مترادف بست : باغ، گلزار، میوه زار، پشته، زمین ناهموار، گریوه، محور سنگ آسیا، گندم برشته، گندم بریان | بند، قید، چفت، سد، مسدود، عقده، گره، گیره، گیر، تحصن، تحصنگاه، بستگاه، شش نخود تریاک
بست
مترادف بست : باغ، گلزار، میوه زار، پشته، زمین ناهموار، گریوه، محور سنگ آسیا، گندم برشته، گندم بریان | بند، قید، چفت، سد، مسدود، عقده، گره، گیره، گیر، تحصن، تحصنگاه، بستگاه، شش نخود تریاک
فارسی به انگلیسی
fastening, brace, clamp, sanctuary, inviolable place of refuge
bind, bond, brace, checkmate, clasp, clinch, closure, connection, connective, couple, fastener, fastening, ferrule, joint, ligature, round, rung, splice, strut
فارسی به عربی
( بست (قرارداد ) ) أبرَمَ
سحابة , طوق , مفک ، اِخْتَتَم
مترادف و متضاد
باغ، گلزار، میوهزار
پشته، زمین ناهموار، گریوه
محور سنگ آسیا
گندم برشته، گندم بریان
اسم
بند، قید، چفت، سد
مسدود
عقده، گره، گیره، گیر
تحصن
تحصنگاه، بستگاه
ششنخود تریاک
۱. باغ، گلزار، میوهزار
۲. پشته، زمین ناهموار، گریوه
۳. محور سنگ آسیا
۴. گندم برشته، گندم بریان
۱. بند، قید، چفت، سد
۲. مسدود
۳. عقده، گره، گیره، گیر
۴. تحصن
۵. تحصنگاه، بستگاه
۶. ششنخود تریاک
فرهنگ فارسی
( اسم ) ۱- محور سنگ آسیا.۲- گندم بریان . ۳- وقت نحسی که ابتدای آن از اجتماع شمس و قمر است و دوازده ساعت امتداد دارد و بعد از سه شبانه روز برسبیل دور برمیگردد .
نام دیهی است بکردستان سزاردلان دهی است از دهستان خورخوره دیواندره شهرستان سنندج که در ۴۲ هزار گزی باختر دیواندره در دره شمالی کوه چهل چشمه در کوهستان واقع است سرزمینی است سردسیر با ۳٠۸ تن سکنه آبش از چشمه محصولش : غلات حبوب شغل مردمش زراعت گله داری صنایع دستی زنانش جاجیم بافی و راهش مالرو است .
فرهنگ معین
(بَ ) ۱ - (مص مر. ) بستن ، سد کردن . ۲ - ( اِ. ) حلقه یا نیم دایره ای که به چهارچوب در یا پنجره متصل است و چفت یا قفل در آن قرار می گیرد. ۳ - هر نوع وسیله برای گرفتن و نگهداشتن چیزی . ۴ - جایی که مردم برای ایمن ماندن از تعرض یا دادخواهی به آن جا پناهنده می
(بُ) ( اِ.) 1 - گلزار. 2 - جایی که میوه های خوشبو در آن روید. 3 - محور سنگ آسیا. 4 - گندم بریان .
(بَ) 1 - (مص مر.) بستن ، سد کردن . 2 - ( اِ.) حلقه یا نیم دایره ای که به چهارچوب در یا پنجره متصل است و چفت یا قفل در آن قرار می گیرد. 3 - هر نوع وسیله برای گرفتن و نگهداشتن چیزی . 4 - جایی که مردم برای ایمن ماندن از تعرض یا دادخواهی به آن جا پناهنده می شدند، جای تحصن . 5 - آن مقدار از تریاک یا شیره که هر بار به حقه می چسبانند.
لغت نامه دهخدا
و حصارها بر آمل و ساری بست فرمود و بکهستانها قلعه ها ساخت. ( تاریخ طبرستان ).
هم از بامدادان در کلبه بست
به از سود و سرمایه دادن ز دست.
- || در تداول عامه ، اصلاح کردن : بست و بند این کار با شماست.
