون اساسی که فرانسویان در سال ۱۸۷۱ میلادی تصویب کردند.» -> برتراند راسل

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] جان لاک از فیلسوفان سده ۱۷ میلادی انگلستان بود. لاک از مهم ترین شارحان نظریه قرارداد اجتماعی و پیروان مکتب تجربه گرایی است.
جان لاک (John Locke)، پدر فلسفه تجربه گرایی جدید و پدر دموکراسی در دنیای مدرن، در سال ۱۶۳۲ در دورینگتن نزدیک بریستول در انگلستان زاده شد. لاک تا سال ۱۶۴۶ در خانه آموزش دید و سپس به مدرسه وست مینستر رفت و تا سال ۱۶۵۲ آنجا ماند. در آن سال وارد دانشکده کرایست جرج در دانشگاه آکسفورد شد. پس از آنکه دانشنامه های لیسانس و فوق لیسانس را به هنگام مقرر گرفت، در ضمن ادامه تحصیل در دانشکده کراست چرچ به تدریس پرداخت. سال بعد مقام مدرس زبان یونانی و سپس به تدریس ادبیات و فلسفه اخلاق گماشته شد.
کاپلستون، فردریک، تاریخ فلسفه، ترجمه امیر جلال الدین میذ اعلم، انتشارات علمی فرهنگی و سروش، ۱۳۸۲، جلد پنجم، ص۸۱.
از آثا جان لاک می توان اشاره کرد:
← تحقیق درباره فهم بشری
جان لاک با مشاهده برخی ناکامی های دکارت در تبیین هستی و مواجهه با دشواری های فراوان، مکتب فلسفی دیگری را بنیان گذارد که هر چند متاثر از دکارت است، اما در مجموع در برابر فلسفه دکارت محسوب می شود. فلسفه لاک فلسفه ای است که برخلاف فلسفه دکارت اصالت را به تجربه می دهد و هر گونه مفهوم فطری و اصل عقلی پیشینی در ذهن را مردود می شمارد.
شیخ شعاعی، بررسی مسئله علیت در آراء جان لاک، خردنامه صدرا، تابستان ۱۳۷۷، ش۱۲، ص۸۹.
...


کلمات دیگر: