زوال عقل

زوال عقل یا دمانس (به لاتین: dementia) یا خِرَدسودگی در پزشکی و روان پزشکی، اختلال مزمن و گاهی حاد فرایندهای روانی به علت بیماری عضوی مغز که با تغییر شخصیت و نئاندرتال شدن و موقعیت ناشناسی و اختلال در حافظه و داوری و اندیشه همراه است. شایع ترین نوع دمانس، زوال عقل سالخوردگی یا بیماری آلزایمر است. از دیگر عوامل ایجاد دمانس می توان به سکته مغزی، روان آشفتگی (دلیریوم) ناشی از سمی شدن بدن در اثر مواد مخدر و روان گردان و بیماری های ناشایع ولی معروف مانند جنون گاوی اشاره نمود. طبق تعریف، خردسودگی عبارت است از تخریب پیش رونده کارکردهای شناختی که در زمینه ای از هشیاری کامل (بدون وجود دلیریوم بسته به نوع عامل آن) بروز می کند. دمانس از علائم بیماری و به صورت مجموعه ای از عملکردی های بد بالینی شامل اختلالاتی در حافظه، زبان پریشی، تغییرات روان شناختی و روان پزشکی و مختل شدن فعالیت های روزمره تظاهر می یابد.
بیماری ایدز
ضربه مغزی
بیماری پارکینسون
بیماری هانتینگتون
بیماری نیمن پیک
بیماری کروتزفلد جاکوب
امروزه حدود ۱۲ میلیون نفر در جهان دمانس دارند و انتظار می رود که این تعداد در سال ۲۰۴۰ به ۲۵ میلیون برسد.محققان سازمان جهانی آلزایمر (ADI) در گزارش سال ۲۰۱۵ خود در لندن پیش بینی کردند که شمار بیماران مبتلا به زوال عقل در جهان تا سال ۲۰۵۰ سه برابر و به ۱۳۱٫۵ میلیون نفر برسد. در انگلستان حدود ۶۳۷ هزار نفر علائم دمانس دارند و هزینه سالیانه مراقبت از آن ها ۱۷ میلیارد پوند (۷/۱۸ میلیارد یورو، ۷/۲۴ میلیارد دلار) است، که بیشتر از بیماری قلبی-عروقی (۴ میلیارد پوند)، سکته مغزی (۳ میلیارد پوند) و سرطان (۲ میلیارد پوند) است.تحقیقات محققان انگلیسی حاکی از آن است که یک نفر از هر سه نفر متولدین سال ۲۰۱۵ میلادی در این کشور درصورت یافت نشدن راه هایی برای درمان زوال عقل در نهایت به اشکال مختلف این عارضه دچار خواهند شد. براساس این تحقیقات، ۲۷ درصد از پسران و ۳۷ درصد از دختران متولد سال ۲۰۱۵ میلادی در آینده در معرض بیماری زوال عقل، قرار دارند. به گفته محققان انگلیسی، به طور تقریبی ۳۲ درصد متولدین سال جاری میلادی در انگلستان در مراحلی از زندگی خود به بیماری ذهنی تحلیل برنده مبتلا خواهند شد.شایع ترین نوع دمانس، آلزایمر نام دارد که ۵۰٪ تا ۶۰٪ بیماران مبتلا به دمانس را شامل می شود. از سایر انواع دمانس می توان از دمانس عروقی، دمانس ناشی از ضربه سر، دمانس وابسته به الکل، دمانس وابسته به انواع اختلالات حرکتی نظیر بیماری هانتینگتون و بیماری پارکینسون و دمانس ناشی از ایدز نام برد.
به طور کلی تشخیص دمانس بر اساس معاینه بالینی بیمار، از جمله معاینه وضعیت روانی و اطلاعات به دست آمده از خانواده، دوستان و غیره صورت می گیرد. بعضی از خصوصیات مشترک بین انواع دمانس ها عبارتند از:
تغییرات در شخصیت افراد مبتلا به دمانس به خصوص برای خانواده فرد ناراحت کننده است. خصوصیات شخصیتی فرد ممکن است در اثر دمانس تشدید شود. در ضمن فرد مبتلا به دمانس ممکن است درون گرا شود و اهمیتی به تأثیر رفتار خود بر دیگران ندهد.

زوال عقل (dementia)
(یا: دِمانس) کاهش قوای ذهنی ناشی از تغییرات بافت مغز. این بیماری موجب ازدست رفتن توانایی های فکری می شود، تا آن جا که این وضعیت عملکرد عادی اجتماعی یا شغلی را مختل می کند. حافظه، قوۀ تشخیص، تفکر انتزاعی، و شخصیت تنزل یا تغییر می یابد. دامنۀ ضعف حافظه از دشواری در به یاد آوردن نام چیزها تا ناتوانی در شناسایی بستگان نزدیک گسترده است. ناتوانی در کنارآمدن با شرایط جدید از علایم نارسایی فکری است. تغییرات شخصیتی چه بسا به رعایت نکردن بهداشت شخصی، بدزبانی، خمودگی، و تندخویی منجر شود. مشهورترین علت زوال عقل بیماری آلزایمراست؛ اما سکتۀ مغزی، ضربۀ مغزی، مواد مسموم کننده (شامل مواد قانونی و غیرقانونی) و بیماری های عصبی نیز ممکن است موجب زوال عقل شود. این بیماری در سالخوردگان شیوع بیشتری دارد. گفتنی است، زوال عقل با نقص عقلی یا نارسایی ذهنی شدید مادرزادی تفاوت دارد.