اتم

‏‏‫‫
ماده ساختار ذرّه ای دارد یعنی از ذرّه ها بسیار کوچکی ساخته شده است که خود آن را می توان تجزیه ناپذیر نامید.
اتم مواد مختلف در شکل بایکدیگر متفاوت است. برای مثال مواد تیز و برنده یا ترش دارای اتمی با لبه های تیز به شکل هایی چون مثلث هستند یا مواد نرم و شیرین دارای شکلی دایره ای است. (البته این مورد در نظرات بعدی کاملاً رد شده)
اَتُم ( به پهلوی : أ منفی ساز + تُمیدن=گسستن «ناگسستنی») کوچکترین واحد تشکیل دهنده یک مادهٔ ساده است که می تواند به کمک پیوند شیمیایی به اتمی دیگر متصل گردد. تئوری اتم گرایی که از عقیدهٔ تشکیل مواد از ریزدانه های نادیدنی (در برابر عقیده به تفکیک پذیر بودن مواد تا بی نهایت) دفاع می کرد از تاریخ باستان شناخته شده بود.اتم ابتدا توسط دانشمند ایرانی هوشتانه (به یونانی اوستن یا اوستانوس) که در لشگرکشی خشایارشاه به یونان با او همراه بود و در آنجا به آموزش کیمیا می پرداخت طرح گردید. مکتب آموزشی او چنان مورد استقبال قرار گرفت که بنا به گفتهٔ پلینی(پلینیوس)، بسیاری از فیلسوفان یونان همچون فیثاغورث، امپدکلس، دموکریت، و افلاطون برای مطالعهٔ آن به خارج سفر کردند. پس از او توسط شاگرد وی فلاسفهٔ یونان باستان از جمله لئوکیپوس و دموکریت، و همچنین بعدها در هند و در یکی از شش مدرسهٔ هندوئیسم یعنی وایشِشیکا که توسط کاناد بنیان نهاده شده بود، تدریس می شد.اتم از یک هسته مرکزی با بار مثبت محاطه شده با ابر الکترونی با بار منفی تشکیل شده است. تعریف دیگری آن را به عنوان کوچکترین واحدی در نظر می گیرد که ماده را می توان به آن تقسیم کرد بدون اینکه اجزاء بارداری از آن خارج شود. اتم ابری الکترونی، تشکیل شده از الکترونها با بار الکتریکی منفی، که هستهٔ اتم را احاطه کرده است. هسته نیز خود از پروتون که دارای بار مثبت است و نوترون که از لحاظ الکتریکی خنثی است تشکیل شده است. زمانی که تعداد پروتون ها و الکترون های اتم با هم برابر هستند اتم از نظر الکتریکی در حالت خنثی یا متعادل قرار دارد در غیر این صورت آن را یون می نامند که می تواند دارای بار الکتریکی مثبت یا منفی باشد. اتم ها با توجه به تعداد پروتون ها و نوترون های آن ها طبقه بندی می شوند. تعداد پروتون های اتم مشخص کننده نوع عنصر شیمیایی و تعداد نوترون ها مشخص کننده ایزوتوپ عنصر است.
نظریه مکانیک کوانتومی تصویر پیچیده ای از اتم ارائه می دهد و این پیچیدگی دانشمندان را مجبور می کند که جهت توصیف خواص اتم بجای یک تصویر متوسل به تصاویر شهودی متفاوتی از اتم شوند. بعضی وقت ها مناسب است که به الکترون به عنوان یک ذره متحرک به دور هسته نگاه کرد و گاهی مناسب است به آن ها عنوان ذراتی که در امواجی با موقعیت ثابت در اطراف هسته (مدار: orbits) توزیع شده اند نگاه کرد. ساختار مدارها تا حد بسیار زیادی روی رفتار اتم تأثیرگذارده و خواص شیمیایی یک ماده توسط نحوه دسته بندی این مدارها معین می شود.
جهت بررسی اجزاء یک ماده، می توان به صورت پی در پی آن را تقسیم کرد. اکثر مواد موجود در طبیعت ترکیب شلوغی از مولکول های مختلف است. با تلاش نسبتاً کمی می توان این مولکول ها را از هم جدا کرد. مولکول ها خودشان متشکل از اتم ها هستند که توسط پیوندهای شیمیایی به هم پیوند خورده اند. با مصرف انرژی بیشتری می توان اتم ها را از مولکول ها جدا کرد. اتم ها خود از اجزاء ریزتری بنام هسته و الکترون تشکیل شده که توسط نیروهای الکتریکی به هم پیوند خورده اند و شکستن آن ها انرژی بسی بیشتری طلب می کند. اگر سعی در شکستن این اجرا زیر اتمی با صرف انرژی زیاد بکنیم، کار ما باعث تولید شدن ذرات جدیدی می شویم که خیلی از آن ها بار الکتریکی دارند.همان طور که اشاره شد اتم از هسته و الکترون تشکیل شده است. جرم اصلی اتم در هسته قرار دارد؛ فضای اطراف هسته عموماً فضای خالی می باشد. هسته خود از پروتون (که بار مثبت دارد)، و نوترون (که بار خنثی دارد) تشکیل شده. الکترون هم بار منفی دارد. این سه ذره عمری طولانی داشته و در تمامی اتم های معمولی که به صورت طبیعی تشکیل می شوند یافت می شود. بجز این سه ذره، ذرات دیگری نیز در ارتباط با آن ها ممکن است موجود باشد؛ می توان این ذرات دیگر را با صرف انرژی زیاد نیز تولید کرد ولی عموماً این ذرات زندگی کوتاهی داشته و از بین می روند.

اَتُم (atom)
اَتُم
کوچک ترین واحد ماده که در واکنش شیمیایی شرکت می کند و از طریق شیمیایی به هیچ چیز ساده تری تجزیه نمی شود. هر اتم متشکل است از پروتون ها و نوترون ها که در هستۀ مرکزی آن قرار دارند، جز هیدروژن که هسته اش فقط شامل یک تک پروتون است، و تعدادی الکترون که هسته را احاطه می‎‎کنند. عناصر متفاوت در عدد اتمی، جرم اتمی نسبی، و رفتار شیمیایی تفاوت دارند. اتم ها بسیاربسیار کوچک تر از آن اند که حتی با قوی ترین میکروسکوپ های اُپتیکی رؤیت شوند. مثلاً قطر بزرگ ترین ایزوتوپ سزیوم۰.۰۰۰۰۰۰۰۵ میلی متر است. همچنین، اتم ها بی وقفه در حرکت اند. با استفاده از میکروسکوپ های الکترونی جدید، ازجمله میکروسکوپ تونلی روبشی۱ و میکروسکوپ نیروی اتمی۲، می توان از مولکول ها و اتم های منفرد تصویرگیری کرد.