بیجاپور

بیجاپور (کانادا: ವಿಜಾಪುರ) شهری در ایالت کارناتاکا در جنوب هند است. شهر بیجاپور مرکز بخش و در ۵۳۰ کیلومتری از شمال غربی بنگلور واقع است. بیجاپور از شهرهای مهم در تاریخ دکن است و برای بناهای بزرگ تاریخی ساخته شده در طول حکومت سلسله عادل شاهی شهرت دارد.
عادل شاهیان
طبق سرشماری سال ۲۰۰۱ این شهر ۱٬۸۰۸٬۸۶۳ نفر جمعیت داشته و ۱۰٬۵۴۱ کیلومتر مربع مساحت دارد. ارتفاع بیجاپور از سطح دریا ۷۷۰ متر است.
این شهر در سده دهم و یازده میلادی توسط چالوکیاس از سلسله کالیانی با نام ویجیاپورا (شهر پیروزی) تأسیس شد و پایتخت استان جنوبی پادشاهان هندوی یادَوا بود. در اواخر سده سیزدهم این شهر به تصرف فیروز شاه خلجی (حک: ۶۸۹–۶۹۵ ق) سلطان خلجی که در دهلی مستقر بود درآمد و زبان و فرهنگ ایرانی، به این خطّه وارد شد.
در سال ۱۳۴۷ م، منطقه توسط سلطان بهمنی از گلبرگه فتح شد. در این زمان شهر به عنوان ویجاپور یا بیجاپور شهرت داشت. تا آن زمان بیجاپور ناحیه مرزی دورافتاده و ناآرامی بود که پس از به حکومت رسیدن بهمنی ها ثبات بیشتری یافت.

[ویکی فقه] بیجاپور، شهرستان و شهری به همین نام در ایالت کرناتکه در جنوب هند. بعضی نام بیجاپور را برگرفته از «ویجایاپورا» به معنی شهر پیروزی، و عده ای آن را مأخوذ از «ویدیاپور» به معنی شهر آگاهی و بینش، نام مدرسه ای قدیمی که در دورۀ چالوکیان بنا شده است و امروزه آثار آن در شهر بیجاپور دیده می شود، دانسته اند.
شهرستان بیجاپور با مساحت ۰۷۸‘۱۷ کم ۲ و جمعیت ۰۰۰‘۸۱۰‘۲ تن (۱۳۶۹ق/۱۹۹۰م) در شمال ایالت کرناتکه واقع است.
p۱۴، Britannica, micropaedia, ۱۹۷۸، p ۱۵۴.
تاریخ ناحیۀ بیجاپور به سده های نخستین میلادی می رسد. بطلمیوس در سدۀ ۲م از ۳ شهر به نام های بادامی، اندی۵ و کال کری۶ در ناحیه ای که امروزه بیجاپور خوانده می شود، نام برده است. در سدۀ ۷م هیوئن تسیانگ، زائر چینی در سفرنامۀ خود از شهر بادامی به عنوان مرکز پادشاهی چالوکیان یاد کرده است. تاریخ ناحیۀ بیجاپور از زمان چیرگی چالوکیان بر بادامی تا استیلای مسلمانان بر این ناحیه به ۴ دوره تقسیم می شود:۱. دورۀ تسلط چالوکیان براین ناحیه که تا حدود سال ۷۶۰م به طول انجامید.۲. دورۀ راشتوکوت ها (۷۶۰-۹۷۳م).۳. در این دوره که از ۹۷۳ تا ۱۱۹۰م ادامه داشت، ناحیۀ بیجاپور میان چندین حکومت محلی دست به دست گشت.۴. دورۀ استیلای یاداواها از ۱۱۹۰م تا تسخیر این ناحیه به دست مسلمانان در ۶۹۳ق/۱۲۹۴م
p ۱۷۷،۱۷۸، Swami, K S K, The Royal Library at Bijapur , Islamic Culture, ۱۹۳۴, vol VIII.
بیشتر پادشاهان سلسلۀ عادل شاهی پیرو مذهب تشیع بودند. یوسف عادل شاه بنیان گذار این سلسله با پیروی از دودمان صفوی در دادن صبغۀ شیعی به آیین و مراسم عبادی عمومی در قلمرو خویش مبادرت ورزید. در زمان پادشاهی پسرش اسماعیل عادل شاه (حک ۹۱۶-۹۴۱ق/۱۵۱۰-۱۵۳۴م) مذهب تشیع در نظام اداری جا افتاد و نام شاه صفوی در خطبه های نماز جمعه ذکر می شد.
ج ن هالیستر، تشیع در هند، ج۱، ص۱۲۶، ترجمۀ آزرمیدخت مشایخ فریدنی، تهران، ۱۳۷۳ش.
...