- || زد و بندهای سیاسی و اداری. ( فرهنگ فارسی معین ). و بیشتر بند وبست معمول است. رجوع به بند و بست شود.
- بست و گشاد ؛ رتق و فتق. اصلاح امور : و کاهلی را خرسندی مخوان که نقش عالم حدوث در کارگاه جبر و قدر چنین بسته اند که تا تو در بست و گشادکارها میان جهد نبندی ترا هیچ کار نگشاید. ( مرزبان نامه ). || بسته.
- بن بست ؛ جاییکه تنها از یکسو آمد شدن توان کردن : کوچه بن بست.
- پای بست ؛ پای بند، مقید :
که چون ملک ایرانم آمد بدست
نخواهم بیکجا شدن پای بست.
مکن خویشتن را بدو پای بست.
بپرسیم ازو چون شودپای بست.
خواجه در بند نقش ایوانست
خانه از پای بست ویرانست.
درختان سقفش همه عود خام.
- داربست ؛ محوطه ای که دارای ستونهای چوبی و سقف مشبک چوبی است که بر آن شاخهای درخت انگور و امثال آن می بالد. ( فرهنگ نظام ).
- دربست ؛ تمام خانه و دکان و غیره : من یک خانه دربست خریدم. ( فرهنگ نظام ). ماشین را دربست کرایه کردیم.
- سنگ بست ؛ بنای سنگی. دژ مستحکم و استوار :
ز مهد زر و گنبد سنگ بست
مهیاش کردند جای نشست.
بدولت توان آوریدن بدست.
ز برج ملک دور درهم شکست.
بست . [ ب َ / ب ِ ] (اِخ ) وادیی به سرزمین اربل از ناحیه ٔ آذربایجان در جبال . (از معجم البلدان ). نام وادیی در اربل . (ناظم الاطباء). رودی است در اربل از ناحیه ٔ آذربایجان . (مرآت البلدان ج 1 ص 200).
بست . [ ب َ ] (اِ) بستاوند. پشته . گریوه . زمین ناهموار. (فرهنگ فارسی معین ). رجوع به بستاوند شود. || وقتی است منحوس به مقداردوازده ساعت که بعد از سه شبانه روز به سبیل دور میاید مبداء آن از هنگام ابتداءِ اجتماع شمس و قمر است ،به هندی آن را بهدرا گویند. (غیاث ) (آنندراج ). باصطلاح نجوم وقت نحسی را گویند که ابتدای آن از اجتماع شمس و قمر است و دوازده ساعت امتداد دارد و بعد از سه شبانه روز بر سبیل دور برمیگردد. || محورسنگ آسیا. || گندم بریان . (ناظم الاطباء).
و حصارها بر آمل و ساری بست فرمود و بکهستانها قلعه ها ساخت . (تاریخ طبرستان ).
هم از بامدادان در کلبه بست
به از سود و سرمایه دادن ز دست .
سعدی (بوستان ).
- بست و بند ؛ یعنی استحکام و ضبط. (رشیدی ).
- || در تداول عامه ، اصلاح کردن : بست و بند این کار با شماست .
- || زد و بندهای سیاسی و اداری . (فرهنگ فارسی معین ). و بیشتر بند وبست معمول است . رجوع به بند و بست شود.
- بست و گشاد ؛ رتق و فتق . اصلاح امور : و کاهلی را خرسندی مخوان که نقش عالم حدوث در کارگاه جبر و قدر چنین بسته اند که تا تو در بست و گشادکارها میان جهد نبندی ترا هیچ کار نگشاید. (مرزبان نامه ). || بسته .
- بن بست ؛ جاییکه تنها از یکسو آمد شدن توان کردن : کوچه ٔ بن بست .
- پای بست ؛ پای بند، مقید :
که چون ملک ایرانم آمد بدست
نخواهم بیکجا شدن پای بست .
نظامی .
درین بوم بیگانه کم کن نشست
مکن خویشتن را بدو پای بست .
نظامی .
از ایشان بما یک یک آید بدست
بپرسیم ازو چون شودپای بست .
