دیلمی یک زبان منقرض شده از گویشهای ایرانی از گویش های کناره دریای کاسپین دسته زبانهای شمال غربی بوده است. ناتل خانلری، دیلمی را در بین گویش های ایرانی که در بین قرون ۹ تا ۱۳ میلادی رایج بوده است فهرست می کند. ولادیمیر مینورسکی این زبان را از بین رفته، و تاتی را از بقای آن می داند. در متون اسلامی مختلفی نظیر گزارش های ابو اسحاق صابی، مقدسی، استخری به این زبان اشاره شده است.
بلو، جویس: گورانی و زازا در "راهنمای زبان های ایرانی، جلد دوم: زبان های ایرانی نو، ویراستهٔ رودیگر اشمیت. دیمه (صفحه): ۶–۵۵۵
دانشنامه ایرانیکا در مورد زبان دیلمی ها می نویسد: در دورهٔ اسلامی دیلمی ها به زبانی صحبت می کردند که از گویش های ایرانی شمال غربی بوده است. این گویش بسیار شبیه زبانی بوده که گیلها تکلم می کردند. افسانه ای از آن زمان وجود دارد که در آن گیلانی ها و دیلمی ها فرزندان دو برادر بنام های گیل و دیلم دانسته می شدند. استخری همچنین به قبیله ای در ارتفاعات دیلمان اشاره می کند که به زبانی غیر از زبان گیلانی ها و دیلمی ها صحبت می کردند. مقدسی به بعضی ویژگی های زبان گیلیان آن زمان مانند تلفظ «ح» به صورت «خ» اشاره می کند. از دیگر شاخصه ها افزودن «ی» بین الف و حرف ساکن بوده است. مثلاً «لاهیجان»، «لاهیجیان» تلفظ می شده است که احتمالاً مشخصات زبان دیلمیان هم بوده است. ابواسحاق صابی نیز در گزارشی که در مورد علویان تبرستان و گیلان دارد گزارش مشابهی می دهد. اصطخری دربارهٔ این ناحیه می نویسد: «زبانشان یکتاست و غیر از فارسی و عربی است مقدسی نیز می گوید: «زبان ناحیه دیلم متفاوت و دشوار است.».
حسین کریمیان، زبان دیلمی های قدیم را مازندرانی دانسته و نفوذ مازندرانی در گویش های کوهپایه های مرکزی جنوب البرز را متأثر از راه یابی دیلمی ها در سده های آغازین بعد از اسلام و وارد کردن زبان خودشان به این مناطق می داند.
نادر جهانگیری گویش مردم نواحی کوهستانی لاهیجان گالشی را یکی از لهجه های زبان گیلکی می نامد:
بلو، جویس: گورانی و زازا در "راهنمای زبان های ایرانی، جلد دوم: زبان های ایرانی نو، ویراستهٔ رودیگر اشمیت. دیمه (صفحه): ۶–۵۵۵
دانشنامه ایرانیکا در مورد زبان دیلمی ها می نویسد: در دورهٔ اسلامی دیلمی ها به زبانی صحبت می کردند که از گویش های ایرانی شمال غربی بوده است. این گویش بسیار شبیه زبانی بوده که گیلها تکلم می کردند. افسانه ای از آن زمان وجود دارد که در آن گیلانی ها و دیلمی ها فرزندان دو برادر بنام های گیل و دیلم دانسته می شدند. استخری همچنین به قبیله ای در ارتفاعات دیلمان اشاره می کند که به زبانی غیر از زبان گیلانی ها و دیلمی ها صحبت می کردند. مقدسی به بعضی ویژگی های زبان گیلیان آن زمان مانند تلفظ «ح» به صورت «خ» اشاره می کند. از دیگر شاخصه ها افزودن «ی» بین الف و حرف ساکن بوده است. مثلاً «لاهیجان»، «لاهیجیان» تلفظ می شده است که احتمالاً مشخصات زبان دیلمیان هم بوده است. ابواسحاق صابی نیز در گزارشی که در مورد علویان تبرستان و گیلان دارد گزارش مشابهی می دهد. اصطخری دربارهٔ این ناحیه می نویسد: «زبانشان یکتاست و غیر از فارسی و عربی است مقدسی نیز می گوید: «زبان ناحیه دیلم متفاوت و دشوار است.».
حسین کریمیان، زبان دیلمی های قدیم را مازندرانی دانسته و نفوذ مازندرانی در گویش های کوهپایه های مرکزی جنوب البرز را متأثر از راه یابی دیلمی ها در سده های آغازین بعد از اسلام و وارد کردن زبان خودشان به این مناطق می داند.
نادر جهانگیری گویش مردم نواحی کوهستانی لاهیجان گالشی را یکی از لهجه های زبان گیلکی می نامد:
wiki: زبان دیلمی