طاعون

بیماری طاعون یک بیماری واگیردار است که عامل آن باسیل یرسینیا پستیس (Yersinia pestis) است. این باسیل گرم منفی است که با رنگ های اختصاصی مثل رایت و گیمسا و وایسون به صورت دو قطبی دیده می شود. رشد این باکتری در محیط های حاوی خون و مایعات بافتی و در دمای ۳۰ درجه سانتی گراد به سرعت اتفاق می افتد. کلونی ها به صورت نامنظم وخشن است. این باسیل در سال ۱۸۹۴، پس از سال ها پژوهش، توسط الکساندر یرسین کشف شد. این بیماری کشنده بارها در طول تاریخ باعث بحران های شدید اقتصادی و اجتماعی شده است.
از دوران باستان تا کنون، چند بار بیماری خانمان سوز طاعون، سراسر اروپا، آسیا و آفریقا را فراگرفته است. طاعون (غدّه) خیارکی، یکی از مسری ترین بیماری های جهان است. در سده ۱۳۰۰ میلادی، نوعی از این بیماری به نام «مرگ سیاه» به مرگ بیش از یک چهارم مردم اروپا منجر گردید. شیوع بیماری طاعون در نیمهٔ اول قرن هفدهم، فقط در شهر لندن ۱۵۰۰۰۰ نفر را به کام مرگ کشاند.

طاعون (plague)
اصطلاحی اطلاق شده به هر بیماری مسری که میزان مرگ و میر آن بالا باشد. این بیماری معمولاً به طاعون خیارکی اشاره دارد و توسط کک هایی که موش سیاه منتقل می کند، سرایت و شخص مبتلا را به باسیل یرسینیاپستیس آلوده می کند. اولین علامت ابتلا به این بیماری تورم غده های لنفاوی، معمولاً زیر بغل و کشالۀ ران است؛ چنین ورم هایی «خیارک» نامیده می شوند. این بیماری موجب مسمومیت مهلک خون می شود و میزان مرگ و میر در آن بالاست. انواع نادرتر اما کشنده تر طاعون سپتیسمیک و نوُمنیک هستند. هنوز هم طاعون شایع می شود، به ویژه در کشورهای فقیر، اما نه به میزانی که در اواخر قرون میانه شیوع یافت. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی که در ۱۹۹۶ انتشار یافت، میزان ابتلا به طاعون روبه افزایش است. بین ۱۹۸۴ تا ۱۹۹۴، در سیزده ایالت امریکا مواردی از ابتلا گزارش شد، در حالی که در دهۀ ۱۹۴۰ در سه ایالت گزارش شده بود. ویروس یرسینیاپستیس در سراسر جهان در میان جمعیت جوندگان وحشی خاصی وجود دارد و انتقال آن به طور عمده از طریق کک ها صورت می گیرد. کک پس از گزیدن شخص مبتلا، باکتری ها را می بلعد. باکتری ها سپس تکثیر شده و بین مری و میان رودۀ کک انسداد ایجاد می کنند. کک که بدین ترتیب از خوردن غذا محروم می شود، در حالت گرسنگی مکرراً می گزد و با هر گزش، خون آلوده را به محل گزش می ریزد و باکتری ها را منتقل می کند. در ۱۹۹۵ واکسن جدیدی برای طاعون در دست ساخت بود که برای تهیۀ آن از نوعی باکتری ضعیف شدۀ سالمونلا به طریقۀ مهندسی ژنتیک، موسوم به سالمونلا تیفی، استفاده می کردند. بخشی از کد ژنتیکی یرسینیاپستیس به باکتری سالمونلا تزریق می شود. هنگامی که این باکتری بلعیده شود در روده زندگی و پروتئینی تولید می کند که به طور طبیعی در یرسینیاپستیس یافت می شود. این پروتئین موش ها را از ابتلا به طاعون مصون نگه می دارد. قدیم ترین شرح بیماری طاعون به ۴۰پ م در لیبی باز می گردد. در ۲۵۱ـ۲۶۰م طاعون امپراتوری روم را فراگرفت. پس از سیاه مرگ در قرن ۱۴م، طاعون تا سه قرن بعد شیوع داشت که بدترین نمونۀ آن طاعون بزرگ لندن در ۱۶۶۵ بود که طی آن حدود ۱۰۰هزار تن از ۴۰۰هزار سکنۀ شهر تلف شدند. در ۱۷۰۹ طاعون در پروس ۳۰۰هزار قربانی گرفت. در دهه های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ مواردی از ابتلا به این بیماری در افریقا، امریکای لاتین و هند دیده شد.