نظامی .
- || پایه و اساس بنا :
خواجه در بند نقش ایوانست
خانه از پای بست ویرانست .
سعدی (گلستان ).
سرایی کنم پای بستش رخام
درختان سقفش همه عود خام .
سعدی (بوستان ).
- چوب بست ؛ چوبها و تیرهای بهم بسته که برای صعود بنّا و عمله در ساختن عمارت نصب میشود. (فرهنگ نظام ).
- داربست ؛ محوطه ای که دارای ستونهای چوبی و سقف مشبک چوبی است که بر آن شاخهای درخت انگور و امثال آن می بالد. (فرهنگ نظام ).
- دربست ؛ تمام خانه و دکان و غیره : من یک خانه ٔ دربست خریدم . (فرهنگ نظام ). ماشین را دربست کرایه کردیم .
- سنگ بست ؛ بنای سنگی . دژ مستحکم و استوار :
ز مهد زر و گنبد سنگ بست
مهیاش کردند جای نشست .
نظامی .
بلی کاین چنین گوهر سنگ بست
بدولت توان آوریدن بدست .
نظامی .
دو برج رزین زین دژ سنگ بست
ز برج ملک دور درهم شکست .
نظامی .
- شکست و بست ؛ رتق و فتق : و او کسی است که در حکم بر او غلبه نتوان کرد و در شکست و بست با او گفتگو و برابری نمیتوان نمود. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 310).
- مهره بست ؛ گچ اندود :
چو شد نیمه ای زین بنا مهره بست
مرا نیمه ٔ عالم آمد به دست .
نظامی
و رجوع به مهره و مهره ٔ دیوار در ناظم الاطباء شود.
|| اسیر کردن . بندی کردن : با لشکری جراره در کثرت ستاره و صولت سیاره از پهلوانان گزیده ومردان پسندیده روی به ری آورد [ آلب ارسلان ] و بظاهر آن در حق کسر و شکست شیاطین جبابره و قهر و بست ملاعین فراعنه کرد، آنچه کرد. (ترجمه ٔ محاسن اصفهان ص 97). || محکم کردن . مهر و موم کردن .
- بست کردن ؛ در شاهد زیر ظاهراً به معنی آغشتن است :
نخستین که بر نامه بنهاد دست
به عنبر سر خامه را کرد بست .
فردوسی .
|| رفتن و فراخ گام رفتن . (آنندراج ) (ناظم الاطباء). || سبقت نمودن در دویدن . (آنندراج ). سبقت نمودن در دویدن و پیشی گرفتن . (ناظم الاطباء). || عاشق و کسی که دلش گرفتار دیگری بود.(ناظم الاطباء). || عمامه ای که به روی سر پیچند. (ناظم الاطباء). || عدد یکصد. (ناظم الاطباء) . || قسمت آبی را نیز گویند که برزیگران در میان خود کرده باشند. (برهان ) (ناظم الاطباء). قسمت آبی را که برزیگران در میانه خود تقسیم کرده اند نیز گویند و منشاء آن بستن و گشادن آب بوده . (انجمن آرا) (آنندراج ) (از هفت قلزم ). قسمت آب که برزگران برهم بخشند. (فرهنگ اسدی ). قسمت آبی که به هر برزگر در آب مشترک میرسد، در این صورت از مصدر بستن است که در اینجا از باب آب بستن به زمین استعمال شده . (فرهنگ نظام ) :
و گرش آب نبودی و حاجتی بودی
ز نوک هر مژه ٔ آب راندمی صد بست .
خسروانی (از فرهنگ اسدی ص 47).
|| کوه . (برهان ) (هفت قلزم ) (ناظم الاطباء). || شهرپناه . (ناظم الاطباء).
