یبوست

یبوست یا خشکیِ مزاج عارضه ای در دستگاه گوارش است که بر اثر آن، مواد دفعی در رودهٔ بزرگ سفت می شوند و دفع آن ها با درد و سختی همراه می شود. یبوستِ حاد ممکن است سبب بسته شدن روده شود، که به نوبهٔ خود حتی ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشد. علل بروز این عارضه ممکن است رژیم غذایی نامناسب، برهم خوردن تعادل هورمونی، اثر جانبی داروهای مصرفی یا آناتومی بدن باشد. روش های درمان شامل اصلاح رژیم غذایی و تمرینات ورزشی است.
روزانه ۸–۱۰ لیوان مایعات مصرف کنید، مثلاً هر یک ساعت یک بار ۱ لیوان آب بخورید.
آلو یا آب آلوی گرم ملیّن است. سایر میوه های ملیّن شامل:انجیر، انگور، هندوانه، توت فرنگی، گلابی، زردآلو، زیتون، هلو، آب سیب، کیوی و….
به، سیب و موز نخورید.
رژیم غذایی شما باید مبتنی بر پرهیز باشد. برای این منظور، نان و غلات سبوس دار و حبوبات و میوه و سبزی مصرف کنید. می توانید روزانه یک قاشق مرباخوری سبوس برنج همراه با آب بخورید. (رژیم پُرفیبر در بیمارانی که علتِ یبوست آن ها اختلالات نورولوژیک است، نمی تواند مؤثر باشد)
روزانه حداقل ۵ واحد میوه و سبزی تازه مصرف کنید.
اسپرزه یک ملیّن حجم دهندهٔ مدفوع است که آب موجود در روده را جذب می کند و سبب افزایش حجم مدفوع و دفع آن می شود. باید اسپرزه همراه با مقادیر زیادی آب یا سایر مایعات خورده شود. (به ازای هر قاشق چای خوری، ۲۴۰ سی سی یا یک لیوان مایعات بخورید)
در گذشته در طب سنتی کردستانات استفادهٔ شبانهٔ یک قاشق چای خوری روغن زیتون پیش از خواب برای درمان یبوست توصیه می شده که البته میزان، مقدار و مدت استفاده همیشه تابعی از شرایط، وضعیت و شدت بیماری بوده است.
روغن کرچک هم به دفع کمک می کند، ولی استفادهٔ آن در بلندمدت سبب کاهش جذب کلسیم و ویتامین های محلول در چربی مثل A, D, E, K می شود.
داروی سنا، دانهٔ کتان، شنبلیله، و ریواس برای یبوست توصیه می شود. (سنا بیشتر از ۲ بار در هفته توصیه نمی شود)
نعنا و چای بابونه سبب کاهش علایم یبوست می شود.
چای پررنگ نخورید.
در مدتی که یبوست دارید، ماست نخورید و به جای آن شیر بنوشید.
مرزه و دارچین استفاده نکنید.
بیشتر غذاهایی که با نان سبوس دار خورده می شود مصرف کنید و کمتر برنج بخورید.
از استرس و اضطراب خود بکاهید.
حتماً فعالیت بدنی داشته باشید. روزانه دست کم ۳۰ دقیقه پیاده روی کنید.
برقراری نظم برای دفع داشته باشید و به محض احساس دفع، اجابت مزاج انجام گیرد.
علت اصلی معمولاً کندی سرعت عبور مواد از کولون یا اختلال دفع است. برخی بیماری ها موجب یبوست می شوند، مانند رژیم کم فیبر یا کم آبی بدن، کم کاری تیروئید، بیماری دیابت، تومورها و سرطان های روده.هنگامی که غذا وارد روده می شود آب و مواد مغذی از آن جدا می شوند و مواد زائد به صورت مدفوع باقی می مانند و به وسیلهٔ انقباض ماهیچه ها در روده حرکت می کند. مصرف کمِ فیبر و آب و نداشتن فعالیت بدنی و جلوگیری از دفع، این امر را دشوار می کند.از دیگر عواملی که منجر به یبوست می شوند می توان به چاقی،استرس، عدم تحرک کافی در روز، کهولت سن، خواب نامناسب و بارداری اشاره کرد.
عوامل شایعی که یبوست را تشدید می کنند عبارتند از: نوع رژیم غذایی، نداشتن رژیم غذایی حاوی سبزیجات و میوه ها، کم مصرف کردن مایعات و نداشتن فعالیت فیزیکی مناسب.مصرف برخی داروها مثل داروهای ضد فشار خون بالا و برخی داروهای پایین آورندهٔ چربی های خون هم در ایجاد یبوست مؤثرند.شرایط فیزیولوژیکی مثل حاملگی و افزایش سن، تعدادی از بیماری ها که با کاهش حرکت همراه است، مانند قطع نخاعی یا بیماری های عضلانی مثل دیستروفی ماهیچه ای نیز از علل یبوست اند.برخی بیماری های رودهٔ بزرگ که به جهت اختلال در حرکات رودهٔ بزرگ پدید می آید، مانند سندرم رودهٔ تحریک پذیر، بیماری های مرتبط با عضلات کفِ لگن خاصره، و بالاخره اختلالات افسردگی از علل دیگر ایجاد یبوست هستند. مصرف مواد مخدر و همچنین قرص های حاوی مواد مخدر سنتی و صنعتی، همانند ترامادول و متادون نیز می توانند باعث ایجاد یبوست شوند.
روش درمان براساس علت یبوست تعیین می شود. در ابتدا باید رژیم غذایی فردِ مبتلا اصلاح شود. چنانچه جواب مناسب گرفته نشد، از داروهای ملیّن و به ترتیب از داروهای بی ضرر، کم ضرر و داروهای محرک شروع می کنند تا به نتیجهٔ مطلوب برسند. در صورت امکان، قطع داروهایی که منجر به یبوست می شود از راه های درمان است. درمان کم کاری تیروئید و سایر بیماری ها باید انجام شود.

یُبوسَت (constipation)
در پزشکی، کم بودن دفعات تخلیۀ روده. در حالت عادی، انقباضات دودیِروده محتویات روده را جلو می رانند و مدفوع در راست رودهجمع، و باعث اتساع آن می شود. این حالت احساس دفع را تحریک می کند. علت یبوست بیماری، تغییر رژیم غذایی، تنش، یا مصرف برخی از داروهاست. افزایش مصرف فیبرهای غذاییممکن است باعث رفع یبوست شود. برای رفع موقت این مشکل از داروهای مسهل استفاده می کنند. این داروها نباید دایم مصرف شوند.