گردنه ایست در جاده کرند به سر پل (حدود حلوان قدیم ) بین آبادی سرخه دیزه و پاطاق که چون از فراز آن به نشیب شروع شود در اثنای راه بطاقی رسند که مانند طاق بستان از کوه کنده شده : و آن به [ طاق گرا ] معروف است . در افواه مشهور است که گرایی (دلاکی ) این طاق را ساخته . طاق مزبور ساده واز هر گونه زینت یا کتیبه عاریست : [ ز حد بیستون تا طاق گرا جنیبتها روان باطوق و هرا ] . ( نظامی )
طاق گرا
فرهنگ فارسی
لغت نامه دهخدا
طاق گرا. [ ق ِ گ َرْ را ] ( اِخ ) در جاده راه کرند به سر پل کنونی ( حدود حلوان قدیم ) بین آبادی سرخه دیزه ، و پاطاق ، گردنه ای است که چون از فراز آن بنشیب شروع شود، در اثناء راه بطاقی رسند که مانند طاق بستان ، از کوه کنده شده و آن طاق به طاق گرا معروف میباشد. در افواه آمده که دلاکی آن طاق را ساخته ، این طاق ساده و ازهرگونه زینت یا کتیبه و آثار عاری است :
ز حد بیستون تا طاق گرّا
جنیبتها روان با طوق و هرّا.
ز حد بیستون تا طاق گرّا
جنیبتها روان با طوق و هرّا.
نظامی.
اندر عهد یزدجردبن هرمز قصه شروین و خورین بوده است ، و آنک روم خوانند نه روم بوده است ، و شنیده ام روم حلوان خوانده اند، و آن تاه دُزد، که خورین او را بکشت ، راه داشته است آنجا که اکنون طاق گرا خوانند. و شروین رااز آن زن جادو دوست گرفت ، که مریه خوانندش ، و او رامدتی آنجا ببست. چنانکه در قصه گویند، و خدای داند کیفیت آن. و اندر سیرالملوک گفته است که شروین را نوشیروان عادل بروم بگذاشت تا خراج بستاند، در آن وقت که او باز میگردید از جهت خروج پسرش انوش زاده. ( مجمل التواریخ والقصص ص 95 ). از ده کرند تا شهر حلوان بگریوه طاق گرا فرو باید رفت هشت فرسنگ. ( نزهةالقلوب چ لندن ص 165 ).دانشنامه عمومی
بنای طاق گرا (تاق گرا) یا طاق شیرین یک اثر باستانی در ایران، مربوط به دوره ساسانیان است.
این اثر در گردنه پاتاق بر سر راه کرمانشاه به سرپل ذهاب و در ۱۵ کیلومتری شهرستان سرپل ذهاب در کنار راه باستانی سنگفرشی بنا شده که فلات ایران را به بین النهرین ارتباط می داده است. به علت تغییر مسیر، این راه و بنای تاق گرا اکنون در شیب های پائین جاده آسفالته قرار گرفته است.
از نظر معماری، بنای تاق گرا، فضای ایوان مانندی است که تماماً از سنگ ساخته شده است. این بنای مستطیل شکل به ابعاد ۸۶/۴*۷۰/۷ متر است که ورودی آن به طرف جنوب و مشرف بر جاده سنگفرش باستانی است. از لحاظ ساختاری، این بنا به وسیله بلوک های سنگی ساخته شده است که به صورت مکعب مستطیل تراشیده شده اند. مصالح داخلی دیوارها نیز از لاشه سنگ و ملاط گچ است. دیوارهای جناحین این بنا تا حدودی بلندتر ساخته شده اند تا بتوانند سقف تاق را کاملاً مسطح نمایند. ارتفاع کف بنا از سطح زمین ۲۰/۱ متر و ارتفاع از کف تا لبه قوس ۹۲/۵ متر و از لبه قوس تا زیر گیلویی اول ۲۰/۱ متر است. همچنین بلندی افریز اول ۶۰ سانتی متر است که بر روی آن یک ردیف بلوک سنگی ساده به بلندی ۴۵ سانتی متر قرار گرفته است. بر روی این بخش، سنگ های تزئینی افریز دوم قرار دارد. همچنین در بالاترین بخش بر روی لبه بام بنا، یک ردیف کنگره به ارتفاع ۹۲ سانتی متر قرار گرفته است؛ بنابراین ارتفاع بنا از سطح زمین تا بالاترین نقطه ۷/۱۱ متر است. همچنین عرض دهانه طاق ۱۰/۴ متر و عمق آن ۱۰/۳ متر می باشد. دیوارهای داخلی این بنا به وسیله نقوش هندسی حجاری شده است.