- دیواربست ؛ حصار شهر : و از پشت دیواربست شهر و حوالی و حوائل با احزاب حراب جرأت مناحرت و مناجزت نکرد... (دره ٔ نادره چ شهیدی چ تهران 1341 هَ . ش . ص 283).
|| دری که بطور عمودی بالا و پایین رود و در مصب رود یا نهر برای سد کردن آب یا رها کردن آن بکار رود. ج ، بستان . (از دزی ج 1 ص 83). || گره . (برهان ) (ناظم الاطباء) (هفت قلزم ). عقده . گره . (فرهنگ فارسی معین ). || پناه گاه : در این زمان اصطلاح شده مردی که از بیم به اصطبل پادشاه گریزد یا در مرقد امامزاده پناه برده بنشیند تا بحقیقت امر او برسند گویند بست نشسته . (انجمن آرا) (آنندراج ). در بهار عجم نوشته که :بر دور مزارات حضرات بفاصله ٔ یک کروه کمابیش از جهت منع درآمدن دواب چوب بست کنند و بر گنهکاری یا دادخواهی که در آن بست درآید کسی مزاحم حال او نمیتواند شد و خدمه ٔ مزارات مقدسات به حمایت دادخواه فراهم آمده داد او از بیدادگر ستانند و بجای چوب بست زنجیربست هم کنند. (آنندراج ). پناه گاه و جایی که مردم بآن پناه آورده متحصن شوند. (ناظم الاطباء). محوطه ای که اگر مقصر در آن وارد شود حکومت باو دست نمی یابد مثل مساجد بزرگ و مزارهای مقدس و سرطویله شاه و اعیان بزرگ : فلان قاتل در مسجد شاه بست نشسته . عموماً در جلو محوطه ٔ بست زنجیرکشیده است که زنجیر بست نامیده می شود...لفظ مذکور مأخوذ از بستن است چه در بست مذکور پناه گیرند محفوظ و راه مخالفین او به او بسته است . (از فرهنگ نظام ). و رجوع به بست شکستن و بست نشستن شود. پناه جای گناهکاران را، از امکنه ٔ مقدسه و بقاع متبرکه چون مکه یا روضه ٔ رسول (ص ) و مقبره ٔ امامان و امامزادگان و در خانه ٔ شاهان و مردمان بزرگ و در زمان قاجاریه تلگرافخانه ، اصطبل همایونی و خانه ٔ مجتهدین که بدان جای پناه برند تا از تعقیب مصون مانند و پلیس و ضابطین و عمال قضا، یا حکام عادةً بآنان تعرض نتوانند کرد و از آنجا بیرون نتوانند آورد. مأمن . ملجاء:
خرد از هر خللی بست و ز هر غم فرج است
خرد از بیم ، امانست و ز هر ورد، دعاست .
ناصرخسرو.
بست اطراف صحن حضرت رضا (ع ). (مجمل التواریخ گلستانه ص 332).
ز بست عشق اگر عاقلی بیا بیرون
حصار عافیتی نیست بهتر از زنجیر.
محسن تأثیر (از آنندراج ).
- بست بالا خیابان ؛ قسمتی از خیابان معروف به بالاخیابان مشهد بعرض 22 ذرع و امتداد 90 ذرع که نهر بزرگ چشمه گیلاس ، چشمه ٔ گُلَسب از وسط آن میگذرد و رفتن حیوانات بدانجا ممنوع است و در قدیم مقصران در آنجابست می نشستند. رجوع به مطلعالشمس ج 2 ص 238 شود.
- بست پایین خیابان ؛ قسمتی از خیابان معروف به پایین خیابان مشهد بعرض 22 ذرع و امتداد 90 ذرع است و مانند بست بالا خیابان نهر چشمه گیلاس از میان آن میگذرد و هر دو بست جزو خیابان علیا و سفلای مشهد است و صحن کهنه فاصله ٔ میان دو بست است . رجوع به مطلعالشمس ج 2 ص 238 شود.
- بست شکستن ؛ از حد تجاوز کردن . (غیاث ) (آنندراج ) (فرهنگ فارسی معین ). شکستن و از بین بردن مانع :
برده از دل که خیال بت بدمست ترا
که شکست است ندانم دگر این بست مرا.
(آنندراج ).
دست بپایین نبری دست را
نشکنی از بیخردی بست را.
ایرج میرزا (از مثنوی زهره و منوچهر، از فرهنگ فارسی معین ).
