چون قیاسات بسیار بر اثبات یک حکم مجتمع شود آنرا مرکب نخوانند بلکه قیاسات مرکبه آنرا گویند که نتایج بعضی مقدمات بعضی باشد تا باخر یک مطلوب حاصل آید و چون هر قیاسی را دو مقدمه باشد همیشه عدد قیاسات متساوی بود و عدد مقدمات ضعف آن .
قیاس مرکب
فرهنگ فارسی
لغت نامه دهخدا
قیاس مرکب. [ س ِ م ُ رَک ْ ک َ ]( ترکیب وصفی ، اِ مرکب ) ( اصطلاح فقه ) چون قیاسات بسیار بر اثبات یک حکم مجتمع شود آن را مرکب نخوانند، بلکه قیاسات مرکبه آن را گویند که نتایج بعضی مقدمات بعضی باشد تا به آخر یک مطلوب حاصل آید و چون هر قیاسی را دو مقدمه باشد همیشه عدد نتایج و عدد قیاسات متساوی بود و عدد مقدمات ضعف آن. ( فرهنگ فارسی معین ازاساس الاقتباس ص 294 ) ( کشاف اصطلاحات الفنون ص 1196 ).
دانشنامه آزاد فارسی
قیاسِ مُرکّب
قیاسی که در آن، مطلوب با چند قیاس که به گونه ای با یکدیگر مربوط می شوند، به اثبات می رسد. پیوند قیاس ها یا صوری (ظاهری) است یا معنوی (باطنی): ۱. پیوند صوری یا قیاس مرکب موصول، آن است که نتیجۀ قیاس اوّل در قیاس دوم و نتیجه قیاس دوم در قیاس سوم ذکر می شود، مثلِ «هر الف، ب است/هر ب، ج است/پس هر الف ج است/و هر الف ج است/و هر ج، د است و ...؛ ۲. پیوند معنوی یا قیاس مرکب موصول، آن است که نتیجۀ هر قیاس، نه به صورت ظاهری، بلکه به صورت معنوی و باطنی در قیاس بعدی مورد استفاده قرار می گیرد، مثلِ «هر الف، ب است/ هر ب، ج است/ هر ج، دال است/ پس: هر الف، دال است».
قیاسی که در آن، مطلوب با چند قیاس که به گونه ای با یکدیگر مربوط می شوند، به اثبات می رسد. پیوند قیاس ها یا صوری (ظاهری) است یا معنوی (باطنی): ۱. پیوند صوری یا قیاس مرکب موصول، آن است که نتیجۀ قیاس اوّل در قیاس دوم و نتیجه قیاس دوم در قیاس سوم ذکر می شود، مثلِ «هر الف، ب است/هر ب، ج است/پس هر الف ج است/و هر الف ج است/و هر ج، د است و ...؛ ۲. پیوند معنوی یا قیاس مرکب موصول، آن است که نتیجۀ هر قیاس، نه به صورت ظاهری، بلکه به صورت معنوی و باطنی در قیاس بعدی مورد استفاده قرار می گیرد، مثلِ «هر الف، ب است/ هر ب، ج است/ هر ج، دال است/ پس: هر الف، دال است».
wikijoo: قیاس_مرکب
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] قیاس مرکب، به معنای یک سلسله قیاس های متوالی مترتبِ بر هم با نتایج مختلف برای رسیدن به مطلوب است، به نحوی که نتیجه هر قیاس در قیاس بعدی مقدمه واقع شود.
قیاس، در یک تقسیم به بسیط و مرکب تقسیم می گردد.
