وزن شعر

وزن شعر ایجاد نظم و هماهنگی در طول مصراعها و چیدمان هجاهای هر مصراع است. در فارسی معمولاً منظور از وزن شعر، وزن عروضی و اسلوب های برگرفته از آن یا تکنیک های دیگری مانند وزن هجایی و آهنگی است. مطابق این تقسیم بندیِ غالب، بعضی اشعار از جمله اشعار قالب سنّتی فارسی دارای وزن تشخیص داده می شوند و در مقابل بسیاری از اشعار مدرن مانند شعر سپید فاقد وزن خوانده می شوند.
وزن کمّی: در فارسی به آن وزن عروضی گفته می شود. اساس آن مبتنی بر نظم هجاهای بلند و کوتاه در مصراع های یک شعر است. این نوع وزن، خاص زبان هایی است که در آنها مصوّت ها به کوتاه و بلند و در نتیجه هجاها به کوتاه و بلند و احیاناً کشیده تقسیم می شوند. وزن شعر فارسی، عربی، سانسکریت و یونانی از نوع کمّی است.
وزن تکیه ای: اساس این نوع وزن تنها بر تساوی تعداد تکیه ها در هر مصراع شعر قرار دارد و تعداد هجاهای مصراع ها ممکن است تغییر کند. وزن تکیه ای خاص زبان هایی است که در آنها هجای تکیه دار اصل است و هجاهای دیگر سریع تلفظ می شوند. مانند انگلیسی باستان و آلمانی. در بیت فارسیِ برساختهٔ زیر:
امّا نگاه متأخّرتری به وزن شعر وجود دارد که البته از اقبال و پذیرفته شدگی کمتری برخوردار است. این نگاه تعریف وزن را گسترده تر می داند. طبق این نگاه، وزن جزء تزیینات شعری نیست، بلکه بخشی از ذات آن است. وزن یعنی سکون و تحرک کلام، ایستادن در وسط هجاها و بعد حرکت کردن در وسط هجاها، ایستادن در وسط سطرها و بعد حرکت کردن در وسط سطرها. به این معنی که یک پاره وزنی فقط از حرکت کلمات به وجود نمی آید، بلکه از حرکت سکوت هم به وجود می آید. شعر تنها پدیده زبانی است که در آن سکوت های حد فاصل هم به اندازه خود کلمات معنی دارند. هرقدر که سکوت های حدفاصل بین کلمات کمتر باشد، متن به طرف نظم می گراید و اگر بی وزن باشد به طرف نثر.
ضروری بودنِ وزن و چگونگی آن در شعرِ زبان های مختلف متفاوت است و بستگی به نوع واژه چینی در هر زبان دارد.
وزن تکیه ای وجود دارد اما فارسی زبانان وزن کمّیِ آن را در نمی یابند. (این بیت وزن عروضی ندارد)