- || شخص بست نشسته را از بست بزور بیرون آوردن : فلان حاکم بست مسجد شاه را شکست . (فرهنگ نظام ).
- بست نشستن ؛ در جای بست رفتن و ماندن : فلان شخص را حاکم می خواست بگیرد رفت بست نشست . (فرهنگ نظام ). رجوع به بست به معنی پناهگاه شود :
گریزگاه دل خسته ، زلف چون شست است
ستم رسیده علاجش نشستن بست است .
میرنجات (از آنندراج ).
بسته است به مردم سر ره چشم سیاهش
خون کرده و در بست نشستست نگاهش .
محسن تأثیر (از آنندراج ).
|| پاره ٔ فلزی است که برای استحکام به صندوق و غیره می کوبند: صندلی ما، شکسته بود بست زدیم . (فرهنگ نظام ).
- بست زدن ؛ پاره ٔ مفتول یا تخته ٔ آهنی را برای وصل نمودن چینی یا ظروف دیگر شکسته و استحکام صندوق و غیر آن بآنها زدن : کاسه چینی ما را بندزن چهار بست زد. (فرهنگ نظام : بستن ).
|| در تداول امروز تکه ٔ کوچک تریاک که به حقه ٔ وافور چسبانند کشیدن را. رجوع به فرهنگ نظام شود.
- بست چسباندن ؛ چسباندن بست تریاک بر سر حقه ٔ وافور. (فرهنگ فارسی معین ).
- بست زدن ؛ کشیدن یک بست تریاک : برویم بستی بزنیم .
- بست کشیدن ؛ کشیدن یک بست تریاک : برویم بستی بکشیم .
|| و در این کلمات بصورت مزید مؤخر امکنه آمده است ! جربست . سنج بست . مج بست . (یادداشت مؤلف ).
بست . [ ب ِ ] (عدد، اِ) مخفف بیست که ترجمه ٔ عدد عشرین است . (غیاث ) (آنندراج ) (شعوری ج 1 ورق 200). بیست . دو دفعه ده . (ناظم الاطباء). عدد بیست که لفظ دیگرش عشرین است لفظ مذکور مخفف بیست است و در فارسی هندوستان همان مخفف (بست ) در تکلم و نثرهم استعمال میکنند که غلط است . (فرهنگ نظام ).
بست . [ ب ُ ] (اِ) گلزار. (برهان ). به معنی گلزار نیز آمده که آن را بستان گویند. (انجمن آرا) (آنندراج ) (جهانگیری ) (هفت قلزم ) (ناظم الاطباء). باغی که در آن گل یا میوه یا هر دو باشد در این صورت لفظمذکور مخفف بوستان (جای بو) است که در معنی باغ استعمال میشود چه در باغ چیزهای خوشبو از میوه و گل هست ، لفظ بُسَّد مبدل بست مذکور است . (فرهنگ نظام ). || جایی را نیز گویند که میوه های خوشبوی در آنجا بهم رسد. (برهان ) (ناظم الاطباء). جایی را گویند که میوه های خوش بو در آنجا بسیار باشد. (جهانگیری ) (هفت قلزم ). رجوع به بُسَّد شود. جوالیقی در المعرب آرد: و از لفظ بستان کلمه ٔ بَست آمده و آن فارسی است چه هیچیک از ثقات کلمه ٔ عربی مرکب از «ب س ت » نیاورده است . (جوالیقی ص 54 س 1).
بست . [ ب ُ ] (اِخ ) از توابع بادغیس است . رجوع به نزهةالقلوب ج 3 ص 153.
بست . [ ب ُ ] (اِخ ) نام قلعه ای است مشهور. (برهان ) (هفت قلزم ) (ناظم الاطباء) (انجمن آرا) (آنندراج ). قلعه ای است به حدود افغانستان . رجوع به جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی چ 1337 هَ . ش . بنگاه ترجمه و نشر کتاب صص 369 - 368 و بعد شود.