توضیح اصطلاح
قیاس مرکب، قیاسی است که از دو یا چند قیاس ترکیب یافته به نحوی که نتیجه بعضی از قیاس ها مقدمه بعضی دیگر است و از مجموع آن ها مطلوب حاصل می گردد. به عبارت دیگر قیاس مرکب آن است که مقدماتش به خودی خود ثابت نبوده و در علم دیگری هم قبلا ثابت نشده و اثبات آن را به جای دیگر هم محول ننماییم. در این صورت ناچاریم ابتدا قیاس یا قیاس های دیگری تشکیل داده و نتایج آنها را مقدمه قیاس های بعدی قرار دهیم و از وجود یکی از لوازم، لازم دیگر را اثبات کنیم تا به مطلوب نهایی خود برسیم. مثال: اگر بخواهیم ثابت کنیم که نفس همیشه جاوید و باقی است و بخواهیم همه مقدمات این مطلوب را در همین جا ثابت کنیم، چند قیاس تشکیل می دهیم: قیاس اول: "نفس در محل مخصوصی از بدن یا جسم دیگر جای نگرفته است، و هر چیزی که در جسمی یا مکانی قرار نگرفته باشد و به حسب وجود نیز به چیزی که در محل و مکان است محتاج نباشد، مجرد از ماده خواهد بود. نتیجه: نفس از ماده مجرد است". قیاس دوم: "نفس مجرد از ماده است، و هر موجود مجرد از ماده، با چیزی که دارای قوه و قبول است قرین نخواهد بود. نتیجه: نفس با چیزی که قوه و قبول در آن باشد توام نیست". قیاس سوم: "نفس با چیزی که قوه و قبول در آن وجود داشته باشد توام نیست. و هر چیزی که با قوه و قبول توام نباشد تغییر و تجزیه پذیر نیست. نتیجه: نفس تحول و تغییر نمی پذیرد". قیاس چهارم: "نفس تحول و تغییر نمی پذیرد، و هر چیزی که تحول و تغییر نپذیرد زوال ندارد. نتیجه: نفس زوال ندارد".
اقسام قیاس مرکب
قیاس مرکب بر دو قسم است:
← قیاس مرکب موصول
...
قیاس، در یک تقسیم به بسیط و مرکب تقسیم می گردد.
توضیح اصطلاح
قیاس مرکب، قیاسی است که از دو یا چند قیاس ترکیب یافته به نحوی که نتیجه بعضی از قیاس ها مقدمه بعضی دیگر است و از مجموع آن ها مطلوب حاصل می گردد. به عبارت دیگر قیاس مرکب آن است که مقدماتش به خودی خود ثابت نبوده و در علم دیگری هم قبلا ثابت نشده و اثبات آن را به جای دیگر هم محول ننماییم. در این صورت ناچاریم ابتدا قیاس یا قیاس های دیگری تشکیل داده و نتایج آنها را مقدمه قیاس های بعدی قرار دهیم و از وجود یکی از لوازم، لازم دیگر را اثبات کنیم تا به مطلوب نهایی خود برسیم. مثال: اگر بخواهیم ثابت کنیم که نفس همیشه جاوید و باقی است و بخواهیم همه مقدمات این مطلوب را در همین جا ثابت کنیم، چند قیاس تشکیل می دهیم: قیاس اول: "نفس در محل مخصوصی از بدن یا جسم دیگر جای نگرفته است، و هر چیزی که در جسمی یا مکانی قرار نگرفته باشد و به حسب وجود نیز به چیزی که در محل و مکان است محتاج نباشد، مجرد از ماده خواهد بود. نتیجه: نفس از ماده مجرد است". قیاس دوم: "نفس مجرد از ماده است، و هر موجود مجرد از ماده، با چیزی که دارای قوه و قبول است قرین نخواهد بود. نتیجه: نفس با چیزی که قوه و قبول در آن باشد توام نیست". قیاس سوم: "نفس با چیزی که قوه و قبول در آن وجود داشته باشد توام نیست. و هر چیزی که با قوه و قبول توام نباشد تغییر و تجزیه پذیر نیست. نتیجه: نفس تحول و تغییر نمی پذیرد". قیاس چهارم: "نفس تحول و تغییر نمی پذیرد، و هر چیزی که تحول و تغییر نپذیرد زوال ندارد. نتیجه: نفس زوال ندارد".
اقسام قیاس مرکب
قیاس مرکب بر دو قسم است:
← قیاس مرکب موصول
...
wikifeqh: قیاس_مرکب
کلمات دیگر: