سوررئالیسم

سوررِئالیسم (surrealism)
اثری از دالی
مکتبی در نقاشی، ادبیات، و فیلم سازی که حدود ۱۹۲۲ از مکتب دادا نشأت گرفت. آندره برتون عضو سرآمد آن بود، و در ۱۹۲۴ بیانیۀ سوررئالیسم را منتشر ساخت. سوررئالیست ها از افکار و تصوّرات ضمیر ناخودآگاه الهام می گرفتند. آنان انواع سبک ها و تکنیک ها را کاویدند، و این مکتب در سال های بین دو جنگ جهانی، مکتب غالب در هنر غرب شد. سوررئالیسم از نظریۀ زیگموند فروید دربارۀ ضمیر ناخودآگاه، و تکنیک «تداعی آزادِ» او برای کنارزدن ضمیر آگاه پیروی می کرد. اگرچه شیوۀ خاصی تحت عنوان شیوۀ سوررئالیستی وجود نداشت، آثار آن در دو دستۀ اصلی قابل تقسیم اند: دسته ای که در ارائۀ تصویرهای خیالیِ معمّاوار از شگردهای متعارف استفاده می کنند، همچون ساعت های ذوب شدۀ سالوادور دالی در تابلوی پایداری حافظه(۱۹۳۱)؛ و دیگر گروهی که از روش های ابتکاری همچون فروتاژ بهره می بَرَند (انتقال نقوش برجسته بر روی کاغذ به وسیلۀ ساییدن) که ماکس ارنست آن را ابداع کرد. پابلو پیکاسو در اوایل دهۀ ۱۹۲۰، مدتی به شیوۀ سوررئالیستی کار کرد. آندره ماسون به طبع آزمایی در زمینۀ طراحی خودکار پرداخت. ماکس ارنست، خوان میرو، و ایو تانگی شکل های نیمه انتزاعی احساس برانگیزی خلق کردند. سالوادور دالی و رنه ماگریت تصویرهایی رؤیاگونه را به شیوۀ واقع گرایانه بر بوم آوردند. شاعران لوئی آراگون و پل اِلوآر و لوئیس بونوئل فیلم ساز نیز در سوررئالیسم سهم داشتند. آندره برتون «پاپِ» سوررئالیسم عنوان گرفت، و برعکسِ دیگر مکاتب هنری که اغلب از انگ خوردن برحذر بودند، بِرتون در رهبری قاطعانۀ سوررئالیست ها تا بدان حد پیش رفت که آنان را رسماً «تدهین»، و سوررئالیست هایی را که از اصول مکتب سر برمی تافتند، «تکفیر» کرد. در هنرهای بصری، سوررئالیسم طغیانی دربرابر ارزش های انتزاعی و زیبا شناسانۀ محض هنر مدرن بود و در عوض بر ارزش بیان غریزی (که گاه «خودکاری» نامیده می شد)، و تفسیر عملکرد ضمیر ناخودآگاه تأکید داشت. روابط خیالی و غیرعادی فرم و صور خیال بدان سبب اهمیتی ویژه یافت که تداعی کنندۀ دنیای رؤیایی ذهن، و برانگیزندۀ احساس شگفتی دانسته می شد. سوررئالیسم تا حدی از حملات مکتب دادا به هنر سنّتی در اواخر جنگ جهانی اول و سال های پس از آن تأثیر گرفت، و موضوع بحث های نظری بسیاری در پاریسِ دهۀ ۱۹۲۰ بود؛ در این زمان امکان یافت که در دامان شاعرانی همچون آندره بِرتون و پل اِلوئار رشد کند، اما در دهۀ ۱۹۳۰، در نمایشگاه سوررئالیست بین المللی (۱۹۳۶) به اوج شکوفایی خود رسید. سوررئالیسم مدعی بود پیشینۀ بلندی در هنر دارد که به خیال پردازی و نمادگرایی آثار هیرونیموس بوس و آثار هنری فیوزلی و اودیلون رودون بازمی گردد. جورجو دِ کریکو طلایه دار آن در قرن ۲۰ بود، و پل کله و مارک شاگال نیز خویشاوندان آن به شمار می آمدند. هانس (ژان) آرپ، مارسل دوشان، آلبرتو جاکومتّی، و من ری از دیگر هنرمندانی بودند که با سوررئالیسم ارتباط تگاتنگی داشتند. بی منطقی و «هنرستیزی» سوررئالیسم در گرایش آن به اشیای یافته گزیده بازتاب می یابد. اگرچه این مکتب پس از جنگ جهانی دوم نتوانست انسجام خود را حفظ کند، در عده ای از هنرمندان معاصر، ازجمله گراهام سادرلند، هنری مور، و مکتب جوان تر مجسمه سازی تأثیری آزادی بخش داشت.

[ویکی فقه] "سور"(sur) در لغت به معنی "روی" و "رئال"(Real) به معنای "حقیقت" است. بنابراین سوررئالیسم به معنای "ورای واقعیت" یا "آن سوی واقعیت" است.
"سور"(sur) در لغت به معنی "روی" و "رئال"(Real) به معنای "حقیقت" است. بنابراین سوررئالیسم به معنای "ورای واقعیت" یا "آن سوی واقعیت" است.
چگونگی پیدایش سورئالیسم
سوررئالیسم مکتبی است "هنری و ادبی" که در فاصله جنگ های اول و دوم جهانی در "اروپا" شکل گرفت. زادگاه این مکتب کشور "فرانسه" بود. این جریان فکری در ادامه "مکتب دادائیسم" به وجود آمد. دادائیسم مکتبی "پوچ گرا" و "هیچ انگار" بود؛ که در سال های پس از جنگ جهانی اول در اروپا رواج یافت. در واقع این مکتب واکنشی انقلابی در برابر پی آمدهای جنگ جهانی محسوب می شد.
دادا و سوررئالیسم، بیگزبی، سی.و.ای؛ ترجمه: حسن افشار، تهران، مرکز، چ سوم، ۱۳۷۹، صص۵۰-۵۴.
مکتب سوررئالیسم توجه ویژه ای به قوای روحی انسان دارد. سوررئالیست ها می کوشیدند با کمک این نیروها، شرایط نابسامان زندگی خود را تغییر دهند. به عقیده آنها اگر نیروهای پنهان روح انسان آزاد گردد، دست یابی به یک زندگی بهتر چندان دور از انتظار نخواهد بود. آنها زندگی بر مبنای عقل را ناکار آمد می دانستند.
مقابله با افکار دادائیست ها
...