بست . [ ب ُ ](اِخ ) بشت . از بلوک نیشابور است . مرحوم قزوینی در تعلیقات لباب الالباب ج 1 ص 30 درباره ٔ کلمه ٔ دوغ آباد می نویسد: قصبه ای است از محال نیشابور، در کتب جغرافیای عرب یافت نشد ولی در دمیةالقصر در طبقات شعراء نواحی نیشابور در ترجمه ٔ ابومحمد دوغبادی گوید، دوغباد قریه ای است از ناحیه ٔ بست و واضح است که مقصود بست سجستان نیست بلکه بست در اینجا لغتی است در بشت و آن از بلوک معروف نیشابور است مشتمل بر قرای بسیار. یاقوت در معجم الادبا گوید: دوغاباد قصبه ای است از اعمال زواره و زواره از رساتیق نیشابور است . بست و دوغ آبادهم اکنون در خراسان هست و جزء توابع تربت حیدریه می باشد. و رجوع به جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی چ 1337 هَ . ش . بنگاه ترجمه و نشر کتاب ص 440 شود.
بست . [ ب ِ ] (اِخ ) نام دیهی است به کردستان سزاردلان . (انجمن آرا) (آنندراج ). دهی است از دهستان خورخوره دیواندره شهرستان سنندج که در 42 هزارگزی باختر دیواندره در دره شمالی کوه چهل چشمه در کوهستان واقع است . سرزمینی است سردسیر با 308 تن سکنه . آبش از چشمه و محصولش غلات ، حبوب و شغل مردمش زراعت ، گله داری و صنایع دستی زنانش جاجیم بافی وراهش مالرو است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 5).
ز زابلستان تا بدان روی بست
بنوی نوشتند عهد درست .
فردوسی .
ز زابلستان تا بدریای بست
بدو داد بنوشت عهد درست .
فردوسی .
خروشان همه زابلستان و بست
یکی را نبد جامه بر تن درست .
فردوسی .
بدو بخشید مال خطه ٔ بست .
فرخی (از انجمن آرا).
تا بود سیستان برابر بست
تا بود کش برابر نخشب .
فرخی .
امیرمحمود ازبست تاختن آورد. (تاریخ بیهقی ). ناحیتی است از غور پیوسته به بست . (تاریخ بیهقی ). بست بدو مفوض شد. (تاریخ بیهقی ).
بده ار پخته شد وگر نی نی
نه تو در بصره ای نه من در بست .
انوری (از انجمن آرا).
چون منصفی نیابی چه معرفت چه جهل
چون زال زر نبینی چه سیستان چه بست .
خاقانی .
و رجوع به قاموس الاعلام ترکی ج 2 و جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی چ 1337 هَ . ش . بنگاه ترجمه ٔ و نشر کتاب صص 369 - 386 و بعد و معجم البلدان ، مراصدالاطلاع ، دزی ج 1، شعوری ج 1 ورق 212، رشیدی ص 168، الجماهر ص 207، روضات ص 262، تاریخ سیستان ، نزهةالقلوب ج 3 ص 178، مجمل التواریخ والقصص ص 334، حبیب السیر چ قدیم ج 1 ص 252، 276، 331، 335، 339،و 330، 411و، 412، تاریخ مغول عباس اقبال ص 50، التفهیم ص 199، ماللهند ص 297 س 13، تاریخ بیهقی ص 67، 101، 125، تاریخ جهانگشای جوینی ج 2 ص 194و معرب جوالیقی ص 54 س 11،تاریخ کرد ص 207، تتمه ٔ صوان الحکمه ص 35، اخبارالدولةالسلجوقیه ص 7، 15، 92، وفیات الاعیان ج 2 ص 129 س 12 و حاشیه ٔ همان صفحه ، دیوان رودکی و ایران باستان ج 3 ص 2679 شود.
فرهنگ عمید
۲. (بن ماضی بستن ) = بستن
۳. بسته (درترکیب با کلمات دیگر ): داربست، چوب بست.
