دودمان باگراتونی

باگراتونیان از خانواده های بسیار قدیمی نجبای ارمنی بودند که اجداد آنان در کشور ارمنستان دوران سلسله اشکانی ارمنستان عنوان و امتیاز موروثی ریاست سواره نظام ارمنی را دارا بودند. در کتاب تاریخ ارمنستان موسس خورناتسی دربارهٔ ریشه و تبار آنان نوشته شده است که به پادشاهی وان بر می گردد و نام (دودمان باگراتونی) از استان باگرواند که یکی از استان های ولایت آیرارات است برمی گردد. با این وصف این خانواده در دوران سلطه ایرانیان قدری از اهمیت خود را از دست داد چنان که در آغاز تسلط اعراب بر ارمنستان قدرتی برابر با قدرت خانواده های مامیگونیان یا رشتونیها را نداشت.آن ها ارمنستان مستقلی را احیا کرند که به مدت دو سده به حیات خود به صورت یک دولت مستقل و یکپارچه ادامه داد و بدین گونه پس از چهارصد سال تسخیر ارمنستان به دست فاتحان ایرانی و سپس مردم عرب، در دوران قرون وسطی دوباره ارمنستان متحد شد.
آشوت یکم - ۸۹۱-۸۸۵
سمبات یکم - ۹۱۴-۸۹۲
آشوت دوم - ۹۲۸-۹۱۴
آباص یکم- ۹۵۳-۹۲۸
آشوت سوم- ۹۷۷-۹۵۳
سمبات دوم - ۹۸۹-۹۷۷
گاگیک یکم- ۱۰۲۰-۹۸۹
هُوْهانِس-سمبات سوم- ۱۰۴۰-۱۰۲۰
آشوت چهارم- ۱۰۳۹-۱۰۲۱
گاگیک دوم- ۱۰۴۵-۱۰۴۲
املاک عمده باگراتونی ها از یک طرف در بخش ایسپیر واقع در منطقه چورو نزدیک بایبورت قرار داشت و از طرف دیگر در منطقه ای که بین شهرهای فعلی نخجوان و جلفا (جمهوری آذربایجان) گسترده است. باگراتونی ها ملک سومی نیز داشتند و آن بخش «داروینک» بود که عبارت از منطقه فعلی دغوبایزید تا ماکو است.
این تفرقه و پراکندگی اراضی برای باگراتونی ها هم یک نقطه ضعف به شمار می رفت و هم مایه قدرت بود.نقطه ضعف حساب می شد زیرا برخلاف سایر شاهزادگان و امیران ارمنی یک قلمرو بهم چسبیده و یکسان در اختیار نداشتند و از طرفی هم به این معنی مایه قدرت بود که پراکندگی املاکشان آنان را کمتر آسیب پذیر می ساخت.
وقتی با اعراب در جنگ درگیر می شدند و سرنوشت جنگ به حال آنان مساعد نبود لااقل به این راه چاره متوسل می شدند که به املاک خود در منطقه چورو که دور از دسترس نیروهای اعراب و در نزدیکی مرز امپراتوری بیزانس بود پناه می بردند، و برعکس وقتی که میانه شان با بیزانس بهم می خورد و ارتش آن امپراتوری مستملکات آنان را در «چورو» اشغال می کرد این امکان را داشتند که به املاک دیگر خود در دره ارس بگریزند و با تکیه به اعراب به مبارزه با بیزانس ادامه بدهند.