نوزیستی

دوران نوزیستی یا سِنوزوئیک یکی از دوران های تاریخ زیستی زمین است. این دوران تاریخ زمین را از پایان کرتاسه تا زمان حاضر در بر می گیرد و حدوداً ۶۶٫۵ میلیون سال طول کشیده است. دوران نوزیستی تقریباً کمی بیشتر از یک سوم دوران دوم و حدود یک ششم دوران اول است و کوتاهترین دوران زمین شناسی نامیده می شود.
اطلاعات عمومی ۲۰۰۰ پیام نوین. حیدری سید جمال. جلد اول.
After the Dinosaurs: The Age of Mammals, by Donald R. Prothero, Bloomington, Indiana: Indiana University Press, 2006. ISBN 978-0-253-34733-6
در طول دوران نوزیستی فعالیت کوهزایی آلپی به حداکثر خود رسیده است به طوری که ۳/۲ آن در این دوران روی داده است. دوران نوزیستی به دو دوره ترشیاری و کواترنری تقسیم می شود. دوره کواترنری از حدود ۲ میلیون سال قبل آغاز شده و اکنون نیز ادامه دارد. فعالیت زمین ساختی در این دوران افزایش یافته که نتیجه آن به وجود آمدن رشته کوه هایی مثل هیمالیا، البرز، زاگرس، آند و آلپ است.
انقراض بسیاری از گروه های دوکمانی ازجمله دایناسورهای بی پرواز، نزدیک سوسمارسانان و خزندگان بال دار به پستانداران و پرندگان فرصت داد تا به گونه های بسیاری تقسیم شده و جمعیت غالب جانوری در جهان شوند. مهم ترین حادثه این دوران، گسترش و تنوع پستانداران است و به همین علت این دوران را دوره پستانداران نیز می گویند. از دلایل عمده ازدیاد آن ها می توان وجود منابع فراوان و سازش با محیط ذکر کرد. نومولیت ها که انواعی از آغازیان و از گروه روزن داران بودند؛ از سنگواره های راهنمای مهم اوایل دوران نوزیستی به شمار می آیند.
در دوره کواترنری با ظهور یخبندان عظیم در سطح زمین مشخص می شود که باعث تغییرات شدید آب و هوایی و انقراض بعضی جانوران و ظهور انواع دیگر شده است. در این دوران انسان پا به عرصه وجود نهاد و گیاهان و جانوران امروزی به وجود آمدند.