۴. [منسوخ] جایی که کسی از ترس به آنجا پناه ببرد که نتوانند او را دستگیر کنند، مانند اماکن مقدس و خانه های بزرگان: گریزگاه دل خسته زلف چون شست است / ستم رسیده علاجش نشستن بست است (میرنجات: لغت نامه: بست ).
۵. [منسوخ] بند، بش، سد، خاک یا گلی که جلو آب سیل یا رود را سد کند.
۶. [منسوخ] عقده، گره.
۷. [قدیمی] بستن.
۱. بستان، باغ.
۲. [قدیمی] گلزار.
۱. مقدار کمی از تریاک که یک بار روی حقۀ وافور بچسبانند و دود کنند.
۲. (بن ماضی بستن) = بستن
۳. بسته (درترکیب با کلمات دیگر): داربست، چوببست.
۴. [منسوخ] جایی که کسی از ترس به آنجا پناه ببرد که نتوانند او را دستگیر کنند، مانند اماکن مقدس و خانههای بزرگان: ◻︎ گریزگاه دل خسته زلف چون شست است / ستمرسیده علاجش نشستن بست است (میرنجات: لغتنامه: بست).
۵. [منسوخ] بند؛ بش؛ سد؛ خاک یا گلی که جلو آب سیل یا رود را سد کند.
۶. [منسوخ] عقده؛ گره.
۷. [قدیمی] بستن.
۱. بستان؛ باغ.
۲. [قدیمی] گلزار.
دانشنامه عمومی
فعل اسنادی را گوییم. نمونه:نهاد و گزارا و بست همان مسند و مسندالیه و فعل اسنادی هستند.
بست نشینی ریشه ای کهن در فرهنگ ملل باستانی داشته است. نقص قوانین و شتاب در مجازات، موجب آن بود تا برخی از محکومان بست را تنها راه به تأخیر انداختن مجازات خود بیابند. در اسلام و به عنوان یکی از اولین نمونه های بست، خانه کعبه و خانه ابوسفیان بود که در فتح مکه توسط پیامبر اسلام حرم امن اعلام شد. در دوران خلفای عباسی نیز، آرامگاه هایی وجود داشت که اگر متخلف یا محکومی به آنجا پناه می برد، امان می یافت. با اینحال بست و بست نشینی تنها از دوره صفویان به صورت گسترده مورد استفاده قرار گیرد. در دوره قاجاریه نیز بست و بخصوص بست نشینی های سیاسی و دسته جمعی به اوج خود رسید. نخستین کسی که با بست نشینی به طور جدی مبارزه کرد امیرکبیر بود و بعدها ناصرالدین شاه کار او را پی گرفت. ناصرالدین شاه در مهم ترین بست شکنی آن دوره سیدجمال الدین اسدآبادی را از بست خارج نمود و دستگیر کرد. او که علاقه مند بود بست نشینی را به طور کامل براندازد از آیت الله ملاعلی کنی درخواست نمود تا حکم به رفع بست نشینی و مهمل گذاشتن آن دهد؛ که با مخالفت روحانی مزبور روبرو شد. در دوره رضا شاه بست نشینی ممنوع اعلام شد و او بست مشهد را در جریان واقعه مسجد گوهرشاد شکست. با این حال بست و بست نشینی در اعتراض به رویدادهای پس از انتخابات ۱۳۸۸ در ایران باردیگر بر سر زبان ها افتاد.
بست در طول تاریخ مکان های گوناگونی داشته است. کعبه، آرامگاه امامزادگان شیعه (مانند حرم عبدالعظیم)، تأسیسات نظامی مانند زرادخانه، اسطبل، طویله و حتی توپخانه ها، منازل علمای دینی، اماکن وابسته به دولت های بیگانه مانند سفارتخانه و تلگرافخانه، مزار علمای دینی (مانند مزار شیخ صفی الدین اردبیلی)، قصر پادشاهان (مانند عالی قاپو) یا یک شهر یا یک محله (مانند شهر مشهد در دوره قاجاریه یا شهر اردبیل در دوره صفوی). امروزه آرامگاه علی بن موسی دارای چهار محل است که به بست معروفند.