طاعون (کتاب). طاعون (کتاب)(La Peste)
رمانی از آلبرکامو، منتشر شده به فرانسوی در ۱۹۴۷. وقایع داستان در وَهران (شهری در الجزایر) می گذرد. شهری طاعون زده که بیماری طاعون به سرعت مردم شهر را دچار ناامیدی، غربت و تنهایی می کند. مبارزه و تسلیم دربرابر این میکروب مردم را به خداجویی و حتی بت پرستی و غیب گویی کشانده است. در این میان دو شخصیت اصلی داستان دکتر ریو و تارو بدون خودنمایی و تن دادن به تسلیم، فقط برای هم دردی، وارد عمل می شوند و رهبری مبارزه علیه این بلای طبیعی را به دست می گیرند. مبارزۀ سرسختانۀ آنان که به صورت اخلاق روزمره درآمده برضد عادت مردم به یأس است. سرانجام وقتی شهر به حالت اول خود بازمی گردد، پیروزی از آنِ کسانی است که ایستادگی کرده و ارزش های انسانی خود را بازیافته اند. طاعون بیان داستانی بیشتر عقاید کاموست؛ گذاری است از سرکشی انفرادی به جهان اجتماعی، اجتماعی که باید در مبارزه هایش شرکت کرد. بیماری طاعون در این رمان نماد پوچی است که باید دربرابر آن مقاومت کرد. کامو در طاعون ابعاد گوناگونی در نظر داشته که یکی از آن ها مقاومت اروپا دربرابر فاشیسم است.

