فارماکوکینتیک جنبه ای از داروشناسی می باشد که به بررسی پارامترهائی چون فراهمی زیستی، کلیرانس، متابولیسم، نیمه عمر، حجم توزیع و اثر عبور اوّل داروها می پردازد. اغلب فارماکوکینتیک به صورت مزدوج همراه با فارماکودینامیک مطالعه می شود. در واقع اولی اثر بدن بر دارو است و دومی اثر دارو بر بدن.
میزان انحلال پذیری لیپیدی (لیپیدوسولوشن) دارو نخستین عامل است چراکه یک داروی محلول درچربی مشکل کمتری برای عبور از غشاهای بیولوژیکی داشته و به راحتی می تواند از لایه فسفولیپید گذر کند، بنابراین بهتر از طریق پوسته و غشاهای مخاطی جذب می شود. در مقابل، یک ماده محلول درآب٬ به ماندن در محیط آبکی تمایل داشته و به راحتی از غشا عبور نمی کند که باید از مکانیزم انتشارتسهیل شده، انتقال فعال یا اندوسیتوز استفاده کند.
میزان پی هاش عامل مهم بعدی است. یک داروی اسیدی مانند آسپرین در معده بهتر جذب می شود تا در محیط قلیایی مثل روده و برعکس داروی قلیایی پتیدین در روده بیشترین جذب را دارد.
حجم خون درگردش ناحیه تجویز دارو(مانند زیر زبان) اگر زیاد بوده یا اگر تعداد زیادی از عروق خونی در محل ورود دارو وجود داشته باشد یا سطح جذب کننده بسیار بزرگ باشد٬ دارو با سرعت بیشتری جذب می شود.
دمای بدن یا ناحیه تجویز دارو عامل دیگر است. اگر این دما در سطح محل تجویز زیاد باشد٬ بدن برای دفاع در برابر دمای اضافی٬ از پدیده گشادشدن رگ (وازودیلاتاسیون) در جهت دفع گرمای اضافی استفاده کرده که پی آمد آن افزایش در کالیبر و گنجایش عروق خونی و به همراه آن افزایش سرعت جذب دارو خواهد بود.
عملکرد و وظیفه دارو عامل دیگری است که مد نظر قرار می گیرد. به عنوان مثال برخی از داروهای تنگ کننده عروق به محض تجویز(ورود به بدن) با عملکرد موقتی در موضع و با محدودکردن اندازه رگ ها و در نتیجه کند شدن جذب در آن ها وجود دارند و گاهی پزشک می تواند از این پدیده بهره برداری کند، برای مثال برخی بی حس کننده های موضعی را به همراه داروهای آلفا۱-آدرنرژیک (اپی نفرین، نوراپی نفرین، سینفرین) که تنگ کننده عروق هستند برای کندکردن جذب و تداوم اثر دارو در موضع مورد نیاز به کار می برند.
در فارماکوکینتیک چهار مرحله (حوزهٔ مطالعاتی) در نظر گرفته می شود.ADME سرنام چهار کلمهٔ جذب٬ توزیع٬ متابولیزم٬ دفع می باشد.
فاز جذب(Absorption) فرایند ورود و گذشتن دارو از مسیر تجویز شده به درون جریان خون و پلاسما است. این فاز نخستین بستگی به چند عامل دارد:
توزیع(Distribution) نفوذ و انتشار مواد دارویی به داخل بافت ها و مایع بین سلولی است.
میزان انحلال پذیری لیپیدی (لیپیدوسولوشن) دارو نخستین عامل است چراکه یک داروی محلول درچربی مشکل کمتری برای عبور از غشاهای بیولوژیکی داشته و به راحتی می تواند از لایه فسفولیپید گذر کند، بنابراین بهتر از طریق پوسته و غشاهای مخاطی جذب می شود. در مقابل، یک ماده محلول درآب٬ به ماندن در محیط آبکی تمایل داشته و به راحتی از غشا عبور نمی کند که باید از مکانیزم انتشارتسهیل شده، انتقال فعال یا اندوسیتوز استفاده کند.
میزان پی هاش عامل مهم بعدی است. یک داروی اسیدی مانند آسپرین در معده بهتر جذب می شود تا در محیط قلیایی مثل روده و برعکس داروی قلیایی پتیدین در روده بیشترین جذب را دارد.
حجم خون درگردش ناحیه تجویز دارو(مانند زیر زبان) اگر زیاد بوده یا اگر تعداد زیادی از عروق خونی در محل ورود دارو وجود داشته باشد یا سطح جذب کننده بسیار بزرگ باشد٬ دارو با سرعت بیشتری جذب می شود.
دمای بدن یا ناحیه تجویز دارو عامل دیگر است. اگر این دما در سطح محل تجویز زیاد باشد٬ بدن برای دفاع در برابر دمای اضافی٬ از پدیده گشادشدن رگ (وازودیلاتاسیون) در جهت دفع گرمای اضافی استفاده کرده که پی آمد آن افزایش در کالیبر و گنجایش عروق خونی و به همراه آن افزایش سرعت جذب دارو خواهد بود.
عملکرد و وظیفه دارو عامل دیگری است که مد نظر قرار می گیرد. به عنوان مثال برخی از داروهای تنگ کننده عروق به محض تجویز(ورود به بدن) با عملکرد موقتی در موضع و با محدودکردن اندازه رگ ها و در نتیجه کند شدن جذب در آن ها وجود دارند و گاهی پزشک می تواند از این پدیده بهره برداری کند، برای مثال برخی بی حس کننده های موضعی را به همراه داروهای آلفا۱-آدرنرژیک (اپی نفرین، نوراپی نفرین، سینفرین) که تنگ کننده عروق هستند برای کندکردن جذب و تداوم اثر دارو در موضع مورد نیاز به کار می برند.
در فارماکوکینتیک چهار مرحله (حوزهٔ مطالعاتی) در نظر گرفته می شود.ADME سرنام چهار کلمهٔ جذب٬ توزیع٬ متابولیزم٬ دفع می باشد.
فاز جذب(Absorption) فرایند ورود و گذشتن دارو از مسیر تجویز شده به درون جریان خون و پلاسما است. این فاز نخستین بستگی به چند عامل دارد:
توزیع(Distribution) نفوذ و انتشار مواد دارویی به داخل بافت ها و مایع بین سلولی است.
wiki: فارماکوکینتیک