بست اسم مصدر است از مصدر ساده بستن که از مصدرهای کهن پارسی است و در طول تاریخ تغییر نکرده است. در لغت به معنی سد و بند، حدّ، مانع و دیوار بوده و کنایه از جای بسته است که به وسایلی مانند سنگ و چوب و دیوار محدود شده باشد.
فهرست شهرهای هلند
(زابلی) (best) ایست! وایستا.
دانشنامه آزاد فارسی
شهری بزرگ در سیستان قدیم و دومین شهر این ولایت پس از زرنگ، بر کرانۀ رود هیرمند، در جنوب غربی افغانستان. خرابه های این شهر در حوالی محل تلاقی رودخانه های هیرمند و ارغنداب قرار دارد. ناحیۀ بست امروزه به گرمسیر موسوم است. شهر بست، دروازۀ بازرگانی با هند بود. انواع میوه ها مانند خرما، انگور، آلو، انجیر، و خربزه در آن به عمل می آمد و کرباس و صابون آن شهرت داشت. پیشینۀ تاریخی بست به دورۀ اشکانیان می رسد. این شهر در گذشته ها، آبست نامیده می شد. در خلافت عثمان و یا در اوایل سلطنت معاویه به تصرف مسلمانان درآمد. سبکتکین غزنوی در ۳۶۷ق/۹۷۸م این شهر را از تصرف امیرطغان ترک خارج کرد. بست در قرون بعد رو به ویرانی نهاد. در لشکرکشی امیرتیمور (اواخر قرن ۸ق) به کلی ویران شد. قلعۀ بست در دورۀ صفوی از نواحی معتبر در گرمسیرات جنوب افغانستان بود. شاه عباس دوم در سفر جنگی خود به قندهار در ۱۰۵۸ق/۱۶۴۸م، این قلعه را تصرف کرد. برخی ادیبان بزرگ ازجمله ابوسلیمان و ابوالفتح بستی به این شهر منسوب اند.
فرهنگستان زبان و ادب
{bite} [پزشکی-دندان پزشکی] جفت شدن دندان های فک بالا و پایین در حالت بَرهمایی مرکزی
{sanctuary} [باستان شناسی] هر مکانی که در آن براساس قانون یا سنت پناهجویان در امان اند
دانشنامه اسلامی
بَست محوطه ای است که اگر مقصر در آن وارد شود در امان است.
موقعیت بَست
مسافت وسیعی که شهر مکه در آن واقع شده و روضه ی نبوی، بست هستند.
منبع
تونه ای، مجتبی، فرهنگنامه حج، ص۱۸۶. رده های این صفحه : اماکن | مسجد النبی
معنی بَسَطَ: گسترش داد-وسعت داد
معنی عَاهَدَ: عهد بست
معنی کَذَبَ عَلَی: دروغ بست به
معنی غَلَّقَتِ: بست (در اصل "غَلَّقَتْ" بوده که به دلیل رسیدن ساکن به ساکن در عبارت "غَلَّقَتِ ﭐلْأَبْوَابَ " حرف "ت" کسره گرفته است )
معنی جُبِّ: چاه (جب به معنای چاهی است که سنگ بست نشده باشد یعنی اطراف و دیوارهاش را با سنگ نچیده باشند ، و اگر سنگ بست باشد آن را بئر طوی گویند و غیابت گودالی را گویند که اگر چیزی در آن قرار گیرد از دور نمودار نمیشود ، و در نتیجه دو کلمه غیابت و جب مجموعا معنای ...
ریشه کلمه:
بسس (۲ بار)
«بُسَّت» از مادّه «بسّ» (بر وزن حجّ) در اصل به معنای «نرم کردن آرد به وسیله آب» است.
گویش اصفهانی
تکیه ای: darešbast
طاری: darešbas(s)
طامه ای: dareybas(s)
طرقی: derešbas(s)
کشه ای: derešbas(s)
نطنزی: darešbas(s)
گویش مازنی
۱به خاطر از برای ۲می بایست – باید
۱پرچین – حصار دور زمین ۲جای امن
واژه نامه بختیاریکا
چُفت