حقوق کیفری

حقوق کیفری یا حقوق جزا یا حقوق جنایی شاخه ای از حقوق عمومی است که به بررسی حمایت های دولت از حقوق افراد و ارزش های جامعه می پردازد.
حقوق کیفری عمومی: بررسی مفهوم جرم، مجرم و مسوولیت کیفری و مجازات و اقدامات تأمینی و تربیتی
حقوق جزای اختصاصی:بررسی یکایک جرایم، عناصر اختصاصی تشکیل دهنده هر یک از جرایم و مجازات مربوطه.
اساساً قوانین جزایی آفریننده حقوق برای افراد جامعه نیست؛ بلکه تنها افراد را مجبور به رعایت حقوق و ارزش ها می کند. به همین دلیل است که حقوق جزا را، «حقوق ارزشها» نیز نامیده اند. مشخصه بارز حقوق جزا (کیفری)، ضمانت اجرای شدید آن است. این مجازات و کیفر است که حقوق جزا را به رشته ای سرکوبگر، در مقابل سایر گرایش ها تبدیل کرده است. از آن جا که این ابزار تنها در اختیار حاکمیت است، حقوق جزا را شاخه ای از حقوق عمومی دانسته اند.
دوره هایی از تاریخ حقوق کیفری بوده است که در آن، هرکس برای احقاق حق خویش خود اقدام می کرد و متعدی به حق خود را می داد (دوره دادگستری خصوصی). حتی پیش از این دوره، مسئولیت جمعی در مقابل مسئولیت فردی مطرح بوده است (دوره جنگ های خصوصی) که در آن زمان، چنانچه فردی از افراد گروه مرتکب جرمی می گردید، تمام گروه متعلق به بزه دیده با تمام گروه متعلق به بزهکار وارد نبرد تمام عیار می شدند. پس از این دوره ها بود که رفته رفته دروه دادگستری عمومی ظاهر شد که در آن، تعقیب و مجازات بزهکاران به دست رئیس یا حکومت سپرده شد و افراد حق دخالت مستقیم در کیفر را از دست دادند و جامعه حق اجرای کیفر را به دست حکومت سپرد. از همین رو، مدت های مدیدی است که کیفر، به عنوان یک ابزار شدید و سرکوبگر در دست حکومت ها قرار گرفت. ویژگی اصلی حقوق جزا در همین نکته نهفته است. در یکسوی مسائل حقوق جزا، همواره حکومت نشسته است.
حقوق جزا به تنهایی قادر به استخراج و اعمال مفاهیم خود نیست. این گرایش به شدت نیازمند بهره گیری از علوم دینی و فقهی، فلسفی، جامعه شناختی و جرم شناختی است. چرا که وظیفه این گرایش، همان طور که بیان شد، حمایت از ارزش های جامعه است. پس حقوق کیفری، برای تشخیص ارزش های یک جامعه ناگزیر از درک مبانی دینی و فقهی و فسلفی هر جامعه است. حقوقدان جزایی، باید ابتدا ارزش های جامعه خود را درک کند، و سپس با استفاده از روش های ارائه شده در علوم جرم شناسی و کیفرشناسی، روش های مناسبی را برای مقابله با نقض ارزش ها اتخاذ نماید.

[ویکی فقه] حقوق کیفری شاخه ای از حقوق عمومی است که به انواع جرائم و چگونگی مجازات آن ها می پردازد، در این شاخه از حقوق برای تهیه و تدوین قوانین جزایی و اجرای آن ها استفاده از دستاوردهای جرم شناسی (مجموعه دانش هایی که در بررسی بزهکاری به علل پیدایش، تکوین فرآیند و آثار جرم توجه دارد) ضروری است.
از حقوق کیفری تعاریف گوناگونی شده است، بر پایه یکی از تعاریف، موضوع آن مطالعه جرائم و اعمال ضد اجتماعی و قواعد حاکم بر واکنش دولت به آنها (اعم از مجازات و اقدامات تأمینی و تربیتی) به منظور برقرار ساختن امنیت و نظم است.

مهم ترین شاخه های حقوق کیفری
مهم ترین شاخه های حقوق کیفری عبارت اند از:

← حقوق کیفری عمومی
هدف حقوق کیفری، تأمینِ امنیت و عدالت و منافع افراد و جامعه، از راه پیشگیری از وقوع یا تکرار جرم و نیز اصلاح و درمان مجرمان، است.
امروزه حقوق جزا برای رسیدن به این هدف، از علوم جِنایی و جرم شناسی، که علوم معینِ حقوق کیفری نامیده می شوند ــ مانند پزشکیِ قانونی، پلیس علمی، آزمایشگاه جنایی، جامعه شناسی کیفری، روان شناسی کیفری و زیست شناسی کیفری ــ بسیار استفاده می کند.
به ویژه، دستاوردهای دانش جرم شناسی سبب تحولات بسیاری در حقوق جزا شده است

مراحل مقررات کیفری در طول تاریخ
...