طاعون (رمان). طاعون (به فرانسوی: La Peste) رمانی است نوشتهٔ آلبر کامو که در سال ۱۹۴۷ به چاپ رسید.
• «تلگراف به عنوان یگانه وسیلهٔ ارتباطی در دست ما باقی ماند. موجوداتی که از راه فکر و قلب و چشم به هم مربوط بودند مجبور شدند نشانه های این وابستگی قدیمی را در حروف درشت یک تلگرام ده کلمه ای جستجو کنند و چون فرمول هایی که در تلگراف ها به کار می روند زود تمام می شوند، زندگی های مشترک طولانی یا شور و عشق های دردناک به زودی در مبادلهٔ پیاپی عبارتی از این قبیل خلاصه شد:"حالم خوب است. به یاد توأم. قربانت.»• «به این ترتیب شکنجهٔ همهٔ زندانی ها و همهٔ تبعید شدگان را تحمل می کردند که عبارت است از زندگی با خاطرات بی ارزش.»• «شر و بدی که در دنیا وجود دارد پیوسته از نادانی می زاید و حسن نیت نیز اگر از روی اطلاع نباشد ممکن است به اندازهٔ شرارت تولید خسارت کند. مردم بیشتر خوبند تا بد و در حقیقت، مسئله این نیست. بلکه آنها کم یا زیاد نادانند و همین است که فضیلت یا ننگ شمرده می شود. نومید کننده ترین ننگ ها، ننگ نادانی است که گمان می کند همه چیز را می داند و در نتیجه به خودش اجازهٔ آدم کشی می دهد: روح قاتل کور است و هرگز نیکی حقیقی یا عشق زیبا بدون روشن بینی کافی وجود ندارد.»• «پیوسته در تاریخ ساعتی فرا می رسد که در آن، آنکه جرأت کند و بگوید دو دوتا چهارتا می شود مجازاتش مرگ است؛ و مسئله این نیست که چه پاداش یا مجازاتی در انتظار این استدلال است. مسئله این است که بدانیم دو دوتا چهارتا می شود، آری یا نه؟»• «انسان وقتی بخواهد به راستی در دری که نمی تواند ببیند شرکت کند، غرق چه ناتوانی عمیقی است.»• «عادت به نومیدی از خود نومیدی بدتر است.»• «وقتی که انسان بیش از چهار ساعت نخوابیده باشد، دیگر احساساتی نیست. همه چیز را همان طور که هست می بیند، یعنی از روی عدالت، عدالت زشترو و نیشدار می بیند.»• «وقتی که آدم تنها خودش خوشبخت باشد، خجالت دارد.»• «هیچ چیزی در دنیا به این نمی ارزد که انسان از آنچه دوست دارد روگردان شود.»• «اما بدتر از همه این است که فراموش شده باشند و این را خودشان می دانند. کسانی که آنها را می شناختند فراموش شان کرده اند زیرا باید وقت شان را صرف اقدامات و راه یابی برای بیرون آوردن آنان بکنند؛ و به قدری غرق این اقدامات هستند که در نتیجه به خود آن کسی که باید بیرون بیاورند فکر نمی کنند. این هم طبیعی است؛ و در پایان همهٔ این چیزها انسان می بیند که در بدترین بدبختی ها نیز هیچکسی واقعاً نمی تواند به فکر کس دیگر باشد. زیرا واقعاً در فکر کسی بودن عبارت از این است که دقیقه به دقیقه در اندیشهٔ او باشیم و هیچ چیزی نتواند ما را از این اندیشه منصرف سازد: نه توجه به خانه و زندگی، نه مگسی که می پرد، نه غذاها و نه خارش. اما همیشه مگس ها و خارش ها وجود دارد. این است که زیستن دشوار است و این اشخاص آن را خوب می دانند.»• «ما هم بنا به موقعیت، فرمان محکومیت صادر می کنیم. اما به من می گفتند که این چند مرگ، برای رسیدن به دنیائی که در آن دیگر کسی را نخواهند کشت ضروری است.»• «آنگاه پی بردم که، دست کم، من در سراسر این سال های دراز، طاعون زده بوده ام و با وجود این با همهٔ صمیمیتم گمان کرده ام که بر ضد طاعون می جنگم. دانستم که بطور غیرمستقیم مرگ هزاران انسان را تأیید کرده ام و با تصویب اعمال و اصولی که ناگزیر این مرگ ها را به دنبال دارند، حتی سبب این مرگ ها شده ام. دیگران از این وضع ناراحت به نظر نمی آمدند یا لااقل هرگز به اختیار خود دربارهٔ آن حرف نمی زدند. من گلویم فشرده می شد. من با آنها بودم و با اینهمه تنها بودم. وقتی نگرانی هایم را تشریح می کردم، آنها به من می گفتند که باید به آنچه در خطر است اندیشید و اغلب دلائل مؤثری ارائه می دادند تا آنچه را که نمی توانستم ببلعم به خورد من بدهند. اما من جواب می دادم که طاعون زدگان بزرگ، آنها که ردای سرخ می پوشند … آنها هم در این مورد دلائل عالی دارند و اگر من دلائل جبری و ضروریاتی را که طاعون زدگان کوچک با استدعا و التماس مطرح می کنند بپذیرم نمی توانم دلائل طاعونیان بزرگ را رد کنم. به من جواب می دادند که بهترین راه حق دادن به سرخ ردایان این است که اجازهٔ محکوم ساختن را منحصراً در اختیار آنها بگذاریم. اما من با خود می گفتم که اگر انسان یکبار تسلیم شود دیگر دلیلی ندارد که متوقف شود. تاریخ دلیل کافی به دست من داده است، این روزگار مال کسی است که بیشتر بکشد. همهٔ آنها دستخوش حرص آدمکشی هستند و نمی توانند طور دیگری رفتار کنند.»• «از آن پس دیگر تغییر نکرده ام. مدت درازی است که من شرم دارم، شرم از این که چه دورادور و چه با حسن نیت، من به سهم خودم قاتل بوده ام. به مرور زمان پی بردم که حتی آنان که بهتر از دیگرانند امروزه نمی توانند از کشتن یا تصویب کشتن خودداری کنند زیرا جزو منطق زندگی آنهاست و ما نمی توانیم در این دنیا حرکتی بکنیم که خطر کشتن نداشته باشد. آری من به شرمندگی ادامه دادم. پی بردم که همه مان غرق طاعونیم و آرامشم را از دست دادم. امروزه به دنبال آن آرامش می گردم. می کوشم که همه چیز را درک کنم و دشمن خونی کسی نباشم. فقط می دانم که برای طاعونی نبودن، باید آنچه را که می بایست، انجام داد، و تنها همین است که می تواند امید آرامش و در صورت فقدان آن مرگی آرام ببخشد. همین است که می تواند انسان ها را تسکین دهد و اگر هم نتواند نجات بخشد، لااقل کمترین رنج ممکن را به آنها بدهد و حتی گاهی شفابخش باشد؛ و به همین سبب من تصمیم گرفتم همه چیز را طرد کنم. همهٔ آن چیزهایی را که از نزدیک یا دور، به دلائل خوب یا بد، آدم می کشد یا تصویب می کند که آدم بکشند.»• «فهمیده ام که همهٔ بدبختی انسان ها ناشی از این است که به زبان صریح و روشن حرف نمی زنند. از اینرو من تصمیم گرفته ام که صریح حرف بزنم و صریح رفتار کنم تا در راه درست بیفتم.»• «پیوسته ساعتی فرا می رسد که انسان از زندان ها و کار و تلاش خسته می شود و چهرهٔ عزیز و قلبی را که از مهربانی شکفته باشد می خواهد.»• «زیستن، تنها با آنچه انسان می داند و آنچه به یاد می آورد و محروم از آنچه آرزو دارد، چه دشوار است.»• «اگر چیزی هست که می توان پیوسته آرزو کرد و گاهی به دست آورد محبت بشری است.»• «در درون افراد بشر، ستودنی ها بیش از تحقیر کردنی هاست.»• «شاید روزی برسد که طاعون برای بدبختی و تعلیم انسان ها، موش هایش را بیدار کند و بفرستد که در شهری خوشبخت بمیرند.»

[ویکی فقه] طاعون، یک بیماری عفونی و کشنده می باشد.
از آن به مناسبت در باب طهارت و حج نام برده اند.
حکم فرار از طاعون و وبا
فرار از وبا و طاعون جایز؛ بلکه به تصریح برخی در صورت علم به هلاکت، واجب است، مگر برای افرادی همچون مرزبان که حفظ سنگر مرزبانی بر آنان واجب می باشد؛ لیکن فرار از مسجدی که اهل آن دچار طاعون شده اند، کراهت دارد.
یکی از شرایط استطاعت
از شرایط تحقق استطاعت ، استطاعت طریقی، یعنی امنیّت داشتن راه است. بنابراین، چنانچه مسیر آلوده به بیماری هایی چون وبا و طاعون باشد که شخص از ابتلای به آن ها بیم دارد، استطاعت محقق نمی شود و در نتیجه حج بر او واجب نخواهد بود.