در مورد زمان ساخت این بنا اختلاف نظرهایی وجود دارد برخی آن را به دوره اشکانی و برخی دیگر آن را به دوره ساسانی نسبت می دهند. اما آنطور که از مدارک باستانشناسی به دست آمده ظاهراً این بنا در اواخر دوره ساسانی و احتمالاً زمان حکومت خسرو دوم (۶۲۸–۵۹۰م) ساخته شده است. اگرچه تاکنون کارکرد واقعی این بنا مشخص نشده، اما برای آن کارکردهای متفاوتی از جمله «یادگار احداث راه کاروانرو»، «توقف گاه موکب شاهی»، «اریکه سلطنتی»، «پاسگاه مرزی» و «بنای یادبودی از پیروزی» ذکر کرده اند.
برای دیدن این اثر، حدود ۲۰۰ متر بعد از ایست بازرسی معروف پاتاق وارد جاده فرعی در سمت چپ جاده اصلی شده و پس از طی مسافتی حدود ۵۰۰ متر می توان به محل مورد نظر رسید.
این اثر در گردنه پاتاق بر سر راه کرمانشاه به سرپل ذهاب و در ۱۵ کیلومتری شهرستان سرپل ذهاب در کنار راه باستانی سنگفرشی بنا شده که فلات ایران را به بین النهرین ارتباط می داده است. به علت تغییر مسیر، این راه و بنای تاق گرا اکنون در شیب های پائین جاده آسفالته قرار گرفته است.
از نظر معماری، بنای تاق گرا، فضای ایوان مانندی است که تماماً از سنگ ساخته شده است. این بنای مستطیل شکل به ابعاد ۸۶/۴*۷۰/۷ متر است که ورودی آن به طرف جنوب و مشرف بر جاده سنگفرش باستانی است. از لحاظ ساختاری، این بنا به وسیله بلوک های سنگی ساخته شده است که به صورت مکعب مستطیل تراشیده شده اند. مصالح داخلی دیوارها نیز از لاشه سنگ و ملاط گچ است. دیوارهای جناحین این بنا تا حدودی بلندتر ساخته شده اند تا بتوانند سقف تاق را کاملاً مسطح نمایند. ارتفاع کف بنا از سطح زمین ۲۰/۱ متر و ارتفاع از کف تا لبه قوس ۹۲/۵ متر و از لبه قوس تا زیر گیلویی اول ۲۰/۱ متر است. همچنین بلندی افریز اول ۶۰ سانتی متر است که بر روی آن یک ردیف بلوک سنگی ساده به بلندی ۴۵ سانتی متر قرار گرفته است. بر روی این بخش، سنگ های تزئینی افریز دوم قرار دارد. همچنین در بالاترین بخش بر روی لبه بام بنا، یک ردیف کنگره به ارتفاع ۹۲ سانتی متر قرار گرفته است؛ بنابراین ارتفاع بنا از سطح زمین تا بالاترین نقطه ۷/۱۱ متر است. همچنین عرض دهانه طاق ۱۰/۴ متر و عمق آن ۱۰/۳ متر می باشد. دیوارهای داخلی این بنا به وسیله نقوش هندسی حجاری شده است.
در مورد زمان ساخت این بنا اختلاف نظرهایی وجود دارد برخی آن را به دوره اشکانی و برخی دیگر آن را به دوره ساسانی نسبت می دهند. اما آنطور که از مدارک باستانشناسی به دست آمده ظاهراً این بنا در اواخر دوره ساسانی و احتمالاً زمان حکومت خسرو دوم (۶۲۸–۵۹۰م) ساخته شده است. اگرچه تاکنون کارکرد واقعی این بنا مشخص نشده، اما برای آن کارکردهای متفاوتی از جمله «یادگار احداث راه کاروانرو»، «توقف گاه موکب شاهی»، «اریکه سلطنتی»، «پاسگاه مرزی» و «بنای یادبودی از پیروزی» ذکر کرده اند.
برای دیدن این اثر، حدود ۲۰۰ متر بعد از ایست بازرسی معروف پاتاق وارد جاده فرعی در سمت چپ جاده اصلی شده و پس از طی مسافتی حدود ۵۰۰ متر می توان به محل مورد نظر رسید.
wiki: طاق گرا
دانشنامه آزاد فارسی
طاقِ گَرا
طاقِ گَرا
ایوانی مکعبی شکل مربوط به دورۀ ساسانی واقع در سر راه مسیر کوهستانی سرپل ذهاب به کرمانشاه. این بنا از بلوک های سنگی تراشیده ساخته شده و رأس دیوارهای آن با طرح های کنگره ای تزیین شده اند. بلوک های سنگی طاق گرا خشکه چین اند. به نظر می رسد که طاق گرا پناهگاهی کوهستانی یا کاروان سرایی کوچک است.
طاقِ گَرا
ایوانی مکعبی شکل مربوط به دورۀ ساسانی واقع در سر راه مسیر کوهستانی سرپل ذهاب به کرمانشاه. این بنا از بلوک های سنگی تراشیده ساخته شده و رأس دیوارهای آن با طرح های کنگره ای تزیین شده اند. بلوک های سنگی طاق گرا خشکه چین اند. به نظر می رسد که طاق گرا پناهگاهی کوهستانی یا کاروان سرایی کوچک است.
wikijoo: طاق_گرا
کلمات دیگر: